hững bó lúa đã chở về bằng xuồng, chất lên thành hàng cao như những dãy trường thành dọc theo mé mương hoặc vun lên thành đống lớn như núi, gọi là "cà- lan" lúa (tiếng cà- lan này không rõ xuất xứ từ đâu, nhưng rất thông dụng ở vùng này). Nhiều nơi không đem lúa bó về nhà. Chủ ruộng dùng những chiếc bồ đập lúa lấy hột, còn ròm thì vứt bỏ. Nhưng ông Cả thì lại chở cá lúa bó về xây cà- lan rồi trích ra chất thành bãi gọi là bã lúa, bắt trâu đạp, đạp xong bã này, chất bã khác.

Mặt sân đã được tri như quét một lớp xi măng phẳng lì từ hôm trước. Lúa hột rơi rụng khắp nơi nhưng không lọt lỗ nẻ.

Những bầy gà tha hồ ăn, bầu diều no nức. Chú gà trống tàu với cái mồng bánh lái vĩ đại, oai vệ be theo những cô gà mái, với vẻ mặt toại nguyện, như bảo:

"Đó là thức ăn tôi mang về cho gia đình" rồi bay đứng trên lưng trâu gáy vang rân làm như mình là chủ.

Những bầy vịt lông trắng như tuyết nghe hơi lúa, tù dưới mương, lạch bạch leo lên đi thẳng vào na những bông lúa một cách hồn nhiên. Những chàng bồ câu đứng trên mái ngói như những tiên cô thèm thuồng ngó xuống những gié lúa vàng ngậy, nhưng trần gian có vẻ chen lấn quá, nên không đáp xuống. Chi có mấy con Vàng con Luốc là chí công vô tư. Chúng nằm ngủ ở mé thềm nhà hoặc ngáp dài xem cả cái sự rộn rịp đó như vô nghĩa:

"Ta chẳng thèm! Để khi lúa biến thành cơm hoặc tấm heo sẽ biết tay ta".

Con Dung đã đến làm cho bà Hương từ bữa sau người tình suýt "lâm nạn" ở nhà. Dung đã nghe hết mọi việc bàn tán giữa ông Nhứt bà Nhứt, giữa ông Nhứt và Bảy Trữ và với nhiêu người nữa.

Nó không thể tưởng tượng được mầng một ông già như Cai Hơn lại có thể muốn nó. Nó thấy Cai Hơn cười ngựa vô sân nhà.

Ngựa dậm móng lộp cộp trên sân. Ông Nhứt Mẫn phải chạy ra móp sặt chân ngựa. Cai Hơn bảo:

"Mày thiếu bao nhiêu lúa ruộng phải đong ngay, không tao cào nhà xuống sông và đóng trăn mày! ".

Rồi hắn quay ngựa ra, chạy trên đường. Con Dung nghe như vó ngựa dẫm lên thân mình nó.

Tại sao ba nó không đủ lúa đong? Lúa ruộng gì nhl~êu dữ vậy Đem về sân được cả đống mà không đủ.

Nó miên man suy nghĩ từ hôm đó tới nay. Nó trở lại nhà bà Cả làm lụng nhưng trong đầu nó vẫn còn dội lên giọng quát của Cai Hơn. Bây giờ nó hãy còn sợ.

Nồi cháo lớn trên bếp đang sôi sùng sục. Con Dung xách dao ra đống dừa khô gần ao cá nuôi lựa mấy trái, ngồi quay lưng lại đám người đang xếp bã lúa. Dung chặt và lột một cách nhanh nhẹn để vô nhà nạo, sợ người ta sẽ chọc ghẹo, cáp đôi với thằng Dành. Nhưng sợ gì gặp nấy! Dung lột chưa xong trái dùa thì đã có người lên tiếng ở phía sau lưng:

- Kìa thằng Dành, mày lại đi giúp nó đi!

Rồi một người tiếp:

- Con nhỏ coi chừng run rồi chém trúng tay đó.

Tiếng cười rộn rã nổi lên. Mỗi người góp một câu làm con Dung nghe run tay thật. Nó đứng dậy xách hai trái dừa đi thằng vô nhà.

Thằng Dành không nói gì nhưng bụng như mỏ cờ. Mỗi tay nó lôi ba bó lúa mà nghe như không. Nó không ngò ông Nhứt lại đâm ra dễ dãi nó như vậy. Chĩeu hôm đó nó ăn cơm trề lắm nhưng nó không thấy đói. Thằng Trớn ăn trước để ai cho nó nửa tộ mắm kho và một dĩa bông súng trộn xác dùa. ăn xong nó đi xuống xóm chòi. Lâu lắm nó không về. Nó không coi đó là nhà của nó nữa.

