adim gõ cửa thùng thùng như đánh trống. Mãi không có người mở, cuối cùng tít sâu trong hành lang có tiếng lệt xệt nhè nhẹ của đôi gót giày bằng phớt, đó là Arkadi Lvorich, ông hàng xóm, - sao mà lề mề thế!

- Có chuyện gì mà làm ầm lên thế, Vadim? Cháy nhà à?

- Tôi sợ đến nhà hát bị chậm! - Vadim nói bằng giọng vui thích và hổn hển vì vừa chạy về. - Còn bốn mươi phút nữa. Tôi còn phải đến quảng trường Smolenskaya. Bác có tưởng tượng được không?

- Hãy đóng cửa cho cẩn thận, - Arkadi vừa đi vào, vừa nói. Nhưng đến bên cửa phòng mình, ông dừng lại hỏi, vẻ quan tâm: - Anh định đến quảng trường Smolenskaya bằng cách nào?

Arkadi Lvorich say mê bất kỳ sự hợp lý hoá nào, nhất là trong lĩnh vực giao thông vận tải. Ông luôn luôn có những ý nghĩ độc đáo về vấn đề này và có cả một hệ thống hoàn chỉnh những lối đi nhanh nhất và tiết kiệm nhất đến mọi nơi trong thành phố, một hệ thống mà ông thường tuyên truyền. Biết được sự say mê đó của Arkadi Lvorich, Vadim trả lời nhát gừng dứt khoát, để kết thúc ngay câu chuyện:

- Bằng xe điện ngầm.

Xe điện ngầm à? - Arkadi Lvorich ngạc nhiên thốt lên. - Anh điên đấy à! Tôi sẽ chỉ cho anh một tuyến đường kỳ diệu: anh đến Kaluskaya bằng gì cũng được, rồi đi qua quảng trường…

- Bằng xe điện ngầm, bằng xe điện ngầm!. - Vadim nói và lẩn vào phòng mình.

Nhưng Arkadi Lvorich vẫn tiếp tục khuyên nhủ một cách kiên quyết đằng sau cánh cửa:

- Vadim! Anh chạy đến Công viên văn hoá - mất hai phút, rồi nhảy lên xe số 10 hoặc xe “B “… - cánh cửa mở ra, và Arkadi Lvorich đeo kính, đội mũ bằng lụa đen trên chiếc đầu cạo nhẵn thín, ngó vào phòng. - Anh nghe đây: đúng mười bảy phút…

- Tôi không muốn nghe, tôi đang bị chậm đây! Ông làm ơn nói thật chính xác: mấy giờ rồi?

- Anh chỉ là một người Moskva thiếu văn hoá! - Arkadi Lvorich giận dữ thốt lên và đóng sầm cửa lại. Sau đó ông lại ngó vào phòng và vẫn bằng giọng giận dữ như vậy, ông hét lên: - Bảy giờ kém hai mươi!”.

Vadim nhìn thấy trên bàn làm việc một mảnh giấy “Mẹ bận họp. Nếu đói qua, con cứ ăn trước, không phải chờ mẹ. Ấm chè nóng ở dưới gối. Mẹ”.

Mặc dù từ sáng chưa ăn gì, nhưng bây giờ thậm chí nghĩ đến ăn, anh cũng không muốn. Điều này giống hệt tâm trạng trước lúc vào phòng thi một cách lạ lùng, và điều chủ yếu là anh đã bị chậm!

- Mặc áo nào bây giờ: xanh hay kẻ, hay chiếc có cổ cài? - Vadim suy nghĩ căng thẳng, quẳng bộ đồ cạo râu bừa ra bàn. - Mặc chiếc xanh, tất nhiên rồi! cái thêm chiếc cổ vào nữa, những chiếc cúc tay áo này… Ả, vé đâu rồi nhỉ?”.

Anh sợ rằng đã đánh mất vé, và lục lại tất cả các túi.

Vadim nhìn lại khuôn mặt của mình trong gương khoảng một phút - một khuôn mặt cáu kỉnh với chiếc mũi và đôi má đỏ lên vì lạnh, hai gò má thì tái nhợt. Mái tóc màu hung sẫm bị chiếc mũ làm bù lên trước trán, những đám tóc rậm và cứng đựng đứng lên ở hai bên - thật là hài hước quá chừng! cần phải chải qua cho có nếp, vuốt nước…

Anh vừa xoa xà- phòng lên má, thì Sergei đến. - ô ồ! - Diện bộ quần áo đàn ông, nữ thần đi dự hội hoá trang đấy à? Hình như mình đến không đúng lúc. - Sergei nói và dừng lại ngoài ngưỡng cửa.

- Không sao, cứ vào đi! Cởi áo ngoài ra - Vadim nói, mắt vẫn không rời khỏi gương - Mình đi xem hát đây. Còn mười phút nữa.

Với Lena Medovskaya phải không?

- Ừ, ừ.

Vadim nói “ừ, ừ” một cách thờ ơ và máy móc, dường như đó là một điều tất nhiên, mặc dù thực ra câu hỏi của Sergei khiến anh hơi ngạc nhiên: “Vì sao mà cậu ta lại biết nhỉ?”.

- Ừ, hừ, với Lena Medovskaya, - anh nhắc lại cũng với vẻ đãng trí giả vờ đó. - Còn cậu, làm cách nào mà cậu đoán được?

- Hôm qua lúc ở trường không nhớ Lena có nói với ai đó rằng cậu tặng cô ta chiếc vé một cách rất hào hiệp. Mình ngẫu nhiên nghe thấy.

- Lại hào hiệp kia à?

- Đúng thế, nhưng đáng buồn là mình đã quên bẵng điều đó, và đến cậu có chút việc. Bực thật!

- Việc gì vậy? Có lâu không?

- Mười phút, tất nhiên, là không xong rồi. Thôi được… - Sergei thở dài và bắt đầu cởi áo bành tô ra. Sau đó anh ta ngồi xuống chiếc ghế bên cạnh Vadim và rút trong túi ra một bản viết nháp gì đó khá đày và bọc kín. - Đây là bản đề cương của Nina Fonika về những truyện vừa của Panova. Mình được chỉ định làm người phản biện, và cần phải phát biểu ở Hội khoa học sinh viên trong tuần sau. Mà bản đề cương thì chán ơi là chán! Mình sẽ xạc cho một trận.

