ôi được xếp thứ tư bài kiểm tra lịch sử; người ta ra đề về

Charlemagne và tôi thì biết ông ta; nhất là cái vụ về Roland và

thanh kiến không thể gãy được của ông này.

Bố và mẹ rất hài lòng khi bọn họ biết rằng tôi xếp thứ tư, rồi bố

lôi ví ra và bố đã đưa cho tôi, biết gì không? Một tờ mười franc!

- Cầm lấy, cậu chàng, bố bảo tôi, mai con thích gì thì cứ mua.

- Nhưng... Nhưng, anh này, mẹ nói, anh không thấy thế là quá

nhiều tiền đối với một đứa bé hay sao?

- Không hề, bố trả lời; cũng đã đến lúc Nicolas phải tập biết giá

trị của đồng tiền. Anh chắc chắn là nó sẽ chi tiêu mười franc này

một cách hợp lí. Phải không hả cậu chàng? Tôi ấy à, tôi bảo vâng, và

tôi ôm hôn bố mẹ; bố mẹ thật hết sảy, và tôi nhét tờ tiền vào trong

túi, việc này làm tôi phải ăn tối chỉ bằng một tay, vì tôi cứ phải dùng

tay để kiểm tra xem tờ tiền lúc nào cũng ở đó hay không. Đúng là chưa bao giờ mình tôi lại có được số tiền to như vậy. Ồ! Dĩ nhiên là

có những lần mẹ đưa cho tôi nhiều tiền để đi mua đồ ở cửa hàng

thực phẩm của ông Compani, ở góc phố, nhưng đấy thì chẳng phải

là tiền của tôi và mẹ cũng dặn tôi phải trả cho ông Compani bao

nhiêu tiền. Thế cho nên đây là chuyện khác hẳn.

Khi tôi đi ngủ, tôi để tờ tiền xuống dưới gối, và tôi trằn trọc mãi

mới ngủ được. Thế là tôi đã mỡ những thứ quái dị kinh, có một cái

ông đứng trên tờ tiền, và cứ nhìn sang bên cạnh, và cứ nhăn mặt

nhíu mày liên tằng, thế rồi cái nhà to tướng ở sau lưng ông ta đã trở

thành cái cửa hàng thực phẩm của ông Compani.

Sáng hôm sau, trước khi đến trường, tôi giơ tờ tiền ra cho các

bạn xem trước lúc vào lớp.

- Thế nào, nói xem, thằng Clotaire nói, mày sẽ lấy tiền làm gì?

- Tao không biết, tôi trả lời. Bố tao cho tao để tao biết được giá trị của đồng tiền, và tao cần phải tiêu nó một cách hợp lí. Tao ấy à,

tao thích mua một cái máy bay thật hẳn hoi.

- Mày mua sao nổi, thằng Joachim bảo tôi, một cái máy bay thật

giá phải ít nhất là một nghìn franc.

- Một nghìn franc? thằng Geoffroy nói, mày đùa đấy à! Bố tao

bảo rằng nó ít nhất cũng phải ba mười nghìn franc, mà còn là máy

bay bé cơ đấy!

Tất cả lũ chúng tôi đều cười ồ, bởi vì thằng Geoffroy chỉ chuyên

kể linh tinh, cái thằng này rất chi là điêu.

- Tại sao mày không mua sách bản đồ? Agnan, cái thằng đứng

đầu lớp và là cục cưng của cô giáo, bảo tôi. Trong đó có bản đồ đẹp,

với các bức ảnh rất hay, như thế rất là bổ ích.

- Không phải là mày muốn tao tốn tiền để mua một quyển sách

đấy chứ? tôi nói. Với cả sách vở thì khi tao sinh nhật hay khi tao ốm

dì tao vẫn tặng đầy; tao vẫn còn chưa đọc xong cái quyển được tặng

đợt bị quai bị.

Agnan ấy à, nó nhìn tôi, thế rồi nó bỏ đi không nói không rằng

và nó lại bắt đầu ôn bài ngữ pháp. Cái thằng Agnan đúng là điên!

- Mày nên mua một quả bóng, để cả lũ bọn mình cùng chơi,

thằng Rufus nói.

- Mày đùa đấy à, tôi nói. Tờ tiền này là của tao, tao sẽ không mua

đồ cho đứa nào khác. Với lại nếu mày mà muốn đá bóng, mày cứ

việc đi mà xếp thứ tư môn Sử. - Mày là cái đồ ki bo, thằng Rufus nói, và mày xếp thứ tư môn Sử

chẳng qua là vì mày cũng là cục cưng của cô giáo như thằng Agnan.

Thế nhưng, tôi không thể nào cho thằng Rufus một cái tát được,

bởi vì chuông đã kêu và chúng tôi phải xếp hàng để vào lớp. Quanh

đời đều như vậy cả: cứ hễ chúng tôi đang bắt đầu chơi vui thì, reng,

reng, lại phải vào lớp. Thế rồi, khi chúng tôi xếp hàng thì thằng

Alceste chạy tới.

