gày thứ ba, Thượng Đế bảo: Có ánh sáng rồi! Thế là có ánh sáng. Lão tín đồ Cơ Đốc giáo bị con dâu đánh cho tật nguyền lê la tấm thân bệnh tật khắp nơi để tuyên truyền những âm thanh đến từ thiên đường, từ Thượng Đế. Thường có năm bảy bà già đầu trọc mắt kèm nhèm bao vây lấy "đài thánh" để nghe những lời truyền đạo từ miệng lão. Lão đang ngồi trên một chiếc ghế xếp da trâu, tay đưa cao một quả ngô già nấu sống dở chín dở, ngoạm một ít hạt ngô, nói lời do Thượng Đế nhờ lão truyền đạt lại. Hạt ngô đã quá già, răng của lão lại cũng quá già, nhưng lão nhai rất kiên cường nhẫn nại, chủ yếu là dùng lưỡi lùa toàn bộ hạt ngô vào vùng răng hàm, da mặt khô khốc của lão nổi gồ lên thật cao trông giống hệt một con gà nhét đầy thức ăn vào diều. Lão kéo xệch mồm, nước dãi như sữa đục tuôn ra hai bên mép, nói: Thượng Đế tạo ra mặt trời mặt trăng và các vì tinh tú để làm nên ánh sáng, nhưng trong lòng vẫn còn cảm thấy thiếu một cái gì đó. Thiếu cái gì nhỉ? Người nhặt một cục đất sét lên nặn thành hình hai đứa bé, một trai một gái, thổi phù và chúng đã lớn lên, người cho chúng kết hôn với nhau. Như thế là đã có con người. Lão cố nuốt một ít hạt ngô xuống bụng, chiếc cổ rướn lên, tiếng cục cục phát ra từ cổ họng lão nghe từa tựa như tiếng lừa ngựa vục đầu uống nước. Đưa một ngón tay ra, lão vẽ một chiếc thánh giá ngay trước ngực, niệm một tiếng thật thành kính: Amen! Những bà già đang ngồi nghe giảng cũng vội vàng làm dấu thánh giá ngay trước ngực rồi cũng thành kính niệm: Amen! Anh đã từng chứng kiến người con trung thành của Thượng Đế này lao khổ làm công việc giảng đạo không chỉ một lần, anh nghĩ công việc của lão cũng gian nan không kém so với Thượng Đế khi người ra công khai thiên phá địa thuở hồng hoang. Tiếng Amen của lão cứ âm vang trên những con đường lớn, những con hẻm nhỏ, trên bờ mương, trong góc tường như tiếng cạc cạc của vịt, tiếng két két của ngỗng. Sau lưng lão là một đám tín đồ rồng rắn và tất nhiên, lão trở thành một trong những lãnh tụ của thôn. Nghe đâu rằng, cô con dâu của lão đảng viên Đảng Cộng sản Tiêu Phi Yến - không dám dùng gậy đánh vào thân lão nữa. Hơn thế nữa, điều khiến người ta há mồm kinh ngạc là, Cao Đại Đồng công khai tuyên bố là sẽ trở thành tín đồ đạo Gia Tô. Đây là chuyện xảy ra vào mùa xuân năm nay. Chuyện không lớn nhưng đã làm kinh động đến những bộ phận hữu quan, người ta đã phái về đây một thanh niên đi xe Jeep hiệu Bắc Kinh để điều tra tình hình và gặp Cao Đại Đồng để làm rõ mọi chuyện. Chiếc xe Jeep vừa mò vào đến thôn đã rơi vào vũng lầy, bốn bánh xe quay tít, bùn đen sì đặc sệt bắn lên tung tóe. Tay lái xe mang găng tay trắng muốt định rời khỏi xe, nhưng vừa vọt xuống là rơi ngay vào vũng lầy khiến đôi giày da bóng lộn bị phủ một lớp bùn bẩn thỉu. Gã nhảy lâng câng, vừa nhảy vừa chửi Thượng Đế. Chàng thanh niên tìm ra bí thư chi bộ thôn; bí thư dắt đến một con trâu nhà thật khỏe mạnh, buộc dây thừng vào cổ trâu, dùng móc sắt móc vào thanh bảo hiểm của chiếc xe Jeep. Lái xe trèo lên xe ngồi trước vô lăng. Bí thư vỗ một cái thật mạnh vào mông con trâu, nó rướn người kéo thiếc xe ra khỏi vũng lầy. Anh nghe người trong thôn kháo với nhau rằng, tay thanh niên trẻ tuổi gặp Cao Đại Đồng, câu đầu tiên của anh ta là: Đồng chí! Tôi muốn kéo đồng chí ra khỏi vũng lầy! Cao Đại Đồng làm dấu thánh giá trước ngực, nói: Giêsu! Amen! Cán bộ tổ chức trẻ tuổi nói: Yêu cầu đồng chí nói chuyện với tôi bằng tiếng Trung Quốc! Cao Đại Đồng làm dấu thánh giá trước ngực nói: Giêsu! Amen! Tay cán bộ trẻ nói: Yêu cầu đồng chí nghiêm túc. Tôi thay mặt tổ chức đảng cấp trên nói chuyện nghiêm túc với đồng chí! Cao Đại Đồng tiếp tục làm dấu thánh giá trước ngực, nhưng không chờ anh ta nói Amen nữa, tay cán bộ tổ chức đã quay người bỏ đi. Anh ta nói với bí thư chi bộ thôn rằng, Cao Đại Đồng đã sa vào con đường mê tín dị đoan, hết thuốc cứu chữa, phải mau mau khai trừ ra khỏi Đảng...

Anh tiếp tục suy nghĩ: Sinh ra trong một cái thôn thế này, ngay cả bảo kiếm bằng kim cương cũng phải han rỉ thôi! Anh thở ra một hơi dài não ruột. Hoa đay mông lung, mông lung như chứa những ẩn ý gì đó không thể nói thành lời mà chỉ có thể dùng suy nghĩ để lĩnh hội. Lúc ấy, anh nghe tiếng còi tàu hỏa sắc nhọn, nghe thấy tiếng bánh sắt rít xuống đường ray đinh tai nhức óc khi đoàn tàu chạy ngang qua cầu sắt. Anh còn nghe thấy tiếng hổ và sư tử gầm gào từ những cánh rừng hoang dã xa xăm; tiếng đớp mồi của cá kình ngoài đại dương ấm áp vạn dặm như tiếng những đứa trê thóp chép đòi ăn trong mơ. Người ta dễ dàng và tuỳ tiện tìm ra được hai tấm ảnh ố vàng rồi nói với những đứa trẻ sống sót trong cơn động đất kinh hoàng ở Đường Sơn rằng, đây là bố cháu, đây là mẹ cháu! Người ta cũng có thể chỉ vào con vịt đang đứng bên bờ ao kêu cạc cạc và nói với anh: Đó là thanh âm của Thượng Đế! Anh đã từng tin tưởng, không hề nghi ngờ lời của họ...

Ngày thứ ba, anh tiếp tục đi bơm thuốc 666. Trong ngõ vắng, anh giáp mặt với Cao Đại Đồng với chiếc đầu đang quấn khăn sa. Anh dùng ánh mắt rất phức tạp nhìn Cao Đại Đồng dò xét, anh ta cũng dùng đôi mắt rất phức tạp nhìn anh. Đột nhiên, những nếp nhăn trên mặt anh ta như rậm rịt hẳn lên, đan ngang bắc dọc lung tung. Tằm đã nhả tơ, lúa mạch đã chín, người rồi sẽ có ngày già chết; Ngũ Tử Tư 1 chỉ một đêm mà mái đầu đang xanh biến thành tuyết trắng, bi thiết vô ngần! Những nếp nhăn ấy trông chẳng khác gì những hình học giải tích đầy trói buộc và cạm bẫy giăng mắc. Anh dùng những giả thiết, phép phản chứng, các công thức, giải phương trình... đều bất lực, không thể tìm ra đáp án. Anh và Cao Đại Đồng nhìn nhau đến năm phút, mồ hôi túa đầy dưới nách anh. Anh ta hỏi: Mày đã thấy hổ chưa? Mày đã từng gặp sư tử chưa? Mày đã từng ăn b. đàn ông chưa? Nói đi! Chưa kịp mở miệng, anh đã cảm thấy có một sức mạnh ám muội ma quái không thể kháng cự như một liều thuốc kích thích thâm nhập vào cốt tủy mình, tiếp theo đó là khống chế toàn bộ hệ thần kinh làm não anh trở nên tê liệt. Anh biết một cách rõ ràng mình đang nói thay cho một ai đó: Ông đã từng thấy hổ, nhưng ông đã từng nghe hổ gầm chưa? Ông từng ăn b. đàn ông, nhưng ông đã từng uống kinh nguyệt đàn bà chưa? Anh ta lệch mồm đứng nghe, trong chốc lát, trên môi anh ta xuất hiện một nét cười giảo hoạt mỏng như một vành trăng non. Anh ta nói: Mày đã từng nghe tiếng hổ gầm, nhưng mày có phân biệt được trong tiếng gầm của sư tử đâu là của con đực đâu là của con cái không? Mày đã từng uống kinh nguyệt đàn bà nhưng liệu có thể phân biệt được đâu là kinh nguyệt của trinh nữ còn đâu là kinh nguyệt của gái làng chơi không? Trong sự bức bách liên tục và hung bạo như súng liên thanh của anh ta, sức mạnh ma quái và ám muội đang khống chế anh dần dần suy kiệt. Anh thấy mình đã đuối lý, đã hết lời, vô phương đối đáp những lập luận logic và sắc cạnh của anh ta. Tai anh đỏ rần lên, mồ hôi nách túa ra như suối miệng lưỡi anh cứng đờ, lắp bắp nói: Ông... ông... ông quá đỗi hạ lưu... - Cao Đại Đồng ngước cổ lên cười lạnh lẽo: Hạ lưu? Ha ha ha ha ha! Thế những thằng quỷ uống kinh nguyệt đến độ no say, đến độ béo phì như chúng mày không phải là loại hạ lưu sao? Cút mẹ về nhà mày mà xem! Trong khi mày đang ngủ với vợ người khác thì con vợ mày ở nhà cũng đang ve vuốt b. của một thằng cha nào đó rồi! Ha ha ha ha! Hình như Cao Đại Đồng không còn trông thấy gì nữa, nhúc nhắc cái thân què đi thẳng về những lùm hòe dại lúp xúp trên bờ đê. Anh đứng bất động cô độc nhìn theo chiếc đầu còn trẻ trung nhưng đã phủ một mái tóc bạc của người già dần dần rời xa, buồn bã tự hỏi vì sao người điên này lại có thể nghĩ ra được những điều kinh dị vừa như thiên tài lại vừa mất dạy đến như thế.

Anh lầm lũi về nhà nằm vùi đầu trên giường, đầu óc căng cứng, chân tay tê dại, trông anh lúc này chẳng khác người chết là mấy. Lũ chấy rận trên giường thỏa thuê dùng những chiếc vòi nhọn sắc của chúng chích vào huyết quản anh và điên cuồng tận hưởng dòng máu tanh tanh ngọt ngọt của anh. Anh không thể động đậy được nữa rồi, nhưng nếu có thể động đậy anh cũng chằng muốn động đậy. Anh tự thề là sẽ dùng dòng máu nóng hổi của mình để giết hết lũ côn trùng bẩn thỉu chuyên hại người này. Mẹ lạch bạch bước đến gần, dùng những ngón tay đen đúa và khô queo như ngón chân gà sờ soạng lên đầu anh, hỏi một cách quan tâm: Vĩnh Lạc, con làm sao thế? Con đau chỗ nào? Anh nhìn vào đôi mắt đục đục chẳng khác nào đôi mắt một con chó già của mẹ, mặt anh tự nhiên đỏ bừng lên. Mẹ cũng là đàn bà, mẹ cũng đã từng là một phụ nữ trẻ đẹp... Biết đâu... biết đâu mẹ lại là một người đàn bà sống phóng đãng phong lưu và mình lại là con của người đàn bà phóng đãng phong lưu ấy, vừa sinh ra là trên đầu đã vướng sự nhơ nhớp... Ai da! Anh kêu lên một tiếng quái dị rồi nhắm nghiền đôi mắt lại. Những gì nhơ nhuốc nhất thuộc về con người đã bị Cao Đại Đồng phanh phui một góc, từ những kẽ hở của cái góc ấy, một mùi thối nồng nặc xông lên nghẹt mũi. Anh chịu không nổi nữa rồi. Lúc này anh như chó như lợn bị ôn dịch, như gà như vịt bị dịch tả, như tôm bị vất lên cạn, như cà bị sương giá. Mày đúng là đồ phế thải! Mẹ chửi anh một câu rồi phất một cú chổi rơm lên lưng anh. Lại bò dậy, đầu choáng mắt hoa. Ra ngoài đi dạo một lát e đỡ hơn chăng? Thằng Tam con nhà Lỗ Liên Sơn ở ngõ đông hẹn con đến trường xem điểm, con có đi không? Mẹ đi đâu về hỏi. Anh tung người xuống khỏi giường, trống ngực đập thình thình. Anh nói: Con đi, bảo nó đợi con một tí. Mẹ nói: Mẹ đi gọi nó về nhà mình nhé! Anh vội vội vàng vàng mặc chiếc áo sơ mi duy nhất, dùng chiếc chổi lông phủi phủi lên chiếc quần, cho dù vẫn biết rằng phủi hay không phủi là hoàn toàn giống nhau, phủi hay không vẫn cứ là chiếc quần rách tươm. Thằng Tam nhà Lỗ Liên Sơn đã đến. Đó là một thằng bé gầy như que củi, nhỏ thó, cùng tuổi hăm ba với anh, cũng là một dạng "học sinh luyện trong lò" đến bốn năm như anh, khuôn mặt cũng mang những nét đau khổ vì hỏng thi liên tục như anh. Anh Cả khòm lưng bước đến, tuy không bị gì cả nhưng dáng đi khòm của anh ấy thẳng khác nào vừa mới bị thắt ống dẫn tinh, trên mặt lại biểu lộ những nỗi đau đớn như bị cắt đứt đường sống sau khi thắt ống dẫn tinh. Đến chơi à? - Anh Cả hỏi thằng Tam nhà Lỗ Liên Sơn - Nghe đâu là cậu thi tốt lắm phải không? Hắn động đậy đôi môi sưng vù: Không tốt lắm, em thẳng ra gì, trời sinh dốt nát, may mà thi đậu được trung cấp chuyên nghiệp là đã cúi đầu lạy ông bà ban phúc rồi. Anh Cả nói: Chẳng kể trung cấp hay đại học, chỉ cần đậu là đã có thể có thể cao chạy xa bay khỏi cái vùng đất chết tiệt này rồi. Cho dù ra thành phố đi hết cứt cũng vinh dự hơn chết dần chết mòn ở cái xó xỉnh này. "Nhất nông nhì sĩ", cái khỉ mốc, chẳng biết cái thời đại ngu ngốc nào đề ra câu khẩu hiệu ngu ngốc này, các cậu nghĩ thử xem, làm nông tốt cái nỗi gì nào? Làm một mẫu ruộng phải đóng năm mươi đồng tiền thuế đất, sửa đường làm cầu cũng bắt nông dân đóng tiền; trên tỉnh xây sân vận động cũng chẳng tha cho nông dân; huyện xây dựng nhà ga, làm trường học, nông dân cũng chẳng thoát, cán bộ thôn đi uống rượu cũng có đóng góp của nông dân... Lông cừu tất nhiên là phải cạo từ thân cừu ra rồi! Nhất nông cái cục cứt chó! Các cậu đậu trung cấp, đại học là phước lớn của mình nhưng bố mẹ cũng vì các cậu mà tươi mày tươi mặt lên. Thằng Tam nhà Lỗ Liên Sơn chỉ biết gật gật cái đầu một cách vô thức như muốn thể hiện sự tán đồng với lời nói của anh Cả...

Kết quả cuối cùng: Điểm thi anh thua thằng Tam nhà Lỗ Liên Sơn mười điểm trên một trăm! Anh không đủ điểm đậu, còn nó thì vừa đủ để vào đại học! Nghe tin này, việc đầu tiên của anh Cả là thưởng cho anh một cú bạt tai trời giáng. Anh khóc! Không phải lúc này mới khóc mà trên đường quay về anh đã khóc. Hình như thằng Tam nhà Lỗ Liên Sơn cũng tỏ ra thương xót anh vô cùng. Chỉ cách nhau có mười điểm trên một trăm mà nó đã thuộc tầng lớp trên, còn anh thì vẫn đang giãy giụa trong vũng lầy của loại người hạ đẳng. Nó an ủi anh: Văn Đống à thực ra là cậu học giỏi hơn tớ nhiều, về nhà nói với anh cậu là cố gắng để cho cậu luyện thêm một năm nữa, nhất định sang năm cậu sẽ đỗ đại học... Anh vừa khóc vừa nói: Có phải là tôi không muốn thi đỗ không? Có phải là tôi không muốn cho các người nở mày nở mặt vì tôi không? Anh Cả càng điên tiết chửi: Đồ thối tha dốt nát! Còn gân cổ lên mà cãi à? Có mấy cuốn sách mà học đến những bốn năm! Theo tao thì chỉ cần một tháng là tao có thể đọc thuộc một cuốn! Với bốn năm, một quả trứng đá còn có thể ủ lên mầm đấy chứ! Mẹ thở dài đánh sượt, than thở: Vĩnh Lạc ơi là Vĩnh Lạc! Mày quả đúng là thứ thẳng ra gì, thẳng có lấy một tí hồn người... Chị dâu không thể rời khỏi giường vì mới bị triệt sản nhưng tiếng chửi của chị ấy đã sớm xuyên qua vách ngăn hai nhà, từng tiếng từng tiếng xông thẳng vào tai anh. Trong những lời chửi liên tục đến độ gió cũng không thể lọt qua của chị dâu còn có pha tạp thêm tiếng hát ngây thơ của đứa cháu gái lớn, tiếng bi bô học nói của đứa cháu gái thứ hai và tiếng khóc ằng ặc của đứa cháu gái thứ ba...

Ngay đêm ấy, lão Lỗ Liên Sơn lại đến. Lão cố gắng tỏ ra bình tĩnh, cố kềm hãm sự hoan lạc, sự thăng hoa như một cột lửa ngút trời trong lòng. Lão uống đã say mềm, mặt mày đỏ kè trông chẳng khác nào một đóa mẫu đơn nở, trên đầu còn quấn thêm một chiếc khăn lông màu trắng, dưới ánh đèn điện lấp lóa như được giát bạc. Lão híp mắt, lè nhè nói chẳng đâu vào đâu: Đêm nay không biết ngọn gió độc nào thổi khiến cán bộ trạm cung ứng điện mê muội mà cho chúng ta điện... Mẹ nói: Chú Lỗ ngồi chơi! Mẹ mang ra một chiếc ghế đẩu bốn chân long như răng lão già sắp rụng để lão ngồi xuống. Lỗ Liên Sơn lấy chiếc túi vuông vuông kẹp trong nách ra đặt lên bếp lò ngồi xuống chiếc ghế một cách khép nép gượng gạo trông chẳng khác nào hộ tá điền đến nhà địa chủ, môi run run mãi mà không nói được lấy một câu. Anh Cả đưa ống điếu cho lão, nói: Chú à, hút một hơi đi! Lỗ Liên Sơn đứng bật dậy thò tay vào túi quần, nói: Không, cậu Cả! Tôi cũng có thuốc đây! Lão lấy ra một gói thuốc, mở miệng bao một cách khó khăn rồi lấy một điếu đưa cho anh Cả, lại lấy tiếp một điếu nữa rồi bỏ gói thuốc vào trong túi ngực, hỏi anh: Cậu Hai, cậu cũng hút một điếu chứ? Anh Cả nói một cách hằn học: Nó mà còn mặt mũi để hút thuốc à? Ngay cả cơm cũng chẳng còn tư cách để ăn! Lỗ Liên Sơn tỏ vẻ khó xử, ấp a ấp úng muốn nói gì đó nhưng cuối cùng ngồi xuống, im lặng. Mẹ nói: Chú à, cậu Tam nhà chú đỗ rồi phải không? Lỗ Liên Sơn càng tỏ ra khó xử, nước mắt đã sắp sửa trào ra, hai tay đưa cao quá đầu như muốn cảm tạ trời xanh: Chị xem, đây không phải là tôi đang nằm mơ đấy chứ? Con trai tôi lại đỗ đại học sao? Đỗ rồi! Đỗ rồi! Mấy ngày trước tôi ra mộ ông nội nó, thấy đất trên mộ không mưa mà ướt, hơi nóng bốc lên hầm hập thì tôi biết ngay là vận nhà đã vượng, chắc chắn phát đại khoa. Quả nhiên không sai, con tôi đã đỗ đại học. Nó đến trường xem điểm xong, vừa về đến sân là khóc nức nở như bị oan khuất gì ghê gớm lắm. Mẹ nó không dành lòng, khuyên nó: Thôi con à, đừng khóc nữa. Không đỗ thì thôi. Vận mệnh của mỗi người Trời đã định sẵn rồi, suy nghĩ lắm cũng chẳng được gì đâu. Ăn bát cơm nào, Diêm Vương cũng đã an bài tất, muốn trốn tránh cũng không thể được đâu, cũng chẳng ai cưỡng lại được cả. Nó vẫn khóc thút thít. Mẹ nó bàn với tôi: Hôm qua lão Nguyễn mồm to đến nhà ta nói, con gái của nhà Tôn Đại Báo đang muốn lấy chồng. Con bé này chỉ có mỗi cái chân đi hơi tập tễnh, còn lại không còn khuyết tật gì, sinh con đẻ cái nhất định không ảnh hưởng gì đâu... Lúc này thằng con tôi mới bật dậy, dùng ống tay áo lau nước mắt nói: Bố! Mẹ! Con đỗ rồi! Mẹ nó mừng đến suýt ngất xỉu, may mà kịp ngồi bệt xuống đất... - Lỗ Liên Sơn đưa mu bàn tay quệt nước mắt, sụt sịt kết thúc những lời tâm sự của mình. Mẹ nói: Chú thật có phúc. Chờ cho con chú tốt nghiệp đại học, tiền sẽ chảy vào nhà chú ào ào. Chú thím cứ ngồi đó mà hưởng phúc thôi! Lỗ Liên Sơn nói: Nói còn hơi sớm, mọi chuyện vẫn còn mịt mù như đứng trong mây thôi. Chỉ e rằng tốt nghiệp xong, nó không còn nhận hai ông bà già này là bố mẹ nữa thôi! Mẹ nói: Không thể thế được, cậu Tam nhà chú xưa nay rất hiếu thảo, ăn ở phải đạo lắm, nhất định không thay đổi như thế đâu! Anh Cả đứng dậy, dợm chân muốn bước đi. Lỗ Liên Sơn cũng lật đật đứng dậy, luống cuống mở cái túi vuông mang kẹp dưới nách lấy ra một chồng sách đặt lên bếp lò, nói: Thằng Tam bảo tôi mang đến đây, nó không đến được vì cảm thấy ngại, sợ làm tăng thêm nỗi đau lòng của chị và cậu Cả, cậu Hai. Nó nói, nó không cần dùng đến những cuốn sách này nữa, tặng cho cậu Hai đọc. Anh Cả khịt khịt mũi, nói: Đem về đi, nó cũng không cần đọc nữa đâu! Lỗ Liên Sơn có vẻ kinh ngạc hỏi: Thế cậu Hai không định thi nữa à? Thanh niên mà bò trên những miếng đất đen sì này thì làm gì có tiền đồ? Anh Cả nói: Không phải là ông đã nói, đã là số mệnh thì không thể nào cưỡng được đấy sao? Lỗ Liên Sơn nói: Đó là mẹ nó nói, miệng đàn bà chuyên nói tào lao, biết đúng biết sai gì đâu. Thằng Tam nhà tôi bảo, cậu Hai nhà này sang năm nhất định sẽ đỗ... Anh Cả nói: Không thi nữa, lo cày cuốc mà kiếm miếng ăn thôi! Lỗ Liên Sơn cười méo xệch, đẩy cổng bước ra ngoài.

