hực ra thì khi Yossarian trở về từ bệnh viện, trong lều của y không có ai ngoài Orr và một xác chết. Xác chết trong lều của Yossarian là một tai họa, và Yossarian không thích người đó mặc dù chưa nhìn thấy anh ta bao giờ. Việc có xác chết nằm ở đó suốt ngày đã khiến cho Yossarian tức giận tới mức y phải đến bàn trực nhiều lần để than phiền với trung sĩ Towser, gã này thậm chí còn không chịu thừa nhận rằng xác chết đó có tồn tại, nên dĩ nhiên là giờ Yossarian không còn đến đó than phiền nữa. Việc khiếu nại trực tiếp lên thiếu tá Major còn tuyệt vọng hơn, gã này là chỉ huy của phi đoàn, dài ngoằng và xương xẩu, nhìn hơi giống Henry Fonda khi đang bị trầm cảm, thường nhảy luôn ra khỏi cửa sổ phòng làm việc mỗi khi Yossarian hung hăng bước qua trung sĩ Towser để tới nói với gã về chuyện đó. Xác chết trong lều của Yossarian quả là không dễ sống chung. Xác chết đó thậm chí còn làm phiền cả Orr, một người cũng không dễ sống chung chút nào, cũng là người mà vào ngày Yossarian trở về đang hàn nối vòi dẫn gas vào lò sưởi mà gã đã khởi công từ khi Yossarian còn nằm viện.

“Anh đang làm gì vậy?” Yossarian cảnh giác hỏi khi bước vào trong lều, mặc dù y đã biết ngay đó là gì rồi.

“Ở đây bị rò rồi,” Orr nói. “Tôi đang cố chữa.”

“Làm ơn dừng lại đi,” Yossarian nói. “Anh đang làm tôi căng thẳng đấy.”

“Hồi còn bé,” Orr đáp lời, “tôi thường đi loanh quanh cả ngày, táo dại ngậm trong má. Mỗi quả một bên.”

Yossarian, đang lấy đồ vệ sinh cá nhân ra khỏi chiếc túi vải bố quân dụng, bèn gạt luôn cái túi sang một bên mà cảnh giác suy nghĩ. Một phút trôi qua. “Tại sao?” cuối cùng y buộc phải cất tiếng hỏi.

Orr đắc thắng cười khúc khích. “Bởi vì táo tốt hơn hạt dẻ,” gã trả lời.

Orr đang quỳ trên sàn. Gã không ngơi tay, tháo cái vòi, cẩn thận trải tất cả những chi tiết nhỏ xíu ra, đếm số lượng và kỹ lưỡng nghiên cứu từng thứ một như thể chưa từng thấy thứ gì như thế, sau đó lắp tất cả lại hoàn chỉnh, rồi lại tháo ra, cứ như thế mãi mà vẫn không hề mất đi kiên nhẫn và thích thú, không có dấu hiệu mệt mỏi, không có vẻ gì sẽ kết thúc. Yossarian quan sát gã sửa chữa, và cảm thấy chắc chắn là mình sẽ buộc phải tàn nhẫn mà giết gã ngay nếu như gã không ngừng lại. Đôi mắt y di chuyển về phía con dao săn được người chết treo ở trên thanh mắc màn vào ngày đến. Con dao được treo bên cạnh bao súng da rỗng của người chết, khẩu súng trong đó đã bị Havermeyer ăn trộm.

“Khi tôi không thể kiếm được táo dại,” Orr tiếp tục kể, “tôi sẽ dùng hạt dẻ. Hạt dẻ này có cùng kích cỡ với táo dại và thực ra thì có hình dáng đẹp hơn, mặc dù hình dáng chả quan trọng gì.”

“Tại sao anh lại đi lang thang với những quả táo trong má?” Yossarian hỏi lại. “Tôi muốn hỏi điều đó đấy.”

“Bởi vì chúng có hình dáng đẹp hơn hạt dẻ,” Orr trả lời. “Tôi chả vừa nói với anh rồi còn gì.”

“Tại sao,” Yossarian trìu mến chửi gã, “đồ chó đẻ tà ác, giỏi cơ khí, bị ruồng bỏ kia, sao anh lại đi lang thang với một thứ gì đấy trong má kia chứ?”