- Chán à? Thật lạ lùng. Bởi vì Nina là một cô gái nghiêm túc “đang thông minh lên”, như Ivan Antonovich thường nói…

Nghiêm với chả túc. Cậu biết không, cô ta lấy bản báo cáo mà chúng ta đã trình bày ở buổi sinh hoạt chuyên đề về Văn học Xô- viết, chỉ hơi mở rộng một chút và nộp lên coi như một công trình khoa học. Thế thì nghiêm túc ở chổ nào? Toàn ý và lời chung chung, chẳng có ý nào riêng của mình cả… Mà Hội khoa học sinh viên dù sao cũng là một hội khoa học, dù nó là của sinh viên, nó vẫn là khoa học! Dù nói gì thì nói, toàn bộ tư tưởng của Hội khoa học sinh viên cũng bị bôi nhọ vì những công trình kiểu đó. Nếu thế thì Hội này có gì khác những cuộc hội thảo và những cuộc họp chuyên đề bất tận của chúng ta nào? Chẳng có gì khác cả! Cậu không đồng ý à?

- Đúng… tất nhiên rồi, - Vadim trả lời. Anh nghe Sergei nói không thật tập trung, bởi vì anh vừa chảy máu ở má và đang cổ gắng bằng mọi cách làm cầm máu và làm cho vết đứt khó nhận thấy.

- Mình muốn đọc cho cậu nghe một đoạn nào đó trong công trình “khoa học” này và cùng nhau trao đổi ý kiến. Hay là thôi, cậu sẽ được nghe hết ở Hội… Mình sẽ phát biểu thật mạnh, Và nói chung, tất cả những điều đó gây cho mình những suy nghĩ rất xấu.

- Về cái gì, về sự tồn tại hữu hạn của toàn bộ cơ thể sống, phải không?

- Còn tệ hơn thế, - Sergei nghiêm nghị lắc đầu. - Mình cũng bị treo vào cổ một bản đề cương, nhưng mình vẫn chưa bắt đầu. Chẳng có mong muốn gì cả. Cũng chẳng có gì kích thích hết.

- Điều đó thì tệ hơn thật.

- Đừng đùa, Vadim. Mình đang bắt đấu nghi ngờ - có nên tiếp tục kéo căng mãi sợi dây cao su này không? Cậu có tin rằng. Hội của chúng ta thực sự là một hội khoa học không?

- Chúng ta cần phải làm cho nó được như thế, - Vadim nói. - Tất cả đều phụ thuộc vào chúng mình cả.

Sergei cười châm biếm.

- Cậu trả lời như ở cuộc họp báo ấy. Theo mình. Hội khoa học cần phải, trong chừng mực nào đó, làm giàu cho khoa học, mà điều đó thì hiện nay chúng ta chưa đủ sức. Chúng ta mới kể cho nhau nghe những tin khoa học mà mọi người đã biết từ lâu. Một số thì kể khá hơn, số khác thì kém hơn, thế thôi, chỉ là “Cung thiều niên” thì đúng hơn.

- Và cậu, chắc là định… - Vadim nói, tay vơ khăn mặt và xà- phòng, rồi bước nhanh về phía phòng tắm, - xin ra khỏi Hội?

Khi anh từ phòng tắm quay lại, người đỏ bóng lên, tóc rối bù, Sergei trả lời:

Bây giờ thì mình chưa định xin ra, nhưng mình thấy rằng bằng cách nào đó cần phải cải tạo lại toàn bộ mọi hoạt động. Còn bản đề cương, nếu mình viết, mình sẽ cố gắng viết khác đi. Nó sẽ hoàn toàn không như thế này. Và cần phải có thời gian.

Ồ! Chúa phù hộ cho cậu. Sergei, chính xác là mấy giờ rồi?

- Bảy giờ kém bảy phút… Không, cậu hãy trả lời mình: mình có đúng không?

- Nói chung thì đúng. Công việc nói chung là không xuất sắc lắm, - Vadim vội vã nói. - Ôi, mình bị muộn mất! Cô ta sẽ phải đi một mình…

- Có lẽ, vấn đề là ở chỗ, - Sergei nói, - có nhiều người thừa đã ghi tên xin vào Hội chăng? Chỉ cần giữ lại những người mong muốn và có thể làm việc nghiêm túc, còn tất cả những kẻ bất tài, vô tích sự thì hãy loại ra không thương tiếc. Tất nhiên bọn họ sẽ kêu gào và làm ầm lên, nhưng điều đó là cần thiết cho lợi ích của công việc. Tóm lại, không phải bất cứ ai cũng đều có năng lực làm công tác khoa học.

- Đúng, đúng… Quăng hộ mình chiếc kravat với. Ở dưới quyến tự điển đó!

Sergei đưa cho anh chiếc kravat và vẫn vung tay tuyệt vọng.

- Không, cậu bây giờ mất trí rồi. Không thể nói chuyện với cậu được nữa.

- Không phải thế! Mình vẫn rất chú ý nghe đấy chứ, - Vadim phản đối. - Và, chẳng hạn, mình không đồng ý: làm sao mà bây giờ cậu lại có thể xác định được ai là bất tài, ai là không bất tài? Hội khoa học sinh viên mới tồn tại được một tháng rưỡi, nhiều người còn chưa bộc lộ rõ năng lực của mình.

- Chính đó là điều tệ hại đấy. Thôi được, mai chúng ta sẽ nói tiếp, không thì cậu sẽ run lên vì chậm mất một phút. Giá mà cậu cũng run lên như vậy vì đến lớp chậm…

- Đồ quỷ, cô ta sẽ phải đi một mình!

Vadim lanh lẹ mặc áo và chải đầu trước gương.

- Ồ, trông mình thế nào, không sao chứ? - anh hỏi, và đứng nghiêng người trước gương định làm gì đó.

- Không sao, không sao. Tuyệt lắm.

- Kravat thế nào? Không sao chứ?