Mẹ than thở. Anh Cả tức giận. Anh miên man ngắm nhìn chồng sách cạnh bếp lò, ruột gan rối như tơ vò. Anh Cả nói: Đi ngủ đi, ngày mai còn phải đi bơm thuốc cho đậu, lần trước mày phun như thế nào mà sâu chẳng chết mấy con nhưng thân mày đẫm nát không biết bao nhiêu là đậu đấy. Nói xong, anh Cả quay lưng định bỏ đi, mẹ nói: Anh Cả à, hay là để cho Vĩnh Lạc học thêm một năm nữa, biết đâu sang năm nó sẽ đỗ đấy... - Anh Cả hùng hổ quát: Một năm, thêm một năm, thêm một năm, thêm một năm, đến nay lại thêm một năm nữa, như vậy là năm năm! Bạn bè của nó đã tốt nghiệp đại học cả rồi đấy! Mẹ nói: Thêm một năm nữa, năm cuối cùng, không đậu thì thôi, lúc ấy anh cũng chẳng ân hận gì vì mình cũng đã tận tâm tận lực với thằng em rồi. Anh Cả nói: Mẹ không nghĩ hộ cho tôi với đúng là như thiên hạ nói, mẹ thường bênh con út. Nó đi học, còn mẹ thì không làm được bất cứ việc gì, tuy mang tiếng là ở riêng nhưng miếng ăn của hai người là từ tay tôi mà có, trong ngoài tất cả đều do tôi. Tôi làm đến kiệt sức ngã lăn ra chết, liệu mẹ có đau lòng không? Tôi chắc đến tám phần mười là tôi không phải do mẹ sinh ra! Mẹ nói: Trước khi nhắm mắt, bố anh đã trăn trối như thế nào, anh có nhớ không? Bố chỉ yêu cầu anh cung cấp cho Vĩnh Lạc đi học! Anh Cả nói: Để Vĩnh Lạc tự nó nói xem, nó đi học bao nhiêu năm rồi? Tuổi cũng đã hăm ba, cũng đã đến lúc cưới vợ mà làm ăn rồi! Anh nói: Anh Cả, đừng tức giận nữa, tôi không đi học nữa đâu... - Mẹ quát: Mày đúng là đồ chẳng ra làm sao cả, ai bảo mày mở miệng? Rồi mẹ kêu tên cúng cơm anh Cả mà nói: Vĩnh Tường! Anh với Vĩnh Lạc đều chui ra từ trong bụng mẹ, khi đẻ hai đứa mẹ đều đau hệt như nhau. Mẹ bênh nó cái gì chứ? Mẹ chỉ muốn nó cố gắng thử trên thời vận thêm một lần nữa, nó mà đậu đại học thì không những tốt cho nó mà tốt cho cả anh. Nó nở mày nở mặt, còn anh không nở mặt nở mày sao? Nó mà có tiền thì nó sẽ quên người anh cùng dòng máu với nó hay sao? Có ai đó khinh nhờn anh, họ cũng phải nghĩ rằng anh là anh trai của một sinh viên đại học, có hạ thủ thì cũng lưu tình vài ba phần. Nếu nó cứ lầm lỗi trên mấy sào ruộng này, xem bộ dạng nó e là không cưới được vợ. Bên nhà anh vợ chồng con cái rộn ràng, nó bên này cô độc vò võ, hàng xóm không cười vào mũi anh sao? Mẹ con Na Ni lại bị xẻo buồng trứng rồi, Vĩnh Lạc lại không có vợ, lẽ nào anh muốn họ Tề này tuyệt? Nói đến đây, mẹ quá xúc động nên bưng mặt khóc nức nở. Mặt anh Cả cũng đầy nước mắt, anh cũng đã khóc thành tiếng. Chị dâu ôm bụng bước tới, nói bằng giọng lạnh tanh: Con dâu không phải do mẹ sinh ra, con trai mẹ có thể chịu đựng mẹ nhưng con dâu thì không nhất thiết phải chịu đựng. Vĩnh Lạc đi học nữa hay không tùy ý nó. Ruộng đất của hai mẹ con, tôi có thể chăm sóc thêm cho một năm nữa, còn tất cả những chuyện khác tôi không quan tâm. Cho dù nó có làm tỉnh trưởng đi chăng nữa tôi cũng chẳng vấy vào hào quang của nó đâu! Anh nói: Chị à, tôi nợ chị bao nhiêu thì trong tương lai tôi sẽ trả đủ cho chị bấy nhiêu! Chị dâu vỗ hai tay vào mông bành bạch, nói: Tốt quá, tốt quá! Cậu mà có thể trả được mới là điều đáng quý. Ghê chưa! Chỉ mới định học thêm một năm mà đã nói như đinh đóng cột là sẽ đỗ đại học rồi. Tôi đã nói rồi, một năm không thể biến hóa thành lừa, đến già cũng chỉ là một con dê non thôi! Cho dù đi thi đến bạc đầu cậu cũng không đỗ đâu! Nước mắt mẹ chảy càng nhiều, nói: Vĩnh Lạc ơi là Vĩnh Lạc! Sao con chẳng có một thút chí khí nào cả thế? Sao con không ngậm tăm mà chịu đựng để từ nhục nhã mà đứng dậy hả con? Đỗ vào đại học, con mới có thể lấp được miệng chị dâu lại! Nhiệt huyết của anh lại trào lên dữ dội, cảm thấy "tóc dựng ngược xiên lên mũ" 2. Anh gào to: Tôi phải thi, phải thi nữa! Tôi phải đỗ đại học! Nếu các người không nuôi, tôi sẽ đi bán máu để đóng học phí luyện thi, tôi cũng phải thi! Không thành công thì cũng thành nhân! Anh Cả nói bằng một giọng vô cùng yếu ớt: Thôi thì mày cứ ôn thêm một năm nữa vậy, may mà đậu cũng thằng bõ! Chị dâu nói: Chỉ nghe mấy câu khích tướng mà dũng khí đã cuồn cuộn, nói suông thì ai nói chả được. Mày mà đỗ đại học thì tao tự nguyện đi đầu xuống đất ba năm? Anh Cả bơ phờ bỏ đi, chị dâu nói xong cũng xiêu vẹo bỏ đi.

Mất điện! Màn đêm bao vây lấy anh, anh bị màn đêm ép thành một chiếc bánh mỏng dính màu đen. Anh đã phát lên lời thề trong ánh sáng, trong bóng tối anh lại quay về với chính mình. Anh không muốn gì nữa cả, chỉ thấy mệt mỏi rã rời. Suốt cả đêm ấy anh trằn trọc không sao ngủ được. Cú mèo kêu không ngớt trên cây tùng già ngoài nghĩa địa đầu thôn Đông; chuột ngoài đồng cật lực vận chuyển lương thực về hang, chuột trong nhà rúc lên không ngớt trên đầu chạn; dơi treo lủng lẳng bên trên bếp lò ấm áp cũng không ngớt rít lên the thé. Nửa đêm, ánh trăng muộn trong vắt rọi qua những chỗ rách của giấy dán cửa, chiếu thẳng lên mặt mẹ. Mẹ đang ngủ rất say, những luồng gió nhè nhẹ được thổi ra từ cái miệng há hốc, chiếc răng cô độc rung rung trong những luồng gió ấy. Lông tóc anh dựng cả dậy, anh co rúm lại cuộn người trong chăn. Anh chẳng dám nhìn cái mồm xấu xí của mẹ, lại càng không dám nghe tiếng gió thổi ra từ trong cái mồm xấu xí ấy. Anh cố gắng lắng nghe tiếng chim cú từ phía nghĩa địa, nỗ lực lần theo mùi thối của xác người rữa nát dưới các huyệt mộ. Chung quanh tối sầm như anh đang nằm trong một chiếc quan tài gỗ, còn ánh trăng kia chính là chút ánh sáng lọt qua kẽ hở của nắp quan tài. Hình như con chim cú đang quần đảo trên đầu nhà vì anh nghe rõ tiếng đập cánh phành phạch của nó. Trong đêm tối, đôi mắt sáng quắc màu xanh lục của nó như hai mũi dùi nhọn chích thật sâu vào cái bụng nhớp nháp của anh. Anh hoảng sợ thét lên, mẹ dùng bàn tay lạnh lẽo sờ nắn người anh vừa nắn vừa nói: Vĩnh Lạc, Vĩnh Lạc! Con bị bóng đè à?

Tiếng chim cú kêu càng lúc càng gấp gáp như bùa chú gọi hồn. Toàn thân anh lạnh ngắt, chân anh đã bị những dây cát đằng sinh trưởng một cách điên cuồng trói chặt lại. Anh đưa bình thuốc độc lên miệng nhưng bên tai anh bất đồ lại vang lên tiếng kèn xô-na chúc mừng thắng lợi và kèm theo đó là tiếng pháo nổ đùng đoàng, những quả pháo hoa nở bung đỏ rực rỡ giữa lưng chừng trời. Hai màu đỏ trắng rộn ràng rơi xuống và đậu trên mái tóc điểm bạc của Lỗ Liên Sơn. Ngày mai thằng oắt con Lỗ Tam sẽ lên đường đến trường đại học Hoàng Kim Đông Bắc nhập học. Chủ nhiệm thôn xách rượu đến nhà Lỗ Liên Sơn chúc mừng. Thằng Lỗ Tam mặc một bộ đồng phục màu lam mới may, hai bên ve áo đeo hai chiếc huy hiệu, túi áo trước ngực đeo hai cây bút, đầu tóc cắt ngắn, chân xỏ đôi giày thể thao có đế mềm màu trắng... Gã sinh viên chuyên ngành khai thác vàng sắp sửa đến trường ấy hai tay bê ấm nước trà, rất cung kính rót trà vào tách cho chủ nhiệm thôn. Lão chủ nhiệm thôn với nụ cười khó xác định hàm ý, hai tay cầm tách trà đón nhận, mở miệng ca tụng: Cậu Tam, lần này thì phất to rồi đấy nhé. Khi nào đào được nhiều vàng nhớ mang về cho chú đây nhìn một cái để mở rộng tầm mắt nhé. Những sự việc này tất nhiên anh thẳng tận mắt chứng kiến bởi khi nhà Lỗ Liên Sơn tổ chức mừng con thì anh đang ở bên mộ của bố mà bồi hồi than thở. Trước khi anh đứng trước mộ bố, anh đã đến vái lạy trước phần mộ của ông nội Lỗ Tam. Ngôi mộ vẫn cứ bình thường như ngày nào, cỏ cũng thẳng hề xanh thêm, thậm chí đã tàn úa, mấy cọng lau khô khốc đang trổ bông như đuôi lừa, hai hang chuột khó lòng đo được độ sâu tấm bia đúc bằng xi măng trước mộ đầy phân chuột, phân chim đen đúa và thối hoắc. Tìm đâu ra chuyện không mưa mà ướt và hơi nóng bốc lên hầm hập như lời Lỗ Liên Sơn đã khoe? Đây lại là phần mộ tổ tiên của một sinh viên chuyên ngành khai thác vàng sao? Anh hận là mình không thể nhắm thẳng vào hai chiếc hang chuột sâu hoắm kia mà rót một dòng nước đái vừa vàng khè vừa nồng nặc của mình vào đó! Nhưng anh biết là mình không thể đái lúc này, anh phải cố gắng nhịn đái, nhịn đến khi nào cảm thấy đủ, đến độ bàng quang căng như một vòi nước có áp suất cực lớn, lúc ấy anh mới mở khóa để cho nước tiểu của mình đủ tưới khắp mặt đất ở cái nơi mà anh cho là nhớp nhúa nhất nhưng người khác lại cho là thần thánh nhất. Trên mộ của bố, cỏ lên xanh um, những bụi hoa cúc màu vàng sậm chen lẫn giữa mặt cỏ xanh chẳng khác nào những vì sao lấp lánh giữa những đám mây dày. Anh hít lấy hít để cho căng lồng ngực cái mùi vị thanh bạch của hoa cúc thoang thoảng trong không khí quanh mộ bố. Vì sao một phần mộ đầy hương khí, đầy sức sống như thế này lại không phù hộ cho con cháu như cái phần mộ tiêu điều xơ xác và nhớp nhúa kia nhỉ? Nếu cảnh sắc trên phần mộ của người đi trước có vai trò quyết định đối với sự phát đạt của con cháu đời sau, thế thì, người được đến trường đại học Hoàng Kim Đông Bắc kia không phải là thằng Lỗ Tam mà là tôi mới phải đạo chứ?

Hoàng hôn. Rừng tùng. Phần mộ. Quạ bay. Trăng mỏng... Chút tia sáng tàn tạ của buổi hoàng hôn thiếu lên rừng tùng tăm tối. Quạ bay về tổ vần vũ trên trời, đôi cánh lấp loáng chút tia sáng cuối cùng; phần mộ chen vai thích cánh, chao đảo ngả nghiêng, hình như trong thế giới của người chết cũng đang diễn ra cuộc cạnh tranh sinh tồn có tính chất mày chết tao sống vô cùng gay gắt! Cá lớn ăn cá bé, cá bé ăn tôm, tôm ăn vật phù du... Trong sắc màu đậm đặc và dẻo quánh như bề mặt của một nồi cháo gạo cao lương của buổi hoàng hôn đang vận động này có một vầng trăng mỏng như một tờ giấy đang nổ; phập phù, nhẹ tênh và hiu hắt. Anh không thể biết là sắc mặt anh lúc này cũng trắng bệch giống hệt như mặt trăng kia vì anh đã nhìn thấy trên phần mộ của bố có một con rắn hoa rất lớn - có lẽ nó bò ra từ đám cây cỏ rậm rạp và tươi tốt kia khiến anh sợ hãi, và do vậy mặt anh mới trắng bệch ra như thế. Vừa trông thấy con rắn là toàn bộ lông tóc vốn đã rất lạnh trên cơ thể anh dựng đứng cả dậy, chân tay cứng đơ và tất nhiên là anh không thể cử động được nữa. Mũi anh chỉ còn ngửi được một mùi duy nhất - mùi từ thân thể con rắn phát tiết ra, chua chua tanh tanh như mùi dấm ngâm tỏi. Nó to khoảng cái cán cuốc, dài chừng một thước, đuôi rất ngắn và trông rất dị dạng. Đuôi của các loài rắn khác thường nhỏ dần nhỏ dần, còn đuôi con rắn này nhỏ một cách đột ngột. Từ thân hình to và thô như một cái cán cuốc, đột nhiên có một chiếc đuôi bé tẹo mọc ra, dài khoảng gang tay. Thân mình nó như có vảy lấp lánh dưới ánh sáng đỏ của hoàng hôn tạo thành một thứ màu sắc vô cùng cao quý. Trông thấy anh, nó không bò tiếp nữa mà dừng lại trong giây lát rồi ngóc cao đầu hướng về phía anh, đôi mắt rắn hung hiểm không bao giờ biết chuyển động nhìn thẳng vào anh như muốn thấu hết tất cả những bí mật trong lòng anh lúc này. Anh muốn bỏ chạy nhưng gân cốt đã tê liệt hoàn toàn. Sau khi nhìn anh rất lâu, nó hiền từ gật gật đầu với anh rồi hạ cái đầu đáng sợ xuống rồi men theo mép mộ bò đi rất nhanh, mấy giây sau đã biến mất. Dưới thân hình nó, cỏ xanh cúi rạp xuống, đằng sau lối đi của nó, cỏ cây bắt đầu run rẩy gượng dậy kêu lên lạo xạo. Và hình như anh có cảm giác có một cơn gió rất mạnh vừa thổi qua đây... Anh không thể xác định đó là điềm lành hay điềm gở, cũng có thể con rắn này là vong linh của bố hiển thánh chăng? Nó gật đầu với tôi có nghĩa là muốn nói rằng, sang năm tôi sẽ thi đỗ? Rồng rắn vốn cùng loại, rồng bay trên trời rắn bò dưới đất, con rắn này lại bò như bay và hình như có tiếng gió nổi lên, chắc chắn không phải là rắn phàm!

Anh mang theo trong lòng dự cảm về một điều tốt lành lạnh lẽo ướt át chạy về nhà. Vừa ra khỏi rừng tùng, anh đã trông thấy Lỗ Liên Sơn dẫn con trai đến. Anh hoang mang nấp sau lưng một gốc tùng già và trông thấy bố con họ Lỗ đang đốt rất nhiều giấy trước phần mộ tổ tiên. Ánh lửa cháy phừng phừng soi rọi khuôn mặt sùng kính chân thành của hai bố con. Tro tàn bốc lên cao như những cánh bướm màu đen. Lúc này, vầng trăng mỏng tang cũng đã phóng ra những luồng ánh sáng ngắn và bạc nhược, dìm đất trời vạn vật vào cõi hỗn độn, mông lung và mơ hồ. Bố con họ Lỗ quỳ trước mộ tổ tiên, chổng mông lạy ba lạy. Anh muốn cười to lên nhưng tiếng cười anh không thể phát thành tiếng. Anh muốn khóc nhưng tiếng khóc cũng không thoát ra được khỏi miệng. Những biểu hiện tình cảm của anh lúc ấy cũng giống như những biểu hiện của chính anh lúc này.

Trước khi bắt đầu ôn luyện, mẹ chạy bộ đến hơn năm cây số mời về một vị tiên sinh chuyên đoán phong thủy. Đó là một lão già râu đen hơn bảy mươi tuổi lưng to eo nở, trông chẳng khác một tấm cửa lớn. Lão già này từ Hắc Long Giang về nhà thăm con, trước khi đi mời lão, mẹ đã nói với anh chuyện này. Lão có biệt danh là Bán Tiên, nổi danh khắp tỉnh Hắc Long Giang. Lúc này anh đang ngồi trên đầu phần mộ của Ngư Thúy Thúy, đưa tay sờ soạng lên những gờ đá lồi lõm của ngôi mộ mà nhớ lại tình cảnh ngồi ở dãy ghế cuối cùng trong một phòng học tồi tàn để nghe giảng luyện thi vào mùa thu năm ngoái với khuôn mặt xấu hổ đỏ bừng. Tiếng chuông vào lớp vang lên, phòng học như một đàn ong vỡ tổ. Không ai biết mình đang nói gì và tất nhiên cũng thẳng thể nghe được người khác nói gì, tất cả chen lấn, xô đẩy, dụi vào nhau chẳng khác nào hàng chục con gà nhốt chung trong một chiếc lồng nhỏ núp dưới cánh nhau và thi thoảng rỉa lông cho nhau. Hiệu trưởng bước vào lớp. Đứng bên bục giảng, trông thầy rất phong độ hiên ngang. Thầy đang độ tuổi trung niên, da mặt vàng bủng, không có râu, lưng dài thân ngắn. Người thầy hơi chồm về phía trước khiến đầu thầy vươn dài ra, hai tay chống lên bục, trông thầy lúc này như một con ngựa đang vươn đầu vào máng thức ăn. Các em học sinh thân mến! Ngữ điệu của thầy sao mà thân thiết bình đẳng và chân thành. Một đợt âm thanh hỗn tạp từ bên dưới vang lên, anh trông thấy con người thân thuộc của trường thi Donia ngồi ở dãy trước ép chiếc lưng đầy đặn lên mép bàn sau - tức bàn của anh - cạ lên cạ xuống một thôi. Hình như bên trong làn vải kia có rận - anh nghĩ. Động tác của cô khiến anh liên tưởng đến trâu cột trong chuồng ghé vào trụ chuồng để gãi ngứa. Anh căm ghét nhìn cái cổ dài như cổ ngỗng của cô từ phía sau. Các em thân mến! Hoan nghênh các em đã về lại trường để tiếp tục ôn luyện. Cho dù cấp trên đã năm lần bảy lượt ra lệnh dừng ngay lớp luyện thi này nhưng trường ta vẫn phải tiếp tục. Lý do của chúng ta rất đơn giản. Thứ nhất, hầu hết các trường vẫn duy trì lớp luyện thi, chúng ta không tổ chức thì chất lượng thi đại học của chúng ta sẽ kém, thanh danh của chúng ta sẽ bị tổn hại, điều này có nghĩa là chất lượng đào tạo của chúng ta kém. Thứ hai, điều này là quan trọng nhất, để đích xác khẳng định rằng, các em đều là con em của nông dân, muốn vươn ra khỏi nông thôn thỉ có con đường học tập là đúng đắn nhất, đương nhiên là nông dân cũng là lực lượng cách mạng, nhưng tính chất của cách mạng là không giống nhau, đúng không? (Nói xong câu này, hiệu trưởng mỉm cười nhiều ý nghĩa). Tất nhiên là về phía nhà trường, chúng tôi không thể để cho nhân tài bị mai một, bị vùi dập. Do rất nhiều nguyên nhân, rất nhiều học sinh tham gia thi đại học lần thứ nhất không đỗ, việc tổ chức lớp luyện thi này là không để cho các em phải bị mai một. Sự thật chứng minh, thành quả của lớp luyện thi là không nhỏ, chẳng hạn, năm nay trường chúng ta có số học sinh thi đỗ vào các trường, các viện tổng cộng là ba mươi sáu em, trong đó lớp luyện thi đã chiếm hai mươi tám em (Hiệu trưởng lẩm nhẩm tính tỉ lệ phần trăm). Nói tóm lại, lớp luyện thi không thể không tồn tại. Học sinh cần luyện thi quá đông, chúng tôi chỉ có thể tuyển chọn trong số ấy một phần để cho vào lớp, chủ yếu là những em có nguyên nhân đặc biệt nào đó mà điểm số chưa cao và những em có điểm số xấp xỉ đỗ vào các trường. Đương nhiên cũng có một số trường hợp đặc biệt nào đó... (Hiệu trưởng đưa lưỡi liếm vòng quanh đôi môi khô khốc, trong sân trường bỗng vang lên tiếng còi xe inh ỏi, một chiếc xe con màu vàng nhạt chạy thẳng từ đường Sa Thạch trồng toàn hoa thạch quỳ vào sân trường và đỗ trước văn phòng), phòng ốc của trường ta không đủ chỗ, lớp nào cũng chiêu sinh dạy thêm nhưng luôn luôn đặt lớp luyện thi lên hàng đầu. Các em xem, bạn Tề Văn Đống phải ngồi nửa người trong lớp, nửa người ngoài hành lang kia kìa! (Tiếng bàn ghế kêu rầm rầm, tất cả ánh mắt đều đổ dồn về anh). Do vậy bắt đầu từ hôm nay, cho dù Ngọc Hoàng Thượng Đế có đưa con ông ta đến đây xin vào lớp, chúng tôi cũng phải đành lòng từ chối thôi (Văn thư của trường - một cô gái có mái tóc vàng xoăn tít đứng ngoài cửa đưa tay ra hiệu gì đó với hiệu trưởng nhưng hình như thầy chẳng quan tâm). Do vậy, lớp luyện thi là "lớp đen", không có kinh phí, những em nào muốn đến học cần phải nộp một trăm hai mươi đồng học phí. Chúng tôi không hướng đến tiền, không muốn nói đến chuyện tiền nong với học sinh của mình, nhưng chẳng còn cách nào khác. Nếu mục đích của chúng tôi là tiền thì các em có thể phải nộp hai trăm. Nhưng chúng tôi không cần, chúng tôi chỉ tiếp nhận những em nào có hy vọng đỗ đại học. Các em đừng suy nghĩ gì lung tung, chỉ lo mà học thôi để chuẩn bị đón tiếp đợt thi sang năm. Trong hồ sơ lưu của trường, các em vĩnh viễn vẫn là học sinh tốt nghiệp của khóa này. (Cô văn thư tóc xoăn lại xuất hiện trước cửa phòng, nhe răng cười và ra hiệu cho hiệu trưởng. Từ thái độ rất gấp gáp của cô, anh đoán người đang ngồi trong chiếc xe con bóng loáng kia nhất định phải là một người mập mạp - thầy giáo và học sinh trong trường đều gọi loại người này là "thùng tô-nô" - nhất định phải là một nhân vật quan trọng. Nếu người này không phải đưa con cháu đến luyện thi thì chắc là cán bộ về kiểm tra, thế mới làm cho cô văn thư cau mày chun mũi lừ mắt với hiệu trưởng được). Hiệu trưởng đưa tay xem đồng hồ, nói tiếp: Các em thân mến, những điều tôi cần trao đổi chỉ có vậy, các em đều không phái là học sinh tiểu học nữa, kẻ câm ăn sủi cảo cũng phải đếm thầm trong bụng, cố gắng học hành, học vì chính các em, học vì chính bố mẹ và người thân của các em mà không phải vì các thầy, vì hiệu trưởng, vì nhà trường mà học đâu. Còn năm phút nữa, các em hãy phát biểu xem, làm sao để vượt qua một năm khó khăn này; những em thưa có tiền đóng học phí thì về nhà thúc giục bố mẹ, cần phải đóng gấp.

