huyến bay đi Paris bình thường, không có gì lạ xảy ra. Sasha ăn trưa, xem phim, ngủ 3 giờ, và khi máy bay đáp xuống phi trường Charles de Gaulle thì bà thức dậy. Bà biết hầu hết các tiếp viên trên máy bay, biết người quản lý trưởng, và họ hầu như đều biết thói quen của bà, nên để cho bà yên một mình. Bà là khách đi máy bay dễ chịu, là người vui tính, không uống gì ngoài nước trong suốt cả chuyến bay. Bà rất giỏi trong việc đề phòng mệt mõi do ảnh hưởng của múi giờ khác nhau gây nên. Bà ăn thức ăn nhẹ, ngủ, uống nước, và đi ngủ liền khi vừa về nhà để sáng mai thức dậy được khỏe khoắn, làm việc ngay, thích ứng với thì giờ thay đổi. Bà đã quen đi lại giữa Paris và New York suốt 12 năm

Thời tiết Paris lạnh và mưa. Mặc dù mùa hè ở New York nóng bức, nhưng ở đây là mùa đông. Bà đã mang theo khăn quàng cashmere để khi xuống máy bay, khoác ra ngoài áo khoác. Và như mọi khi, có xe hơi đến đón bà tại phi trường. Trên đường về Paris, bà nói chuyện với người tài xế về thời tiết và chuyến bay. Khi bà vào nhà, ngôi nhà yên lặng như tờ. Và như mọi khi, người đàn bà lau chùi nhà cửa đến lau chùi hàng ngày trong tuần đã để thức ăn trong tủ lạnh cho bà. Khi Sasha vừa bước vào nhà, bà liền nhấc máy điện thoại gọi cho Arthur. Khi ấy là 5 giờ chiều ở New York, ông có vẻ rất sung sướng khi nghe bà gọi. Ông vừa đóng cửa nhà ở Southampton, chuẩn bị về New York.

Sau khi nghe bà nói đến thời tiết ở Paris, ông đáp

- Anh nhớ em! – Thỉnh thoảng bà quên thời tiết mùa đông khắc nghiệt ở đây – Có lẽ em nên mở phòng triển lãm ở Miami – Ông nói trêu bà. Ông biết mặc dù thời tiết khắc nghiệt, nhưng lòng bà luôn luôn muốn quay về Paris, và ông cũng rất muốn khi nghỉ hưu sẽ đi cùng bà. Ông đã sống những ngày sung sướng ở đấy khi 2 người mới lấy nhau. Ông thích cả 2 thành phố. Ông rất quan tâm đến việc sống bên cạnh bà, chia sẽ ngọt bùi trong cuộc sống cùng bà

- Em sẽ đi Brussels cả ngày thứ 3, để gặp người họa sĩ mới, và kiểm tra một trong số những người cũ – Sasha nói

- Anh chỉ cần em về cuối tuần là được – Họ đã có kế hoạch đi dự tiệc sinh nhật của người bạn thân của bà. Người mời họ có chồng chết vào năm kia, bà ta đã đi chơi với người đàn ông mới, hình như không ai thích ông ta. Bà ta đã hẹn hò đi chơi với nhiều người vào năm ngoái, không ông nào được cảm tình với bạn bè của bà. Mọi người đều rât thích bà ta, họ hy vọng người đàn ông mới nhất này không chóng thì chày sẽ biến mất. Người chồng quá cố của bà là bạn thân của Arthur, ông ta chết vì bệnh ung thư sau một thời gian dài đau ốm suy nhược dần. Ông ta chết vào năm 52 tuổi, bà vợ của ông ta cùng tuổi với ông. Sau 29 năm lấy chồng, bây giờ bà quay lại với chợ tình, bà đã gây nên bao cảnh cười ra nước mắt. Cả Arthur và Sasha đều cảm thấy buồn cho bà, nên họ thông cảm cảnh bà ta cặp bồ với nhiều người đáng ghét. Nhiều lần, Sasha nói chuyện với bà, cho nên, hơn ai hết, Sasha biết bà rất cô đơn

- Em sẽ cố về vào thứ 5, thay vì thứ 6. Em muốn gặp Xavier, mà việc này còn tùy vào việc khi nào thì nó đến – Sasha đã ghi việc gặp anh vào chương trình làm việc của bà

- Em nói với nó anh yêu nó – Arthur nói, rồi 2 người nói chuyện với nhau thêm vài phút nữa. Sau khi gác máy, bà trộn đĩa salad để ăn, rồi xem giấy tờ mà người quản lý phòng triển lãm để sẵn cho bà. Sau đó bà xem số thư tín ở Paris gởi đến. Có nhiều thiệp mời dự tiệc, vô số thư thông báo tin khai trương phòng hội họa, và là thư cũ của một người bạn. Bà ít khi đi dự dạ tiệc ở Paris, ngoại trừ khi có khách hàng quan trong mời mà bà cảm thấy phải đi. Bà không thích đi đâu nếu không có Arthur. Bà thích cuộc sống trầm lặng, ngoại trừ công việc sinh động của hội họa, hay buộc lòng phải đi ăn tối với bạn bè thân thiết