- Cả kravat cũng không sao. Chỉ có đừng cái cả cúc dưới của áo vét.- Sergei bước về phía Vadim và cởi chiếc cúc dưới ra - Áo một hàng cúc thì chỉ cài một chiếc ở giữa thôi.

Họ mặc áo vào, rồi đi ra phố. Chợt Vadim nhớ ra là quên không mang khăn mùi soa, và Sergei đưa cho bạn chiếc khăn lụa có kẻ ô màu xanh sáng và màu nâu của mình.

- Xin chúc mọi điều tốt lành! - Sergei nháy mắt nói. - Gửi lời chào của mình đến Lena.

Lena Medovskaya học cùng một lớp với Vadim ở khoa văn. Tới năm thứ ba Vadim vẫn không để ý đến cô ta, đúng hơn - anh đối xứ với Lena cũng như với hai mươi ba cô gái khác của lớp mình.

Nhưng có một lần vào mùa thu, anh đã hiểu rằng đó là một sai lầm. Chuyện đó mới xảy ra gần đây, vào hồi đầu năm. Và chính anh lúc đó cũng còn chưa rõ là đã xảy ra chuyện gì, hoặc là Lena đã thay đổi sau dịp nghỉ hè, hoặc là chính anh đã trở thành một người khác. Nhưng có lẽ, như các bạn ở các khoa khác, những người quen của anh, đã mách nước cho anh, - thường cũng có những chuyện như vậy đấy.”.

Các bạn thường kéo anh ra một chỗ mà hỏi: “Lớp cậu có tiểu thơ nào tóc quăn, cười luôn miệng thế? - Anh đoán: “À, à, Lena phải không? Có một cô như thế đấy! - và anh vui đùa làm mối. - Cậu có muốn mình giới thiệu không? Một cô gái tuyệt diệu, vui tính, hát rất hay”. Sau đó anh bắt đầu dè dặt hơn: “Đó là Lena Medovskaya. Hơn nữa, đó là một cô gái không xấu”. Và gần đây thì anh hoàn toàn thờ ơ: “Ai? À, đó là Medovskaya, một nữ sinh xuất sắc của bọn mình đấy, và là một ủy viên biên tập của khối nữa cơ”.

Chuyện đi xem hát cũng thật bất ngờ. Tuần trước, Lena và Vadim cùng ở lại làm báo tường của khối. Vadim là hoạ sĩ chính của báo, còn Lena thì phụ trách tiểu ban văn hoá nghệ thuật. Một cô bạn kể về vở kịch mà cô vừa xem ở nhà hát nhạc hài kịch.

- Tớ cười đến phát điên lên, các cậu ạ! Và cứ luồn luôn sợ rằng ngày mai sẽ phải khóc suốt ngày. Thế mà mình lại không khóc mới lạ chứ, đúng không?

Biên tập viên của báo là Maxim Vinkin hoặc gọi tắt là Mắc, một anh chàng người gầy, có khuôn mặt linh lợi, mang chiếc kính có cặp mắt dày, luôn luôn mặc bộ quần áo trượt tuyết màu xanh ngẩng cái đầu tóc quăn lên khỏi bàn.

Vào trường hợp đó thì Lena khôn hơn tất cả chúng ta.

Câu ấy sẽ cười hết ngày này đến ngày khác, cậu ấy chẳng làm gì có thời gian mà khóc.

- Cậu nói gì vậy. Mắc? - Lena cười vang và thốt lên. - Cười sự sắc sảo của cậu ấy à? Đó chỉ là những giọt nước mắt thôi! Ồ, các cậu tán xoàng qua, chẳng ai nghĩ ra chuyện đi xem hát và mời các bạn gái cùng học với mình cả. Sao? Các cậu đừng tái mặt thế, điều đó có thể ghi vào lịch công tác như một hoạt động quần chúng. Và để báo cáo cũng được.

- Chúng mình việc gì phải tái mặt, - Vadim đang nằm bò trên sàn vẽ một bức tranh châm biếm, nói. - Chúng mình sẽ mua ngay thôi!

- Không dám làm đâu!

Lát sau Vadim ngẩng đầu lên và thấy Lena đang nhìn mình. Anh nhìn vào mắt cô - đôi mắt màu nâu sáng và hơi nghịch ngợm một cách nghiêm túc - hơi lâu hơn là khi đùa cợt bình thường. Và anh cười cái ý định bất chợt đó của mình.

Hôm sau ở quầy bán vé của thành phố Vadim đã mua vé đi xem vở kịch mà họ vừa nói đến.

- Đây là vé của cô. Xem ngày thứ bảy đấy, - hôm sau nữa Vadim nói, khi bước lại gần cô ở ngoài hành lang của trường.

Lena không hề tỏ vẻ ngạc nhiên chút nào.

- Thật chứ? Anh cừ thật! - cô ta thậm chí còn cười vang ý thích thú. - Em phải trả anh bao nhiêu?

- Không, chuyện vặt.

- Sao lại chuyện vặt? Anh phải mua vé cơ mà?

- Không, à… Cô không phải trả tôi gì cả.

Lena lắc đầu kiên quyết và đưa trả chiếc vé:

Thế thì em không đi đâu. Chúng nó lại đồn ầm lên!

- Thôi được… - Vadim bỗng nhiên tỏ ra lúng túng. Anh nghĩ rằng có lẽ, cần phải nói bớt giá tiền đi, nhưng rồi anh cho rằng, điều đó là hoàn toàn ngốc. - Vé giá mười tám rúp. Tôi nghĩ rằng tốt hơn là ngồi gần sân khấu…

- Tuyệt thật! Khi nào lĩnh học bổng em sẽ trả anh, anh đồng ý chứ?

- Tất nhiên rồi, anh đồng ý quá đi chứ!

- Em vui lắm đấy, anh Vadim ạ, - Lena mỉm cười nói. - Thật đấy! Lâu lắm rồi em chẳng được xem cái gì vui vui cả”.

