ỗng nhiên tôi nghe tim đập thật mạnh. Tôi hồi hộp quá! Lần đầu tiên tôi sắp đặt một cuộc “rửa nhục”. Kế hoạch đã xong xuôi tất cả. Chúng tôi chỉ còn đợi giờ về. Suốt bốn giờ học tôi không thấy chú ‎ý vào bài một chút nào. Thỉnh thoảng tôi lại nhìn sang thằng Sơn mỉm cười. Rồi cả hai chúng tôi cùng nhìn xuống chỗ Rơ-nê. Nó vẫn vô tình chăm chú nghe giảng bài. Nó không hề biết rằng nó sắp bị “trả thù”, bị một hình phạt ghê gớm để đền tội thay cho “cha ông” của nó.

Khi tiếng chuông reo vang, đợi cô giáo vừa ra, tôi và thằng Sơn chạy trước chúng bạn. Thằng Sơn sẽ đợi ở đầu ngõ nhà tôi. Tôi đi sau, chậm rãi đợi Rơ-nê. Hôm nay Rơ-nê lại được cô giáo hỏi chuyện. Tôi phải đi thật chậm, và thỉnh thoảng giả vờ cúi xuống sửa quai giày để cô giáo khỏi nghi ngờ. Đến khi cô giáo lên xe đạp đi, tôi đứng hẳn lại, vẫy Rơ-nê:

- Này Rơ-nê! Lại đây đi với tớ cho vui.

Rơ-nê tỏ một nét ngạc nhiên trên mặt, nhưng nó vẫn đến gần tôi. Tôi khen:

- Bồ có cái mũ ngộ quá nhỉ!

Rơ-nê đỏ mặt sờ lên chiếc mũ đội trên đầu, chiếc mũ màu “nhà binh” bạc phếch, có lẽ lượm được ở đâu. Tôi giả vờ hỏi thế, chứ chiếc mũ này – chúng tôi chú ý từ sáng – đã nằm trong kế hoạch của chúng tôi rồi. Rơ-nê cười gượng:

- Của má tôi lượm ngoài chợ đấy Hải à!

Tôi đoán không sai mà! Thì ra Rơ-nê cũng chẳng giàu có gì! Mà thật, hầu hết bọn học trò chúng tôi, bọn học trò của ngôi trường nghèo, của cô giáo nghèo, cũng chẳng giàu có gì. Tôi lơ chuyện ấy, hỏi sang các chuyện khác. Tôi giả vờ khéo lắm. Tôi gắng nói với nó bằng giọng ngọt ngào thân thiết, mà kỳ thật tôi muốn tát tai nó ngay. Tôi gắng đóng kịch thêm một tí, và giây lâu tôi lại thấy bóng thằng Sơn thấp thoáng đàng xa.

Tôi hỏi Rơ-nê:

- Nhà bồ ở đâu?

Rơ-nê không đáp. Nó muốn giấu tôi chăng? Tôi lại hỏi:

- Ba má bồ làm nghề gì?

Nó đáp thật nhỏ:

- Má tôi bán rau ngoài chợ. Còn ba tôi… không biết.

Rơ-nê cúi đầu. Tôi nghe được một tiếng thở dài. Hai đứa yên lặng đi. Tôi nhìn sang nó. Dáng nó trông buồn buồn. Mái tóc quăn đỏ hung không nhét hết trong chiếc mũ lượm mót phủ xuống vầng trán nó, che tối cả đôi mắt xanh. Tôi lại nhìn đàng trước. Sắp đến ngõ nhà tôi rồi. Thằng Sơn đứng sẵn ở kia. Rơ-nê bảo tôi:

- Mai Hải cho tôi mượn vở toán nhé!

Tôi do dự rồi gật đầu đại. Rơ-nê ấp úng:

- Hải… chỉ lại bài cho tôi, tôi… không hiểu bài gì hết.

Tôi lại gật đầu. Rơ-nê nhìn tôi, đôi mắt biết ơn. Tự nhiên nó nắm tay tôi, nói:

- Thôi, tôi về nhé! Nhà tôi trong ngõ này.