Hiệu trưởng vừa ra khỏi cửa thì trong phòng đã như một đàn ong vỡ tổ, có tiếng cười nhưng cũng có tiếng khóc. Anh đờ đẫn nhìn khu vườn trường, nhìn dãy phòng học đối diện phía bên kia, nhìn hàng bạch dương màu nhũ bạc giữa hai dãy phòng học... Màu bạch dương sáng chói, dáng bạch dương ngạo nghễ, không bị sâu độc phá hoại, có thể sống từ ba trăm đến sáu trăm năm, vòm lá bạch dương tỏa rộng, lá bạch dương nhiều hình dáng, rì rào lên tiếng khi có làn gió nhẹ thổi qua. Do vậy mà người ta thường đùa vui đó là âm thanh của "quỷ vỗ tay". Có câu thơ: "Đầu nhà liễu trời chen, Sau nhà quỷ vỗ tay"... Lá bạch dương màu nhũ bạc đang đung đưa, sáng lấp lánh dưới nắng. Chú đầu bếp ở nhà ăn có khuôn mặt rỗ chẳng khác nào "củ cải bị gà mổ" cưỡi một chiếc xe đạp màu đỏ loang lổ nham nhở bóp chuông reng reng chạy thẳng vào sân trường chở theo mười mấy con gà chân vàng, lông vũ rất sặc sỡ. Đây là giống gà mới xuất hiện ở đây trong năm nay. Những con gà nho nhỏ đáng thương, rồi thịt của chúng không biết sẽ chui vào bụng ai... Trước cửa quầy bán thức ăn đặc biệt có một hàng học sinh đang sắp hàng láo nháo, đứa nào cũng dùng thìa gõ vào bát, một thứ âm thanh hỗn tạp đủ cung bậc vang lên rào rào chẳng khác gì tiếng mưa rơi trên mái tôn. Anh ít khi được đứng trong hàng ngũ ấy, bởi thức ăn chủ yếu của anh lúc nào cũng là hai xu rau xào mỡ. Nhưng nếu có cơ hội đứng sắp hàng trước chỗ ấy, anh cũng chưa bao giờ gõ thìa sắt vào bát sứ, bởi vì anh sợ chiếc thìa sẽ làm sứt mẻ vành bát. Trong nghìn vạn học sinh của trường trung học này, chỉ có chiếc bát của anh là không bị sứt miệng. Có một lần, chú mặt rỗ dùng thiếc môi sắt bỏ rau cho anh lỡ chạm vào miệng bát, tim anh đã giật thót lên; khi cầm chiếc bát lên anh mới phát hiện mấy miếng mẻ sành trắng trắng đen đen từ vành bát sứt ra nằm lẫn lộn trong mười mấy cọng rau cải màu vàng úa. Ngày hôm sau, khi cầm một xu xếp hàng dài dằng dặc trước cửa quầy bán thức ăn, anh lại gõ vào miệng bát một cách điên cuồng, gõ liên tục và mạnh hơn rất nhiều lần so với bất cứ học sinh đồng cảnh ngộ nào. Chờ cho đến khi anh tiếp cận được với khung cửa, miệng chiếc bát của anh không còn hình thù gì nữa, dưới đáy bát có cả một nhúm mẻ sành. Anh dùng những ngón tay lau sạch đáy bát, đưa thẳng vào trong khuôn cửa hẹp: Một xu rau cải! Lại có một âm thanh vang lên do sự động chạm giữa sành sứ và sắt nhưng anh vẫn thản nhiên tiếp nhận nó, thản nhiên nhìn mấy chục cọng rau cải vàng vàng xanh xanh nằm trong bát, trang điểm cho nó là mấy cọng rau hành nâu nâu mềm oặt. Không còn những miếng mẻ của sành sứ nữa rồi! Anh vui vẻ reo lên trong lòng. Cũng nhờ đó mà anh mới hiểu vì sao các bạn của mình hễ cứ mỗi lần đứng sắp hàng mua thức ăn là không ngừng đua nhau gõ chén bát. Sau lần đó, mỗi khi đứng sắp hàng, mục đích của anh hình như không phải là mấy cọng rau cải hoặc mấy lát củ đậu nữa mà là vì được gõ bát. Hình như trong thần kinh của mọi người, việc gõ bát đã trở thành một niềm hoan lạc - niềm hoan lạc như được nở mày nở mặt cùng với thế giới này...

Tiết thứ hai học môn toán. Vẫn là thầy giáo Vương với dáng người mập mạp, đeo đôi gọng kính màu đỏ. Thầy đến lớp mà chẳng mang theo gì trên người, thái độ hết sức lạnh lùng, hình như đây không phải là tiết dạy đầu tiên của thầy cho một khóa mới mà là một bữa cơm vô vị thường ngày với một món ăn duy nhất hoặc tệ hơn nữa là một lần đi đại tiện trong trăm nghìn lần đại tiện với một mùi duy nhất. Thầy lãnh đạm nhìn một lượt những gương mặt phờ phạc ngồi ở dưới, anh biết là trong cái nhìn ấy thầy chẳng thấy gì hết mặc dù thầy làm như thấy hết. Anh nghĩ, trong mắt người thầy giáo dạy toán khô khan này, gương mặt của mỗi đứa học sinh chẳng khác nào một viên phấn trắng, thậm chí chỉ là một hạt bụi phấn khô khốc và vô vị. Yêu cầu mọi người gấp sách lại! - Thầy bảo - Hai mặt phẳng giao nhau thì có tính chất gì? Ai có thể trả lời được? Lớp học yên lặng đến rợn người, anh nhìn thấy tám mươi chiếc đầu đen đen đỏ đỏ trắng trắng như muốn rụt xuống thấp hơn, vô số mặt phẳng trông như những tấm kính cửa sổ đang va chạm, đang giao thoa với nhau trong không gian yên tĩnh và làm xuất hiện vô số đường thẳng, góc lồi góc lõm, định lý và định luật, cách mạng và phản cách mạng, đạo đức và phi đạo đức hình cỏ lưu lan hương và hình hoa quả, thuốc đánh răng và xà phòng thơm... - Donia, mời em trả lời! Thầy giáo dạy toán bặm môi, lời mời của thầy rất rõ ràng và trang nghiêm đến từng tiếng một - Hai mặt phẳng giao nhau sẽ có những tính thất gì? Donia đứng dậy, hai tay vòng ra sau lưng và từ đôi bàn tay cô một luồng ánh sáng lành lạnh lấp lóe và rất đường hoàng đĩnh đạc chiếu thẳng lên trán anh. Anh nhận ra ngay đó là hạt cúc mạ kền trên cổ tay áo Donia đang phản chiếu ánh mặt trời. Donia ngượng nghịu đứng lên, lưng vặn qua vẹo lại, thiếc cổ dài màu vàng dần dần đỏ lên, những âm tiết không tròn trĩnh phát ra từ miệng cô: Hai mặt phẳng giao nhau... Hai mặt phẳng giao nhau... - Rồi nghẹn lại, hình như cô chuẩn bị khóc thì phải. Anh không nhìn thấy mặt cô, cho nên anh mới đoán là cô sắp khóc. Vài tiếng cười rúc rích ẩn ý vui mừng trước tai họa của người khác, mà cũng có thể là không hề có ẩn ý vui mừng trước tai họa của người khác, vang lên đâu đó trong cái không gian đặc sệt đầu người như ong mật bâu đầy tổ này. Thầy giáo dạy toán đau khổ lắc lắc đầu, xoa tay nói: Ngồi xuống đi! Ai có thể trả lời câu hỏi của tôi? Trước mặt anh. chếch về phía bên phải có một cánh tay khẳng khiu như xương cá, không, chính xác hơn là như một cành cây khô rụt rè đưa lên. Thầy giáo Vương nói: Vương Thiên Thánh, em hãy trả lời đi! Vương Thiên Thánh đứng dậy. Tuy đã cố tình khom người một tí nhưng thân thể cậu ta vẫn như hạc đứng giữa đàn gà, như một học giả chính hiệu, cậu ta đưa một ngón tay đẩy đẩy chiếc gọng kính trên sống mũi lên cao một tí rồi bắt đầu dùng một giọng khàn khàn nghèn nghẹt của người bị cảm cúm đọc một lèo những tính chất của hai mặt phẳng giao nhau. Đọc xong rồi, cậu ta vẫn đứng đấy nhìn chăm chắm vào thầy giáo dạy toán như chờ đợi được biểu dương, cũng có thể là chờ bị phê bình. Thầy giáo Vương hỏi: Các em học sinh, Vương Thiên Thánh trả lời có đúng không? Phòng học lại chìm trong yên lặng nhưng chỉ trong chớp mắt, cả không gian như vỡ òa trong muôn ngàn âm thanh hỗn độn. Anh không hề tham gia vào chuyện kêu gào này vì mắt anh đã bị một con ruồi thật to đang bò dọc theo lưng của Donia thu hút. Donia mặc một chiếc áo sơ mi trắng mỏng như cánh ve cho nên anh nghĩ rằng, con ruồi đang bò trên lưng kia nhất định sẽ làm cho lưng cô ta nhột nhạt, chiếc nịt vú màu lam hiện ra rất rõ ràng giữa làn áo khiến anh có cảm giác là nó cắt đôi chiếc áo mỏng ra làm hai. Chiếc khuy cài nịt vú màu đen áp chặt vào đốt xương sống số năm của cô, còn con ruồi thì có lúc lại chậm rãi bò trên cái gờ cồm cộm của chiếc nịt vú xanh lam khiến anh liên tưởng đến một con đê nổi trên mặt hồ sóng gợn lăn tăn và con ruồi chính là một khách bộ hành chầm chậm đi trên con đê ấy. Lúc ấy thầy giáo dạy toán đang dùng phấn vẽ trên bảng đen hình hai mặt phẳng giao nhau. Loại phấn có quá nhiều tạp chất nên rít lên ken két, tiếng rít lúc thì khô khốc lúc thì có vẻ trơn tuột. Những tiếng rít đa âm điệu ấy tác động vào màng nhĩ khiến tai anh ngứa ngáy vô cùng và dưới lưỡi anh, một chất dịch chua loét tiết ra. Cái âm thanh khiến người ta run rẩy ấy cũng khiến tròng mắt anh run rẩy, hai cục ghèn màu xanh trào ra ngoài. Anh đưa ống tay áo lên chùi ghèn. Phía trước mặt anh, chếch về bên trái có một cậu học sinh nam đầu tóc húi cua ngoác miệng ngáp một cái rõ to, tay trái lấy gọng kính trên mắt xuống, tay phải vuốt cặp mắt lờ đờ và chiếc sống mũi đỏ nhừ, cuối cùng ép ngực gục đầu xuống bàn. Chồng sách giáo khoa cao ngất để trên bàn đã che lấp đầu cậu ta nhưng cánh tay cầm thiếc kính cận vẫn còn đưa qua đưa lại trên không gian một cách vô thức và cuối cùng thì đổ gục xuống. Trước mặt anh, ngay trên bàn cũng có một chồng sách cao như một bức tường, mà đâu phải chỉ riêng anh và cậu bạn kia, hơn tám mươi con người đang ngồi trong phòng này đều có những bức tường thành của riêng mình sắp ngay ngắn trên những mặt bàn loang lổ vết mực nhớp nhúa và những vết dao cứa sần sùi. Mọi người đều nấp sau bức tường thành của mình để chống lại sự tấn công của thầy giáo. Con ruồi lúc này đã bò lên đến vai Donia, rời khỏi lớp vải áo mỏng và bò theo đường gân máu xanh xanh nổi trên cánh tay cô. Anh rất muốn đưa ngón tay cái của mình ra đè thật chặt lên đường gân nổi như cọng hành trên cánh tay ấy, nhưng anh biết làm như thế là phạm tội. Ngay lập tức anh nghĩ ngay đến những nỗi gian khổ của mẹ để kiếm được một trăm hai mươi đồng tiền học phí này. Anh hận mình quá. Anh rời đôi mắt khỏi con ruồi và những đường gân xanh trên cánh tay Donia, hai tay vòng lại đặt lên bàn, tập trung tất cả tinh thần và sức lực để nhìn lên những công thức toán học trông như những chùm nho của người Thổ Phiên trên bảng...

Chiếc áo sơ mi của Donia rất trắng nhưng thực ra là chẳng sạch sẽ tí nào, đặc biệt là chỗ tiếp giáp giữa cổ áo và chân tóc có một đường cáu bẩn đen sì rõ mồn một khiến anh có cảm giác cái cổ của cô như dài thêm ra và không hiểu sao trong thâm tâm anh lại nảy sinh một mối ác cảm với cái cổ và với toàn bộ những gì thuộc về Donia. Qua đường thẳng A là tiến vào góc B! Anh hoảng hốt khi nhận ra những dòng chữ ấy ẩn hiện mơ hồ trong những công thức toán học rối rắm đầy trên bảng, đầu óc anh chuyển động, cật lực diễn dịch và gán ghép những ẩn số mông lung của góc B. Anh biết mình đã bị tẩu hỏa nhập ma bởi anh cảm thấy đầu óc mình đang vận động một cách mụ mị, những suy nghĩ của anh chẳng khác nào một quả bóng tròn trơn tuột trượt dài trên bảng đen mà không có sức mạnh nào có thể bắt nó dừng lại được. Nó lăn một cách nhẹ nhàng, bồng bềnh với một sức mạnh trụy lạc lao thẳng vào góc B. Anh hỏng rồi! Anh ý thức được một cách rõ ràng rằng, mình không còn phù hợp để ngồi trong lớp trung học để nghe giảng bài nữa...

Buổi chiều, người dạy môn chính trị lại chính là chủ nhiệm cũ của lớp anh năm nào, là cô giáo, họ Kỷ, chưa chồng, rất mập, rất trắng, hàm răng dưới không chỉnh tề nhưng theo anh thì nó đẹp hơn một hàm răng đều đặn rất nhiều. Cô rất thân mật và dường như cố ý khoe hàm răng dưới không chỉnh tề hướng về tất cả học sinh nở một nụ cười thật tươi. Chờ cho tất cả mọi người đứng dậy chào xong, cô mới ngồi xuống ghế và lâu lắm mới bắt đầu: Chào các em! Tiết học này của lớp ôn tập, chúng ta sẽ nghiên cứu một phạm trù quan trọng nhất của chủ nghĩa duy vật biện chứng. Cô cầm một viên phấn lên, lúc lắc thân hình đi về giữa bảng đen, vươn cánh tay thô và ngắn viết hai chữ to bằng trái bóng chuyền lên bảng - Vật chất. Trong khi cô vươn tay thật cao để viết bảng, anh trông thấy rõ ràng hai hạt cúc sáng lấp lánh trên chiếc áo sơ mi của cô bung ra, một nhúm lông nách vàng vàng và hẳn rất mềm mại hiện ra... Đầu anh choáng, mắt anh hoa. Nhúm lông nách màu vàng của cô giáo chủ nhiệm cũ như một đốm lửa bùng cháy thiêu đốt trái tim anh khiến nó co giật, nhịp đập lúc nhanh lúc chậm. Như một khối thịt từ vách đá cao vạn trượng đang rơi xuống trong trạng thái tự do, tốc độ rơi càng lúc càng tăng, anh vật vã kêu thầm trong bụng. Sự vận động của vật chất. Vật thất là một thực tại khách quan không dựa vào ý chí của con người mà vận động, mà thay đổi. Một định luật tối quan trọng, tối cơ bản như vậy lại được truyền giảng qua chất giọng du dương như đang hát của cô giáo chủ nhiệm, nhưng cô không hề biết rằng bất kỳ một định luật nào đều không thể cản trở được cảm giác bị mê hoặc phát sinh từ nhúm lông nách vàng vàng kia đối với anh. Anh trông chờ cô giáo vươn tay lên lần nữa và trong khi chờ đợi điều ấy xảy ra thì anh lại tự sỉ vả mình, một cảm giác tội ác gần như là loạn luân đang cố gắng chế ngự dục vọng thiêu đốt trong lòng anh. Hai sức mạnh ấy - một có màu vàng thỏi rực rỡ, một có màu trắng nhợt u ám - va đập vào nhau, bài trừ lẫn nhau, tiêu diệt lẫn nhau trong trí óc, trong huyết quản của anh... Vật chất luôn luôn vận động, mọi vận động đều là vận động của vật chất... Đời người không thể cùng tắm hai lần trên một dòng sông... Đó là ngọn lửa của sự sống, rực cháy mãi, không bao giờ bị tiêu diệt... Anh dùng sức đưa hai tay bóp chặt những thớ thịt trên bắp đùi mình, nghe thấy âm thanh của những mạch máu li ti như sợi tóc đang đập loạn dưới những đầu ngón tay mình. Vật chất không bao giờ mất đi. Đang sống cũng có nghĩa là đang chết, đang chết cũng có nghĩa là đang sống. Từ những vận động vật lý đến những vận động hóa học... Thầy giáo dạy hóa học cao cấp có dáng điệu hung dữ như một con báo đang đứng trên bục giảng, ánh mắt lóe sáng như điện xẹt đảo nhìn một lượt tám mươi gương mặt thất thần của tất cả mọi người... Gió thu hiu hắt, gương mặt của tám mươi học sinh đều mang màu vàng của lá cây run rẩy xạc xào như sắp rụng xuống gốc cây để biến thành một hình hài vật chất khác. Thầy giáo dạy hóa học có cái thần thái ung dung tự tại và uy phong lẫm lẫm của một vị thống soái giữa ba quân, lại đứng trên bục cao nên lực uy hiếp càng tỏ ra mạnh mẽ hơn nhiều khiến tất cả tám mươi con người ngồi phía dưới phải thẳng lưng ưỡn ngực nhưng ánh mắt đều cụp xuống chẳng dám nhìn lên. Thầy không nhìn vào bảng, tư thế đứng nghiêng và viết cái gì đó lên bảng. Dưới viên phấn trong tay thầy hiện ra ký hiệu O 8 16. Lý Cao Triều! Lý Cao Triều hoảng hốt lập cập đứng dậy, đôi mắt dài cụp xuống nên đôi hàng lông mi cũng trở nên dài hơn, hai vai buông xuôi. Đây là ký hiệu gì? - Ký hiệu của nguyên tử - Trả lời như thế có đúng không? Trên mặt Lý Cao Triều xuất hiện trạng thái hạnh phúc và thỏa mãn như vừa đại tiện xong - Ký hiệu của nguyên tử Oxy! - Có đúng là như thế không? Thân hình của Lý Cao Triều rung lên bần bật, anh nhìn thấy thiếc môi dưới của cậu ta dài ra còn hơn cả lưỡi xẻng và hình như vẫn đang cố gắng để dài thêm nữa, thêm nữa - Ngồi xuống! Đây là ký hiệu biểu thị nguyên tử Oxy có chất lượng 16, hạt nhân nguyên tử 8!...

