ÁC ANH CHỊ CỦA DESPEREAUX cố gắng đào tạo chú mọi kiểu cách để trở thành một con chuột nhắt. Anh Furlough dẫn chú đi dạo một vòng quanh lâu đài để diễn giải về nghệ thuật di chuyển.

“Phải di chuyển hết bên này sang bên kia,” Furlough vừa hướng dẫn, vừa lần chạy trên nền lâu đài phủ sáp. “Luôn luôn nhìn qua vai mình, đầu tiên là sang phải, rồi sang trái. Không được dừng lại vì bất cứ chuyện gì.”

Nhưng Despereaux không nghe Furlough nói. Chú đang chăm chú nhìn ánh sáng rót vào qua những khung cửa sổ kính khắc màu của lâu đài. Chú đứng trên hai chân sau, giữ chiếc khăn tay vào ngực mình rồi cứ nhìn lên cao, cao, cao mãi ánh sáng huy hoàng trên kia.

“Furlough,” chú nói, “cái gì thế này? Những màu này là gì? Có phải mình đang ở thiên đường không?”

“Giời ôi!” Furlough hét lên từ một góc xa. “Đừng có đứng giữa phòng mà nói chuyện thiên đường. Nhanh chân lên! Mày là chuột, không phải người. Mày phải chạy hối lên.”

“Gì cơ?” Despereaux nói, vẫn mải ngắm nghía luồng ánh sáng.

Nhưng Furlough thì đã đi rồi.

Nó, như một con chuột nhắt thứ thiệt, đã biến mất trong một cái lỗ ở chân tường.

Chị Merlot của Despereaux đưa chú đến thư viện của lâu đài, nơi ánh sáng đổ vào qua những khung cửa sổ cao và đậu trên nền nhà những đốm vàng tươi.

“Đây,” Merlot nói, “theo tao, nhóc con, tao sẽ chỉ cho chú em những điểm quan trọng về nhấm giấy.”

Merlot phóng lên một cái ghế rồi từ đó nhảy lên cái bàn có một quyển sách lớn đang mở sẵn.

“Lối này, nhóc con,” nó vừa nói vừa bò lên những trang sách.

Và Despereaux bám theo chị từ ghế, lên bàn, lên trang sách.

“Nào,” Merlot nói. “Cái keo dính, ở đây này, ngon lắm đấy, còn các cạnh giấy thì giòn tan, cũng ngon tuyệt.” Nó gặm ngay một cạnh của trang giấy và quay sang nhìn Despereaux.

“Nhóc con thử đi,” nó nói. “Đầu tiên là vị hăng của keo và sau đó là cái giòn tan của giấy. Còn những đường loằng ngoằng này nữa. Thơm ngon lắm nhé.”

Despereaux nhìn xuống quyển sách, và có điều gì đó khác thường đã xảy ra. Những ký hiệu trên các trang giấy, những đường “loằng ngoằng” như Merlot đã gọi ấy, tự sắp thành các hình. Các hình ấy lại tự sắp thành các từ, và các từ ấy đọc lên thành một cụm từ kỳ diệu: Ngày xửa ngày xưa.

“Ngày xửa ngày xưa,” Despereaux thì thầm.

“Gì cơ?” Merlot hỏi.

“Không có gì.”

“Ăn đi,” Merlot nói.

“Em không thể ăn được,” Despereaux nói, lùi xa khỏi cuốn sách.

“Tại sao?”

“Ừm,” Despereaux nói. “Như thế sẽ làm hỏng câu chuyện mất.”

“Câu chuyện? Câu chuyện nào?” Merlot nhìn chú chằm chằm. Một mẩu giấy đung đưa trên đầu một trong những sợi râu cáu kỉnh của nó. “Đúng như cha đã nói khi mày mới sinh ra. Có gì đó không ổn với mày.” Nó quay người phóng ra khỏi thư viện để về kể với cha mẹ nỗi thất vọng mới nhất này.

Despereaux chờ đến khi chị đi hẳn, rồi chú tiến đến, đưa một chân ra, chạm vào những từ đáng yêu kia. Ngày xửa ngày xưa.

Chú rùng mình. Chú hắt hơi. Chú xì mũi vào chiếc khăn tay.

“Ngày xửa ngày xưa,” chú nói to lên, ngâm nga thưởng thức âm thanh của nó. Và rồi, lần theo từng từ một bằng bàn chân mình, chú đọc câu chuyện về một nàng công chúa xinh đẹp và người hiệp sĩ dũng cảm đã phục tùng và tôn kính nàng.

Despereaux chưa biết điều này, nhưng chính chú, rất sớm thôi, sẽ cần phải dũng cảm.

Tôi đã nói đến chuyện bên dưới tòa lâu đài có một ngục tối hay chưa nhỉ? Trong ngục ấy có chuột cống. Lũ chuột cống to tướng. Lũ chuột cống xấu tính.

Despereaux được định mệnh an bài sẽ phải gặp lũ chuột cống ấy.

Hỡi độc giả, người phải biết rằng một số phận đầy thú vị (có khi dính dáng đến chuột cống, có khi không) đang chờ đợi gần như tất cả những kẻ, dù là chuột hay là người, không chịu tuân theo lẽ thường.