Mấy đứa em không nhìn ra nó.

Vừa gặp mặt thằng con, Bảy Để tạt ngay:

Người ta cho tao hay rời. Nhưng tao không thèm bước tới đâu!

Thằng Dành biết tía nó nói chuyện gì rồi. Nó như bị té từ ngọn dừa xuống đất. Bảy Để lầu bầu:

- Để cho thằng chả gài mắm. Tao cưới con Sen cho mày.

Thằng Dành càng đứng chết trân. Nó không dè có chuyện chèo ngoe như vậy! Lúc người ta đóng cửa thì tới, khi người ta mở cửa lại quay lưng. Nghĩa là sao? Nó không hiểu nồi.

- Mày lo dọn mình đi. Tháng tới tao sẽ chuộc mày về. Tao cưới vợ rồi ra riêng cho mày luôn. Hai đứa bây làm ăn. Tao sẽ dể cái chòi này cho vợ chồng bây ở, còn tao vô Làng Mới làm ruộng.

Ruộng ở đâu trong đó mà ba làm?

- Ruộng của ông Hội đồng.

Ai nói vậy?

- Bảy Trữ. Y dện biểu tao vô đó làm, lúa ruộng rẻ.

Ba tính đi thiệt sao ba?

- VÔ đó mà làm vài mùa, nếu khá thì ở luôn, còn không thì trở về.

Thấy thằng con có ý bất mân, Bảy Để đoán biết nó thương con Dung, nên tiếp:

- Hôm trước tao nhờ người tới hỏi con nhỏ cho mày, thằng chả làm phách chê tao nọ kia, nay bị Cai Hơn bắt gắt, thằng chả làm gì có lúa mà đong. Cai Hơn bắt chẹt để hết con nhỏ về đấm lưng cạo gió. Conđung là con hoang, không phải con của Nhứt Mẫn.

Thằng Dành chỉ gãi đầu gãi tai không dám phản đối. Bảy Đề tiếp:

Do đó, thằng cha đơn mê rổ nó tính đát long mết long hai trên đầu tao. Nó làm bộ dễ dãi, nó nhắn nhe người này người kia bảo tao đem trầu rượu tới. Hứ, một cục phân trâu tao cũng không đem nữa là trầu rượu! Của thúi còn nài tao.

Thằng Dành lùng bùng lỗ tai. Hết ải này tới ải nọ. ải nào còn qua nổi, ải này chắc vô phương. V vậy cho nên hôm nay nghe người ta chọc ghẹo, nó cứ gầm mặt kéo lúa chớ không đối đáp tếu như mọi ìân, người ta còn chọc dữ hơn nữa, mỗi người một tiếng.

Thằng Dành quát trả lại:

- Tui không có giôn.

- Ai giôn với mày, mày giỡn thì có.

- Hỏi thiệt mày nghe?...Hôm bữa đó ông Nhứt Mẫn lụi một mác, mày né hụt hả? Có lát be sườn không?

Thằng Trớn thấy bạn mình bần thần, nhưng không rõ lý do gì, bèn can:

- Đừng có chọc nó nữa, mấy ông mấy bà ơi! Nó nồi khùng nó leo lên ngọn hành nhào xuống tự vận đó!.

Bã lúa dã hoàn thành. Nó tròn như một cái bánh trung thu vĩ đại cao ngang đầu gối và mặt phẳng lì vòi những bó lúa dựng ngược lên bông lúa kết lại với nhau. Thằng Trớn bắt hai con trâu, niệc cổ vào, lấy hai chiếc bội đan bầng tre úp vào mỏ mỗi con và giữ nó dính vào miệng bằng một sợi dây choàng sau cạnh sừng.

Như vậy trâu không thè lưới ra lỗ bội mà quèo lúa vào miệng được.

Nhĩeu người kỹ luông còn lót miếng mo cau ở đít bội.

Thằng Tròn mắc cặp trâu xong, đánh chúng lên bã lúa.

Hai con trâu như bị mắc ìây vì chân chúng lún sâu xuống lúa ngập đến bụng. Thằng Trớn phải quất hai ba roi mới đuổi chúng trườn lên nồi. Rồi cứ như vậy mà di vòng quanh.

Trớn hói Dành:

Có lót ròm sẵn trong cái thúng rách kia chưa?

- Chi vậy?

Trâu mới lên bã hay xổ ống bọng lắm! Không biết à?

Thằng Trớn mới vừa dứt thì con Pháo đúng lại. hai chân sau nó rùn xuống, đuôi nó nhỏng lên.