Tiết cuối cùng vào ban đêm là học sinh tự ôn tập. Anh buồn ngủ quá, hai mí mắt nặng trình trịch, ngáp liên tục, cây bút trong tay anh vận động một cách vô ý thức trên tờ giấy bài tập tạo thành những hình vẽ không hề có quy tắc nào cả. Gió lạnh từ bên ngoài cửa số ập vào, anh run lên cầm cập. Chung quanh bóng đèn điện vàng vọt treo trên xà gỗ có năm bảy con bướm đang bay chập chờn chung quanh. Vẫn là mùa thu, nhưng hôm nay là những ngày cuối thu, nhạn vẫn kêu điên loạn trên bầu trời, lá vàng vẫn còn rụng phát ra những âm thanh thật sâu lắng, dơi bay nháo nhào len lỏi giữa những cột kèo chằng thịt trên nóc nhà. Anh đang trông ngóng một tiếng chuông. Tiếng chuông vang lên, như một đàn ong vỡ tổ, tám mươi con người đồng loạt đứng dậy và bàn ghế va đập vào nhau rầm rầm như động đất. Rất cẩn thận, Donia khóa ngăn kéo trong hộc bàn của mình. Ban đầu là tấn công vào nhà vệ sinh. Đứng trước hố tiêu tập thể dành cho con trai, anh vẫn nghe được tiếng nước tiểu xè xè của các bạn gái ngay sát phòng bên cạnh.

Lên giường, tắt đèn, ngay lập tức tiếng ngáy ồ ồ đã vang lên khắp phòng. Bởi nghe thấy tiếng xè xè từ phòng vệ sinh nữ nên đêm nào anh cũng mất ngủ, anh đã từng nghiệm ra được rằng, sở dĩ học kỳ này tinh thần anh trở nên bất định là do anh ngồi ngay sau lưng của Donia. Lúc lên lớp, thi thoảng anh vẫn phát hiện ra đôi mắt cô đang len lén nhìn anh sau cặp mắt kính, còn Ngô Thiên Hóa thì cúi chiếc đầu thật thấp sau bức tường thành của mình để đọc "Phi Hồ ngoại truyện". Anh cũng nhận ra là thầy Lý đã phát hiện ra hành vi quỷ quái của Ngô Thiên Hóa nhưng thầy chẳng thèm đoái hoài, thầy chỉ biết đến bài giảng về học thuyết tiến hóa của Đắc-uyn hoặc sự đấu tranh để sinh tồn của gà rừng trong quá trình biến thành gà nhà. Trong ký túc xá, mùi vị chủ yếu vẫn là mùi thối của giày được cộng thêm với mùi thối của những chiếc vớ nilon đủ màu sắc vắt ngang vắt dọc đến hoa cả mắt. Nước rửa mặt của học sinh đổ tràn trên nền nhà khiến mặt đất lầy lội một màu vàng nhàn nhạt trông như thấm nước đái lâu ngày. Giường nhiều tầng, tầng trên thì kẽo cà kẽo kẹt, tầng dưới thì những cây trụ đỡ được dùng khi còn tươi nên cắm xuống đất, chúng vẫn nẩy mầm ra lá xanh ngắt. Không chỉ có lá non mà chúng còn đeo thêm trên thân thể gầy guộc của mình cơ man là giày vải, giày cao su, giày nhựa, giày to giày nhỏ... Tiếng đánh rắm, tiếng nói mê, tiếng nghiến răng, tiếng nhai chóp chép, tiếng ngáy... trộn lẫn, liên tục và đặc quánh.

Anh nghĩ đến đôi mắt thâm tình của Donia đằng sau lớp kính cận dày cộp. Mình đã hai mươi ba tuổi rồi! Anh tự an ủi mình. Trong những đêm mất ngủ triền miên ấy, anh mới phát hiện ra được những phức tạp bộn bề và vô cùng phong phú trong ký tức xá học sinh. Chuột đuổi cắn nhau chí chóe dưới gầm giường; một cậu trong mơ vung quyền đấm loạn xạ và trong những cú đấm mơ hồ ấy có một đòn trúng mục tiêu là chiếc mồm của người nằm bên cạnh, cậu này chụp lấy cánh tay ấy và cắn mạnh. Sao mày lại cắn người? Sao mày lại đánh tao? Tao nằm mơ thấy đánh nhau! Tao nằm mơ thấy mình cắn chân lợn! Nằm sát bên anh là "Tay súng thần sầu", - một học sinh bị tật ở mắt, lúc nào cũng nhắm tít mắt trái lại trong tư thế ngắm bắn vĩnh viễn nên mới mang biệt danh này - đang há miệng ngủ thật ngon lành, những tiếng ngáy như sấm từ cổ họng cậu ta đập thẳng vào mặt anh. Ở giường trên, cậu học sinh họ Tôn bỗng nhiên bật lên khóc nức nở, không biết trong mơ cậu ta đã thấy những điều gì đó thật bi thương hay là đang thức mà vẫn khóc vì thương thân. Anh bò dậy, ngồi trên giường, đầu óc anh căng như một quả bóng đầy hơi. "Tôi muốn thừa gió mà ra đi". Cổ anh thu lại. Những phương trình hóa học, những công thức toán học, những định luật vật lý, sự tiến hóa của sinh vật, từ vựng tiếng Anh, giá trị thương phẩm, con ruồi trên lưng Donia, nhúm lông nách vàng vàng, khuôn ngực tròn căng, thông báo nhập học của trường đại học, pháo hoa... Đầu anh đau đến độ như tê liệt, não anh như bị cắt thành vô số miếng nhỏ tròn tròn như bi sắt, những miếng cắt hình tròn như bi sắt ấy đang chuyển động, đang ma sát, đang va đập vào nhau làm phát ra những âm thanh khô khốc như không được tra dầu bôi trơn nhưng đang chuyển động với vận tốc cực nhanh. Trong hai tai anh có tiếng u u của điện thoại rồi dần dần biến thành tiếng gầm rú của máy bay phản lực. Anh bịt chặt lỗ tai nhưng tiếng gầm rú ấy vẫn chui tọt vào trong não anh như hai bó tên cùng bắn ra một lúc. Anh nói: Tôi là con nhím. Tôi là ánh sáng. Tôi là một cành nho... Anh biết là mình sắp điên, đang ở trong trạng thái tinh thần phân liệt... Anh mặc quần cộc áo lót đứng giữa bầu trời đầy sao, anh ngửi thấy mùi thơm của muôn ngàn đóa hoa cúc vàng trên bồn hoa trước văn phòng hiệu trưởng. Con chó đực lông nhiều màu sắc của nhà ăn nghếch mõm lên trời nhìn sao và thi thoảng sủa lên điên cuồng khi trông thấy thấp thoáng những cánh hồng nhạn bay đêm. Anh bắt chước điệu bộ của gã tín đồ Cơ Đốc giáo Lưu Thánh Anh, làm một dấu thánh giá trước khuôn ngực chỉ toàn xương là xương của mình, lẩm bẩm: A men!

Lớp trưởng thức dậy đi tiểu đêm đã phát hiện ra anh, có vẻ quan tâm hỏi: Tề Văn Đống! Anh làm sao thế? Cẩn thận coi chừng bị cảm đấy! Anh nói: Tôi không ra làm sao cả, không ngủ được... - Cậu ta nói: Anh chờ một tí! Nói xong rồi chạy vọt vào ký túc xá, lát sau trở ra, hỏi: Anh có tâm sự gì chăng? Anh nói: Trí óc rối bời cả lên... Chẳng khác nào có một con ngựa đang tưng vó ở trong ấy, chẳng thể nào bắt nó dừng lại được. Cậu ta nói: Tôi có thuốc ngủ, anh uống không? Anh nói: Uống! Uống! Cậu ta nói: Anh đi theo tôi, đi nhẹ thôi kẻo đánh thức các bạn! Lớp trưởng mò tay xuống dưới chiếc gối lấy ra một chiếc lọ nhỏ, mở nắp hỏi: Mấy viên? Anh nói: Mười viên! Lớp trưởng kêu lên một tiếng nhỏ: Anh đang đùa đấy à? Uống hết mười viên anh có thể ngủ được trăm năm đấy! Anh uống hai viên thôi! Nói xong lớp trưởng đưa cho anh hai viên và nói không có nước, anh nói không cần rồi ngửa cổ lên, nhét thật sâu vào cuống họng rồi nuốt gọn. Lớp trưởng, cho tôi hai viên nào! Từ phía sau có tiếng ai đó cất lên, lại là một kẻ mất ngủ nữa xuất hiện. Lý Tứ Thanh, cậu mà cũng mất ngủ à? Lớp trưởng hỏi. Không nhìn rõ mặt Lý Tứ Thanh, chỉ thấy đôi bàn tay cậu ta đang run. Cho cậu hai viên vậy? - Lớp trưởng nói. Lớp trưởng... - Lại một đôi tay đầy lông lá nữa vươn xuống từ chiếc giường phía trên. Lớp trưởng cho tôi hai viên với nào... Lớp trưởng bần thần trong giây lát rồi đậy nắp lọ lại, tuồn xuống dưới gối rồi dùng hai tay chống lên trên, vội vàng nói: Hết rồi, hết rồi! Tôi còn phải dùng cho mình nữa chứ!...

Sau khi uống thuốc ngủ, đôi mắt của anh lại trở nên sáng hơn, anh tự cảm thấy được rằng mắt mình lúc này còn sáng hơn cả mắt mèo, có thể nhận ra đâu là chuột đực, đâu là chuột cái trong bóng đêm. Thế thì, anh có thể nói được trong cái thế giới này có bao nhiêu "chuột đồng tính" không đực không cái không? Thế giới to lớn đến dường ấy, những điều anh biết chẳng qua cũng hơn những hiểu biết của các con chuột kia một chút thôi. Chuột có khả năng dự báo động đất anh có không? Anh đang so sánh mình với những con chuột đang chạy qua chạy lại trên xà nhà kia và trong lòng cảm thấy xấu hổ vô cùng. Người không bằng chuột! Cậu học sinh ở giường trên đột nhiên kêu thét lên. Một con chuột cái có chiếc bụng chửa thè lè rơi đùng vào sống mũi cậu ta, trong cơn hoảng hốt nó vẫn đường hoàng gặm vào sống mũi cậu ta một miếng rồi mới ung dung bỏ đi. Cậu ta dùng đèn pin chiếu lên những ngón tay nhơm nhớp máu của mình, tiếp tục sờ mũi, máu dính lên ngón tay cậu ta càng nhiều hơn. Cậu ta tắt đèn pin, rên lên vài tiếng nho nhỏ rồi trùm chăn kín đầu, tiếp tục giấc ngủ ngon. Anh nghĩ, mất trâu rồi mới lo làm chuồng thì đã muộn, còn chuyện trùm thăn kín đầu để tránh chuột đâu có thể gọi là kẻ khiếp nhược. Nghĩ thế, anh bèn kéo tấm chăn lên trùm kín đầu, hai bàn chân lại ló ra khỏi chăn, anh co chân lên. Tối tăm, ngột ngạt. Anh đang gặm nhấm cái thứ mùi chua chua nồng nồng lâu ngày không tắm trên thân thể mình cũng như cái mùi mồ hôi lưu cữ lâu ngày không giặt của tấm chăn. Tiếng nghiến răng của Tống Phong Niên nhọn sắc xuyên qua tấm chăn dày và cứng như áo giáp chui tọt vào tai khiến anh nổi gai ốc. Trong bụng Tống Phong Niên nhất định phải có rất nhiều giun đũa. Răng đã bị mài cụt lủn nhưng cậu ta vẫn cứ kiên trì mài, đêm đêm kiên trì mài, hình như đó là một cách phát tiết những nỗi oán hận vô bờ vô bến, vĩnh viễn không bao giờ biết đến điểm dừng cuối cùng trong cõi trời dài đất rộng này. Anh tưởng tượng là mình sẽ chế ra một loại lưỡi câu đặc biệt, một lưỡi móc vào hàm dưới, một lưỡi móc vào hàm trên của Tống Phong Niên, sợi dây câu móc vào hàm dưới sẽ được buộc vào khung cửa sổ phía bắc, sợi dây câu móc vào hàm trên sẽ buộc vào cọc làm chân giường ở phía nam, hai sợi dây rất căng này vĩnh viễn vươn ngược chiều nhau, không bao giờ gặp nhau. Những định lý hình học! Hình như Tống Phong Niên đang oán hận vì mình không thể cắn nát chiếc răng thép trong miệng nên tiếng nghiến răng càng dữ tợn hơn. Không biết cậu ta oán hận bố mẹ hay là oán hận lão làm răng giả nghệ thuật nghiệp dư. Trên những tờ báo tường của đoàn thanh niên nhà trường, kỳ nào cũng có tác phẩm của cậu ta. Anh cho rằng, tác phẩm ưu tú nhất của cậu ta là đêm trước trung thu mấy ngày, lợi dụng ánh trăng vằng vặc cậu ta đã vẽ một bức biếm họa lên tấm bảng đen trong phòng học: Một cậu học sinh đầu trọc như một quả bầu ngồi trên một chiếc ghế băng dài xiêu vẹo, chỉ có ba chân, một tay cầm sách, một tay ôm chiếc đàn tì bà che nửa khuôn mặt, một thầy giáo mặt mũi hung ác, tay trái cầm đục sắt, tay phải cầm búa sắt đang cố gắng đục mạnh xuống chiếc đầu trọc cứng như đá hoa cương của đứa học trò. Trên đầu cậu ta, những ánh lửa tóe ra (Có ghi chú ở bên cạnh bức tranh: ánh lửa của tri thức). Phía trên bức tranh biếm họa là một hàng mười chữ to tướng và rối rắm như cua bò đêm trăng: Chúc mừng ngày nhà giáo! Thầy cô gian khổ quá! Chính vì nhờ mất ngủ ban đêm nên anh mới bỏ đi lang thang và phát hiện ra Tống Phong Niên đang say sưa thể hiện tài hoa trên kiệt tác của mình. Anh còn trông thấy cậu ta đứng dối diện với bức họa, hai tay bụm lấy miệng như cố nén những tràng cười thú vị sẵn sàng tuôn ra như nước suối phun.

Tiết thứ nhất buổi sáng là học sinh tự làm bài tập. Năm giờ rưỡi sáng, mặt trời vẫn chưa thức giấc nhưng bóng đêm hắc ám đã lẩn trốn để nhường vũ trụ cho ban ngày sáng sủa. Anh trông thấy tất cả học sinh đều đứng ngây như phỗng trước bức họa và tất cả đều rụt cổ lại theo bản năng. Hình như có cậu nào đó cao giọng: Cẩn thận với cái đầu của mình! Tống Phong Niên đang ngồi lặng lẽ bên sát vách tường, cái đầu lắc lư miệng lẩm nhẩm như đang cố gắng học thuộc lòng một bài học nào đó, thi thoảng đầu cậu ta đập vào chiếc túi đựng bát chén treo bên cạnh khiến chúng kêu lên rổn rảng từ bên trong. Trong tám mươi chiếc đầu lổn nhổn này, chỉ có chiếc đầu của cậu ta là an toàn nhất. Thầy giáo dạy vật lý vừa vào lớp là đã tức điên lên, cong miệng nói vài tiếng gì đó rồi vội vàng bước ra ngoài. Lát sau, chủ nhiệm lớp học phụ đạo lưng còng còng tay ôm một cuốn vở nối gót thầy giáo vật lý bước vào phòng. Tuy anh ngồi nửa trong nửa ngoài nhưng anh vẫn thấy rõ ràng gương mặt giận dữ đến đờ đẫn của thầy giáo vật lý và gương mặt buồn bã u uất của thầy giáo chủ nhiệm. Đồ phản động! Các người làm phản cả rồi hay sao? - Thầy giáo vật lý hét lên - Chúng tôi đã dạy các bạn thành những kẻ tội phạm hay sao? Tôi hít bụi phấn ba mươi năm nay, phổi tôi bị viêm nặng, tôi được đền bù như thế này đây à? Chủ nhiệm Tôn, ông cứ đến đây mà xem cho rõ đi! Thầy chủ nhiệm Tôn chắp tay sau mông chăm chú nhìn bức họa, trông dáng điệu thầy chẳng khác gì một nhà lãnh đạo quân sự đang nghiên cứu bản đồ chuẩn bị cho một trận đánh lớn. Đôi mắt phẫn nộ của thầy giáo vật lý lúc thì như tia bức xạ soi mói nhìn khắp mặt học sinh như muốn thẩm tra những bí mật ẩn sâu trong lòng của từng đứa, lúc thì hiền hòa chất phác liếc nhìn gương mặt thầy giáo chủ nhiệm như muốn tìm kiếm một sự công bằng hợp đạo lý. Thầy chủ nhiệm vẫn đứng nguyên tại chỗ nhưng đã quay người lại, cười thành tiếng: Quá đẹp! Các em học sinh thân mến, bức họa này quá đẹp, quá nhiều ý nghĩa sâu sắc. Cuối cùng thì các em đã hiểu ra được những gian khổ mà các thầy phải gánh chịu. Công việc của các thầy chẳng khác nào công việc của người thợ đục đá. Em nào đã vẽ bức họa này? Vẽ rất đẹp, rất sắc sảo, lại có tính sáng tạo, tính tượng trưng rất cao. Ai đã vẽ bức họa này? Thôi, khó nhận quá phải không? Khó thì thôi vậy. Các em thân mến, hãy cố gắng mở ra trong vỏ não mình một kẽ hở để cho quý thầy giáo bớt đi sự lao tâm lao lực, để những kiến thức từ lời giảng của thầy có thể chui vào trong óc các em! Vừa nói câu này thầy vừa dùng tay lau bảng, lau thật kỹ, thật sạch. Hàng chữ ở trên quá cao khiến thầy phải rướn người kiễng chân, cổ như cao thêm và eo lưng thầy lệch hẳn về một phía trông thật mủi lòng. Xóa bảng xong, thầy nói: Thầy Mã, mời thầy tiếp tục dạy!

Thầy Mã đứng bên bục giảng, hắng giọng nói một cách ỉu xìu: Bắt đầu học bài! Tất cả học sinh đồng loạt đứng lên chào thầy nhanh một cách bất ngờ, lưng của tất cả học sinh cũng thẳng đứng, một chuyện trước đây chưa hề xuất hiện. Thầy Mã gật đầu, có ý bảo học sinh ngồi xuống rồi cất giọng lành lạnh nói: Tôi là thầy giáo, không phải thợ đá, hy vọng từ nay về sau các anh chị đừng đùa theo kiểu như thế này nữa. Hôm nay chúng ta ôn lại bài những định luật về điện từ trường. Thầy cầm phấn lên viết một chữ "Điện" to tướng trên chiếc đầu trọc của cậu học trò vẫn còn ẩn ẩn hiện hiện trên bảng. Tiết dạy ấy, cách giảng bài, những cái vung tay của thầy đều chất chứa một sức mạnh hung ác và quyết đoán chẳng khác ngôn ngữ và cử chỉ của một người thợ đục đá, từng từ thoát ra khỏi miệng thầy chẳng khác nào những cú quai búa của người thợ đục đá nện xuống đầu mọi người. Anh trông thấy những tia lửa xanh ngời tưng tóe trong khắp phòng học, đầu của tất cả học sinh đều vang lên những tiếng va đập dữ dội. Phòng học biến thành công trường khai thác đá! Trước khi kết thúc tiết dạy, thầy Mã ôm ngực ho mấy tràng dài, màu đen trong mắt co hẳn lại để nhường cho màu trắng phềnh lên, mặt thầy bạc và mỏng như một tờ giấy, trông thầy lúc này thẳng khác một cây khô đứng giữa cơn cuồng phong. Thầy lảo đảo và cuối cùng đôi chân không đỡ được cái thân hình đang lắc lư nữa, thầy ngã sóng soài ra bục. Học sinh đứng bật dậy, học sinh nữ vừa kêu ré lên vừa gào khóc - Thầy Mã! Thầy Mã! Học sinh nam ngồi bàn đầu vọt lên bục, học sinh ngồi bàn sau cũng tự động ùn lên, bàn ngã ghế đổ, những chồng sách chất thành tường thành trên bàn rơi xuống đất ào ào, không biết cơ man nào là sách toán học, sách vật lý, sách hóa học, sách chính trị, sách ngữ pháp, sách tiếng Anh, tiểu thuyết ái tình, tiểu thuyết kiếm hiệp nằm xếp chồng lên nhau dưới đất. Những túi đựng chén bát treo trên tường cũng nhân cơ hội này mà khua lên chát chúa. Tám mươi đứa học sinh với đầy đủ các màu sắc xanh đỏ trắng vàng tím tự động vây quanh thầy Mã, biến thầy thành tâm của vòng tròn người. Anh chen vào được vòng trong cùng, dùng hai bàn tay nắm chặt lấy một cánh tay của thầy Mã rồi đỡ thầy đứng lên. Giống hệt một đứa trẻ ngoan ngoãn, thầy Mã tựa hẳn vào đôi vai của anh và của lớp trưởng. Thầy Mã!... Thầy!... Thầy! Anh không thể nhầm được, gương mặt của tám mươi đứa học sinh đều chan hòa nước mắt! Thầy ơi!... Tỉnh dậy! Một dòng máu trào ra từ khóe mép thầy Mã, tươi rói, tươi hơn cả nước quả anh đào ép. Anh vừa định giơ ống tay áo quệt máu cho thầy thì một cô gái đã nhanh nhẹn ép thiếc khăn mùi soa trắng tinh lên miệng thầy. Các em thân yêu... - Đôi mắt thầy động đậy miệng thầy thều thào, hai giọt lệ rất to, đùng đục từ từ lăn ra khỏi khóe mắt và rất thậm, rất chậm chảy xuống má thầy - Cám ơn các em đã giúp đỡ thầy... - Là ai đã vẽ bức họa ấy? Lớp trưởng tức giận gào lên. Tống Phong Niên vạch đám đông, từ vòng người sau cùng tiến lên phía vòng người đầu tiên, khóc nức nở: Thầy ơi! Là em vẽ đấy... Em sai rồi... Em không bao giờ vẽ bậy nữa đâu... Em... - Đánh cho nó một trận! Một học sinh đứng đâu đó ở vòng ngoài cùng hét lên. Thầy Mã mở mắt ra, thều thào đứt quãng: Tống Phong Niên,... thầy không trách em... Các em... chuyện này không có quan hệ gì đến Tống Phong Niên đâu... Y sĩ của trường đến, bí thư chi bộ cũng đến, tiếng chuông giải lao vang lên, thầy giáo và học sinh lớp khác cũng chạy đến...