“Không,” Orr nói, “không phải một thứ bất kỳ gì đấy. Tôi đi lang thang với táo dại ngậm trong má. Khi không kiếm được táo dại thì tôi sẽ dùng hạt dẻ. Ở trong má tôi.”

Orr cười hinh hích. Yossarian quyết định sẽ ngậm miệng không nói nữa. Orr chờ đợi. Yossarian đợi còn lâu hơn.

“Mỗi quả ở một bên má,” Orr nói.

“Tại sao?”

Orr chộp lấy. “Tại sao gì cơ?”

Yossarian lắc đầu, mỉm cười và từ chối không nói gì cả.

“Có một điều khá thú vị về chiếc van này,” Orr nói to.

“Điều gì vậy?” Yossarian hỏi.

“Bởi vì tôi muốn…”

Yossarian biết ngay. “Ôi Chúa ơi! Tại sao anh lại muốn…”

“… đôi má hình quả táo.”

“… đôi má hình quả táo?” Yossarian hỏi.

“Tôi muốn có má quả táo,” Orr nhắc lại. “Ngay từ khi còn nhỏ tôi đã muốn một ngày nào đó mình sẽ có má quả táo, và tôi đã quyết định sẽ tập luyện cho tới khi có má quả táo thật, và có Chúa chứng giám, tôi đã thực sự tập luyện vất vả, và đây là cách mà tôi đã làm: để táo dại vào trong má cả ngày.” Gã lại cười hinh hích. “Mỗi bên một quả.”

“Tại sao anh lại muốn có má quả táo?”

“Không phải tôi muốn có má quả táo,” Orr nói. “Tôi muốn có má thật bự. Tôi không quan tâm lắm đến màu sắc, nhưng tôi muốn chúng phải to. Việc tôi tập luyện thế này cũng giống như một trong mấy gã điên ta đã đọc trên báo, những kẻ cả ngày đi bóp những quả bóng cao su chỉ để cho khỏe tay. Thực ra thì tôi cũng là một trong mấy gã điên đó. Tôi cũng vẫn thường đi lang thang cả ngày với bóng cao su trong tay.”

“Tại sao?”

“Tại sao gì cơ?”

“Tại sao anh lại đi lang thang cả ngày với những quả bóng cao su trong tay?”

“Bởi vì bóng cao su…” Orr nói.

“… thì tốt hơn quả táo dại?”

Orr gật đầu cười khẩy. “Tôi làm vậy để giữ thể diện trong trường hợp có ai đó bắt gặp tôi đang đi lang thang với những quả táo dại trong má. Với những quả bóng cao su trong tay, tôi có thể chối rằng không có quả táo dại nào trong má. Mỗi lần có ai đó hỏi tại sao tôi lại đi lang thang với táo dại trong má thì tôi chỉ việc mở lòng bàn tay ra và chỉ cho họ biết rằng tôi đi lang thang với những quả bóng cao su, chứ không phải là với những quả táo dại, và chúng đang nằm trong tay tôi, chứ không phải là trong má. Đó là một câu chuyện hay. Nhưng tôi chẳng thể biết được liệu giải thích như thế có được hay không, bởi vì không dễ gì khiến cho người khác có thể hiểu được anh đang nói gì khi đang có hai quả táo dại trong má.”

Đến đây thì Yossarian cảm thấy khó mà hiểu nổi nữa, và một lần nữa y lại tự hỏi liệu có phải Orr đang nói chuyện với y trong khi đầu lưỡi đang nằm trong một bên má quả táo của gã.