Thằng Trôn lật đật buông roi, hai tay quật đuôi con trâu xuống và bịn lại mà miệng thì kêu:

- Thúng! Thúng! Hứng! Hứng?

Thằng Dành quơ chiếc thúng rách nhào lên kê thúng vào và quay mặt ra. Thằng Trớn buông đuôi trâu.

Chi nháy mắt thằng Dành bưng một thúng đầy khệ nệ đi.

Thằng Trớn hỏi vòi theo:

- Ghê không?

- Ghê gì mà ghê. Nay mai nó thành phân bón rau cải mình nấu canh, mình ăn sống ngọt lịm.

Trâu quần một hồi thì bã lúa xụp xuống, chân trâu không còn mắc ìây nữa. Chúng đi mau hơn. Thằng Dành nói:

- Cho trâu đi vô giữa bã cứ đi bìa hoài chút nữa "lòi rún" nhổ mệt lắm.

Hổng s8o đâu, đừng lo!

Những người đến giúp xay bã lúa bây giờ ngồi bên thềm nhà, dựa gốc dừa nói tiếu lâm, chờ "giũ bó", "ra rơm", xong ăn cháo dừa rồi mói về. Thằng Dành đi vào nhà lấy hộp lon làm một chiếc đèn dầu mù u với hai tim vải thật lớn, đốt rồi đem ra buộc vào thân một cây dừa. ánh đèn nhỏ lao xao trước gió nhưng cũng đủ làm vui cả sân lúa ngày mùa. Thằng Dành mang tâm sự nặng nề nên không xáp lại đám tiếu lâm. Nó đi ra ngồi ngoài mé ao cá nuôi chìm trong bóng tối.

Nó không biết làm sao qua cái ải cuối cùng của chính tía nó dựng lên cho nó. Nó chỉ còn biết làm thinh mà chịu trận. Trước kia nó nôn nao muốn gặp con Dung bao nhiêu thì bây giờ nó muốn lánh mặt bấy nhiêu. Nó lo sợ chuyện tía nó phản đối ông Nhứt Mẫn đã tới tai con Dung. Bất cứ chuyện bí mật gì về hai đứa nó cũng lan đi mau. Thế nào tía nó cũng qua chòi ông Nhì Tới mua thịt trâu rồi nói nhắn, nói cạnh nói khoé. Nhì Tới là em Nhứt Mẫn.

Nhì Tới biết thì Nhứt Mẫn cũng biết. Nhứt Mẫn sẽ đem con Dung ra mà chần.

Nếu vậy thì hết phương rồi. Nó cố nhớ lại những cử chi của con Dung đối với nó gần đây nhứt để đoán xem con Dung đã biết chuyện đó chưa. Nhưng bụng nó cứ lộn xộn như rổ ốc. Nó chẳng còn mò được đầu đuôi nữa. Bỗng tù trong nhà có tiếng gọi vọng ra:

- Anh Dành! Anh Dành vô bà biểu!

Thằng Dành biết tiếng con Dung. Nó sọ quá. Nó sợ trông thấy mặt con Dung.

Nó gắng gượng đi vào.

Con Dung đứng ở bẹ cửa hỏi:

Mấy người làm rơm hết thảy?

Năm sáu người gì đó. Cháo chín chưa?

- Lúa mới lên bã mà hỏi cháo chín chưa! VÔ phụ nhắc nồi cháo với người ta chút.

Bộ nhắc không nổi hả?

- Nếu nổi ai kêu làm gì! Hôm đó không phụ dựng cây móc với người ta, nhớ không?

- Rồi thù vặt hả?

- Người ta chờ mục xương mà không ra. Dâu, nồi cháo bao lớn mà dữ vậy?

- Thằng Dành vừa xởn xa đi vào. Trên bếp lửa than vỏ dừa đỏ rực. - ăn cháo với gì?

- Tép rang với dừa kho.

- Nạo dừa vắt nước cất ròi chưa?

Xí ở đó mà hỏi, người ta nạo xong hồi tám chục đời vương.

- Đáng lẽ phải ăn cháo gà.

Gà đâu mà ăn?

Bữa nay mở dầu đạp lúa mà cho ăn xót ruột vậy, ai làm rơm cho nổi? Đáng lẽ phải có rượu cúng ông Chuồng bà Chuồng cho trâu luôn.

- Cúng ông Chuồng bà Chuồng là khi mới Hạ điền chớ Thượng điền ai mà cúng.

Cúng nhiêu ổng bả phù hộ cho trâu mình nhĩeu chớ sao.

- Thằng Dành vừa nói vừa săn tay đi lại nhắc nồi cháo.