Hai tháng sau, trong hội trường được lát đá hoa Đại Lý sang trọng của Phòng Giáo dục huyện, lễ truy điệu thầy Mã đã được cử hành vô cùng long trọng, tất cả lãnh đạo các trường trung học trong huyện đều có mặt. Ngày nghe tin thầy giáo Mã qua đời, lớp trưởng chạy lên bục giảng, vung nắm đấm quá đầu, nói một cách trang trọng: Các bạn! Chúng ta hãy phát huy tinh thần học tập "cột tóc lên xà nhà, ngồi trên bàn đinh" của tiền nhân, không đậu vào đại học chưa chịu dừng bước! Chúng ta hãy viết một quyết tâm thư bằng máu của chính mình để an ủi linh hồn thầy giáo Mã thân yêu! Tất cả tám mươi con người của lớp ôn thi đều khóc rống lên. Trong tám mươi con người đang ngồi khóc ấy, ai là người khóc nhiều nhất? Là Tống Phong Niên! Nước mắt cậu ta ướt đẫm ống tay áo màu xanh! Mặt anh cũng chan hòa nước mắt, nhiệt huyết của anh cũng dâng trào. Anh cũng biết rằng, trong khi lớp trưởng giơ nắm đấm tuyên thệ trên bục, tám mươi học sinh cũng nước mắt chan hòa như anh, nhiệt huyết cũng dâng trào như anh. Nhưng... những lời đầy hào khí bồng bột ấy không thể nào khỏa lấp được một sự thật tươi một màu máu: Mỗi khi đụng đến những cuốn giáo trình, chí ít cũng hơn một nửa trong số tám mươi người ấy cũng giống như anh, nhiệt huyết sẽ từ từ hạ xuống, hạ cho đến khi gặp mặt băng lạnh lẽo thì dừng lại và đứng ở đó bồi hồi. Con người đáng quý ở chỗ là tự biết mình là ai, ở vị trí nào, cũng như biết mùa xuân ấm áp, mùa đông rét mướt vậy. Lúc ấy anh đã nhận ra rằng, tất cả đã chấm dứt...

Mẹ gắp một lát thịt bỏ vào bát anh, đôi mắt nhìn anh không hề chớp, nhìn anh gắp nó bỏ vào mồm rồi nuốt xuống bụng xong, mẹ mới yên tâm gật đầu nhè nhẹ: Năm nay, cho dù gặt hái không được bao nhiêu nhưng mẹ cũng gắng gượng thi thoảng mua được miếng thịt về làm cho con mấy miếng ngon ngon để con có sức mà bước vào trường thi. Mẹ không cần biết là bố con có nhìn thấy con được hay không, nhưng mẹ đã chôn một hòn đá mài ở trên đầu hồi nhà, chẳng có loại tà khí nào còn có thể xâm phạm vào người con nữa...! Lão thầy địa lý xem phong thủy nổi tiếng đến nửa tỉnh Hắc Long Giang mặc chiếc quần cộc cao đến bắp chân, một chiếc áo đại cán kiểu Tôn Trung Sơn cáu bẩn đen đúa, chống cây gậy mòn vẹt và nhớp nháp mồ hôi đi ba vòng chung quanh nhà anh, anh và mẹ đi theo sau lưng lão ta. Anh nghe lão ta liên tục ợ hơi, anh ngửi thấy sau những tiếng ợ của lão là mùi thịt con chó cái già nuôi trong nhà mình, anh vừa căm giận vừa kính sợ lão. Lão chọc chọc mũi gậy xuống mặt đất phía sau nhà, lão dùng gậy gõ gõ vào bức tường nhà nơi có câu khẩu hiệu tuyên truyền viết bằng vôi theo lối đại tự, cuối cùng, lão đứng ở đầu hồi nhà hai tay tì mạnh lên đầu gậy, thân hơi đổ về phía trước, nói: Những điều xúi quẩy do đây mà ra! Nhìn thấy gì không hả? Xem đây, con đường kia xông thẳng đến chỗ này. Đây là điều kiêng kỵ nhất, phong thủy gọi là "mũi tên đường", mẹ con cô nhi quả phụ như bà, làm sao nở mày nở mặt với đời được? Mẹ thành khẩn hỏi: Thưa tiên sinh, có cách hóa giải chứ? Vị tiên sinh coi phong thủy hình như có điều khó nói, cứ ấp a ấp úng hồi lâu nhưng rồi đột ngột tuyên bố. Nhìn thấy tình cảnh đáng thương của hai mẹ con bà, tôi đành phải chịu tổn thọ hai năm để tiết lộ tho bà một chút thiên cơ vậy! Trong nhà có hòn đá nào không? Mẹ lắc đầu bảo không có. Lão bảo gắng nhớ kỹ xem, loại đá nào cũng được; mẹ bảo có một viên đá mài, bây giờ người ta đã mài bằng điện, viên đá mài này đã trở nên vô dụng. Lão ta đập tay lên trán thật mạnh, nói: Quá tốt, quá tốt! Mang ra đây, chôn ngay chỗ đầu hồi nhà này, một nửa ló trên mặt đất, một nửa vùi trong đất, sau một năm sẽ có công hiệu. Nếu không thấy linh nghiệm gì thì đến Hắc Long Giang, đến kênh Hùng Hạt tìm tôi!

Mồng một Tết âm lịch, đầy trời tuyết bay, mồng hai tuyết ngừng rơi, mặt trời ló dạng, mồng ba tuyết tan, mồng bốn bùn lầy nước đọng. Mồng năm, thằng Tam nhà Lỗ Liên Sơn đến thăm anh. Cậu ta mặc một chiếc áo trượt tuyết rất hợp thời trang, mặt mày bị rét cóng trông như một củ cải héo. Trò chuyện một hồi, anh nhận ra giọng nói của cậu ta đã đổi khác khá nhiều. Cậu ta đòi về, anh đưa cậu ta đến chỗ đầu hồi thì cậu ta bảo anh dừng bước đừng tiễn nữa. Anh dừng bước, nhìn theo dáng đi ngật ngưỡng của cậu ta. Trên đầu anh, lá liễu đọng đầy tuyết kêu xào xạc. Một con chó nhà ai có bộ lông lốm đốm thưa thớt xiêu xiêu vẹo vẹo chạy đến, chun mũi hít hít hòn đá bùa của mẹ con anh rồi rất tự tin giơ một chân sau lên, bắt đầu tưới nước đái lên viên đá. Anh nuốt một câu chửi xuống bụng, đứng lên như tượng gỗ xem con chó đái đến giọt nước cuối cùng. Nó bỏ đi rất lâu, anh mới quay vô nhà, tâm tình nặng trĩu.

...Mùa xuân đã đến, chim én bay về. Trên cành những cây bạch dương trước phòng học treo những chùm hoa như những tua cờ. Donia - cô gái ngồi trước mặt anh - là người đầu tiên rũ bỏ áo bông để mặc những bộ đồ mùa xuân rất bắt mắt. Cô luôn là đầu tàu của các trào lưu quần áo thời thượng. Anh nhớ một cách rõ ràng rằng trang phục mùa xuân của cô lúc nào cũng đỏ một màu lửa và bốn hạt cúc bằng hạt đào luôn luôn nằm ở phía sau lưng. Anh không bao giờ có quần áo phù hợp với thời tiết trong những lúc giao mùa giữa rét và nóng như thế này, cho nên anh là người cuối cùng trong lớp không mặc áo bông nữa. Anh cho rằng, học sinh trung học đều là loại người hiếu thắng, đua đòi theo hình thức bên ngoài nhất. Hầu như ai cũng chỉ cần qua một đêm là đã hoàn toàn lột xác, biến thành một dạng hình khác. Trông thấy mọi người ăn mặc nhẹ nhàng đến độ có cảm giác sẽ bay lên bồng bềnh bất cứ lúc nào, anh lại nghĩ rằng thực ra họ đang rất rét, bởi đang mặc áo bông mà anh vẫn cảm nhận được cái rét của những cơn gió xuân. Có một ngày, anh đụng phải một phụ huynh của một bạn nào đó ngay trước cổng trường. Người phụ nữ khoảng ba mươi tuổi dắt thiếc xe đạp sơn xanh đỏ trắng vàng trông rất lòe loẹt, đằng sau chở một túi lúa mì. Ông anh ơi, cho hỏi thăm ký túc xá của cháu Lưu Linh Linh học lớp mười hai ở chỗ nào? Anh đứng lặng hồi lâu không hiểu bà ta đang hỏi ai, cuối cùng mới nhận ra rằng mình chính là "ông anh" của bà ta. Mặt anh đỏ nhừ, lòng anh đau xót, một lời cũng không hé miệng lẳng lặng đi vào cổng. Anh biết chắc chắn rằng bà ta đang ở phía sau và trông theo lưng anh, cũng có khi bà ta sẽ nghĩ anh là một người câm điếc. Một đôi chim khách bay về đậu trên cây bạch dương, mấy ngày nay chúng bay đi bay về, miệng ngậm cành cây và cỏ kiên trì làm tổ ở trên đầu ngọn cây. Cả hai thường đậu ở những cành cây mềm đung đưa trong những cơn gió mùa xuân nhè nhẹ và kêu lên inh ỏi một cách vui vẻ, tràn trề hạnh phúc. Tiết học vật lý. Người dạy thay thầy Mã là thầy Tô, là đàn ông nhưng thầy có một cái tên rất đàn bà: Tô Thục Phương. Thầy Tô còn rất trẻ, lại đẹp trai phong độ nhưng tính tình cộc cằn, nóng nảy. Câu thường xuyên xuất hiện trên miệng thầy: Sao mà ngu thế! Anh cho rằng thầy Tô có phong độ điển hình của một người thợ đá; giờ giảng vật lý của thầy, trong lớp học luôn luôn vang lên tiếng quai búa nện vào đục và tiếng đục mở toang cánh cửa cõi thiên linh. Vì sao anh vẫn chưa chịu cởi bỏ áo bông? Donia ném xuống dưới thân anh một mẩu giấy nhỏ trong đó có ghi câu hỏi trên. Tờ giấy nhỏ được cô cuộn lại rất cẩn thận rồi mới liệng xuống thân anh, thừa lúc thầy Tô quay lưng ghi ghi vẽ vẽ lên bảng, nghiêng đầu dẩu miệng với anh. Mắt anh vẫn nhìn lên bảng nhưng chỉ cần lệch một bên vai là anh đã nhặt được cuộn giấy bé xíu lên. Trong khi lệch vai và hơi cúi người xuống ấy, mắt anh đã kịp nhìn thấy đôi chân xỏ trong đôi giày da màu đỏ của Donia đang bắt nhịp theo một bài ca không lời nào đó. Liếc mắt đọc tờ giấy xong, một nỗi tức giận bốc lên trong đầu anh. Anh cảm lấy lòng tự tôn của mình bị đả thương nặng nề. Anh nghĩ: Cô là một tiểu thư thuộc giai cấp tư sản đang tỏ thái độ khinh khi con em của giai cấp vô sản!

- Tôi sợ lạnh! Cô có quyền quản lý tôi không? Hiến pháp của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa có điều khoản nào cấm mặc áo bông trong mùa xuân không? Tôi mặc áo da hoặc trùm chăn ngồi trong lớp này liệu có quan hệ gì đến cô?

- Thay chiếc áo bông đi! Trên người anh có một luồng khí nóng hầm hập thiêu đốt lưng tôi.

- Trên người cô lại có một mùi còn thối hơn cả cứt làm nghẹt mũi tôi.

- Anh bị choáng đầu à? Tôi có dầu "Phong dầu tinh" đây.

- Đa tạ! Cô cứ giữ lấy mà dùng!

- Tôi có đến hai ve!

- Cô muốn gì?

- Xin anh hãy cởi chiếc áo bông ra, đừng làm như một ông già thế!

- Về nhà mà dạy bố mẹ cô đi!

- Bố tôi mất rồi!

- Xin lỗi!

- Bố anh vẫn khỏe chứ?

- Mất mười năm rồi!

- Chúng ta là hai kẻ "đồng bệnh tương liên", đúng không?

- Không đúng! Chúng ta không cùng một giai cấp.

- Giai cấp đã bị tiêu diệt ở đất nước xã hội chủ nghĩa!

- Cô là tiểu thư giàu có, mặc gấm vóc lụa là, ăn sơn hào hải vị, tôi là kẻ cố cùng!

- Cùng thì tất yếu phải nghĩ đến thay đổi. Vật cùng tắc phản!

- Dừng thôi!

- Vì sao?

- Không vì sao cả!

- Chủ nhật tuần sau được nghỉ hoàn toàn, anh định làm gì?

- Không làm gì cả!

- Về nhà xin gạo à?

- Không xin nữa!

- Sinh nhật tôi anh có muốn đến chơi không?

- Xin lỗi, không có thời gian!

- Tôi cô độc lắm!

- Ăn no rửng mỡ!

- Chú ý cách ăn nói với con gái cho có lịch sự! Nhà tôi chỉ còn có mẹ. Mẹ cũng về hưu rồi. Mẹ tôi nấu ăn rất ngon, lại là người rất bình dị, chẳng có cái vênh váo của người làm cán bộ to đâu.

- Muốn đem tôi ra làm một vật triển lãm chăng? Người cùng nhưng chí không cùng!

- Anh đừng nói bậy! Tôi không hề có bạn, muốn trở thành bạn tốt của anh.

- Cô muốn làm tôi vui lòng à?

- Anh là người chân thực, không ngụy thiện!

- Cô nhầm rồi!

- Tôi rất biết nhìn người!

- Đừng quá tự tin như thế!

- Sáng chủ nhật, chín giờ, tôi chờ anh ngay tại cửa hiệu ảnh "Làm cho bạn đẹp thêm", ở trung tâm thị trấn!...

Anh đọc thuộc và ghi nhớ nội dung mười mấy trang giấy ấy trong lòng, cho đến nay vẫn chưa hề quên. Anh nhớ lại cuộc bút đàm kinh hoàng về độ dài thời gian ấy. Với những nội dung trên, bình thường người ta chỉ cần năm đến sáu phút là nói xong, nhưng anh và Donia đã trao đổi hết cả tám tiết học chính thức cộng thêm ba tiết tự học. Trong túi áo anh có mười mấy trang giấy, trong túi áo Donia cũng có mười mấy trang giấy. Anh đứng nấp sau cánh cửa nhà vệ sinh để đọc đi đọc lại những mảnh giấy của Donia, trong lòng trào dâng một niềm hạnh phúc. Lẽ nào đây lại là biểu hiện của tình yêu? Ngay lập tức anh nhớ lại chuyện trước khi khai giảng, nhà trường đã đuổi học một cặp học sinh có quan hệ yêu đương, nghe đâu là hai cô cậu đang hôn nhau trong một chỗ khuất thì bị thầy hiệu trưởng bắt gặp. Anh nghĩ, nếu so sánh mình với hai cô cậu ấy, chẳng qua mình vẫn là một đứa xách dép mà thôi. Donia bao nhiêu tuổi anh không biết; bố cô làm sao mà chết, anh cũng không biết; mẹ cô thuộc dạng cán bộ nào, anh cũng mù tịt. Anh chỉ biết là cô học tập rất kém, thích soi gương, thích làm thủ lĩnh của nhóm con gái ăn mặc thời thượng. Bỗng nhiên anh cảm thấy lo lắng, cảm thấy dây là một sự mạo hiểm, là một cái vòng nguy hiểm khiến con người trở nên mê muội. Cho dù trong lòng vẫn còn lưỡng lự, tiến thoái lưỡng nan, nhưng sau khi nhận được những mảnh giấy ấy, ngày hôm sau anh đã cởi chiếc áo bông đầy rận vứt trên giường trong ký túc xá, mặc một chiếc may ô cũ nát bên trong và một chiếc sơ mi cũ nát bên ngoài - thực ra hai chiếc áo này cũng đã đeo trên mình anh suốt cả mùa đông, rận đã được anh bắt hết nhưng trứng rận đeo trên vải thì giũ không rơi; bên ngoài hai chiếc áo ấy anh khoác một chiếc áo quân trang màu lam. Thân dưới được anh giấu trong một chiếc quần dài màu tro không cũ cũng không mới, chiếc quần này cũng đã từng bám riết thân thể anh suốt cả mùa đông, rận cũng đã được bắt hết song trứng rận cũng khó lòng mà giũ sạch.

Anh vừa vất bỏ những trang phục mùa đông thì gặp ngay một đợt rét xuân khá đậm, những cơn gió đông bắc luồn qua tấm kính cửa sổ xông thẳng vào phòng học. Tất cả học sinh đều tỏ ra khá điềm nhiên trước đợt rét này, riêng anh thì mặc phong phanh và run bắn lên, bởi vì anh không có áo lót lông, quần lông, khăn lông - cho nên anh run bắn lên là chuyện bình thường. Tuy thân thể muốn run nhưng anh không dám run, bới Donia ngồi ở phía trước đang chăm chú nghiên cứu gương mặt anh qua một chiếc kính soi mắt nhỏ trong lòng bàn tay cô. Trong chiếc kính của cô, anh phát hiện ra mặt mình đầy những nếp nhăn, đôi môi tím tái, lúc này anh mới nghĩ lại vị phụ huynh gặp ngoài cổng trường gọi anh là "đại ca" ấy không hề xuất phát từ ý thức lễ phép hoặc tôn kính nào. Đau khổ hơn nữa, anh lại phát hiện ra hàm răng của mình vừa đen vừa nhớp nhúa. Anh căm hận nguồn nước có chứa quá nhiều thất fluor ở quê mình, chính nó là thủ phạm phá hoại hàm răng của anh. Anh còn nhớ khoảng một năm trước lên chợ, giữa chợ có một anh chàng miệng mồm nhanh như tép nhảy đang quảng cáo cho thuốc làm trắng răng. Nào, các vị đồng hương, bà con thân thuộc! Thuốc làm trắng răng đây! Thuốc làm trắng răng đây! Thuốc làm trắng răng đây! Thuốc được bào chế từ những dược liệu hiện đại nhất trên thế giới, chuyên trị chứng vàng răng đen răng sâu răng rụng răng trên khắp thế giới, đã được tất cả các nhà khoa học về răng quốc nội cũng như quốc ngoại kiểm định chất lượng, không mùi vị không độc hại không có tác dụng phụ, sử dụng càng lâu thì kết quả càng cao, có khi đến một trăm phần trăm! Sản phẩm của chúng tôi được đề cử là hàng Trung Quốc chất lượng cao nhất thế giới, được hầu hết nhân dân năm châu bốn biển đón nhận và tiêu dùng. Răng vàng răng đen răng sâu răng rụng ảnh hưởng đến cái đẹp con người, đặc biệt là ảnh hưởng đến các bạn nam nữ thanh niên vì vướng vào bệnh răng mà khó tìm người yêu, trai khó lấy vợ gái khó lấy chồng. Cho nên ai muốn kết hôn thì hãy đến với thuốc độc quyền của chúng tôi, các bạn sẽ có ngay một hàm răng trắng đẹp như ngọc thạch, đẹp như hàm răng của tôi đang đứng trước mặt quý vị đây. Nào bà con hãy đến đây xem hàm răng của tôi có đúng như lời tôi nói hay không, rồi hãy tìm mua thuốc làm trắng răng. nhãn hiệu "Bạch nha dược phấn"! Đúng là gã thanh niên ấy có đôi hàm răng quá đẹp, vừa trắng vừa đều tăm tắp. Anh nhìn thấy gã phát tài trước mắt anh, ngay cả anh vì sự hữu hiệu của loại thuốc ấy mà cắt thịt cắt da bỏ ra năm hào mua hai hộp to tướng. Anh dùng lần đầu tiên, răng anh tóe máu, mồm đầy chất tanh tưởi của cá tôm; dùng hết hai hộp thuốc, răng đen vẫn hoàn răng đen.

Anh không thể chế ngự được sự hấp dẫn từ Donia. Sáng sớm nay, anh đánh răng đến hai lần; dùng xà phòng giặt rửa mặt lần thứ nhất, lần thứ hai rửa mặt cùng với xà phòng thơm. Trên cửa của ký túc xá còn sót lại một tấm kính nguyên vẹn cuối cùng, anh đứng sát bên tấm kính ấy mà nhìn thật kỹ mặt mình. Tề Văn Đống! Đẹp rồi đấy! Đi gặp người yêu à? - Một thằng con trai cưỡi xe đạp chạy vèo qua, ngoái cổ lại hỏi. Anh vụng về nhảy tránh sang một bên, dùng cá hai tay ôm lấy cằm, rên lên rõ to: Ai da, đau quá! Chiếc răng sâu! Đau quá, đau đến chết mất thôi! Thằng con trai nọ hẳn không nghe được những tiếng kêu la của anh vì nó đã phóng xe đến tận con đường bên ngoài vườn hoa nhà trường, chỉ còn tiếng chuông xe đạp inh ỏi vẳng lại. Anh đã từng có ý định là sẽ mượn một chiếc xe đạp nhằm tạo cho mình một chút oai phong, nhưng thật khó mở miệng để mượn một ai đó bởi tất cả đang tranh thủ gói gói ghém ghém chuẩn bị đi đâu đó. Một tháng vốn có bốn ngày chủ nhật nhưng với học sinh ôn tập, chỉ có một ngày. Đó là ngày để mọi người về nhà hòng kiếm một ít lương thực, cho nên không thể gọi là ngày nghỉ được. Chủ nhật trước, anh Cả đánh xe trâu lên huyện để vận chuyển phân bón, thuận đường đã mang lên cho anh một túi bột mì. Chiếc xe trâu của anh Cả dừng ngay trước cửa phòng học, con trâu vàng được buộc vào cây bạch dương (cho dù không buộc nó cũng chẳng bước đi được bước nào). Nó đứng đó, lười nhác và mệt mỏi nhai lại những gì có trong dạ dày của nó, đùn hai dòng bọt mép trắng xóa rơi xuống đất. Anh Cả vác túi bột mì lên vai, đi song song bên cạnh anh để về ký túc xá. Mọi người đều đang ngồi trên phòng học tự ôn tập, ký túc xá trống không. Anh đỡ lấy túi bột mì trên vai anh Cả, nói: Anh ngồi nghỉ đi! Anh Cả thở một hơi rõ dài rồi ngồi trên chiếc giường trải bức chiếu lau, mò tay lấy gói thuốc, ngắt một nhúm rồi bỏ trong một mảnh giấy nhỏ, vê một cách lão luyện thành một điếu thuốc đầu to đầu nhỏ, lặng lẽ châm lửa hút, nhìn anh một cách buồn bã, hỏi: Đã thi chưa? Anh rất thành thực: Rồi! Lại hỏi: Đứng thứ mấy? Lần này thì anh không thành thực nữa: Vẫn chưa công bố kết quả! - Ôi dào, - anh Cả nói - trong ngày họp chợ phiên lần trước, Nguyễn mồm to có đến nhà ta gặp mẹ, muốn làm mai cho mày. Anh há mồm hớp lấy một chút không khí lạnh. Hình như anh đã hớp phải một cảm giác tuyệt vọng nhưng trong cảm giác tuyệt vọng ấy le lói một chút hy vọng, anh chăm chú nhìn anh Cả. Anh Cả tiếp tục: Lại còn đứa con gái chân thọt của nhà Tôn Đại Bảo nữa. Trước đây có nói là sẽ gả cho cậu Tam nhà Lỗ Liên Sơn nhưng cậu Tam đã thi đỗ vào trường đại học, khẳng định là không cưới con bé này nữa. Anh chợt nghĩ đến cô con gái lớn nhà Tôn Đại Bảo có hai hàm răng đen sì và dáng đi lệch về một bên, trong lòng cảm thấy chán ngán, nói: Tôi không cần đâu! Anh Cả nói: Mẹ vẫn thưa trả lời gì với người ta hết, chỉ qua vài câu là lão Nguyễn mồm to đã phủi đít ra về. Mẹ đã bàn với tao là chấp nhận hay không chấp nhận, tao lại bàn với chị mày, chị mày nói: Em chồng của cô ấy nếu vào được đại học thì cho dù đóng cửa không cho vào, những cô gái ngon lành cũng trèo tường mà vào; nếu không đỗ đại học, ngay cả cô gái già chân thấp chân cao kia chưa chắc đã đồng ý làm vợ. Chị mày bình thường thì rất mê muội, nhưng với chuyện này thì cô ấy rất sáng suốt, nói không sai tí nào, mày tự suy nghĩ đi. Nếu mày thấy chuyện này cần phải nắm đằng chuôi thì đồng ý để mẹ và tao sai người đến nhà họ Tôn nói trước một tiếng. Đến mùa thu, sau khi thu hoạch bông xong có ít tiền, sửa sang lại nhà cửa, may một ít quần áo tổ chức lễ cưới cho mày. Chớ có hiềm chuyện cô ta thọt chân, anh em ta cũng chỉ là hạng trên răng dưới dái. Mày mà cưới được vợ thì mẹ cất đi một nỗi lo, bố ở dưới suối vàng cũng yên lòng mà nhắm mắt... Giọng anh Cả nghẹn ngào, đôi mắt đỏ lên. Anh ngắc ngứ: Anh Cả... Dù sao thì... Biết nói thế nào với anh bây giờ đây... Em không thích cô ấy. Anh Cả nói: Chuyện này do mày hoàn toàn quyết định, tao không thể ép, cô ta lại càng không thể ép mày. Đã hai bốn rồi, cũng sắp bước vào tuổi tam thập nhi lập, tự mình cũng phải suy nghĩ và quyết định cuộc đời mình thôi. Chị dâu mày tính khí thất thường, tao chỉ còn cách nuốt giận làm thinh. Tao không phải là thằng sợ vợ, nhưng gặp phải loại người ngang ngạnh như vậy, mày thử nói còn có cách nào hơn? Thi xong lần này, đỗ hay không tao cũng chẳng thiếu cố mày nổi nữa. Tao nói thế mày đừng nghĩ là tình anh em của chúng ta đã hết, có đem đập vỡ đầu tao ra, tao và mày cũng là anh em ruột bú chung một bầu vú, tao không thể không trông chờ ngày mày chuyển thân leo lên cao... - Anh ấp úng nói: Anh Cả, anh đừng nói nữa... Em đã hiểu tất cả những gì anh muốn nói... - Anh Cả đứng dậy, cầm chiếc roi đánh trâu trên giường lên, nói: Tao về đây, mày lên lớp học đi! Anh đưa anh Cả đến tận cổng ký túc xá, anh Cả quay đầu nhìn anh, không nói câu nào, lầm lũi đi về phía thiếc xe trâu trèo lên càng. Anh nghe rõ tiếng ngọn roi vút xuống mông con trâu, anh trông thấy chiếc xe trâu ì ạch bò trên con đường dẫn ra khỏi khuôn viên trường.