Như đã hứa với con, bà gọi cho Xavier. Anh đi vắng. Bà gửi tin nhắn vào máy nhắn tin. Bà đi ngủ vào lúc nửa đêm, nằm một lát thì ngủ. Đồng hồ báo thức reo đánh thức bà dậy vào lúc 8 giờ sáng. Trời mưa và mù, trông cảnh tượng như giữa mùa đông. Bà mặc áo mưa, chạy qua sân đến phòng triển lãm vào lúc 9 giờ 30, gặp người quản lý lúc 10 giờ. Phòng triên lãm đóng cửa vào ngày thứ 2. Nên họ làm việc trong cảnh yên lặng. Bà và Bernard, người quản lý lên kế hoạch trưng bày tác phẩm và vạch chương trình hoạt động của năm sau

Bà ăn ở bàn làm việc, rồi làm việc suốt cả buổi chiều. Gần 6 giờ, người thư ký báo cho bà biết con gái bà ở New York đang gọi điện thoại đến cho bà. Xavier thường gọi bà nhiêu hơn Tatianna, hôm ấy bà đã nói chuyện với anh 2 lần. Anh sẽ đến ăn tối với bà vào thứ 4, cho nên bà có thể về với Arthur vào thứ 5. Sasha nhấc máy điện thoại mỉm cười, bà nghĩ thế nào cũng nghe Tatianna kêu ca về nhà nhiếp ảnh hiện là chủ cô. Bà chỉ mong sao Tatianna đừng bỏ việc. Nhiều lúc cô rất cứng đầu, không thích quỵ lụy người khác, hay là bị đối xử không đẹp. Sasha nghĩ rằng con gái bà biết người chủ mới của cô cũng sẽ đối xử không tốt với cô. Với mảnh bằng mỹ thuật tốt nghiệp ở Đại học Brown, cô mong đợi sẽ làm công việc gì hay ho hơn là lo rót cafe cho chủ và quét phòng làm việc khi chủ ra về

- Bonjour, chérie! một – Tự nhiên Sasha nói bằng tiếng Pháp, và bà ngạc nhiên khi thấy bên kia đầu dây im lặng. Bà nghĩ đường dây bị cắt, thế nào Tatianna cũng gọi lại. Bà định gác máy thì bỗng bên kia đầu dây phát ra tiếng làu bàu trong họng, nghe như tiếng con thú hơn là tiếng con người – Tati? C'est toi? 2 Có phải con đấy không? Có gì không ổn à cưng? – Bây giờ thì bà tin chắc là con gái bà đang khóc nức nở trong máy. Cô gái khóc một hồi lâu mới nói được nên lời

- Mẹ… về nhà… – Giọng cô nghe như giọng nũng nịu của cô bé 5 tuổi

- Có chuyện gì xảy ra à Con bị đuổi việc phải không? – Sasha nghĩ chỉ có việc ấy mới khiến cho Tatianna đau khổ như thế. Hiện con gái bà chưa có bạn trai, cho nên đây không phải do chuyện thất tình gây ra

- Bố… – Cô nói rồi lại khóc nức nở. Tim Sasha như muốn ngừng đập

- Tatianna, nói lại cho mẹ biết có chuyện gì thế? Nói nhanh lên. Con làm mẹ lo quá

- Bố… Nhân viên trong văn phòng bố gọi cho con cách đây mấy phút… – Ở New York khi ấy gần 12 giờ trưa. Sasha nghĩ rằng nếu ông gặp tai nạn trên đường về thành phố, thì người ta đã gọi cho bà vào đêm trước rồi. Ông mang theo số điện thoại của bà khi đi, cũng như bà mang theo số điện thoại của ông

- Bố con bình an chứ – Sasha cảm thấy ngực đau nhói khi hỏi thế, còn Tatianna vẫn tiếp tục khóc như mưa

- Bố con bị lên cơn đau tim… trong văn phòng… họ đã gọi bác sĩ đến…

- Ôi lạy Chúa… – Sasha nhắm mắt khi nghe con nói như thế, bà đợi nghe con nói tiếp, tay nắm máy điện thoại run lên cầm cập

- Mẹ… bố mất rồi! – Khi Tatianna nói câu này, Sasha cảm thấy cả thế giới ngừng quay. Căn phòng lộn ngược xuống. Bỗng tay bà nắm điện thoại, tay kia níu chặt vào mép bàn trước kia là bàn làm việc của bố bà. Như thể để đứng cho vững. Bà cảm thấy như đang rơi xuống một vực sâu

- Bố con không chết. Họ lầm đấy – Sasha lên tiếng, như thể bà không chấp nhận việc này, không tin chuyện này xảy ra được – Không đúng như thế đâu! – Bà hét to, nước mắt chảy đầm đìa. Bà cảm thấy như từng làn da thớ thịt trên người bà đã bị luồng điện tai hại chạy vào khiến bà sững sốt. Bà cố gắng hít không khí vào người