… Và thế là anh đang đứng đây - miệng thở hổn hển, vẻ do dự, môi ngậm điếu thuốc vừa mới châm - đứng ngay trước cánh cửa quen thuộc. Anh đã đến nhà Lena một lần để làm báo tường. Nhưng lúc đó… Lúc đó anh chẳng phải nghĩ ngợi gì cả và bấm chuông vào nhà như là về nhà mình.

Bà Anbina Trofimovna, mẹ của Lena, ra mở cửa cho anh. Đó là một người đàn bà chưa già, hình thức dễ nhìn, có những đuôi sam tóc vàng hoe quấn quanh đầu như một chiếc mũ miện, - điều đó khiến bà trông càng trẻ hơn, - và đôi hàng mi rất đen.

- Chào anh, chào anh! - bà nói và cười niềm nở. - Anh cởi áo khoác ra, Vadim, anh vào đi! Lena vừa mới ngủ dậy, ăn trưa xong mới ngủ mà.

- Sao ạ? Cô ấy vẫn chưa chuẩn bị ạ?

- Anh đừng lo, Lena biết cách chuẩn bị rất nhanh. Không giống các cô gái khác đâu.

Trong lúc Lena, với sự giúp đỡ của bà Anbina Trofimovna mặc quần áo trong phòng mình, thì Vadim ngồi ở đi- văng ngoài phòng ăn và lật cuốn hoạ báo “Tia lửa nhỏ” số mới - nhưng không sao đọc nồi. Anh bỏ cuốn hoạ báo xuống. Anh rất hồi hộp - nhưng tuyệt nhiên không phải do việc đến nhà hát bị chậm đe doạ và chắc chắn là cần phải đi bằng xe điện ngầm, mà Lena thì vẫn còn đang trang điểm… Không, anh quên cả nghĩ đến đồng hồ. Anh chăm chú nhìn khắp căn phòng có lớp giấy bồi tường màu tím dịu mắt và chiếc chụp đèn màu hồng nhẹ như một áng mây phía trên bàn, nhìn chiếc tù buýp- phê nặng nề, nhìn chiếc đàn đương cầm trên đó xếp một dãy đồ chơi và một cuốn sách bọc bìa kiểu cũ có hình những vân đá hoa cương - được đặt một sợi băng đánh đấu ở giữa. Nhìn từ xa Vadim đã đọc rõ: Danilevsky. “Chắc là bà Anbina Trofimovna thích lắm, - anh nghĩ, - Lena nói rằng mẹ cô ta đọc rất nhiều sách, đặc biệt thích sách lịch sử”. Và không hiểu vì sao Vadim lại thấy thích thú khi bà Anbina Trofimovna say mê đọc Danilevsky (mặc dù giá anh biết mẹ anh như như vậy thì chắc chắn là anh sẽ phải bật cười) và nhìn chung thì anh thấy bà là một phụ nữ tính tình dễ chịu, có học thức và rất đẹp - giống như Lena.

Tất cả mọi thứ trong căn phòng này, kể cả những chi tiết nhỏ nhất, đối với Vadim đều khác thường và chứa đầy những ý nghĩa đặc biệt và thầm kín. Bởi vì chính nơi đây Lena đang sống, chính nơi đây sáng sáng cô ngồi ăn, rồi vội vã đến trường, mắt liếc nhìn chiếc đồng hồ vỏ tròn bằng gỗ dẻ này, còn chiều chiều cô ngồi uống chè và khuôn mặt cô hồng lên vì chiếc chụp đèn, chính nơi đây cô thường chơi dương cầm hoặc ngồi khoanh tròn trên đi- văng đọc sách - giống như khi ở trường, cô ngồi bắt chéo chân trên bệ cửa sổ… Và bỗng nhiên Vadim không muốn rời khỏi nơi này đi đâu cả - cần gì đến cái nhà hát ngu ngốc đó, ở đó có gì nào? - anh sẽ rất sung sướng nếu được đưa cả hai chiếc vé cho bà Anbina Trofimovna để được ở lại nơi này với riêng mình Lena dù chỉ một lát.

Vừa lúc đó từ phòng bên vang lên giọng nói vui vẻ như ra lệnh của Lena.

- Vadim! Anh có thể vào được rồi!

Anh đưa mắt nhìn đồng hồ - đã qua mười lăm phút rồi, chắc chắn là họ không kịp xem hồi thứ nhất.

Lena đứng trước gương trong chiếc áo dài màu xanh thẫm, làm nổi lên nước da ngăm ngăm mịn màng của đôi cánh tay trần và chiếc cổ để hở. Mặc chiếc áo đó trông cô như cao hơn, cân đối hơn và có vẻ phụ nữ hơn. Vadim ngạc nhiên đứng sững trước cửa - anh cũng không ngờ rằng cô lại đẹp như vậy.

- Vadim, anh hãy góp ý nhanh lên xem thế nào đẹp hơn: chiếc trâm gài cổ áo hay cái vòng cổ này? - cô quay lại phía anh, đưa lên ngực chiếc trâm tròn màu ngọc thạch và khẽ nghiêng đầu rất điệu. - Thế nào, được chứ?

Không nhìn vào chiếc trâm mà nhìn vào khuôn mặt vui sướng Va rực rỡ của cô, Vadim nói quả quyết:

Đẹp, rất đẹp, nhưng đã muộn mất hồi thứ nhất rồi!

- Ô hay, em chuẩn bị xong từ nãy rồi đấy thôi! - Lena thốt lên, lấy ở dưới giá gương ra một lọ nước hoa nhỏ và rảy vào lòng bàn tay. Cô nhanh tay xoa lên ngực áo, rồi lại rảy lần nữa và nhanh tay vuốt ra đằng sau tai.

- Vuốt vào đây thơm lâu hơn, anh biết không? - cô giải thích vẻ thành thạo, - Anh có xức một tí không?

- Không, tôi không thích.

Cuối cùng họ khoác áo vào, chào bà Anbina Trofimovna và bước ra phố. Bỗng có một chiếc xe Pobeda chạy đến gần cổng, rồi dừng lại, và từ trong xe một người mặc áo bành tô đen, rộng, đầu đội mũ bước ra. Lena chạy lại gần ông ta.