Sau khi anh Cả ra về, anh thực sự cảm thấy mình quá hoang tưởng, anh không có bản lĩnh, không có tất cả... Anh chỉ thấy mình có lỗi với anh Cả, có lỗi với mẹ, thậm chí còn có lỗi với bà chị dâu hung hăng như hổ cái. Thực ra, chị dâu không phải là hoàn toàn xấu, những biểu hiện không mấy thân thiện của chị ấy đối với anh chẳng qua là sự phát tiết những gì vốn có của đặc trưng giới tính mà những người đàn bà khác không có điều kiện để phát tiết mà thôi. Anh đã nghĩ ra rồi, đã là người thì ai mà chẳng ăn no mặc đủ rồi mới có thể nói những lời hay ý đẹp? Ai mà chẳng miệng lưỡi nói toàn những lời mật ngọt nhưng trong bụng chỉ chứa toàn gươm đao? Ngay cả bố mẹ đẻ cũng thương yêu những đứa con nào kiếm được nhiều tiền hơn những đứa khác cơ mà. Tinh thần anh suy sụp, tình cảm anh rối như tơ vò. Anh đã nói dối anh Cả điều này: Thực ra điểm số trong kỳ thi vừa rồi đã được công bố từ rất lâu, trong tổng số tám mươi học sinh của lớp ôn tập này, anh đứng thứ ba mươi chín. Như thế, hy vọng đỗ đại học càng ngày càng trở nên xa vời. Anh đang trông chờ vào một sự thần kỳ, anh vẫn cố bám vào việc con rắn hoa xuất hiện trên mộ bố và viên đá mài chôn ở đầu hồi nhà chặn "mũi tên đường" của mẹ để vớt vát một niềm tin cho mình. Không phải chuyện thần kỳ đã xuất hiện sao? Donia viết giấy gửi cho anh! Anh biết, việc viết giấy gửi cho nhau trong giờ học là cách thức tỏ tình phổ biến nhất của học sinh trung học. Mấy ngày nay, Donia luôn luôn thể hiện cái phong thái của một cô gái mới lớn, trẻ trung và đầy sức sống trước mắt anh. Anh biết một cách rõ ràng rằng, trước khi trao đổi những mảnh giấy cho nhau, trong mắt anh, cô chỉ là một cô gái bình thường, anh khẳng định đó là một nhận xét khách quan và công bằng. Nhưng chỉ sau mấy ngày, những khuyết điểm của cô lại có một lực hấp dẫn đến độ ma mị đối với anh. Anh muốn gặp Donia. Khi cô ngồi ở dãy bàn trước, anh ngồi ở dãy bàn sau, anh cảm thấy ngây ngất như uống phải một thứ rượu nặng. Mùi con gái, không, mùi đàn bà từ thân thể cô phát ra như một luồng khí độc xâm nhập đến tận cốt tuỷ khiến thần kinh anh trở nên tê liệt. Anh cứ ngất ngất ngây ngây cả ngày, không biết mình đang tồn tại trên mây hay là trong sương mù. Gương mặt buồn bã của anh Cả, gương mặt bi thương như gương mặt thím Tường Lâm 3 của mẹ, gương mặt khô quắt và nanh nọc của chị dâu đều bị gương mặt sáng như trăng rằm của Donia che mờ, hình như tất cả đã biến thành những vì sao ảm đạm, kỳ hình dị tướng trong đêm trăng sáng...

Anh cố gắng làm ra vẻ mặt dạn mày dày bước đến trước mặt lớp trưởng. Lớp trưởng đang vo tròn những bộ quần áo bẩn cho vào một chiếc túi lưới buộc vào sau xe, chuẩn bị lên đường. Lớp trưởng... - Anh ngập ngừng lên tiếng. Lớp trưởng ngẩng đầu, nhìn thẳng vào mắt anh, ánh mắt sao mà sắc như dao: - Có chuyện gì à, Tề Văn Đống? Anh nói: Lớp trưởng... - Lớp trưởng nói: Anh làm sao thế, cứ như ăn cám nghẹn không thốt ra lời thế! Anh nói: Lớp trưởng, tôi muốn mượn chiếc đồng hồ của cậu, chỉ nửa ngày thôi, chiều nay tôi sẽ trả cho cậu... Tôi định về nhà dì tôi... muốn chủ động thời gian... - Lớp trưởng nói: Có một việc cỏn con ấy mà cứ ấp a ấp úng! Nói xong, cởi chiếc đồng hồ ra đặt vào tay anh. Anh đeo thiếc đồng hồ hiệu "Bảo Thạch Hoa" của lớp trưởng, chen giữa dòng người đông như kiến trên đường. Đúng vào ngày chợ phiên, quá may mắn cho anh vì anh đã trở thành một hình hài vô cùng bé nhỏ và xa lạ giữa dòng người không quen biết. Anh cảm thấy thoải mái trong cảm giác an toàn, toàn thân anh như được giải phóng khỏi những trói buộc lo lắng ban đầu. Những tiếng rao hàng và bao nhiêu là mùi vị của cuộc sống bốc lên ngùn ngụt; trước mắt anh là vô số thân hình với đủ sắc màu loang loáng cọ sát vào cơ thể anh khiến anh cảm thấy toàn thân ngứa ngáy. Ngọn nguồn của mọi sắc màu là mặt trời, là quần áo của đàn ông và đàn bà với giá trị sử dụng cùng với giá trị lao động trừu tượng và lao động cụ thể bao hàm nhân tố sản xuất tư bản chủ nghĩa bên trong. Chiếc đồng hồ hiệu "Bảo Thạch Hoa" trên cổ tay anh lấp lóa những tia sáng phản chiếu ánh sáng mặt trời, anh cảm thấy nó rất nặng, cổ tay trở thành nô lệ của hàng hóa.

Khi anh đến trước hiệu ảnh, giơ tay xem đồng hồ, tám giờ đúng. Chiếc kim giây có điểm một chấm màu đỏ trên đầu đang tích tắc kêu và tích tắc chạy, tim anh cũng đập binh binh và nhảy nhót loạn xạ. Chiếc kim đồng hồ và trái tim trong lồng ngực anh đang vận động với tốc độ thật cao để chúc mừng buổi hẹn hò đầu tiên trong đời anh. Anh phát hiện, hình như ai cũng nhìn anh bằng đôi mắt có vẻ kinh ngạc. Trong lúc bối rối đến độ tay chân luống cuống, anh nhìn thấy giữa dòng người như thác đổ kia có một cô bạn học nên vội vàng cúi đầu xuống. Đầu anh lại đụng phải hai luồng ánh mắt u ám và lạnh lẽo. Đó là một người trung niên, tay xách một chiếc cặp da nặng trịch. Anh đoán rằng, nếu gã ta không phải là một thằng ăn trộm vặt thì nhất định phải là một công an giả trang. Nếu là thằng ăn trộm vặt, gã nhất định sẽ xem anh là đối tượng trong tương lai có thể liên kết với nhau để phát triển thành băng nhóm; nếu là cảnh sát thì chắc chắn gã sẽ lần mò theo dấu vết của anh để tìm bắt những đối tượng khả nghi. Anh trốn tránh đôi mắt ấy, anh lẩn vào phía sau lưng một ông già bán những thứ đồ chơi nặn bằng đất sét trên vỉa hè đối diện với hiệu ảnh, ngồi thụp xuống. Ông già bán đồ chơi này có thể xem anh như một vị khách nhàn tản đang nhìn đồ thơi để giết thời gian, còn người khác có thể xem anh là con của ông ta... hoặc cũng có thể là anh em! Kim giây đuổi theo kim phút, kim phút đuổi theo kim giờ, kim giờ kim phút kim giây rượt đuổi thời gian, tim anh như một quả chùy sắt gõ thật mạnh vào lồng ngực anh, anh có cảm giác đó là những hồi chuông tang lễ đang cất lên dành cho anh. Anh liếc nhìn đồng hồ, đương nhiên là vẫn chưa đến chín giờ. Chẳng biết phải làm gì, anh đành phải đọc một cách vô thức những dòng chữ và hình vẽ quảng cáo trước cửa hiệu ảnh "Làm cho bạn đẹp thêm". Một chiếc đầu với khuôn mặt xinh đẹp của một cô gái, đôi mắt sao mà to, to như một quả trứng vịt, lông mi dài như râu lúa mạch, một cái miệng đỏ chói cười thật tươi với anh. Nụ cười của cô ta khiến toàn thân anh nổi da gà. Một đám con gái hồng hồng lục lục chen chúc nhau đi vào cửa hiệu, mặt cô vào cũng ngời ngời thỏa mãn. Donia vẫn chưa xuất hiện, trong lòng anh có một thút dỗi hờn. Nhưng đã đến chín giờ đâu, rõ ràng chuyện dỗi hờn của anh là quá sức vô lý.

Ông già bán đồ chơi thi thoảng lại đưa mắt nhìn anh nhưng dường như anh chẳng để lại cho ông ta ấn tượng gì. Rất tự tin, anh cầm một con gà trống nặn bằng đất lên và thổi vào chiếc kèn dưới đuôi nó, những tiếng kêu chói tai chẳng ra khúc điệu gì vang lên. Người đi chợ qua lại nườm nượp nhưng chẳng có ai ghé lại hỏi han ông già bán đồ chơi lấy một tiếng, thậm chí chẳng có ai liếc mắt nhìn những món đồ chơi có màu sắc rực rỡ mà ông bày trên một tấm ván đặt trên vỉa hè. Ông già nhàn nhã nhặt một con gà lên và phồng má thổi. Phải nói là cách thổi của ông thể hiện được bao nhiêu năm kinh nghiệm nên tiếng kêu cho dù không hoàn toàn giống với tiếng gà trống gáy nhưng chí ít nó cũng giống với tiếng họa mi hót, thánh thót du dương. Ông già lấy con gà trên miệng xuống, hai vành môi in rõ vết vôi trăng trắng, đôi mắt ông cũng giống như hai cục vôi hình tròn, bạc nhược đục ngầu và u ám nhưng thi thoảng lại thấp thoáng những tia sáng nhỏ le lói một khát khao bám víu vào cuộc sống này. Ông tiếp tục cầm một con hổ lên, một tay cầm chắc lấy mông nó rồi đưa miệng con hổ lên miệng mình, con hổ đất lại bắt đầu kêu lên những tiếng trầm đục ai oán. Đúng chín giờ! Trước cửa hiệu "Làm cho bạn đẹp thêm" con gái đông như ong, nhưng tuyệt nhiên không thấy bóng dáng Donia. Anh có cảm giác là mình đang bị lừa nhưng chưa hề có ý định quay về. Anh đứng dậy, đi về phía trước tấm ván bày hàng của ông già, ngồi xuống, mắt anh đối diện với những đồ chơi bằng đất luôn tỏa nụ cười ngọt ngào trên mặt. Không thể phân định được giới tính của chúng nhưng tất cả có một điểm chung là mỗi loài đều được đúc ra từ cùng một khuôn, cao thấp, dáng điệu, tư thế hoàn toàn giống nhau. Điểm này vừa giống vừa khác với loài người tồn tại thật trên thế gian này. Anh nghĩ. Một điểm chung nữa là tất cả đều ngồi, màu cánh sen tươi sáng, đều cong lưng như lưng cá chép và gương mặt loài nào cũng đều hiền từ như đệ tử của Phật môn với một nụ cười bao dung độ lượng trên mặt. Bỗng nhiên anh chợt nảy sinh ý định mua tặng Donia một món quà có ý nghĩa. Mặt Donia rất giống với tất cả những gương mặt người ở trên tấm ván này. Anh hỏi: Bác ơi, bao nhiêu một con? Ông già cười vui vẻ nét mặt giãn ra, trả lời: Cậu xem tất cả những loài động vật này, không khóc, không nổi giận, không hề ăn miếng cơm nào, không uống giọt nước nào, chỉ có ba hào. Cậu mua một con để điều hòa tính khí, để phát tài, để được phú quý ư? Thế thì hãy mua thằng bé suốt năm suốt tháng nhìn cậu cười này vậy. Ông già nói xong thì lấy ra một đứa bé có gương mặt đang cười mà như khóc đưa cho anh. Tay anh thọc vào túi áo, mân mê hai tờ giấy một hào cùng với hai đồng kẽm năm xu. Anh có vừa đúng ba hào. Anh nghi ngờ ông già này có pháp thuật hoặc ít ra cũng có khả năng đặc biệt mới biết trong túi anh có đúng ba hào. Cháu chỉ có hai hào rưỡi, cháu muốn mua một thằng bé - Anh nói, có vẻ giận dỗi. Ông già rút tay về, chỉ những chỗ hay trên mình nó: Người anh em, cậu xem thằng bé này rất đẹp trai, mũi mắt đều rõ ràng, màu da rất tươi... Anh đặt hai tờ một hào và một đồng năm xu xuống tấm ván rồi vươn tay nắm lấy đầu thằng bé, quyết tâm mua cho bằng được: Cháu thỉ có hai hào rưỡi, cháu cần thằng bé này. Ông già lắc đầu thở dài: Được rồi, bán cho cậu thôi. Hãy cầm nhè nhẹ thôi kẻo đầu nó vỡ ra bây giờ!

Anh cầm thằng bé trên tay, quay lại nhìn hiệu ảnh "Làm cho bạn đẹp thêm", chỉ thấy một dòng người xanh đỏ tím vàng hai thiều loang loáng vượt qua chiếc trụ điện bê tông trước cửa hiệu. Anh băng qua đường, rẽ dòng người xuôi nam ngược bắc thành hai và anh phát hiện sau một chiếc cột điện đứng phía tay phải cửa hiệu là Donia - một Donia yểu điệu thướt tha đang đứng đấy, đưa mắt liếc nhìn đồng hồ và nguýt anh một cái rõ dài. Anh nhìn thấy trên cổ tay Donia có một chiếc đồng hồ to bằng hạt hạnh nhân sáng lấp lánh. Anh ngúc ngắc giơ cánh tay đeo đồng hồ lên, nói: Tôi... tám giờ rưỡi tôi đã đến đây... sợ trễ hẹn... Tôi đã mượn đồng hồ của lớp trưởng... - Donia hờn dỗi: Anh chạy biến đi đâu vậy? Nét mặt có vẻ giận cũng không ra vẻ giận của Donia khiến anh cảm động suýt ngất, từ khi sinh ra đến giờ anh thưa hề nhận được một cách biểu hiện tình cảm như thế ở bất kỳ ai cho riêng anh. Anh thấy lòng mình ấm hẳn lên, toàn thân anh như được đắm chìm trong những làn sóng hạnh phúc mật ngọt. Nhưng không hiểu vì sao anh lại run rẩy, anh co giật nên ngay cả một câu nói hoàn chỉnh anh cũng không thốt nên lời: Tôi... tôi mua cho em một thằng bé... - Mặt Donia đỏ bừng lên: Anh... Anh nói gì thế? Anh nói: Thằng bé, nặn bằng đất sét... - Anh dùng những ngón tay run run mở ba lô nhưng Donia đã dùng một ngón tay ấn ấn vào vai anh: Thôi, đi thôi về nhà rồi hãy xem!

Anh ngoan ngoãn líu ríu đi theo sát sau lưng Donia, chẳng khác nào người Thọ Lăng học theo dáng đi của người Hàm Đan 4 vì cảm thấy đôi chân hình như không còn là của mình nữa, lý trí không thể điều khiển được nữa, nó cứng đơ, nó tê liệt. Anh thầm mong đường về nhà Donia ngắn lại để đến sớm một tí, bởi anh vẫn đang cho rằng có một bà già tâm lý khó lường đang soi mói nhìn anh. Anh cũng thầm mong đường về nhà Donia xa hơn tí nữa để đến muộn một tí, bởi tâm trạng anh lúc này chẳng khác gì chàng rể ra mắt mẹ vợ, biết một cách rõ ràng là sớm muộn gì cũng phải gặp nhưng vẫn cố trì hoãn với tâm lý chậm được phút nào hay phút ấy. Anh hỏi: Do...nia! Tôi phải xưng hô thế nào với mẹ em? Donia quay đầu nhìn sang, cười một cách tinh quái: Theo anh thì phải gọi như thế nào? Anh khốn khổ nói: Tôi đang muốn nghe ý kiến của em kia mà! Donia nói: Tùy ý anh, tôi không tin là một chút thông minh nhanh trí như thế mà anh cũng không có. Anh sắp một đống những từ xưng hô quen thuộc bên cạnh nhau và bắt đầu so sánh chọn lựa. Gọi là cô thì quá khiên cưỡng, gọi là dì thì có vẻ Tây quá, gọi thím thì quá thân thiết, gọi mẹ thì quá hoang tưởng, hay là... bà ta là cán bộ về hưu, gọi là thủ trưởng vậy, nhưng nghe có vẻ phân biệt đẳng cấp quá... Gọi là gì nhỉ? Anh tặc lưỡi, thôi thì liều vậy, xe đến đầu núi ắt sẽ có đường, thuyền gặp gió to tất có lối rẽ. Nghĩ thế, anh lặng lẽ theo sau lưng Donia bước vào sân nhà cô. Bốn gian nhà lợp ngói đỏ, cổng sắt xếp, trong sân rất nhiều chậu hoa, một giàn hoa bám theo tường nhà đang nở hoa rực rỡ, bên trong những khung kính cửa sổ là những bức rèm màu xanh cuộn lên lưng chừng. Anh nghĩ, mình chẳng khác nào già Lưu bước chân vào Đại Quan Viên nhà họ Giả trong truyện "Hồng lâu mộng" của Tào Tuyết Cần.

Mẹ Donia là một phụ nữ to cao, gương mặt hồng hào, trên đầu vẫn còn thắt thiếc nơ "Nhị đao mao" thời Bát lộ quân. Anh không biết xưng hô như thế nào cả nên chỉ cúi khom người trước bà, nói: Xin chào! Bà rất nhiệt tình, mời anh vào phòng khách, rót trà và mời ăn kẹo rồi ngồi xuống bàn, trao đổi vài câu xã giao. Anh phát hiện đôi mắt lão luyện của bà nhìn anh dò xét một cách kín đáo khiến anh không được tự nhiên lắm kèm theo một nỗi lo lắng mơ hồ, đồng thời những con rận trong người anh lại âm thầm di chuyển. Anh sợ rồi sẽ có lúc nào đó chúng sẽ bò lên mặt anh. Một cảm giác bức bối khó chịu xâm chiếm toàn thân anh, anh nghe thấy tiếng mồ hôi của mình rịn ra trên da thịt và chảy thành dòng bên trong lớp quần áo. Được mùi mồ hôi kích thích, bọn rận càng trở nên điên cuồng hơn. Trên tường, chiếc chuông đồng hồ lại gióng lên một cách vô tình, anh không biết phải nói câu gì, tất cả đều thừa, tất cả đều vô duyên. Quá một phút nữa mà bà cán bộ về hưu kia vẫn ngồi như Quan Âm Bồ Tát trước anh nhưng đôi mắt lại như của chim đại bàng chứa đựng ý thức khám phá không hề che giấu tiếp tục xuyên qua lớp áo quần để nhìn tất cả những gì bên trong (da, thịt, xương...) của anh, nhất định anh sẽ tè ra quần mất thôi! Donia đã ra tay cứu anh trong lúc ấy. Cô ta nũng nịu nói: Mẹ ơi, mẹ đi làm việc của mình đi! Mẹ đã làm bạn con sợ đến chết khiếp rồi kia kìa! Bà cán bộ về hưu cười nhẹ nói: Được rồi, được rồi! Hai con cứ tự nhiên!