Không hiểu sao tôi đứng im như tượng đá. Tôi không trả lời, cũng không tỏ vẻ gì hết. Tôi nhìn theo Rơ-nê. Nó sắp rẽ vào ngõ nhà nó…

Bỗng thằng Sơn, từ sau một chiếc xe vận tải đang dừng, chạy ra. Sơn lại sát bên Rơ-nê, giật mạnh chiếc mũ trên đầu nó, rồi chạy vụt đi. Rơ-nê kêu lên:

- Ê Sơn! Chơi gì kỳ vậy? Trả mũ đây!

Thằng Sơn nhỏ con, chạy mau như thỏ. Nó quẹo vào ngõ nhà tôi. Tôi chạy theo. Sơn chạy đến gần cây trứng cá. Nó nhắm một cành cây gãy mà tôi đã chọn, ném chiếc mũ lên. Nó ném thật hay, chiếc mũ bị móc ở đầu cành đong đưa. Mưu kế được thi hành không sai một tí. Thằng Sơn nhìn tôi, cười, và nó chạy đi – nó chạy đi gọi bọn thằng Hùng, thằng Vàng…

Tôi bỗng nhìn cây trứng cá, nhìn chiếc mũ tòn ten, nhìn ổ kiến lửa dưới gốc cây. Và tôi ngoái đầu nhìn phía sau. Rơ-nê chạy theo gần đến. Thân hình dềnh dàng của nó làm nó chạy chậm lại, thở mệt mỏi. Nó chợt nhìn thấy chiếc mũ của nó tòn ten trên cây trứng cá. Nó chạy vội đến. Tự nhiên tôi nhắm mắt lại. Cành cây cao không quá đầu người.. Rơ-nê sẽ hấp tấp đến đó, đứng dưới gốc cây với tay lên lấy mũ xuống. Chân nó sẽ giẫm vào ổ kiến lửa… Ổ kiến lửa rộng bằng một cái mâm, những chấm nhỏ đỏ hoe di động trên đó… Kiến lửa sẽ bò lên chân Rơ-nê… Rơ-nê sẽ hét lên, nó sẽ đau đớn và hãi hùng… Hình ảnh đó lóe thật nhanh trong óc tôi. Ôi kiến lửa! Kiến lửa của lũ học trò quái ác… Tôi mở mắt ra như thoát khỏi một cơn mê. Trong phút giây, tôi thấy Rơ-nê tội nghiệp quá. Thằng Tây lai, thằng “thực dân”, thằng “kẻ thù số một” của chúng tôi… tất cả không còn. Tôi chỉ thấy nó là một người, một thằng người biết đau đớn như tôi. Nó đã chạy đến gần cây trứng cá. Cành cây gãy có mang chiếc mũ của nó giơ ra như cánh tay vượn. Tôi hét lớn:

- Rơ-nê! Ngừng lại!

Không đợi nó ngừng lại, tôi phóng đến kéo lui nó ra sau. Cả hai đứa tôi ngã xuống. Rơ-nê lồm cồm ngồi dậy, ngạc nhiên. Nó nhìn tôi. Tôi nói hổn hển:

- Có… có ổ kiến lửa… dưới gốc cây kìa!

Rơ-nê nhìn theo. Nó kêu lên kinh hãi. Tôi nhìn nó, rồi chợt tôi nghe buồn buồn trên mắt. Tôi nghĩ đến cô giáo. Cô giáo! Cô vẫn tin tưởng vào lòng nhân đạo ở bầy học trò của cô. Cô luôn luôn tin như thế. Ôi, chúng tôi có lỗi với cô giáo vô vàn. Chúng tôi vô lý‎, nông cạn, và suý‎t chút nữa chúng tôi làm một việc tàn nhẫn. Rơ-nê nhìn tôi như muốn cám ơn. Đáng lẽ nó phải rất oán hận tôi chứ! Tôi cúi đầu, nước mắt tôi trào ra. Rơ-nê vẫn chưa hết xúc động. Tự nhiên tôi đến gần nó, nắm chặt lấy tay nó. Rưng rưng, tôi nhìn lên cây trứng cá, cành cây gãy mang chiếc mũ của Rơ-nê giơ ra như cánh tay vượn.

Cam Li Nguyễn Thị Mỹ Thanh