Yossarian quyết định sẽ không thốt ra một từ nào nữa. Sẽ vô ích thôi. Y biết Orr, và y biết sẽ chẳng có cơ hội chết tiệt nào để y có thể tìm được ở gã lý do gã muốn có má bự. Chẳng ích gì hơn lần Yossarian hỏi gã sao buổi sáng hôm đó ở Rome cô điếm của Nately lại cứ cầm giày nện vào đầu gã trong hành lang chật chội bên ngoài cửa phòng đang mở toang của em gái cô ta. Cô ta cao và lực lưỡng, tóc dài, mạch máu xanh rừng rực chằng chịt chi chít ở những chỗ thớ thịt mềm và mỏng nhất trên làn da mềm mại màu ca cao, và cô ta liên tục chửi thề và ré lên và bật thật cao lên không trung trên đôi chân trần để có thể nện quả gót giày nhọn hoắt trúng đỉnh đầu gã. Cả hai đều trần truồng, và họ đã gây náo động tới mức lôi được cả cái nhà thổ đó ra ngoài hành lang xem, mỗi đôi đứng ở một cửa, tất cả đều khỏa thân ngoại trừ một bà già đeo tạp dề mặc áo len miệng đang lầm bầm quở trách và một lão già phóng đãng quang quác bình phẩm suốt vụ việc với một vẻ hân hoan bề trên đầy thèm khát. Cô gái cứ ré lên thì Orr lại cười. Mỗi lần cô ta tiếp đất cùng gót giày bổ xuống đầu Orr thì gã lại cười to hơn, khiến cô nàng điên tiết thêm mà lại bay lên cao hơn nữa để có thể phang mạnh hơn nữa vào cái đầu bù xù của gã, cặp vú khổng lồ lại được dịp tung bay như cờ căng gió, đôi mông và cặp giò khỏe mạnh lùi tiến nhịp nhàng, tất cả như một mỏ quặng phì nhiêu kinh dị. Cô nàng cứ ré lên và Orr cứ cười hinh hích cho tới lúc cô ta thét lên và hạ đo ván gã bằng một cú nện ra trò ngay chỗ thái dương, khiến gã thôi hinh hích và phải lập tức nhập viện trên cáng với một lỗ thủng trên đầu, có điều cái lỗ không sâu lắm và chỉ gây choáng một chút nên Orr chỉ được nghỉ không phải ra trận có mười hai ngày.

Không ai có thể hiểu được điều gì đã xảy ra, ngay cả lão già quang quác và bà già lầm bầm kia, những người ở vị trí có thể thấy được tất cả những gì đã xảy ra trong cái nhà thổ khổng lồ bất tận với vô số phòng ngủ đối diện nhau qua những hành lang chật hẹp tỏa đi theo các hướng đối diện từ phòng khách buông mành chỉ có một ngọn đèn ấy. Mỗi lần gặp lại Orr sau đó cô ta đều vén váy lên quần lót vải co dãn trắng và, vừa tục tĩu chế nhạo, vừa chĩa cái bụng rắn chắc, tròn xoe vào gã, khinh miệt chửi rủa gã và rồi phá lên cười khùng khục khi nhìn thấy gã hinh hích cười sợ hãi nấp sau lưng Yossarian. Gã đã làm gì, hay đã cố gắng làm gì, hay định làm gì nhưng thất bại ở đằng sau cánh cửa đóng kín của căn phòng em gái cô điếm của Nately, tất cả vẫn là bí mật. Cô nàng không kể cho ai biết, dù là cô điếm của Nately, bất cứ cô điếm nào khác, hay Nately và Yossarian. Orr có thể sẽ nói, nhưng Yossarian đã quyết định sẽ không thốt ra một lời nào nữa.

“Anh có muốn biết tại sao tôi lại muốn có má bự không?” Orr hỏi.

Yossarian vẫn ngậm chặt miệng.

“Anh có nhớ không?” Orr nói, “lần ở Rome cô nàng ghét anh đó cứ nện gót giày lên đầu tôi ấy? Anh có muốn biết tại sao cô ta đánh tôi không?”

Quả là không thể tưởng tượng được gã đã làm gì khiến cô nàng giận tới mức phải nện vào đầu gã tới tấp trong suốt mười lăm, hai mươi phút, tuy vẫn chưa giận tới mức túm lấy chân gã xốc ngược lên mà dộng đầu gã vào đâu đấy cho lòi óc ra. Cô nàng dĩ nhiên là đủ cao, còn Orr dĩ nhiên là đủ thấp. Orr có bộ răng thỏ và cặp mắt lồi phù hợp với đôi má bự, gã thậm chí còn nhỏ hơn cả thằng nhóc Huple, một kẻ kém may mắn khi sống ở phía bên kia đường ray, trong một cái lều ở khu hành chính nơi Hungry Joe gào thét hằng đêm trong giấc ngủ.