- Chuyện thật mẹ à – Tatianna khóc lóc thảm thiết – Bà Jenkins gọi con. Họ đưa bố con đi bệnh viện, nhưng bố con đã mất rồi. Mẹ… về nhà…

- Mẹ sẽ về – Bà đáp, rồi đứng dậy với vẻ hoảng hốt, đưa mắt nhìn quanh phòng như đợi ai xuất hiện giúp bà, nói với bà đây là chuyện không thật. Nhưng không ai xuất hiện. Chỉ có một mình bà trong phòng – Hiện con ở đâu?

- Con đang làm việc

- Về nhà đi… không, đừng về nhà. Con hãy đến phòng triễn lãm. Mẹ không muốn con ở nhà một mình. Con hãy báo cho mọi người ở đấy biết chuyện xảy ra. Họ phải biết – Bà chỉ nghe tiếng Tatianna khóc. Sasha biết có chuyến bay đi New York vào lúc 9 giờ, và 7 tiếng sau bà sẽ có mặt ở New York. Giờ ở New York sớm hơn 6 giờ. Bà sẽ đến thành phố New York vào 11 giờ đêm đó, giờ New York, tức là 5 giờ sáng ở Paris. Sasha nghĩ, bà phụ tá trung thành của mình sẽ đưa Tatianna về nhà bố mẹ của bà ta – Cứ ở tại chỗ con đang làm việc, Tati. Mẹ sẽ nói Marcie đến chở con đi – Marcie làm việc cho Sasha từ khi bà mới mở phòng triển lãm. Marcie là người rất tốt, tuổi trên 40 một chút, không chồng con, chị ta thương con gái của Sasha như con mình. Rồi, nhưvậy ý nghĩ chợt xảy ra trong cơn phong ba bão táp, Sasha nói tiếp: – Mẹ yêu con, Tati! Mẽ sẽ về nhà ngay bây giờ – Khi gác máy, Sasha run lẩy bẩy. Rồi vì quá cuống cuồng, bà bấm máy gọi điện thoại di động đến cho Arthur. Người thư ký của ông, bà Jenkins, nhấc máy nghe. Bà ta sắp gọi cho Sasha thì Tatianna đã gọi trước. Trong khoảnh khắc chờ đợi hồi hộp, Sasha mong sao người trả lời điện thoại chính là Arthur. Nhưng không phải ông, mà là người thư ký trả lời ông

- Tôi rất buồn, thưa bà Boardman… Tôi rất buồn… Chuyện xảy ra quá đột ngột. Tôi không biết… Ông ấy không gọi tôi… trước đó 5 phút tôi còn gặp ông. Khi tôi vào lại trong phòng ông để đưa ông ký giấy tờ, thì ông đã nằm gục trên bàn. Ông đã chết. Người ta đã ra sức cấp cứu… nhưng không làm gì được – Bà ta không miêu tả cảnh tượng kinh hoàng khi bà chứng kiến cảnh họ cố cứu ông mà không thành công. Bà ta cũng khóc – Tôi sẽ làm bất cứ việc gì tôi có thể làm được. Tôi cần phải gọi cho ai không? Gọi bệnh viện không? Gọi nhà mai táng nhé? Tôi rất buồn…

- Tôi sẽ làm tất cả khi đã về nhà – Hay Marcie sẽ làm. Bà không muốn bất kỳ ai quyết định làm những công việc về chồng bà. Thậm chí bà còn không muốn chính mình quyết định công việc. Trước hết bà phải báo cho con trai mình biết

Bà liền nói cho Eugenie, người thư ký của bà ở Paris biết chuyện đã xảy ra, nhờ chị ta lấy vé máy bay rồi sang phòng bên cạnh lấy đồ đạc. Người thư ký quá sửng sốt. Thoạt tiên chị ta không tin, nhưng khi nhìn vẻ mặt của Sasha, chị biết đây là chuyện thật. Mặt Sasha trắng bệch trông như bà đang trong tình trang kinh hoàng. Khi Sasha nhấc máy để gọi cho Xavier, Eugenie thấy tay bà run cầm cập

Eugenie liền bước ra khỏi phòng, sau đó một lát quay vào với tách trà, rồi đi đăng ký vé máy bay cho bà. Khi Sasha gọi cho Xavier, bà khóc ròng, và Xavier đờ đẫn như người mất trí. Anh đề nghị đến Paris với bà rồi 2 mẹ con cùng về. Nhưng nếu anh bay đến chậm, 2 mẹ con sẽ không gặp nhau. Cho nên bà nói với anh cứ bay thẳng về New York ngay đêm đó nếu có thể được. Bây giờ thì vấn đề sớm muộn đối với bố anh không còn quan trọng, nhưng đối với bà và Tatianna thì việc anh về sớm là rất cần thiết. Khi Xavier gác máy, anh khóc ròng. Thời gian còng lại trong đêm sẽ rất bi thảm