Con Dung la:

- Để khoan đã! Bộ tui nhắc không nổi sao?

Sao còn kêu người ta?

Con Dung ngẫm nghĩ một hồi ròi nói lí nhí:

Có nghe gì không?

Nghe gì là nghe gì?

Bộ tính giấu người ta hả?

Giấu gì được mà giấu. Cả xóm này biết rồi còn giấu vòi ai! ông suýt oanh tui bữa đó.

- Ổng làm bộ vậy chó oanh gì.

Thiệt chớ bộ.

- Rồi kế đó ồng nói gì?

Thằng Dành lựng khứng, không biết trả lòi làm sao. Con Dung tiếp:

Ổng nói vậy mà cũng êm ro.

- Thì thì...

- Thì, cứ "thì't riết tới di, hết "thì" cho coi.

Con Dung bệu bạo muốn khóc. Nó cố nói cho rõ tiếng.

- Tía người ta chê tui mà, tui biết.

Thằng Dành chết điếng trong bụng, nhưng gạt ngang.

- Ai nói vậy?

Còn ai nói nữa?

Bất giác thằng Dành lấy củi đút thêm vô bếp. Con Dung đưa tay gạt ngang mắt bảo:

Thôi đừng có chụm lúa nữa, khét hết rồi!

- Không khét đâu.

Con Dung nói luôn:

- Già lửa hỏng hết!

Thằng Dành đứng chết trân. Con Dung bảo:

- Nhắc xuống dúm đi!

Thằng Dành sững sờ bước lại chụp lấy miệng lò. Chẳng dè nóng quá, nó buông ra, đứng ngó mà không biết làm sao. Đầu óc nó rối lên. Nó biết con Dung đã rõ hết rồi. Không biết ai truyền rao mà mau vậy. Nó lại gần bên con Dung, rủ rỉ:

- Để thúng thẳng coi, gì mà dữ vậy?

- Thủng thẳng gì nữa. Tía người ta nói tui là đồ thúi nên định đi cưới con Sen cho người ta.

Ai nói vậy?

Miệng nói chớ không lẽ gió thổi ra lời.

- Tui không chịu chỗ đó đâu.

- Hổng chịu mà cãi được à?

- Ổng cưới cho ai ồng cưới. Tui bỏ tui đi thử coi ổng làm gì tôi cho biết.

- Xí, bộ dám cãi cha mẹ!

Mấy người làm rơm ở ngoài sân thấy thằng Dành vô bếp lâu thì réo om sòm:

- Cháo chín chưa Dành?

Mày làm gì ở miết trong đó?

- Bộ bị Ông táo bắt hả?

Nghe người ta chế nhạo, Dung bảo:

- Đi ra đi, để người ta thấy!

Hổng đi đâu hết!

- Thiệt hôn, tui la cho coi!

La thì la, tui không sợ đâu?

Con Dung thấy tháng Dành lêu mạng thì bật cười nhưng nín lại kịp và quay mặt không cho thằng Dành ngó, nhưng thằng Dành vẫn thấy. Nó xán xả lại gàn và bất thần nắm lấy tay con Dung, giọng run run:

Dung có thương tui không?

Con Dung vung mạnh ra, thằng Dành vuột tay, lại xán vào Lần này nó không nắm tay, nó định hun đại con Dung, nhưng nó vừa tới gần thì có tiếng chân bước vào bếp:

- Có lửa không bay, cho tao đốt cối thuốc.

Thằng Dành ngó ra thì thấy Bảy Trừ sầm sầm đi vào. Nó không có đường tháo lui nên đứng im, còn con Dung thì nhanh nhẹn đáp:

- Dạ có đây Bác Bảy?- rồi lấy khúc củi dùa đang cháy đưa cho Bảy Trừ.

Bảy Trừ đã đem chuyện hơn thua giữa Bảy Để và Nhút Mẫn ra mà giàn xếp. Hai bên đều tức giận không bên nào chịu lép Ngoài mặt Bảy Trừ không nói gì, chỉ cười hề hề, nhưng trong bụng thì bảo thầm:

Cãi tao thì tao không cho ruộng làm, đói nhăn răng, cho giỏi mà hậm hực.

Chiều chiều Bảy Trừ hay thả rề trong xóm để nói chuyện rởm hoặc tìm mối nhậu. Bữa nay Bảy Trừ thấy nhà ông Cả đạp lúa thì tạt vào. Vừa đến sân thì nghe mọi người trêu chọc thằng Dành nên Bảy Trừ đi thẳng vào bếp lấy cớ mồi thuốc, nhưng dể tìm con Dung. Bặp bặp cối thuốc lên khói xanh um, Bảy Trừ nheo nheo mắt nhìn cặp trai gái ròi lên giọng:

- Hai đứa bây thương nhau phải không?