Donia kéo anh vào phòng cô. Anh bị bao vây bởi không biết bao nhiêu là ánh mắt của các ngôi sao điện ảnh trên khắp bốn bức tường. Donia cởi phăng áo ngoài và khoe ra trước mắt anh một chiếc áo sơ mi màu đỏ ngắn đến ngang rốn trên người cô. Trong màu đỏ rực rỡ của Donia, anh quên phắt cái vẻ uy nghiêm của bà mẹ. Xuyên qua lớp kính trong suốt, anh nhìn thấy bà cán bộ tay cầm một chiếc bình xịt thơ thẩn giữa các chậu hoa. Chỉ qua một lớp kính thôi mà anh chợt nhận ra rằng, bà đã biến thành một con hổ đang bị nhốt ở trong lồng. Donia bật công tắc máy cát-xét, tiếng băng cát-xét chạy rào rào và sau đó là tiếng một cô ca sĩ rên rỉ một bài tình ca sướt mướt. Donia lúc lắc đu đưa cặp mông đầy đặn, hỏi: Anh biết nhảy không? Anh lắc đầu, nhủ thầm: Em hỏi tôi biết nhảy không chẳng khác nào em hỏi tôi có biết lái tên lửa vũ trụ không vậy. Nhìn cặp mông uốn éo rất điệu nghệ và đôi chân rất nhịp nhàng của Donia, anh biết cô nhất định là một ngôi sao trên sàn nhảy. Anh không thể tưởng tượng được rằng, trên đời này lại có một kiểu người sống lãng mạn đến như thế, họ chẳng khác nào Thượng Đế, nhìn họ anh có cám giác cuộc đời thực này đã hóa thành mộng. Anh không nóng sao? - Donia hỏi - Cởi áo khoác ra đi! Đây là thế giới của tôi, cũng là thế giới của anh, anh đừng quá gò bó như thế! Anh đang rất nóng, nhưng cho dù nóng đến thết cũng không thể cởi áo khoác. Anh biết thân thể mình như một củ khoai khô, da dẻ mình như bề mặt chiếc bánh bao. Ngay cả những hạt cúc áo anh cũng không dám mở ra nữa. Những con rận khốn kiếp vẫn còn đang chờ chực ở đâu đó, thỉ cần anh mở cúc áo là chúng sẽ thừa cơ bò ra ngoài ngay lập tức. Donia ngồi xuống đối diện với anh, hỏi: Trong ký túc xá nam của anh có rận không? Anh xấu hổ như muốn chui đầu xuống đất bởi anh nghĩ rằng có lẽ Donia đã trông thấy những con rận đang chui ra từ trong quần áo của anh. Mặt anh, cổ anh trở nên ngứa ngáy vô cùng, hình như có những con rận đang bò ngang bò dọc trên ấy. Anh đáp một cám thản nhiên: Có! Donia nói: Tôi đoán là nhất định phải có, bởi trong ký túc xá nữ của chúng tôi cũng có. Tôi giặt quần áo thường xuyên nhưng thỉnh thoảng cũng có rận. Trong người Donia cũng có rận sao? Điều mới biết được này khiến anh kinh ngạc đến sững sờ và đằng sau sự kinh ngạc ấy là một cảm giác khác - cảm giác về cự ly giữa anh và cô đã được rút ngắn lại đáng kể. Anh trở nên thoải mái hơn, hoạt bát hơn, đầu óc anh trở nên linh hoạt hơn, bình thường hơn. Anh sực nhớ đến thằng bé bằng đất: Quên mất, tôi quên tặng quà cho em! Anh nói và mở ba lô lấy thằng bé ra, nâng trên hai tay và đưa đến trước mặt Donia. Cô cũng dùng cả hai tay nhận lấy thằng bé và đưa lên môi, hôn một cái rõ kêu vào mặt nó, cười. Anh thừa nhận, nụ cười của Donia chẳng khác gì nụ cười của thằng bé.

Có mẹ trên đời con trở thành bảo vật. Không mẹ trên đời con trở thành cỏ rơm... Lời bài hát vang lên từ chiếc cát-xét. Có tiếng nói lao xao gì đó ngoài sân, Donia vặn âm thanh của chiếc cát- xét nhỏ lại và anh nghe rõ ràng lời mẹ mình nói: Cô em, làm ơn làm phước cho bà già này một ít gạo, một hào càng hay... - Tiếp theo là tiếng bà cán bộ về hưu: Thời đại này tất cả nông dân đã giàu lên rồi, cớ sao lại có người đi xin nữa nhỉ? Bà ở vùng nào, thôn nào? Tuổi lớn như thế này rồi mà vẫn phải đi xin? Tiếng mẹ: Giàu thì không giàu nhưng cũng đủ ăn rồi! Tiếng bà cán bộ: Đủ ăn rồi sao lại phải đi xin? Tiếng mẹ: Đồng chí, nói ra e sợ cô cười cho, chỉ buồn là tôi có một thằng con trai, thi đại học bốn năm rồi mà vẫn không đỗ, năm nay lại tiếp tục ôn thi, trường bắt phải nộp một trăm hai mươi đồng. Tôi chỉ có thể nộp được sáu mươi đồng, tuy trường có nói là nếu tôi quá nghèo thì không cần phải nộp thêm sáu mươi đồng còn lại. Nhưng tôi nghĩ, mình có thể lợi dụng được bất kỳ cái gì của bất kỳ ai, nhưng tuyệt đối không được lợi dụng nhà nước. Tôi là một bà già, chẳng làm được việc gì nữa, lại nghĩ, bây giờ cuộc sống cũng đã khấm khá lên rồi, mình đi đến nhà mọi người, cứ nói thật ra, lẽ nào họ lại thằng cho mình được một vài hào. Mình già rồi, mà càng già thì da mặt càng dày, vả lại từ xưa đến nay xã hội nào mà chẳng có kẻ ăn xin, đem cái mặt dày bán đi kiếm ít tiền cho con, nghĩ cũng chẳng thiệt thòi cho lắm! Tiếng bà cán bộ: Không biết là bà còn cần bao nhiêu nữa? Tiếng mẹ: Chẳng giấu gì cô, còn cần không ít. Những chỗ có tiền như mấy căn hộ chăn nuôi bò lợn tôi đã tới bán rồi! Tiếng bà cán bộ: Bán được bao nhiêu tiền rồi? Tiếng mẹ: Đi đã ba ngày, được hơn ba mươi tám đồng rồi! Tiếng bà cán bộ: Lưng vốn như thế đã khá lắm rồi! Tiếng mẹ: Ai cũng giàu lên rồi nên kẻ ăn xin cũng được hưởng phúc lây. Nếu là những năm sáu mươi, đến gõ cửa hàng trăm nhà may ra cũng chỉ được nửa cân gạo! Tiếng bà cán bộ: Chuyện này rất có ý nghĩa đấy! Tiếng mẹ: Cô em à, nhìn qua tôi cũng biết cô là người nhà nước, người nhà nước thì ăn lương, tiền không thiếu. Cô em cho tôi một ít tiền nhé, đừng cho tôi gạo, tôi mang theo người không nổi đâu. Tiếng bà cán bộ: Bà già này, bà rất sắc sảo. Tôi cũng chẳng dư dật giàu có gì đâu, tôi tặng bà một đồng, đừng chê ít nhé! Tiếng mẹ: Không ít, không ít đâu. Đa tạ cô em! Donia đập tay vào cánh cửa kính, kêu to: Mẹ, mẹ đúng là hào phóng, chỉ nghe bà ta nói nhăng nói cuội một đỗi mà đã móc ra đến một đồng! Từ nãy đến giờ anh chỉ đứng yên lặng, đầu rũ xuống tận ngực, đến lúc này anh mới ngẩng lên. Gương mặt Donia bỗng nhiên trương phềnh lên, to tướng như một quả dưa hồng, tròn vành vạnh. Anh chụp lấy chiếc ba lô, vọt ra khỏi căn phòng treo đầy ảnh minh tinh màn bạc, chạy trốn khỏi sự mê hoặc của chiếc áo màu đỏ chói, vượt qua khoảnh sân đầy những chậu hoa, chạy trốn khỏi đôi mắt như mắt đại bàng. Trên một khúc quanh của con ngõ, anh gặp mẹ. Mẹ đang ngồi dưới bóng mát của một cây ngô đồng già, dưới đất, ngay trước mặt là một vuông lụa rách đã được mở bung ra. Mẹ đang đếm một cách cẩn thận những tờ giấy bạc, những đồng xu dâm dấp những con vi khuẩn gây bệnh đại tràng và bệnh kiết lỵ, những con vi trùng gây bệnh viêm gan và bệnh hủi... Anh kêu lên một tiếng "Mẹ" thật yếu ớt. Mẹ giật mình sợ hãi, vơ lấy những đồng bạc ôm vào lòng một cách vô ý thức, đôi mắt nhìn anh ngỡ ngàng. Ai bảo mẹ đi xin? Xấu mặt quá! Anh chảy nước mắt. Mẹ từ từ gói vuông lụa lại một cách cẩn thận rồi giắt vào chỗ thắt lưng, vịn vào gậy đứng dậy. Trên người mẹ lúc này là một thiếc áo bông rách rưới bẩn thỉu, một thiếc quần đen ngắn cũn cỡn để lộ đôi vớ chỉ trên mắt cá. Khoảng cách giữa ống quần và vớ là hai mảng da nhăn nheo như vảy cá. Vĩnh Lạc! Mẹ làm con xấu hổ sao? Đồ chó tạp chủng! Mẹ giơ gậy lên, nhắm thẳng vào mông anh quật cho một gậy thẳng tay.

Thừa lúc chị dâu đi gánh nước, anh lẻn vào nhà anh Cả và lần theo mùi vị, anh tìm ra được chai thuốc độc do Đức sản xuất hiệu "1059", mở nắp và đổ chất dung dịch màu vàng đục vào một chiếc chai nhỏ mà anh đã chuẩn bị sẵn từ trước. Thuốc trừ sâu loại này rất quý, anh không muốn lãng phí thuốc của anh Cả, chỉ một chai nhỏ này cũng đã đủ. Anh thấy thiếc xương sọ và hai khúc xương bắt chéo nhau vẽ trên nhãn thuốc đang nhìn anh mỉm cười một cách thân thiện. Khi anh đang rảo bước trên con ngõ hẹp thì gặp chị dâu gánh nước về. Ngay cả việc dùng đôi mắt trắng dã để nhìn anh một thoáng, chị ấy cũng thẳng thèm, nhưng anh thì vẫn cười chào chị dâu, dù sao anh cũng vẫn muốn chị lưu một chút ấn tượng đẹp về mình. Không biết mẹ đã đi đâu rồi nhỉ? Hình như mẹ đã nghe ai đó nói rằng lớp ôn tập ở trường trung học Mã Tập rất có chất lượng nên đã thương lượng với anh Cả và chị dâu để anh đến đó ôn tập một năm. Anh chỉ biết cười khổ, không muốn nói thêm câu gì nữa. Hôm qua, anh đã cố gắng hết sức để lao động trọn một ngày trên đồng, trong sự rã rời của thân xác, anh đã cảm nhận được rằng đất đai tàn khốc và vô tình khiến anh hận nó vô cùng. Màu xanh bao phủ đất đai càng khiến anh đau đớn. Sáng sớm, anh đã gánh đầy một vại nước, quét sạch sân; cả buổi sáng anh viết xong hai lá thư, một lá anh viết cho Lỗ Quý Phúc - sinh viên trường đại học Hoàng Kim Đông Bắc, một lá gửi cho Donia. Cô đã tìm được việc làm ở hợp tác xã cung tiêu huyện. Giấu chai thuốc độc trong người, anh lần ra bờ khúc sông cong rồi đi thẳng về phía nam, đi xuyên qua những đám ruộng đậu, ruộng ngô, ruộng rau, ruộng ớt, ruộng khoai, ruộng lúa... cuối cùng đặt chân đến thửa ruộng trồng đay của nhà họ Ngư, ngồi xuống trước đầu phần mộ của Ngư Thúy Thúy. Lúc ánh nắng chưa tắt hẳn trên bầu trời, một màu xanh ngút ngàn như biển cả vô bờ vô bến bao vây lấy anh. Anh giãy giụa, anh kêu gào; nhưng vừa thoát khỏi mảng màu xanh này, anh lại gặp một mảng màu xanh khác. Màu xanh đang đè lấy anh, màu xanh đang đầu độc anh; anh quờ tay là nắm lấy màu xanh, anh mở mắt ra là trông thấy màu xanh. Mùi vị của màu xanh khiến anh tức thở, âm thanh của màu xanh khiến anh phát cuồng. Anh sợ màu xanh. Anh hận màu xanh. Anh ghét màu xanh. Ngay cả cái chút màu xanh xanh của đờm từ cuống họng anh nhổ ra cũng khiến anh kinh tởm. Ngồi trên đầu phần mộ Ngư Thúy Thúy, anh ngửi thấy từng luồng, từng luồng mùi vị của màu xanh, càng lúc càng đậm đặc. Anh cảm thấy vô số những tia màu xanh cực độc chẳng khác nào tinh dịch của loài lợn Berkshire đang nhằm thân thể anh bắn vào. Màu xanh đang cưỡng bức anh hòa nhập vào sự ô uế và kịch độc của nó. Anh cố gắng mở mắt để tìm kiếm một màu nào đó bất kỳ, miễn là không phải màu xanh. Lúc này, Ngư Thúy Thúy đang đứng trước mặt anh và đang cười với anh. Gương mặt cô như một đóa hoa thược dược nhiều cánh màu tím đỏ xếp chồng lên nhau, chồng chồng chất chất đến độ không nở bung ra được. Gương mặt ấy đang đứng trong muôn ngàn đóa hoa đay trắng thanh khiết, thánh thiện, lúc như một tinh linh hư ảo, lúc như một thực thể có thể sờ mó được. Anh gật đầu với cô, cô đang từ từ mở những hạt cúc trên chiếc áo sơ mi màu hồng, một bàn tay nâng bầu vú màu trắng vàng, miệng nhìn anh cười thật tươi. Ánh sáng rực rỡ! Anh hưng phấn reo lên một tiếng thật to rồi bổ nhào về phía màu trắng vàng ấm áp ấy. Ngư Thúy Thúy bồng bềnh rồi mất hút, hoa đay trắng bồng bềnh hiện ra một màu trắng tinh khiết, lá đay màu xanh bẩn thỉu xào xạc...

Đã khuya, mảnh trăng mỏng tang vàng vàng như một nét mày đang chuẩn bị chia tay màn đêm, những loài côn trùng rên rỉ lâu lắm rồi có lẽ cũng đã mệt nên tạm nghỉ, chỉ còn lại tiếng dế đang kêu vang đầy hưng phấn trong ruộng đay. Âm nhạc của loài dế này đang vang lên vì anh, cho anh; bởi từ trong hòa âm đầy hưng phấn của chúng, anh nhận ra một vẻ thê lương tồn tại. Thì ra đằng sau những lời ca hoan lạc của chúng là lời ai điếu cho mùa thu, là lời ca dâng hiến cho cái chết! Hằng hà sa số những vì sao trên nền trời như những viên đá cuội bị ngập chìm trong làn nước xanh hôi thối, dòng Ngân Hà vắt ngang làn nước xanh ấy làm bắn lên những tia sáng trắng rực rỡ. Sương trắng ướt đầm vai anh. Anh nghe thấy tiếng ngỗng kêu văng vẳng từ trong làng, có lẽ đó là tiếng kêu chân chính của Thượng Đế. Anh lại tiếp tục nghe thấy tiếng hổ gầm và sư tử rống, không những thế anh còn phân biệt được đâu là tiếng con đực đâu là tiếng con cái. Lần đầu tiên anh ngửi thấy mùi kinh nguyệt, một cách dứt khoát anh lột bỏ gương mặt giả của chính mình, thản nhiên và điềm tĩnh nói với gã chính nhân quân tử đang rất muốn biết tất cả những bí mật trên thân thể người đàn bà rằng: Mùi vị chẳng có gì ghê gớm, có một chút tanh, một chút ngọt, của con gái còn trinh thì sạch sẽ; của loại đàn bà phóng đãng thì bẩn nhớp và pha tạp mùi lợn, mùi chó của đàn ông. Ngay cả trong những phút giây ở trạng thái tư duy xuất thần như thế, anh còn biết là, tuyệt đại bộ phận những lời lẽ và suy tưởng của anh tuôn thảy từ trong vỏ não ra không thuộc về anh, do vậy anh không thể lý giải, nhưng đôi khi cũng có thể lý giải được. Cú mèo đã im hơi lặng tiếng từ rất lâu, bỗng nhiên lại kêu vang ở đâu đây, gần lắm, có lẽ ngay trong khu mộ này thôi. Từng tiếng gấp gáp, từng tiếng sắc nhọn, từng tiếng thê lương, từng tiếng than khóc... Trong tiếng kêu của cú mèo có mùi vị của cái chết...

Cuối cùng thì anh đã đưa chai thuốc lên miệng, không, anh ngửa cổ, há miệng thật to để cho những dòng thuốc độc do Đức chế tạo chảy một cách thông suốt (hình như chúng không hề trôi qua cuống họng) và chui thẳng vào trong dạ dày anh. Chất dịch nhờn nhờn đậm đặc rất đắt tiền và rất khó phân định mùi vị ấy lan tỏa rất nhanh trong dạ dày nhưng rồi cũng gặp phải thành dạ dày, không thể lan thêm được nữa. Bốn tiếng đồng hồ sau, chúng sẽ xâm nhập vào ruột non, tám tiếng đồng hồ sau, chúng sẽ chui xuống ruột già, mười hai tiếng đồng hồ sau chúng sẽ tràn ngập kết tràng, mười sáu tiếng sẽ ngấm xuống trực tràng, hai mươi tiếng đồng hồ sau, chúng sẽ tụ tập ở hậu môn và kích thích những cơ thịt đóng hậu môn với lời khẩn cầu được trông thấy mặt trời một lần nữa. Anh đang cố gắng dùng những kiến thức về sinh lý học, về vệ sinh học để bổ sung cho quá trình lưu chuyển ấy: Trong lượng thuốc độc ấy có chứa một lượng nước rất lớn, một nửa sẽ bị dạ dày tách ly để đưa vào thận và bàng quang rồi sau đó theo đường tiết niệu ra ngoài gặp lại mặt trời. Một bộ phận rất nhỏ khác tiếp tục lưu thông tuần hoàn trong huyết quản, chảy qua tim rồi từ đó thấm vào đến tận tế bào, từng mạch máu li ti như sợi tóc và xộc lên đầu. Anh đặt miệng chai giữa hai hàm răng, mím chặt môi và mút thật mạnh (vì anh sợ phung phí những giọt thuốc nằm trong thành chai), cuối cùng anh nới lỏng tay để cho chai thuốc rơi xuống đất một cách tự do nằm lẫn lộn trong đám cỏ trên mộ Ngư Thúy Thúy. Anh cảm thấy có một chút tiếc nuối bởi anh đã từng cho rằng có những chuyện rất ghê gớm, nhưng khi bắt tay vào làm thì giản đơn đến độ không tưởng tượng được. Trong vòng nửa phút, anh thẳng có cảm giác gì hết; một phút sau anh thấy trong dạ dày mình có hàng nghìn luồng cảm giác đang va đập vào nhau một cách hưng phấn. Đột nhiên anh hiểu rằng, đó là những cảm giác do giun đũa mang lại. Chúng đang tranh nhau thưởng thức nước thuốc trừ sâu - một loại thức ăn hoàn toàn mới đối với chúng. Anh nghĩ, vận mệnh của loài ký sinh trùng nói chung là như thế cả, nhưng loài ký sinh trùng có thể cùng sống cùng chết, cùng tồn cùng vong với nơi mà nó ký sinh; có thể xem chúng là loài ký sinh trùng cao thượng nhất, rõ ràng loài giun đũa có những quy tắc đạo đức mà một bộ phận tương đương lớn loài người không thể có được Những ý tưởng ca tụng bọn giun đũa le lói khiến anh đang định mở miệng thốt ra thì bỗng nhiên một cơn đau dữ dội đã chẹn mất cổ họng anh. Anh không thể nào biết là tiếng thét của anh ngay trong lúc ấy nó nhọn sắc và thảm thiết đến chừng nào, trong đêm tối yên tĩnh nó truyền đi thật xa, thật xa. Tiếp ngay sau cơn đau khủng khiếp trên cổ họng là dạ dày anh như đang có một ngọn lửa cực mạnh bùng lên dữ dội, anh nghe rất rõ tiếng nổ lách tách từ trên mái tóc của mình, nghe như tiếng vỏ đậu nổ lách tách trong nồi rang dưới bàn tay mẹ. Mùi táo rữa nát chua chua trào lên chìm xuống như những con sóng. Anh lăn lộn trên lớp cỏ ở phần mộ Ngư Thúy Thúy, chân anh vướng vào những sợi dây cát đằng bò trên đất, tay anh bíu vào những gốc cỏ, mắt anh nhìn thẳng lên bầu trời đầy sao, tai anh tràn ngập tiếng sấm rền. Nhưng rồi nỗi đau đớn nhanh chóng qua đi, toàn thân anh đầy mồ hôi, chân tay anh mềm oặt, con ngươi thu hẹp lại, thu mãi cho đến khi chỉ còn lớn hơn đầu mũi kim, một màu đen kịt như đáy nồi ập xuống...