- Cậu đi muộn đấy nhé, thầy Nước Lèo giám thị của chúng tôi,

nói.

- Không phải lỗi tại em ạ, thằng Alceste nói, tại vì bữa sáng lại

bị thừa ra một cái bánh sừng bò.

Thầy Nước Lèo thở dài một cái rõ to rồi thầy bảo Alceste vào

hàng và lau bơ trên cằm đi. Trong lớp, tôi nói với thằng Alceste, cái thằng ngồi ngay cạnh

tôi: "Mày biết tao có gì không?"và tôi chìa cho nó xem tờ tiền.

Thế là cô giáo quát lên:

Nicolas! Cái tờ giấy ấy là cái gì vậy? Mang lên đây cho cô ngay

lập tức, cô tịch thu luôn.

Tôi bắt đầu khóc và tôi mang tờ tiền lên cho cô giáo, cô trợn tròn

cả mắt lên.

- Nhưng, cô giáo nói, em làm gì với thứ này mới được?

- Em còn chưa biết, tôi giải thích; đây là bố em cho em vì cái vụ

Charlemagne.

Cô giáo ấy à, tôi thấy cô cố nhịn để khỏi phải phì cười; thỉnh

thoảng cô lại như thế và khi cô làm thế thì trông cô rất là xinh; cô

giáo trả lại tôi tờ tiền, cô bảo tôi cất vào trong túi, rằng không được

lấy tiền ra nghịch và rằng tôi không được tiêu nó vào các thứ dại

dột. Thế rồi cô gọi thằng Clotaire lên bảng, và tôi không tin bố nó

lại đi trả tiền cho cái điểm mà nó phải nhận.

Đến giờ ra chơi, trong lúc những đứa khác chơi đùa, thằng

Alceste kéo tay tôi và hỏi tôi sẽ làm gì với tờ tiền.Tôi bảo nó rằng tôi

chưa biết; thế là nó bảo tôi rằng với mười franc tôi có thể có hàng

đống thanh sô cô la.

- Mày có thể mua hẳn năm mươi thanh! Năm mươi thanh, mày

có biết không hả? thằng Alceste bảo tôi, mỗi đứa được hai mười lăm

thanh!

- Thế tại sao tao lại phải đưa cho mày hai lăm thanh, tôi hỏi; tờ

tiền là của tao mà!

- Kệ xác nó, thằng Rufus nói với Alceste, nó là cái thằng ki bo!

Và lũ chúng nỏ bỏ đi chơi, nhưng tôi cóc cần gì, thật đấy, chứ

sao nữa, mà tại sao lũ chúng nó cứ làm tôi phải bực cả mình lên với

tờ tiền của tôi?

Nhưng mà ý của thằng Alceste cũng rất là hay, những thanh sô

cô la ấy. Với lại tôi cũng thích sô cô la lắm, thế và tôi chưa bao giờ

có năm mươi thanh cùng một lúc, kể cả là ở nhà bà, cho dù bà là

người vẫn cho tôi tất cả những thứ tôi muốn. Chính vì thế tan học

một cái là tôi chạy đến cửa hàng bánh ngay, và khi bà hàng bánh

hỏi tôi muốn mua gì thôi đưa cho bà ấy tờ tiền của tôi, và tôi bảo bà

ấy: "Cả chỗ này để mua sô cô la, bà phải đưa cháu năm mươi thanh,

thằng Alceste bảo cháu thế."

Bà hàng bánh nhìn tờ tiền, nhìn tôi, rồi bà ấy nói:

- Cậu đã đã lấy được cái này ở đâu hả cậu nhỏ?

- Cháu không hề lấy, tôi nói, mà là người ta cho cháu.

- Người ta cho cháu để cháu mua năm mười thanh sô cô la ư?

bà hàng bánh hỏi tôi.

- Vầng, tôi trả lời.

- Bác rất là không thích những đứa trẻ dối trá, bà hàng bánh bảo

tôi; tốt hơn hết là cháu hãy để lại tờ tiền này vào chỗ mà cháu đã lấy.

Và bà ấy trợn mắt lên mà nhìn tôi, tôi đã phải chạy cho nhanh và tôi khóc cho đến tận nhà.

Vào nhà, tôi kể lại tất tật cho mẹ nghe, thế là mẹ ôm tôi vào lòng,

và mẹ bảo tôi rằng mẹ sẽ thu xếp việc này với bố. Và mẹ cầm lấy tờ

tiền và mẹ đi ra gặp bố trong phòng khách. Thế rồi mẹ trở lại với

một đồng hai mươi xu.

- Con sẽ mua một thanh sô cô la với hai mươi xu này, mẹ bảo tôi.

Còn tôi, tôi hài lòng lắm. Thậm chí, tôi còn nghĩ rằng tôi sẽ cho

thằng Alceste một nửa thanh, bởi vì nó là một thằng bạn, với lại tôi

vẫn chia sẻ với nó mọi thứ.