Con Dung không đáp còn thằng Dành cũng nín khe. Bảy Trừ quát như nói chuyện với tá điền:

Có thì nói. Không nói tao bỏ luôn. Có thương không?

Thằng Dành ậm ờ, Bảy Trừ gằn:

- Có không?

- Dạ có!

Bảy Trừ lại hét con Dung:

- Còn con nhỏ này nữa. Nếu tía mày gả mày cho thằng Dành mày chịu không?

Con Dung chui tuốt trong góc bếp giấu mặt. Bảy Trừ bước tới:- - Có chịu không?

Dạ có.- Thằng Dành buột miệng dáp.

Bảy Trừ gắt:

Tao không hỏi mày.

Dạ nó nói thương tui, Bác Bảy!

- Thiệt hả?- - Dạ thiệt mà. Hôm trước tía tui nói chuyện dó thì ông- Nhứt ồng gạt ngang. Bây giờ ông Nhứt chịu thì tía tui lại không chịu.

- Tía mày cưới vợ cho mày chớ không phải cho tía mày.

Chỗ nào mày chịu tía mày phải cưới. Còn chỗ nào mày không chịu tía mày cưới thì mày đừng ở thử coi tía mày làm sao cho biết. Còn con nhỏ kia nữa. Chỗ nào mày chịu thì tía mày gả, mày mới ưng, còn chỗ nào không chịu, tía mày có gả mày cũng đừng ưng. Tía mày hút gió không kêu chớ làm gì được. Người ta nói ép dầu ép mỡ....

Bảy Trừ nói hãng quá, bỗng sặc khói thuốc, ngưng ngang, một lát lại tiếp:

- Đề đó tao lo cho. Tía bây không cưới tao đứng ra cưới, tía bây không gả tao đứng ra gả.

Mấy người bên ngoài nghe tiếng "ông quản" thì kéo đến cửa nhà bếp đứng ngóng vô. Bảy Trừ càng hăng, nói to:

- Vụ này tao làm không xong, con nít xóm này ì bao nhiêu tao ăn hết!

Rồi ông đi ra bặp bặp cối thuốc ra vẻ oai vệ.

Vùng này ông quản Trừ chỉ sợ có ông Hội và ông Cả thôi, kỳ dư ai cũng sợ Ông. Ông nói một tiếng là có ruộng làm, ông lắc một cái là mất ruộng.

Bã lúa đã chín. Thằng Trớn đánh trâu xuống, đem buộc ở gốc dùa. Mọi người bu vào "giũ bó". Lúa hột rơi xuống càng lúc càng vun lên. Xong, người ta chất lại rồi cho trâu đạp tiếp.

Chẳng bao lâu lúa hột rụng hết, bã lúa trỏ thành bã ròm, trâu lội ngập đến nữa hông. Phen này thì trâu không bị khớp mỏ, tha hồ mà ăn. Rơm bây giờ chi dính vài hột lúa.

Con Dung lại kêu thằng Dành vào bưng nồi cháo ra dể ở thềm nhà, lấy chén dĩa dọn sắn rồi đi về. Thằng Trớn nháy thằng Dành. Thằng Dành hiểu ý bèn thùa lúc mọi người đang bu lại nghe- chuyện tiếu lâm ở chân "cà lan" lúa thì vọt theo con Dung. Thằng Dành kêu nho nhỏ:

Dung! Dung?

Đường vườn tối om. Con Dung đi như chạy. Tháng Dành duỗi riết. Con Dung vấp rễ cây té nhào. Thằng Dành chạy tói quờ quạng đỡ con Dung dậy và hỏi lia lịa:

Có sao không? Có sao không?

- Buông người ta ra.

- Dữ hả! Để người ta nói chuyện này cho nghe.

- Hổng có nghe gì hết.

- Thiệt hôn? Tui cưới con Sen cho coi.

Cưới thì cưới, hổng cần.

Thấy con Dung không nhịn thua, thằng Dành dịu giọng:

- Nói vậy chớ tui chỉ thương một mình người ta thôi.

Ai thương mà thương! Ghét cái mặt.

Chụt! chụt? Hổng thương nè! Hổng thương nè!

Thằng Dành "nè" luôn một hơi.

Con Dung cúi mặt trong hai cánh tay khoanh, nhưng thằng Dành như ngây, nó cứ "nè" như mưa, con Dung đành trân mình hứng chịu một cách ngượng ngùng và sung sướng.