- Ba ạ! Ba có thể đưa con đến phố Mayakovskaya được không? Chúng con đến nhà hát bị chậm rồi đấy! Còn đây là anh Vadim Belov ở lớp con, ba hãy làm quen đi!

Người đội mũ lặng lẽ bắt tay Vadim và nói bằng giọng hờ hững:

- Đến nhà hát muộn à? Thế thì xem mất hay rồi… Ba không biết, con hãy hỏi Nikolai Fedorovich xem, được thì tốt. Nếu anh ấy có thời gian.

Vadim cảm thấy đường như trong giọng nói của ông ta có sự không đồng ý cố nén lại, vì thậm chí anh còn cảm thấy ông Medovsky chào anh không thật thân mật lắm. Lena bắt đầu thuyết phục anh lái xe, gọi anh ta là “Kolenka thân mến”, “con bồ câu nhỏ”, và công việc được thoả thuận trong vòng hai giây.

Họ nhanh nhẹn ngồi vào hàng ghế sau. Vadim đóng sập cửa xe lại và chiếc xe phóng đi. Những ô cửa sổ sáng rực, những ngọn đèn chùm, những khuôn mặt khó phân biệt của khách qua đường lướt nhanh qua… Đến chỗ ngoặt, họ bị dồn vào nhau, và có một thoáng Lena bị áp sát vào Vadim, cô cười vang và thốt lên: “Ôi. Kolenka, cẩn thận một chút! - Còn Vadim thì chỉ muốn anh ta cứ phóng như vậy và làm sao càng lâu đến nhà hát càng tốt.

Mấy phút sau, xe đã đỗ trước cửa nhà hát vừa lúc hồi chuông thứ ba vang lên. Cả Vadim lẫn Lena lao như bay vào phòng xem.

Và thế là họ đã ngồi vào hàng ghế gần sân khấu. Màn vẫn chưa kéo lên. Trong phòng ồn ào, tiếng ghế kêu cót két tiếng nói huyện rì rào, tất cả các âm thanh đó dần dần tắt đi. Khẽ hích vào vai Vadim, Lena đưa ống nhòm về phía hàng ghế lô.

Anh biết không, em thích nhìn mọi người trong nhà hát - cô thì thào nói, - và đoán xem họ là những người như thế nào. Họ sống ra sao? Điều đó rất thú… Đúng không? Chẳng hạn - không bỏ ống nhòm xuống, Lena ngồi nhích gần vào Vadim và nói một cách huyền bí: - Anh chàng trẻ tuổi kia… là công nhân, chắc thế… Chắc anh ta được thưởng chiếc vé, đúng không? bởi vì anh ta chỉ có một mình… Còn mấy cô đang ba hoa kia là sinh viên, bên phải kia kìa, anh nhìn thấy chưa? Họ đang bàn về một người nào đó trong lớp họ. Họ giống như chúng mình, vừa mới gặp nhau là đã bắt đầu thảo luận… Chắc là họ ở khoa sinh vật của trường đại học Tổng hợp Moskva, ở đấy bọn họ đều đeo kính cả.

Mấy người ngồi hàng ghế đầu nhìn lại phía Lena, một số tò mò, số khác có vẻ phê phán. Nhưng tất cả những người ngoái nhìn cô đều không rời mắt ngay - đàn ông nhìn thẳng vào mặt cô thật lâu một cách chăm chú, còn phụ nữ thì chủ yếu là để học tập kiểu áo dài. Lena dường như không để ý đến những ánh mắt đó, còn Vadim thì vừa thấy hơi ngượng vừa thấy tự hào. Anh thấy thoải mái được ngồi cạnh cô gái trẻ đẹp mà mọi người đều chú ý đến…

- Cô khéo tưởng tượng qua, - anh nói, lấy tay che miệng lại. - Những người có tuổi cũng đang nhìn cô.

- Ai kia, tại sao? Ồ, mặc họ! - Lena nói vẻ phớt đời và nói to hơn. - Anh biết không, em muốn có nhiều, nhiều bạn bè như trong phòng này. Và nhận được thư của tất cả mọi người…

Cô không nói hết câu bởi vì đèn phụt tắt và màn bắt đầu kéo lên. Trong dàn nhạc có tiếng gì đó vang như tiếng chuông và rít như tiếng còi - rõ ràng là người ta muốn thể hiện một đoàn tàu, bởi vì sân khấu được bố trí là một nhà ga. Lena thì thào nói tiếp:

- … nhận được thư của tất cả mọi người và đến thăm họ. Và đón họ ở nhà ga, ở Moskva… Em rất thích chuyện đưa đón!

Vadim nắm lấy tay Lena và nắn nắn cổ tay thon thon của cô.

- Vadim! Thế là thế nào? - Lena hỏi khá to và nghiêm khắc.

Mấy người ngồi ở hàng ghề đầu “suỵt, suỵt”. Vadim lẩm bẩm, vừa lúng túng, vừa thích thú trong bóng tối:

- Tôi, chỉ… thôi, ta xem đi…

Trên sân khấu đang diễn một cảnh gì đó buồn cười - mọi người trong phòng cười vang lên, trên ban công thậm chí có người còn vỗ tay. Vadim không hiểu có chuyện gì, và anh không hiểu rõ toàn bộ hồi thứ nhất, bởi vì mắt thì nhìn lên sân khấu, nhưng đầu óc anh lại nghĩ đến chuyện khác. Trên sâu khấu - một người to béo nào đó mặc quần ống tuýp nói to và chạy tất tưởi, khán giả trong phòng cười vang trước mỗi lời của anh ta. Hai anh chàng điển trai - một anh để ria, còn anh kia để tóc mai dài - cùng săn đón một người đàn bà tóc hung cao lớn có khuôn mặt kiêu hãnh.

- Chính người này là một bà già! Đó không phải là vai của bà ấy! - Lena thì thầm nói. - Đôi tay bà ấy xương xẩu làm sao, trông phát chán lên!