Eugenie cho đồ đạc của Sasha vào túi xách như lời yêu cầu của bà, và hủy hết chương trình của bà vào tuần sau. Chuyến đi đến Brussels phải hoãn lại. Cả cuộc đời của bà đã bị hủy hoại chỉ trong phút chốc. Sasha không có tâm trí để làm việc gì, và bà cũng không muốn làm. Người thư ký và người quản lý phòng triển lãm lai xe đưa bà ra phi trường. Sau một hồi đứng yên bên cạnh bà như bố mẹ lo lắng cho con, họ đưa bà lên máy bay. Sau khi bà đã lên máy bay rồi, họ kín đáo nói cho nhân viên gác cổng phi cảng biết chuyện xảy ra. Cả 2 đều sợ bà không được khỏe trên máy bay. Bernard, người quản lý của bà, đề nghị bay với bà, nhưng Sasha từ chối và khi máy bay cất cánh bà mới thấy ân hận. Bà bàng hoàng hoảng hốt đến nỗi lo sợ dễ bị đột quỵ vì cơn đau tim thình lình xảy đến. một tiếp viên hàng không nói với người đồng nghiệp rằng Sasha đột nhiên xanh lét, người toát mồ hôi lạnh. Họ lấy chăn đắp cho bà, yêu cầu người khách ngồi bên cạnh bà đi ngồi ở chỗ khác, và người tiếp viên trưởng ngồi bên cạnh bà một lát. Họ hỏi bà có đem theo thuốc an thần không, bà không đáp. Trước đây, không bao giờ bà dùng thuốc này. Thậm chí khi bố bà mất bà cũng không cần đến chúng, mặc dù bà rất đau đớn khi bố mất. Nhưng ông cụ đã 89 tuổi, ông thường cảnh báo ông sắp ra đi, và bà cũng nghĩ thế. Cho nên bà đã chuẩn bị tinh thần rồi. Nhưng bây giờ thì không. Bà không chuẩn bị tinh thần về việc Arthur ra đi. Mới ngày hôm kia ông còn nói ông yêu bà. Bà để cho ông ngủ yên tại nhà nghỉ Southampton, thế mà bây giờ ông lại ra đi. Chuyện không thể tin được. Không thể có chuyện như thế này được. Nhưng ông đã chết thật. Bà nhớ lại lần duy nhất trong đời bà ở trong tình trạng bàng hoàng khiếp sợ, hoàn toàn mất tự chủ như thế này là lần mẹ bà mất lúc bà 9 tuổi. Bây giờ bà cảm thấy mình như một đứa trẻ mồ côi lại. Bà khóc suốt trên đường vê New York. Marcie đã được Bernard gọi đến báo cho biết, nên chị đên phi trường để đón bà. Khi bà làm thủ tục nhập cảnh ở hải quan, thì Marcie đợi bà ở ngoài cổng. Chị để Tatianna ở nhà với người bạn

Marcie không hỏi tình hình đi trên máy bay như thế nào. Chị không cần hỏi. Sasha không thể nói được. Marcie biết bà là người có sức mạnh tinh thần, nhưng bây giờ trông bà hoàn toàn bị suy sụp. Marcie lặng lẽ quàng tay quanh bà, ôm ghì bà, dìu bà ra khỏi phi trường. Sasha khóc, nhiều người nhìn họ. một lát sau, chị dìu bà vào xe, tài xế liền lái xe nhanh về New York. Sasha quá đờ đẫn không thể nói nên lời, mãi cho đến khi xe chạy được nửa đường, bà mới ấp úng hỏi được đôi lời, những câu hỏi mà bây giờ có trả lời cũng không thành vấn đề nữa. Bây giờ có hỏi ai, tại sao, ở đâu hay khi nào thì Arthur cũng đã chết rồi, không có dấu hiệu bao trước. Không một tiếng động. Không một lời giã biệt với vợ con. Lặng lẽ ra đi

Cảnh mẹ con gặp nhau giữa Sasha và Tatianna tại nhà vào nửa giờ sau đó trông thật đau đớn. Marcie đứng yên lặng và khóc. Chị cảm thấy không giúp ích gì được bèn đi làm bánh sandwich cho 2 mẹ con, nhưng không ai ăn hết. Chị rót nước và cafe, cũng không ai uống. Chị có nói Sasha uống ly rượu, nhưng bà cũng không uống. Đến 2 giờ sáng thì Xavier từ London đến. Anh đã gọi điện thoại cho một người bạn nhờ đến đón. Khi anh đi vào cửa và đi thẳng đến mẹ và Tatianna, 3 mẹ con ôm nhau khóc thảm thiết. Cảnh tượng khiến cho Marcie đau nhói trong lòng. Họ ngồi nói chuyện hầu như cả đêm. Người duy nhất ăn bánh của Marcie làm, là người bạn của Xavier. Những người khác không ăn uống gì cả