Trong mê man bồng bềnh, anh cảm thấy có một bàn tay đang dắt anh đi. Bàn tay rất to nhưng mềm và trên thân thể người ấy có thoang thoảng mùi da thuộc... - Bố! Cuối cùng thì con đã gặp lại bố... - Kể từ khi mắc bệnh ung thư gan, bố vứt cày vứt cuốc không ra đồng nữa và thường xuyên bị những cơn đau hành hạ. Mẹ nghe đâu được một phương thuốc: Hầm cóc với gạo trắng trong nồi sành, không có dầu mỡ mắm muối gì cả. Mẹ lên chợ mua một cân gạo trắng rồi bảo anh ra đồng tìm bắt bảy con cóc, càng to càng tốt. Anh xách một chiếc chum sành ra đồng, lúc ấy anh vừa mười bốn tuổi. Anh men theo một con mương dẫn nước đục ngầu, hai bên bờ mọc toàn cỏ bồ và lau lách, tay trái xách chiếc chum sành có nắp đậy, tay phải cầm một chiếc roi dài. Từ nhỏ, anh vốn rất sợ rắn và cóc, nhưng vì để cứu bố, anh chẳng còn thấy sợ gì nữa. Chân anh để trần và anh mơ hồ cảm thấy đôi chân trần của mình dẫm lên những lớp cỏ bồ là không an toàn. Cây roi trong tay anh vun vút quất xuống cỏ dại, đập mạnh vào những lá cỏ bồ và lau lách sắc như đao. Những con rắn bị đánh động hoảng kinh phóng chạy, sống lưng anh lạnh toát như có những con rắn đang bò dọc trên ấy. Cóc là địch thủ nhưng cũng là láng giềng của rắn. Một con cóc già với những mụn sần sùi to bằng hạt đậu trên da nhảy thẳng vào chân, anh hoảng kinh nhảy tránh sang một bên và nhảy luôn lên lưng một con rắn. Con rắn quay ngoắt đầu lại, chiếc lưỡi đỏ lòm thè hẳn ra ngoài sẵn sàng bổ vào anh. Anh vọt xuống khỏi bờ mương, ngã ngồi trên đám lúa mạch chỉ còn trơ gốc. Anh chỉ muốn chạy trốn. Anh cảm thấy chỗ nào cũng có cạm bẫy, chỗ nào cũng ẩn tàng cái chết. Một con dế đang búng những bước dài trên mặt đất, ngay trước mắt anh, anh cũng sợ nó nhưng thực ra nó chẳng kích thích ở anh một sự phòng bị nào. Lúc ấy anh vẫn là một đứa con đại hiếu, vì bố, anh nhắm mắt và nhảy lên bờ mương. Con cóc to tướng lúc nãy vẫn điềm nhiên chễm chệ ngồi trên cỏ. Nó to hơn cả bát ăn cơm, đôi mắt to tròn, mép trên lại có mấy nốt chấm đỏ tươi. Nó bắt đầu nhảy những bước ngắn, chiếc bụng nặng nề to tướng phết lên cỏ nghe xào xạc... Anh cảm thấy như nó đang bò trên bụng mình, làn da bụng ươn ướt của nó cọ xát với làn da bụng ươn ướt của anh. Nó dừng lại giữa hai bụi cỏ bồ, giơ một chân lên xoa mặt. Anh đưa ngọn roi lên cao - lại hạ xuống. Mẹ đã dặn đi dặn lại là phải bắt sống, không được đánh vì chỉ cần nhận một roi là con cóc sẽ tiết mủ ra, như thế sẽ không còn công dụng gì. Con cóc già đăm đắm nhìn anh như thách thức Anh cắn chặt môi, cúi xuống. Nó há miệng thè cái lưỡi ra ngoài, ngay lập tức anh thấy mắt mình cay xè. Nhất định đây chính là tinh khí của loài cóc. Răng trên cắn chặt môi dưới, anh vươn tay ra chộp lấy con cóc. Da nó vừa trơn vừa khô vừa lạnh vừa ấm. Nó đưa chân trước lên đập mạnh vào tay anh - cũng nhờ đó mà anh biết là bàn chân loài cóc có móng. Nó nặng trình trịch khiến tay anh phải xuội xuống. Bị nắm trong những ngón tay anh, nó kêu lên một tiếng quái gở anh cho rằng không phải tai anh nghe thấy tiếng kêu ấy mà là tay anh nghe thấy, tiếng kêu khàn đục và thê thiết. Anh vất nó vào trong thiếc chum sành. Nó nhảy một cách giận dữ ở bên trong, những ngón chân có móng đập vào thành chum lạch cạch. Nếu anh không có chút sợ hãi ngay từ đầu thì hiệu suất công việc có lẽ cao hơn rất nhiều. Sau khi bắt đủ bảy con vừa đầy chiếc chum sành thì anh phát hiện ra một con cóc ba chân. Nó đang bò một cách vô cùng khó khăn, khi ngồi nghỉ thì thân hình phía chiếc chân bị mất ngã nằm trên đất. Anh lò dò đi sau nó rất lâu, những con cóc lành lặn và kể cả những con rắn đã hoàn toàn nằm ngoài suy nghĩ của anh, anh không nghĩ ngợi gì nữa cả, chỉ biết đi theo con cóc ba thân như một chiếc máy. Từ đó trở về sau, hình ảnh con cóc ba chân đã khắc in trong tâm trí anh.

Mẹ mượn ở đâu về hai chiếc chậu sành, bỏ gạo vào trong một chiếc, đổ nước vào. Nhìn thấy một chum đầy cóc với những đôi mắt nhắm nghiền nhưng miệng lại há ra, mẹ chẳng dám đụng vào, bảo: Vĩnh Lạc, con bắt cóc bỏ vào chậu đi! Anh bê chiếc chum lên, dốc ngược đổ toàn bộ cóc vào chiếc chậu lớn. Chúng vùng vẫy, chúng bơi trong chậu. Rất nhanh, mẹ lấy một chiếc nồi khác đậy lên trên. Chiếc chậu này nhỏ hơn nên đậy vào chiếc chậu lớn trở thành vừa khít. Chiếc nồi to đã được đổ một ít nước đang bắc trên bếp. Anh bê cả hai chiếc chậu - lúc này gạo và cóc đã trộn lẫn nhau đặt vào nồi. Mẹ đậy nắp vung lại, trên nắp vung còn đè thêm một viên đá thật to. Mẹ ngồi trước bếp lò, nhóm lửa. Ban đầu là lửa to, dần dần nhỏ lại chỉ còn những ngọn riu riu. Đun suốt cả một buổi chiều, cuối cùng anh ngửi thấy trong làn hơi nước mịt mù bốc lên từ chiếc nồi có một mùi rất kỳ dị, không thơm nhưng cũng không hẳn là thối, không chua mà cũng không cay, không đắng mà cũng không ngọt... Chỉ có thể nói đó là mùi gạo trộn lẫn với mùi cóc. Khi mở nắp vung ra, anh trông thấy bảy con cóc với đủ tư thế khác nhau, con nằm con ngồi, con như hổ, con như rồng, con thì ngẩng mặt lên, có con thì chúi đầu xuống... Gạo trắng biến thành màu xanh, đúng là một thứ gạo có sắc màu hiếm có trong thiên hạ!... Bố gắp một con cóc mềm nhừ, há miệng cắn... Anh vừa liếc thấy đã bỏ chạy thẳng ra khỏi cửa, những gì có trong bụng anh ồng ộc tuôn ra ngoài... Bố! Bố chết là vì bị cóc đầu độc, đúng không? Bàn tay nắm tay anh dắt đi bỗng dưng nới ra, anh cảm thấy thân thể mình như một đồng xu bạc đang chao liệng trong nước rồi chìm hẳn xuống đáy giếng, trong chớp mắt, anh thấy một luồng sáng chói lòa.

Lần đầu tiên anh trông thấy ánh sáng chói lòa là hai mươi bốn năm trước. Lần trông thấy ánh sáng đầu tiên và lần trông thấy ánh sáng này giao thoa nhau tạo thành một luồng ánh sáng rực rỡ chiếu sáng một con đường hầm âm u, vô số những giọt nước lấp lánh đang treo tòng teng trên chiếc vòm cong cong của con đường hầm. Chúng kéo dài ra xuống phía dưới rồi đứt lìa, phần đứt ra tí tách rơi xuống, phần còn lại trên vòm thu ngắn lại rồi từ từ biến thành hình tròn, lại kéo dài ra, lại đứt, lại tròn... Tiếng nước rơi tí tách, tuy nhỏ nhưng cũng gây nên những hồi âm làm chấn động vách hầm. Trên đất dâm dấp bùn nước, phân lừa phân ngựa nổi lềnh bềnh, mùi thối xông lên nghẹt mũi. Chính anh đã từ con đường hầm ấy đi ra, anh cũng đã từng chui từ một con đường tối tăm ra với đời trước khi chui ra anh đã từng cảm nhận được sự đau đớn. Cái âm đạo quá hẹp của mẹ anh đè chặt lên cái thân thể bé nhỏ mềm oặt của anh, trong cái chất dịch trong suốt ấy anh không những cố gắng mở mắt, mà tay chân anh còn quẫy đạp lung tung để chống lại sự đè ép. Anh nghe rõ tiếng cuống rốn cọ xát vào thành tử cung kêu lên rào rào như tiếng rang đậu trong chảo. Tử cung co bóp dữ dội để tống anh ra ngoài, chẳng khác nào sự co bóp của trực tràng đẩy phân ra khỏi hậu môn. Anh chống cự lại sự bài tiết ấy, nhưng không gian của anh quá hẹp, thế giới của anh nhỏ bé, đôi tay anh không biết bấu víu vào đâu Anh đau khổ vì cảm thấy được mình đang giãy giụa, khí quản như thu hẹp lại, đầu anh như một cục nến bị đốt nóng đến độ hình dáng bị méo mó. Sau đó, một luồng ánh sáng làm chói mắt anh, anh nhận thấy ánh sáng lúc này cũng làm anh đau đớn, những cơn gió nhẹ lọt qua kẽ nứt tường nhà thổi mơn man trên da thịt mỏng tang cũng làm anh co ro vì lạnh. Anh ngoác chiếc mồm vẫn còn dính đầy máu khóc thét lên vì anh đã nhận ra nhân gian này đầy rẫy sự đau đớn và lạnh lẽo. Anh khóc mãi, anh khóc để nguyền rủa sự đau đớn, lạnh lẽo như cắt da cắt thịt của thế gian. Anh nhận ra có một ngón tay rất thô bạo xoa xoa lên vùng da mắt của mình, anh nghe thấy có người kêu lên kinh ngạc: Mới sinh mà đã chảy nước mắt rồi! Anh rất phẫn uất, anh mở mắt, đập vào mắt anh là một gương mặt màu xanh lục. Ngay lập tức anh nhắm mắt lại, tiếng khóc của anh lại eo éo cất lên hòa với tiếng gió đập vào giấy dán cửa bị rách kêu phần phật.

Lần trông thấy ánh sáng này khiến anh cảm nhận được một chút hoan lạc. Nhưng ánh sáng đã tắt, con đường hầm chìm trong âm u, tiếng nước giọt tí tách vẫn còn nhưng hình như đã xa lắm rồi, càng ngày càng xa. Hàng nghìn hàng vạn cánh hoa đay như một đàn bướm khổng lồ đang di chuyển làm thành một dải màu rực rỡ bồng bềnh trong không trung. Anh cảm thấy khó thở, hai lá phổi căng phồng đầy ứ và sưng lên thành hai chiếc cánh vụng về thô ráp. Anh thở dốc, anh giãy giụa bay lên cùng với những cánh hoa đay và nhập vào dòng trôi của đàn bướm khổng lồ. Tiếng thở dốc của anh cũng chính là tiếng đập cánh của đàn bướm. Anh trôi theo dòng chảy của những cánh bướm màu, anh đuổi theo ánh sáng, anh lao theo bầu vú nõn nà của Ngư Thúy Thúy. Anh trôi, trôi mãi, lúc nổi trên cao, lúc chìm xuống thấp, lúc nhanh lúc chậm, lúc vội vàng, lúc thư thái. Gió thổi ào ào qua thân thể anh; những tầng mây hình chiếc nấm, hình ngọn cây, như rừng lúc rậm lúc thưa bồng bềnh dưới thân thể anh. Mắt anh xuyên qua các tầng mây để nhìn xuống mặt đất: Xóm làng và dòng sông, cây cối và gò đồi. Có hai đứa bé tay trong tay dắt nhau đi trên bãi cát vàng và ngắm nhìn dòng nước bạc đang chảy chầm chậm; một người đàn bà hai tay ôm một đứa bé chạy trên bờ ruộng, một người đàn ông đang đuổi theo sau bà ta; một chiếc xe đang đứng giữa đồng, con la kéo xe đang nằm bệt dưới đất, mõm chúi vào trong bùn mặc cho những ngọn roi của người đánh xe vun vút đập xuống mông... Anh đang bay, anh đang lượn vòng trong vùng không gian trên thì không vươn đến trời, dưới thì không men tới đất. Anh cảm thấy mình thanh thản, tự do, không có một chút vướng bận và trói buộc nào, nhục thân của anh cũng không hề đau đớn, linh hồn anh cũng chẳng hề đau khổ. Lòng anh yên tĩnh, không ham muốn, không suy nghĩ. Anh cất tiếng kêu lên: Ta không còn trông thấy cái thân xác màu xanh bầy nhầy máu mủ và đầy cứt đái của ngươi nữa rồi! Ta cũng không phải tiếp xúc với cái linh hồn đầy gỉ sắt màu xanh hoen ố và đầy giun đũa của ngươi nữa rồi! Ôi, đôi mắt hoan lạc của ta! Ta cũng không phải ngửi thấy cái mùi xác chết thối và mùi tanh tưởi của những đồng tiền của ngươi nữa rồi! Ôi chiếc mũi hoan lạc của ta! Ta cũng không còn nghe những lời thệ hải minh sơn và những tuyên bố hoang đường đầy màu xanh của ngươi nữa rồi! Ôi đôi tai hoan lạc của ta! Linh hồn hoan lạc của ta đã vĩnh viễn trốn chạy khỏi màu xanh rồi! Hoan lạc! Hoan lạc! Anh trông thấy một đám trẻ đỏ hỏn đang vui đùa trong một dòng sông màu vàng đục, những giọt nước tinh khiết bắn lên rơi vào gương mặt như đúc bằng vàng của anh. Tai anh nghe thấy âm thanh từ miệng những con ngựa, con la màu mận chín đang nhai những cọng cỏ màu vàng vàng. Mũi anh ngửi được mùi thơm thoang thoảng của hoa tường vi đỏ rực... Anh bơi giữa dòng bướm hoa, nói đúng hơn là những cánh hoa đay như một đàn bướm dập dìu bên anh. Cảnh huy hoàng tráng lệ ngập tràn trong mắt anh nhưng tuyệt nhiên không có màu xanh. Anh đang hoan lạc! Một câu hỏi dội lên từ dưới mặt đất chẳng khác nào một tràng sấm rền: Hoan lạc là gì? Ở đâu có hoan lạc? Bản chất của hoan lạc là gì? Cội nguồn của hoan lạc là từ đâu? Anh hãy trả lời đi?

Tháng 4-2004

NGOẠI THIÊN

Văn tuyển của học sinh trung bọc

"Mẹ tôi và những con gà nhỏ của bà"

(Trích lục)

...Đầu mùa hạ mỗi năm, đúng vào lúc mùa lúa mạch chín vàng, nhưng người đàn ông ở huyện Xương Ấp quảy những chiếc lồng gà to tướng chia làm nhiều tầng đến, bên trong là những chú gà con đứng chen chúc bên nhau. Từ rất xa đã có thể nghe thấy tiếng rao của những người đàn ông: Mua gà con cho nợ đây, bán gà con cho nợ đây!... Công việc mua bán của họ bận rộn nhất là lúc giữa trưa, ngay sau khi mọi người ăn cơm xong. Đây là lúc nóng bức nhất trong ngày, hầu như tất cả mọi người đều tụ tập dưới bóng cây để đón gió. Những người bán gà nợ đến, chiếc đòn gánh trên oai họ vừa rộng vừa mỏng, trơn nhẫy và đỏ bầm, độ đàn hồi rất lớn. Gần một nghìn chú gà con trên vai họ nhưng hầu như chẳng có một tí sức nặng nào.

Năm nào cũng thế, mẹ tôi đều mua nợ gà con của lão Hàn.

Năm nào lão Hàn cũng gánh gà con đến đây bán chịu. Người trong làng tôi ai ai cũng biết mặt ông. Ông có nước da màu đỏ, đầu to, trên mép tai có đeo một cục thịt chẳng khác nào một chiếc núm vú. Lão đã từng tự cho mình là một chiếc cọc buộc ngựa, có phúc tướng và có quý tướng.

Lão Hàn quảy hai lồng gà đến. Lão đặt hai chiếc lồng xuống chỗ râm mát ngay đầu hồi nhà tôi, lôi chiếc khăn màu xanh lam từ trong bọc ra lau mồ hôi trên mặt.

Một đám phụ nữ đang ngồi dưới bóng cây khâu đế giày. Lão Hàn kêu lớn:

- Các bà các cô! Mua gà con nào! Đây là giống gà của Mỹ, lớn nhanh, đẻ trứng nhiều.

Các bà các cô đang buồn chán, nếu lão Hàn không gọi thì họ cũng sẽ bao vây lấy lão mà thôi. Mẹ nói:

- Ông Hàn, mới một năm không gặp mà trông ông già đi nhiều lắm!

- Thế một năm không phải là một năm à, thưa bà chị?

- Có khát nước không? - Mẹ hỏi.

- Cho một bát nước trà nguội đi! - Lão Hàn nói.

Mẹ đi vào nhà xách ra một chiếc ấm sành và một chiếc bát uống nước cũng bằng sành màu lam.

Lão Hàn uống liền hai bát nước rồi ngụm một ngụm thật to trong miệng, mở túi gạo tấm phun phì phì rồi mở nắp lồng, rắc tấm cho gà ăn. Những chiếc đầu nhỏ xíu xinh xinh chen nhau mổ tấm, vừa mổ vừa kêu chim chíp, trông thật ngộ nghĩnh dễ thương. Cô con dâu nhà Hữu Tài hỏi:

- Ô ng Hàn, những con gà này chui ra khỏi vỏ mấy ngày rồi?

- Ba ngày rồi!

- Vừa mới nở là ông đã bắt chúng gánh đến đây?

- Đúng thế. Mỗi ngày đi hơn bảy mươi cây số!

- Đúng là ông có đôi chân biết bay!

Lão Hàn nắn nắn đôi chân thô, chằng chịt gân xanh, nói:

- G ánh chạy mãi rồi thành quen thôi.

Tôi hình dung ra, khi họ gánh những chiếc lồng chạy như bay, chiếc lồng gắn liền với đòn gánh chao qua chao lại chẳng khác nào diều hâu vỗ cánh.

Những người đàn bà đang lựa gà, cũng bởi sau mùa thu mới trả tiền nên ai nấy đều mua một cách phóng khoáng. Chỉ cần nuôi được một phần ba trong số gà con đến trưởng thành là đủ vốn.

Ai cũng muốn nuôi gà con thành gà đẻ nên phần nhiều đều chọn mái.

Lão Hàn là người biết phân biết đâu là gà trống, đâu là gà mái khi chúng mới chui ra khỏi trứng. Nhưng lão không bao giờ giúp mọi người chọn. Những người đàn bà chọn xong gà cho mình rồi thì ôm đến trước mặt lão, hỏi con nào là trống con nào là mái, lúc nào lão cũng cười trừ, nói:

- Nếu không phải là gà trống, tất nhiên sẽ là gà mái. Lão Hàn này không bán loại gà vừa trống vừa má i.

- Cái lão Hàn đáng ghét này!

- Các bà kể cũng lạ, khi đẻ con thì cầu mong nó là con trai, còn nuôi gà thì chỉ thích nuôi gà mái!

Mẹ mua đến mười con gà, năm con trắng năm con đen. Sau hai tháng đã có thể nhận ra con nào là mái, con nào là trống. Có năm con mái, hai con trống, một con tôi không thể phân định được là trống hay mái, hai cơn còn lại bị chuột cắn chết từ nhỏ. Mẹ nói:

- Đúng là những con chuột đáng ghét.

Sắp đến ngày trung thu, hai cơn gà trống nhà tôi đã bắt đầu học gáy. Mẹ nói:

- Qua tết trung thu là lão Hàn sẽ quaylại thu tiền gà rồi.

Năm nay, mẹ tôi nuôi gà với tỉ lệ sống khá cao, lại nhiều gà mái. Mẹ mua mười chú gà con mất hai mươi đồng, một con gà mái bán ra ít nhất cũng được sáu đồng, năm lần sáu ba mươi. Như vậy không kể hai con gà trống và một con không phân biệt trống hay mái, mẹ tôi cũng đã có lãi.

Vui quá hóa buồn. Vì căm hận lũ chuột trong nhà nên mẹ lấy thóc trộn thuốc độc để diệt chuột, ban đêm đặt sau đống cỏ. Buổi sáng quên phắt, đến khi nhớ ra thì tám con gà đã ăn sạch đống thóc.

Đàn gà ăn phải thuốc độc nằm ủ rũ phía sau đống cỏ, diều con nào cũng căng lên như một quả bóng đầy không khí. Con nửa trống nửa mái có bộ lông màu xanh lục ngước chiếc cổ cong vẹo lên trông thật quái gở, tôi ghét nó vô cùng.

Mẹ vò đầu bứt tai, khổ sở vô cùng.

Mẹ chạy ra khỏi nhà đi tìm bác sĩ. Đương nhiên là bác sĩ chẳng bao giờ để ý chuyện gà qué. Trong thôn không biết bao nhiêu người ốm rồi, chỉ chăm sóc cho người đã khiến ông ấy tối mặt tối mũi.

Mẹ ngồi thẫn thờ trên ngạch cửa, đôi mắt đăm đắm nhìn đàn gà mới chiều qua vẫn còn chạy nhảy, nước mắt mẹ chảy dài trên má.

- Mẹ, hay là chúng ta mổ diều chúng lấy hết thức ăn ra là xong chứ gì? - Tôi hiến kế.

- Chỉ còn cách đó, xem thử thế nào.

Mẹ tìm đâu ra được một chiếc dao cạo của bố nhưng đã lâu không dùng, mài cho thật sáng, rồi lại tìm tám chiếc kim khâu luồn tám sợi chỉ thật dài. Dao, chỉ, kim đều được ngâm trong rượu để sát trùng.

Tôi ép chặt hai chân và hai cánh gà xuống đất giữ chặt để mẹ tôi làm bác sĩ bất đắc dĩ mổ cho gà.

Bệnh nhân đầu tiên của mẹ là con gà chẳng ra mái chẳng ra trống - Ai bảo trời sinh ra mày không giống ai khiến cho con người ta ghét!

Mẹ rạch một đường dao đúng vào giữa chiếc diều con gà, moi hết thóc độc trong ấy ra rồi cẩn thận khâu kín lại.

Mổ xong cho tám con gà, mẹ mệt muốn đứt hơi, mồ hôi ướt đẫm.

Mẹ dùng một ít tỏi trộn với đậu xanh giã nhuyễn hòa nước và vạch miệng bầy gà đổ vào.

Tám con gà tiếp tục nằm ủ rũ thêm hai ngày nữa, đến ngày thứ ba thì đã lò dò đứng dậy đi kiếm ăn, đuổi nhau, cắn nhau như cũ. Đáng chết nhất là con không ra trống cũng không ra mái vẫn không chịu chết.

Gương mặt đầy nếp nhăn của mẹ lại điểm những nụ cười hạnh phúc mà từ trước đến nay tôi chưa bao giờ trông thấy.

Qua tết trung thu, lão Hàn bán gà cho nợ lại đến thu tiền rồi!