Vadim gật đầu, mặc dù đối với anh, người đàn bà tóc hung đó hoàn toàn không phải là một bà già - ngược lại anh thấy đó là một người phụ nữ duyên dáng và khá quyến rũ. Sau đó anh hiểu rằng chỉ có chàng trai nghèo là thật sự yêu chị ta, đó là một người bán dược phẩm đáng thương luôn luôn đứng một bên và im lặng, Trong vở kịch có nhiều chuyện buồn cười, nhưng Vadim hoàn toàn không thể tập trung chú ý và hiểu được mọi người cười cái gì cả. Anh bối rối nghĩ rằng, có lẽ, trông anh chẳng khác gì một chàng thộn. Lena bật cười nắm lấy tay anh. Mắt cô ánh nước mắt. Cô lấy khăn mùi soa lau mắt và sau đó đột nhiên cô vung khăn lên làm toả vào mũi Vadim một làn sóng nước hoa dìu dịu.

Vadim đang mải nghĩ làm sao đưa tay cho Lena nắm đúng lúc. Chỉ có một lần anh cười vang khá đạt, nhưng lại đúng vào lúc cả phòng bỗng nhiên lặng đi.

Anh thấy nóng bừng người. Khắp phòng ngột ngạt mùi cây trang trí sân khấu và đủ các mùi nước hoa trộn lẫn vào nhau. Hết một hồi, mọi người đi ra phòng điểm tâm giải khát. Vadim mua hai chiếc bánh nướng và một chai nước quả. Lena vui, tươi cười, khe khẽ nhại lại nhạc điệu vừa nghe được và hỏi một cách sôi nổi:

Anh có thích cảnh sân ga không? Còn ông đại tá đóng giỏi đấy chứ?

Sau đó họ đi đi lại lại trong phòng giải lao và ngắm nhìn những tấm ảnh chụp các nghệ sĩ. Lena gần như biết tất cả - ai bắt đầu vào nghề từ bao giờ, trước đây biểu diễn ở đâu, ai biểu diễn vở gì là đáng xem hơn cả. Vadim thấy xấu hổ vì ít hiểu biết về lĩnh vực này và cảm thấy dễ chịu khi chuông vang lên.

Ở những hồi cuối Vadim đã nắm được chủ đề có tính hài hước đơn giản của vở kịch. Hai chàng trai xếp đặt những mưu mô xảo quyệt lừa người đàn bà tóc hung. Cô này không hề nghi ngờ gì và đã yêu một trong hai anh chàng bịp bợm đó - anh chàng có tóc mai dài. Người to béo mặc quần ống tuýp, cha của 1 cô gái - cũng là một người mù quáng - một người tốt bụng và buồn cười! - quý mến những anh chàng bịp bợm kia như con. Nhưng rồi tất cả đều vỡ lở. Ông già bị lâm vào cảnh khốn cùng, còn cô gái thì bị lừa.

Vadim nhìn lên sân khấu, theo dõi hành động của các nhân vật, nhưng anh có cảm giác rằng dường như tất cả những điều đó anh đang thấy trong giấc mơ; cả những con người trên sân khấu - cũng là trong mơ, họ cứ chập chờn trong không trung, hư hư ảo ảo, anh thông cảm với họ và nhiệt tình yêu mến họ không phải vì những nỗi đau khổ vô lý và đáng buồn cười và vì mối tình giả dối, mà là vì bằng một cách nào đó không thể giải thích được, họ đã thể hiện những tình cảm riêng của anh lúc này đây đang tràn đầy trong anh. Anh nhìn cô gái tóc hung có khuôn mặt đầy kiêu hãnh và anh thấy cô ta rất đẹp, bởi vì anh nhìn thấy cô ta chính là Lena. Và khi anh chàng bán dược phẩm đáng thương, cô độc bỏ người yêu ra về lúc đêm khuya - cô này đã không còn tin anh và đuổi anh thẳng thừng - Vadim bỗng cảm thấy có một cục gì nong nóng chạy lên cổ họng và mắt anh hoa lên.

Nhưng kết thúc rất có hậu, và một lần nữa người to béo lại khiến cho tất cả mọi người bật cười và Vadim cũng cười vang cùng với mọi người.

Anh vừa bị một ý nghĩ đè nặng: sau toàn bộ cái cảnh chói lợi, vui vẻ này chắc là Lena sẽ thấy anh thật là buồn chán và tầm thường. Không biết rồi hai người sẽ nói chuyện gì được nhỉ?

Khi vở kịch kết thúc, như thường lệ, mọi người mời các nghệ sĩ ra mắt, nhưng Vadim đã mất hết mọi hứng thú đối với họ. Anh ngoan ngoãn đứng ở chỗ lối đi và vỗ tay, lơ đãng nhìn các nghệ sĩ có những khuôn mặt đượm vẻ băn khoăn đang chạy xuống khỏi sân khấu và lập tức quay trở vào, miệng mỉm cười khiêm tốn và hân hoan.

- Tất cả đều là chuyện vô lý, - Lena nói khi họ bước ra phố. - Hôm nay thì cười thoải mái, nhưng mai thì chẳng còn nhớ gì nữa. Mà nhạc cũng thường thôi.

- Đúng đấy, - Vadim tán thành. - Nói chung thì không có gì đáng kể.

Anh tiến Lena về nhà bằng xe điện ngầm, cả hai cùng im lặng hồi lâu.

- Người ta bao giờ cũng cười thật nhiều, để rồi sau đó không hiểu vì sao lại buồn xỉu đi… - Lena ngáp dài nói.

Cô có vẻ mệt mỏi và thỉnh thoảng lại căng mắt lên, vặn người trên ghế mềm. Vadim liếc nhìn cô. Giờ đây anh thấy cô còn đẹp hơn, khuôn mặt hơi tai tái, đôi hàng mi dài nặng trĩu. Khi họ xuống ga, Vadim nói lên một câu mà anh đã nghĩ mãi từ lúc ngồi trên xe điện ngầm.

- Chúng mình cần xem một vở gì nghiêm túc hơn.

- Vâng, - Lena gật đầu hỏi lại - Anh bảo sao?

- Tôi nói rằng chúng ta cần phải xem một vở gì đó nghiêm túc hơn. Đến nhà hát Hàn lâm nghệ thuật Moskva, đến nhà hát Malyi chẳng hạn…

- À, à… Nhưng chỉ có điều hiện nay sẽ không còn thời gian nữa. Các buổi phụ đạo đã bắt đầu. Thứ hai chúng ta có buổi phụ đạo của thầy Kodensky, phải không anh?