Đến sáng, sự thật diễn ra phũ phàng. Sasha đi đến bệnh viện, bà khăng khăng muốn được vào thăm chồng, bà muốn ở một mình với chồng. Khi bà ra đi khỏi phòng, trông bà như một bóng ma, nhưng bà không khóc. Bà đi đến nhà mai táng để thu xếp công việc. Ông mục sư đến nhà thăm bà. Marci luôn luôn ở bên cạnh bà, Xavier đi đến nhà Tatianna với cô. Sau khi mục su đi về rồi, bà nhìn Marcie

- Chuyện xảy ra có thật không? Tôi không tin được. Tôi cứ đợi có ai nói với tôi đây chỉ là chuyện đùa ác độc. Nhưng không phải chuyện đùa chứ? – Marcie lắc đầu

Họ buồn rầu suốt ngày, Sasha trông như người máy, thế mà cũng cố khuyên giải các con. Đêm đó họ ăn bánh pizza, ngoài ra không ăn gì nữa. Tatianna vào ngủ trong phòng trước đây của mình. Xavier đi chơi với bạn và khi về say mèm. Sasha ngồi trong phòng khách, mắt nhìn vào khoảng không. Bà không thể vào torng phòng ngủ của 2 vợ chồng, vào đấy bà chỉ muốn thấy ông. Bà chỉ ngửi thấy mùi nước hoa cạo râu của ông trên gối, bà úp mặt vào gối, khóc nức nở. Marcie ở lại với bà, ngủ trên ghế nệm dài, chị là người bạn rất trung thành của bà. Đêm đó chị đã gọi điện báo tin cho bạn bè biết, và nói cho họ biết về lễ tang suốt mấy giờ liền. Chị gọi cho phòng triển lãm ở Paris. Mọi người ở đấy sẽ đến

Marcie đặt mau hoa, Sasha chọn nhạc. Bạn bè bắt đầu đến thăm, đề nghị giúp đỡ bà. Những người dẫn chỗ trong nhà thờ dược chọn trong số những người hợp tác của Arthur và những người bạn thân nhất của ông.Khi Sasha chọn áo quần để liệm cho ông, bà cảm thấy như sắp chết. Nhưng họ phải có quần áo để liệm cho đúng giờ. Sau đó, nhiều người đến nhà. Và tiếp theo đó, Sasha không nhớ gì nữa, không nhớ âm nhạc, không nhớ hoa và không nhớ ai đã đến chia buồn. Bà không nhớ ai đã đến nhà bà hết. Bề ngoài bà có vẻ bình thường, tỉnh táo, tư thế chững chạc. Nhưng bên trong bà vẫn còn bàng hoàng sửng sốt. Và các con bà cũng thế. Họ níu lấy nhau như người bị đắm tàu, sắp chết. Sasha cảm thấy như mình sắp chết đuối. NGày hôm sau mới là ngày đau khổ nhất. Cuộc sống không có Arthur rành rành ra đấy. Bà hoảng sợ trước cuộc sống ngày này qua ngày khác mà không có ông. Bà không tin được cuộc đời bà lại đau đớn như thế này. Như người bị giải phẩu mà không có thuốc mê. Sasha hết sức đau đớn khi nghĩ đến cảnh rồi đây hàng ngày khi thức dậy thấy không có chồng, và mãi mãi như thế. Cảnh sống trước đây êm ái tuyệt vời, thoải mái, bây giờ sẽ rất buồn và cực kỳ khó khăn. Cuộc đời không có ông sẽ mất hết sinh thú, mỗi sáng bà sẽ không muốn dậy, tương lai không có gì để ngóng trông, không có lẽ sống, ngoại trừ phải sống vì con

Sau 2 tuần, Xavier về lại London. Anh thường gọi điện cho mẹ luôn. Tatianna đi làm việc trở lại sau một tuần. Ngày nào Sasha cũng gọi cô và hầu như lần nào mỗi khi nghe giọng mẹ, Tatianna cũng khóc. Niềm an ủi duy nhât cho Sasha, ngoài tìn thương cảm kín đáo của các nhân viên và sự chăm sóc tận tình của Marcie, là những cuộc trò chuyện giữa bà với các bạn bè cùng cảnh ngộ. Bà không thích nói chuyện với họ, vì khi nói chuyện chồng mất, bà thường rất đau khổ, nhưng ít ra họ cũng thành thật nói cho bà biết cuộc sống đang chờ đợi họ như thế nào. Không có cuộc sống nào chờ đợi họ làm cho bà vừa ý hết.

Alana Applebaum cũng đã góa bụa, chồng bà ta là bạn của Arthur. Hôm bà ta kỷ niệm sinh nhật, Sasha không đến dự được, vì trước đó một ngày là đám tang của Arthur. Bà ta đã nói với Sasha rằng, năm đầu tiên chồng mất bà đau đớn suốt cả năm. Và sau đó thỉnh thoảng bà ta vẫn còn đau khổ. Nhưng sau lễ giỗ đầu, bà ta đã cố hết sức gạt quá khứ sang một bên để đi chơi với những người đàn ông khác. Bà ta nói rằng hầu hết bọn họ đều là những kẻ ngu ngốc, bà chưa gặp người đàn ông nào tốt hết, nhưng ít ra bà ta khỏi phải ở nhà, khỏi khóc vì cô đơn. Lý luận của bà ta, là thà đi chơi với một gã đàn ông tệ hại còn hơn là ở nhà một mình

Sasha có người bạn thân ở Paris, chồng chi ta đã mất trước đó 3 năm trong một vụ tai nạn, lúc trượt băng ở Val d'Isère, lại nhìn vấn đề này một cách khác. Chị ta nói rằng thà sống cô đơn còn hơn đi chơi với một kẻ ngu ngốc. Chị ta đã 45 tuổi, sống đời goá bụa năm 42 tuổi, chị noirằng không có người đàn ông nao tốt, xứng đáng cho chị đi chơi, tất cả những người tốt đều lấy vợ hết. Còn những người khác đều ngốc nghếch, hay còn tệ hơn nữa. Chị nhất quyết cho rằng chị thấy hạnh phúc hơn khi sống một mình. Nhưng Sasha nhận thấy rằng trong 1, 2 năm gần đây, chị ta uống rượu khá nhiều. Hẽ khi nào chị ta gọi đến Sasha để nói chuyện cho vui, chị ta đều lẫn lộn thời gian vì đã say. Chị ta cũng không làm việc được tốt nữa

Sasha kể cho Marcie nghe những lần bà trò chuyẹn với bạn, và bà thường nói – Có lẽ con đường duy nhất để vượt qua cảnh ngộ này là uống cho say – Những người bạn ly dị chồng của Sasha cũng không hơn gì. Họ không đau khổ triền miên như những người có chồng chết, nhưng họ sống trong cảnh âm thầm oán hận những người chồng cũ, nhất là khi người này bỏ họ để chạy theo những người phụ nữ trẻ hơn. Vì thế cho nên Sasha tránh họ, sống cách biệt, cố tìm niềm vui trong công việc. Thỉnh thoảng bà thấy vui với công việc. Nhưng phần lớn thời gian thì không

Lễ Giáng sinh đầu tiên vắng mặt Arthur, đã mang lại cho Sasha nhiều buồn phiền khổ sở. Xavier và Tatianna ở lại với bà vào đêm trước Giáng sih. Đến 12 giờ đêm, họ ngồi trong phòng, và khóc ròng. Không ai muốn mở quà ra xem, nhất là Sasha, bà không muốn tí nào hết. Tatianna tặng mẹ cái khăn choàng vai dày bằng vải Cashmere để bà choàng cho ấm; Sasha lúc nào cũng có vẻ như bị lạnh, có lẽ vì báit ăn ít ngủ, Xavier thì tặng bà một loạt sách hội hoạ mà anh biết bà muốn có. Nhưng không có Arthur thì lễ Giáng sinh không còn ý nghĩa đối với Sasha nữa

Ngày hôm sau, cả 2 con của bà đều đi trượt băng với bạn. Vào đêm giao thừa bà uống một viên thuốc ngủ vào lúc 8 giờ, và thức dậy lúc 2 giờ chiều hôm sau, lòng mừng vì đã qua được đêm giao thừa. Vào đêm giao thừa, bà và Arthur thường không làm gì hết, nhưng ít ra cũng có ông bên cạnh bà

Đến tháng 5 bà mới bắt đầu cảm thấy nguôi ngoai được phần nào. Từ ngày Arthur mất đến khi ấy đã 7 tháng trôi qua rồi. Trong thời gian này bà chỉ ở Paris mỗi tháng một lần. Ở đây vào ban đêm bà chỉ ở trong nhà, cô đơn lạnh lẽo. Bà chỉ mong làm nhanhcho xong công việc để bay về New York. Bà ủy thác cho 2 người quản lý của 2 phòng triển lãm những việc họ có thể làm được, và bà rất mừng khi thấy họ giúp bà được rất nhiều. Nếu không có họ thì chắc bà đã phải bó tay thật. Chúa Nhật là ngày buồn nhất đối với bà, vì bà không đi làm. Từ ngày chồng chết, bà không đến ngôi nhà ở Southampton. Bà không muốn đến đấy mà không có ông, mà cũng không muốn bán. Bà cứ để ngôi nhà ở đấy, nói với các con bất cứ khi nào chúng muốn đến nghỉ thì cứ đến. Còn bà, bà sẽ không đến. Bà không biết phải làm gì trong quãng đời còn lại của mình ngoài công việc. Nhưng công việc bây giờ đối với bà cũng hết vui, mà chỉ còn chút bổn phận phải làm mà thôi. Cuộc sông của bà chỉ còn lại những chuỗi ngày trống rỗng, vô vị. Chưa bao giờ bà cảm thấy lạc lõng, vô vọng như thế này