Vadim gật đầu.

- Em thấy sợ thầy này lắm! Ông ấy rất hay vẽ chuyện. Nói chung, ông ấy nhìn chúng ta chỉ bằng nửa con mắt, anh có nhận thấy không? Như là những nhân vật của một nhà văn tầm thường ấy. Lagodenko đến bây giờ vẫn chưa thi xong môn của ông ấy phải không?

- Chưa!

Anh thấy đầy! Em sợ lắm…

Cô đừng sợ. Ông ấy không sinh sự với các bạn gái đâu.

Cả hai im lặng.

- Vadim, lên năm thứ ba anh trở nên xa lạ qua, - bỗng Lena nói, - trước kia anh đơn giản và luôn luôn vui đùa kia. Còn bây giờ anh đã trở thành một người trầm lặng thế nào ấy. Và anh đối xứ với em cũng như với một người mới quen biết. Có chuyện gì thế anh?

- Cô cảm giác thế đấy thôi.

Không phải! Cả anh Sergei cũng nhận xét thế, em đã có lần nói chuyện với anh ấy… Rõ ràng là anh ấy có biết anh nhiều!

Vadim không trả lời. Xúc động và ngạc nhiên anh tin rằng anh không tìm được lời để tiếp tục câu chuyện nữa, Và nói chung là không tìm được lời. Có một sự thiếu tự tin, một sự nhút nhát nào đó trói chặt những cử chỉ, những suy nghĩ và lời nói của anh lại. Anh thầm giận mình, gọi mình là đồ trẻ ranh, nhưng anh thấy mình không đủ sức thẳng được cái tâm trạng tệ hại và bực bội đó.

- Đúng, anh Sergei cũng nhận thấy điều đó, - Lena nhắc lại. - Anh ấy thậm chí còn nêu lên một giả thiết… tất nhiên là ngu ngốc…

Lena ngừng lời, cắn chặt môi, dường như bị mắc cỡ, nhưng Vadim lại cảm thấy là cô ta có ý ngừng lời, chờ xem anh sẽ nói gì về việc đó, hoặc ít nhất là cũng sẽ hỏi: “Sergei nêu lên giả thiết gì?”.

Nhưng Vadim lại nói.

- Nhân tiện, xin chuyển lời cậu ta chào cô. Hôm nay cậu ta có rẽ lại chỗ tôi.

- Cảm ơn… Anh ấy chắc thường rẽ đến đằng anh chứ? Hình như các anh là bạn với nhau từ nhỏ?

- Đúng, từ hồi học phổ thông.

- Thích nhỉ, được học với nhau từ phổ thông, rồi lại ở đại học và sau đó lại cùng công tác với nhau! Anh ấy chắc chắn là một người bạn thật sự của anh, - Lena đăm chiêu nói.

- Sergei ấy à? Còn phải nói! Tất nhiên là bạn thật sự!”.

Vadim cảm thấy một sự dễ chịu bất ngờ và một nguồn sinh lực trào dâng, anh nói sôi nổi: - Cô biết không, tôi với cậu ta gặp nhau khoảng hơn hai năm trước đây cũng ở gần bên nhà hát mà chúng ta vừa đến xem hôm nay. Hôm đó tôi vừa về đến Moskva, đang đi lang thang khắp thành phố và thế là chúng tôi gặp nhau. Hoàn toàn ngẫu nhiên - cô hiểu chứ?

- Chắc là phải vui nổ trời!

- Còn phải nói - vui qua đi chứ! Phát cuồng lên! Vì bất ngờ, vì sung sướng, vì tất cả… - Vadim cười vang, lắc đầu. - Nói chung ngày hôm đó tôi sẽ nhớ đến già… Hồi ấy Sergei muốn vào trường Tổng hợp Moskva, khoa ngữ văn.

- Em biết rồi!

- Đúng, Sergei không vào được đấy và để khỏi phí mất một năm, cậu ấy quyết định vào học cùng với tôi. Cậu ấy có trí nhớ tuyệt với! Cậu ấy chỉ cần đọc một lần bảng niên giám trong sách giáo khoa lịch sử là thuộc lòng ngay lập tức! Cô có tưởng tượng được không? Thật đấy! Cậu ấy đã nắm rất vững hai thứ tiếng còn bây giờ đang học ngoại ngữ thứ ba là tiếng Pháp. Ngoại ngữ đối với cậu ta là chuyện vặt…

- Thật thế à? - Lena hứng thú hỏi. - Cừ thật…

- Đúng, đúng, nói chung cậu ấy thuộc loại tài năng - cậu ấy biết làm cả thơ nữa, còn hồi học phổ thông thì viết cả truyện ngắn. Mà lại rất đạt. Cô đã đọc thơ của cậu ấy trên báo tường rồi chứ?

- Đọc rồi ạ, em cũng rất thích. Anh định nói về bài “Phố Wall“ phải không?

- Đúng, đó là một bài thơ chính trị, Nhưng cậu ấy còn có cả thơ trữ tình nữa. Sergei còn giỏi cả kỹ thuật nữa, hồi chiến tranh cậu ấy là kỹ thuật viên chế tạo dụng cụ ở một Viện nghiên cứu khoa học - đó không phải là chuyện đùa đâu nhé! Không phải ngẫu nhiên mà hai năm liền cậu ta được miễn đi bộ đội. Không, cậu ta có tài năng rõ ràng và nhiều mặt. Cậu ta còn là một vận động viên thể thao…

Vadim nói một lúc lâu và thật say sưa về Sergei. Anh tán dương sự uyên bác, sự sắc sảo, những hiểu biết khoa học và nghệ thuật của bạn, tính tình và đầu óc thực tiễn của anh ta, và mặc dù chính Vadim cũng đã bắt đầu hiểu rằng anh đã nói quá nhiều và đã lo lắng cảm thấy trước trong chuyện này có một sự nguy hiểm không rõ ràng đối với bản thân, nhưng không hiểu sao anh vẫn không dừng lại được. Và quá say sưa với một niềm thích thú lạ lùng anh vẫn tiếp tục khoác cho bạn những phẩm chất và đức tính mới nữa.

Lena rất chăm chú nghe anh nói.

- Em đã đọc một đoạn nào đó viết rằng, người Nga, nếu chính anh ta không có gì để khoe khoang, thì anh ta bắt đầu khoe về bạn bè của mình, - bỗng nhiên cô mỉm cười và nói, - em nói đùa đấy, tất nhiên rồi! Thế hồi bé các anh đã thân nhau đến thế rồi à?

- Còn phải nói! Bọn tôi có hàng lô chuyện và các chuyến phiêu lưu. Chúng tôi đã cùng đi du lịch, leo lên các hang động và có lần suýt bị lạc ở một công trường khai thác đá, nói chung… Đủ mọi chuyện!

- Còn em hồi bé cũng thích kết bạn với tụi con trai, tất cả các bạn em hồi đó đều là con trai cả. Em thật không thể chịu được những trò chơi của con gái, những chuyện đơm đặt, ngồi lê mách lẻo, những trò chơi “mẹ - con”, “truyền điện “!

- Con gái thì bao giờ chả nói thế, - Vadim nói.

- Sao anh lại nghĩ thế? Ngược lại, người khác rất thích…

Lena tự ái im bặt. Họ đi khá lâu đọc theo dãy phố rộng lúc này vẳng lặng, trắng mờ dưới những ngọn đèn chùm, trông như mặt sống đóng băng. Chiều đến trời lạnh hơn, hè phố đã phủ một lớp băng mỏng và đi lại rất trơn. Vadim đỡ tay Lena.

- Hơn nữa Sergei lại có một khuôn mặt đẹp, thanh tú, - Lena nói, - mặc dù đối với đàn ông điều đó không phải là chủ yếu.

Vadim cười khẩy!

- Cảm ơn, cô độ lượng lắm.

- Vadim, anh lại bắt đầu nói những chuyện ngu ngốc rồi đấy! - Lena nghiêm nghị nói.

Họ đi vào một phố nhỏ và dừng lại trước một ngôi nhà hai tầng. Trong cửa sổ, sau tấm màn tuyn màu da cam vẫn sáng ánh đèn.

- Thế là chúng mình đã về đến nhà! Mẹ vẫn chưa ngủ, còn thức chờ em.

Họ đứng ở cổng - Lena đứng trên bậc thềm, Vadim đứng dưới, khuôn mặt cô sáng mờ trong bóng tối và mớ tóc màu tro tung xoã ra dưới mũ trông như đen hoàn toàn. Vadim dường như đang chờ đợi một điều gì đó. Và như mơ mơ màng màng -. Anh không thể bước lại gần cô, cũng không thể đi khỏi…

- Em rất vui đã được đi cùng với anh, - Lena khe khẽ nói và đưa tay cho anh.

- … Đã đi cùng hay về cùng?

- Lena không trả lời và lúc lắc đầu. Cô mỉm cười. Vadim không nhận ra nụ cười của cô, nhưng anh cảm thấy là cô đang cười, và thậm chí còn biết rằng: môi trên hơi nhếch lên, hàm răng sáng trắng lên thanh tú, trong đó có một chiếc mọc lấy màu xám nho nhỏ.

- Thật đấy, anh Vadim ạ, em rất vui… - cô nói câu đó thật khẽ.

Anh vẫn giữ tay cô trong tay anh. Và họ cứ đứng như thế - trong một thoáng họ chìm đi trong bầu không khí tĩnh mịch của đêm tối vô tận nơi phố nhỏ.

- Thế đối với đàn ông thì điều gì là chủ yếu? - Vadim lắp bắp và bỗng nhiên ôm lấy vai Lena và ghì chặt vào anh. Cô ép chặt vào anh một giây, giấu mặt đi, nhưng lập tức chống hai bàn tay vào ngực anh và ngửa đầu ra sau.

- Không, đây cũng không phải là điều chủ yếu, anh bỏ em ra! - cô thì thào nói nhanh. - Không nên, anh Vadim! Chúng mình là bạn, đúng không anh?

- Tất nhiên là bạn, Lena ạ…

- Thế mà, còn đây… đây là chuyện khác. Chưa hề có như thế này, không nên, anh hiểu chứ? - cô nói tất cả những điều đó một cách thì thầm và thật là dịu dàng và có sức thuyết phục, dường như cô đang giải thích một điều gì đó cho đứa trẻ con. - Điều đó thường không đơn giản như vậy, ngay lập tức…

- Sao lại ngay lập tức? - Vadim cũng thì thầm và lúng túng hỏi. - Chúng mình biết nhau đã ba năm rồi!

Nhưng rồi tay anh cũng đã nới ra. Lena ưỡn thẳng người và đứng trên bậc thềm cao nhất, cô sửa lại mũ. Từ phía dưới anh nhìn lên khuôn mặt tươi cười của cô, lúc này không hiểu vì sao lại tối hơn - vì lúng túng hay vì lạnh?

Còn anh, thì ra sức mạnh., ô thôi, tạm biệt! Ngày kia gặp nhau!

Lena!

Nhưng cô đã chạy vào trong cổng và lên cầu thang. Vadim bước đến gần cửa.

Lena, nhưng chúng mình sẽ đi xem một vở gì đó nghiêm túc chứ?

- Xem một vở gì đó nghiêm túc à? - Lena im lặng, dừng lại trên bậc cầu thang và đột nhiên vui vẻ nói: - Ô, nhất định chứ, anh Vadim ạ! Chỉ cần thi xong, chúng mình sẽ đến Nhà hát lớn. Chúng mình sẽ đến xem “Raimonda” chứ anh?”.

Vadim gật đầu, Lena vẫy tay chào anh và rẽ vào sau chỗ ngoặt của cầu thang. Còn lại trong không khí lành lạnh ở ngoài cổng là mùi nước hoa dìu dịu đến mệt người của cô - thứ nước hoa - Vadim bây giờ mới biết điều đó - có thể giữ mùi rất lâu, nếu ta khéo biết dùng nó.