Cả 2 người quản lý 2 phòng triển lãm, và ngay cả Marcie nữa, đều thúc bà đi thăm bạn bè. Trong nhiều tháng trời, bà không trả lời những người gọi điện đến ngoại trừ những người ở 2 phòng triển lãm. Ngay cả những người ở 2 phòng triển lãm gọi đến, bà cũng đưa cho người khác trả lời khi nào có thể được. Từ khi Arthur chết, bà không muốn nói chuyện với ai hết

Cuối cùng, đến tháng 5 thì bà đỡ hơn. Vào tháng 6 bà rất ngạc nhiên khi thấy mình nhận lời mời đi ăn tối với bà Alana. Vừa nhận lời xong là bà ân hận ngay. Đến đêm đi ăn tối, bà còn ân hận nhiều hơn nữa. Bà không muốn mặc áo quần đi ra ngoài. Marcie nói với bà rằng ông Arthur chắc rất muốn bà đi ra ngoài. Nếu ông thấy tình cảnh của bà như thế này, thế nào ông cũng rất đau đớn. Bà sút mất gần 9 kg. Những người không quen biết bà nhiều, đều nói trông bà rất tuyệt với. Họ chỉ nhìn vào hình ảnh trước mắt. Đối với họ, gầy bớt vì lo buồn trông có vẻ gọn gàng và rất hợp thời trang

Thế là vào cái đêm tháng 6 đáng nhớ ấy, bà đi chơi lần đầu tiên. Bà mặc bộ đồ bằng lụa đen, mang giày cao gót, tóc búi ra sau. Đôi bông tai bằng kim cương là quà Arthur tặng cho bà vào ngày lễ Giáng sinh trước khi ông mất. Bà khóc khi đeo đôi bông tai. Và khi mặc áo quần bà cũng khóc. Bà rất gầy, mọi thứ mà bà có bỗng trở nên quá lớn

Buổi dạ tiệc bà đến dự diễn ra vui vẻ chứ không như bà đã lo sợ, hầu hết những người đến dự đều quen biết với bà. Alana có ông bồ khác, và ông này rất dễ thương. Ông ta nói chuyện với bà một lát, qua câu chuyện bà biết ôg ta là người sưu tầm các họa phẩm đương đại, và đã là khách hàng của phòng triển lãm một vài lần rồi. Khi đến giờ ăn, Sasha bực tức vì bà biết Alana đã yêu cầu ông bồ dẫn đến một người bạn, và người này liền xông vào nói chuyện với Sasha. Ông ta thông minh và có thể hấp dẫn, nhưng bà bực một điều là ông ta tiến hành phỏng vấn bà, như thể bà đã đăng ký muốn gặp bạn đời trên máy tính, một việc mà bà không làm, và không có ý định làm, bây giờ và mãi mãi về sau. Bà biết Alana đã gặp đàn ông qua dịch vụ tìm người yêu trên mạng Internet nhiều lần. Nghĩ đến việc ấy, Sasha cảm thấy hoảng hốt. Bà không muốn hẹn hò với ai hết, không muốn gặp người này hay bất kỳ người nào. Bà có ý định để tang chồng suốt đời

- Vậy bà có bao nhiêu người con ở nhà? – Ông ta hỏi bà một cách trắng trợn trước khi họ ngồi vào bàn ăn. Sasha tự hỏi có nên lấy cớ đau đầu để ra về không. Nhưng bà nghĩ nếu làm thế, sẽ xúc phạm Alana. Bà biết chủ nhà rất có thiện ý, nhưng Sasha không muốn thế. Bà chỉ muốn được để yên một mình. Vêt thương lòng của bà vẫn còn chảy máu. Bà không muốn thay ai vào chỗ của Arthur hết. Mãi mãi…

- Tôi có 2 con đã lớn – Sasha thản nhiên đáp

- Tốt quá – Ông ta đá với vẻ buồn rầu. Bà biết ông ta làm nghề môi giới chứng khóang, và ông tự động cho bà biết rằng ông đã ly dị vợ 14 năm rồi. Trông ông ta khoảng 50, lớn hơn Sasha 2 tuổi

- Thực ra không tốt đâu – Bà thành thật đáp, cười buồn với ông ta – Chúng đi hết. Tôi nhớ chúng kinh khủng. Tôi ước chi chúng còn nhỏ và ở nhà – Trông ông ta có vẻ bực bội khi nghe bà trả lời như thế

- Bà không có kế hoạch có thêm con à? – Bà có cảm giác ông ta tìm hiểu hoàn cảnh của bà và đãa sắp xếp các câu hỏi trước

- Tôi muốn có thêm con lắm chứ, nhưng tôi là goá phụ – Đối với bà, trả lời như thế là quá rõ, nhưng đối với ông ta, như thế là không

- Có lẽ cuối cùng bà sẽ tái giá thôi – Cha chả, nhanh nhỉ, lão ta xoá sổ Arthur và điền tên ình vào. Sasha không chấp nhận thế

- Tôi sẽ không tái giá- Sasha đáp, vẻ bướng bỉnh. Họ đi vào bàn ăn và à nhận ra ông ta ngồi bên cạnh mình. Rõ ràng Alana đã sắp xếp như thế

- Bà lấy chồng bao lâu rồi? – Ông ta hỏi với vẻ tò mò

- 25 năm – Bà đáp với vẻ trang nghiêm. Khi họ ngồi vào chỗ. Ông ta liền nói tiếp ngay:

- Thế à, như vậy thì tôi thấy lý do tại sao bà không muốn lấy chồng lại. Sau những năm tháng dài như thế, chắc bà chán lắm phải không? Tôi láy vợ 11 năm, cuộc sống hôn nhân làm tôi ngán ngẩm – Sasha nhìn ông ta với vẻ hoảng hốt, không trả lời một hồi lâu

- Tôi không ngán cuộc hôn nhân của tôi – Bà đáp một cách mạnh dạn – Tôi rất yêu chồng

- Nghĩ thế là rất bậy – Ông ta nói rôi múc món ăn đầu tiên lên ăn. Đây là thời gian duy nhất Sasha khỏi nghe ông ta nói – Có lẽ bà nhớ cuộc hôn nhân của mình tốt đẹp hơn sự thật của nó rất nhiều. Hầu hết những người goá phụ đều có những ảo tưởng như thế. Họ cứ nghĩ họ đã lấy các vị thánh, sau khi vợ hay chồng mình đã chết. Trong khi vợ hay chồng họ còn sống, thì họ không yêu tha thiết.

Sasha nhìn ông ta với ánh mắt khinh bỉ, bà muốn ném cái gì vào mặt ông ta. Bà đáp, giọng lạnh lùng

- Cam đoan với ông tôi rất yêu chồng tôi. Đấy là sự thật, chứ không phải ảo tưởng

- Vậy thì tốt quá – Ông ta đáp, có vẻ bối rối – Tôi tin bà nói đúng. Vậy từ khi chồng bà chết đến nay, bà đã đi chơi với bao nhiêu người đàn ông rồi? – Alana tình cờ nhìn qua phía họ, thấy nét mặt của Sasha, bà ta biết tình hình không ổn rồi. Sasha tái mặt vì tức giận

- Tôi không đi chơi với ai hết, mà cũng không có ý định đi chơi với ai. Không bao giờ. Chồng tôi chết đã 8 tháng, đây là lần đầu tiên tôi nhận lời mời đi ăn tối – Ông ta nhìn bà với ánh mắt kinh ngạc

- Ôi lạy Chúa, bà là người tiết hạnh – Thoạt tiên ông ta có vẻ xem bà là người kỳ dị, nhưng rồi khi nhìn bà chăm chú, ông ta thấy bà có vẻ thách thức, là người hoàn toàn khác xa với mình nghĩ

- Không, tôi không phải là người tiết hạnh như ông đã gán cho. Tôi cũng không có ý định tái giá. Tôi là một góa phụ đã 48 tuổi, người rất yêu chồng mình – Nói xong, bà quay lưng lại với ông ta, nói chuyện với người ngồi phía bên kia. Người này quen với bà và Arthur. Ông ta có vợ, bà và Arthur rất thích ông và vợ ông

- Bà khỏe chứ? – Người bạn cũ của bà hỏi với vẻ lo lắng khi bà quay qua nhìn ông. Ông hỏi bằng một giọng ái ngại, còn bà gật đầu với một đôi mắt đầy lệ. Người đàn ông ngồi bên trái bà cảm thấy bị xúc phạm nên tỏ vẻ rất buồn. Bây giờ bà chỉ còn con đường duy nhất trước mắt là sống cuộc đời góa phụ. Bà tự hỏi từ rày về sau nếu gặp người nào hỏi, bà có nên trả lời là bà có chồng rồi không. Bà không muốn làn người "tiết hạnh" cho ai hết. Làm thế bà sẽ mất sự cao quý và đáng nể trong hôn nhân với Arthur. Làm thế không những bà đã mất người chồng mình yêu, mà bà còn nhận ra rằng bỗng nhiên trở nên người quá yếu đuối, mất hết sự che chở về mặt xã hội của người yêu, và mất tấm chăn bình an yên ổn của hôn nhân

- Tôi khỏe – Bà đáp nho nhỏ

- Tôi rất buồn, Sasha – Ông ta nỏi, vẻ đầy thiện cảm, vừa vỗ lên bàn tay bà, khiến cho nước mắt bà chảy xuống 2 má. Bà liền mở xắc lấy khăn tay lau nước mắt. Đi đâu, bà cũng đem theo khăn tay. Khi hỉ mũi vào khăn, bà cảm thấy bối rối, không thích hợp với khung cảnh xung quanh.