Khu hành chính nơi Hungry Joe đã dựng lều sai chỗ nằm ở trung tâm của phi đoàn, giữa một bên là hào đường tàu, với những đường ray hoen gỉ, và một bên là mặt đường nghiêng rải nhựa màu đen. Mấy gã có thể chăn được gái dọc theo con đường này nếu biết cách hứa hẹn sẽ đưa gái tới chỗ gái muốn, những cô gái đẫy đà, trẻ trung, quê kệch, miệng cười toe toét khoe hàm răng thiếu, mấy gã có thể lái xe chở họ tạt khỏi con đường rồi cùng nằm trên cỏ dại. Yossarian cũng làm vậy bất cứ khi nào có thể, mặc dù không thường xuyên như Hungry Joe, kẻ có thể lấy được chiếc xe Jeep nhưng lại không biết lái, vẫn năn nỉ y hãy thử. Dãy lều cho đám lính trơn trong phi đoàn nằm ở bên kia con đường, dọc theo bãi chiếu phim ngoài trời nơi ngày ngày mua vui cho đám người đang sắp chết, nơi các đội quân ngu ngốc vẫn choảng nhau suốt đêm trên một màn hình có thể gấp lại được, cũng là nơi chiều hôm đó một đoàn văn công U.S.O.(6) đã đến.

Các đoàn văn công U.S.O. do tướng P.P. Peckem điều đến, ông đã chuyển trụ sở của mình lên tận Rome và chẳng còn việc gì khác để làm trong khi lên kế hoạch chống lại tướng Dreedle. Peckem là một tướng cực kỳ coi trọng sự ngăn nắp. Ông ta là một vị tướng rất nhanh nhẹn, tinh tế và tỉ mỉ, biết cả chu vi của xích đạo, và luôn luôn viết “tăng cường” mỗi khi ý của ông là “tăng”. Ông là một cái gai, và không ai biết điều này rõ hơn tướng Dreedle, ông này vừa bị chọc giận bởi một mệnh lệnh gần đây của tướng Peckem yêu cầu tất cả các lều trong vùng chiến sự thuộc Địa Trung Hải phải được dựng thành hàng song song với nhau, sao cho tất cả cửa ra vào đều phải kiêu hãnh hướng về Đài Tưởng niệm Washington. Đối với tướng Dreedle, người luôn mặc quân phục chiến đấu, thì điều này có vẻ như quá ư nhảm nhí. Hơn nữa, việc các lều dưới trướng tướng Dreedle được dựng như thế nào chẳng liên quan khỉ gì tới tướng Peckem. Vậy nên sau đó đã xảy ra một cuộc tranh cãi sôi động về mặt pháp chế giữa hai ông tướng này và kết quả cuối cùng được xử nghiêng về phía tướng Dreedle nhờ Wintergreen, một cựu binh nhất, gã bưu tín viên trong trụ sở quân đoàn Không lực Hai mươi bảy. Wintergreen quyết định kết quả bằng cách quẳng tất cả thư từ do tướng Peckem gửi vào thùng rác. Gã thấy chúng quá dài dòng. Trong khi đó, quan điểm của tướng Dreedle được thể hiện một cách ít văn vẻ hơn lại làm hài lòng cựu binh nhất Wintergreen và được mau chóng chuyển đi theo đúng quy định. Tướng Dreedle chiến thắng vì không có đối thủ.

Để giành lại địa vị đã mất, tướng Peckem bắt đầu điều đến các đoàn văn công U.S.O. với số lượng lớn chưa từng thấy và đích thân giao cho đại tá Cargill trách nhiệm phải tạo ra đủ nhuệ khí cho binh lính.

Nhưng chẳng có chút nhuệ khí nào trong liên đoàn của Yossarian. Trong liên đoàn của Yossarian chỉ có ngày một nhiều hơn cả sĩ quan lẫn lính trơn nghiêm trang tìm gặp trung sĩ Towser nhiều lần trong một ngày chỉ để hỏi xem đã có giấy cho phép họ về nhà chưa. Đó là những người đã bay đủ năm mươi nhiệm vụ. Những người như vậy giờ đã nhiều hơn so với lúc Yossarian phải nhập viện, và họ vẫn chờ đợi. Họ lo lắng và họ cắn móng tay. Họ rất kỳ cục, như là những gã trai trẻ vô dụng đang bị trầm cảm. Họ đi ngang, như bọn cua. Họ đợi có giấy cho phép họ ra khỏi trụ sở quân đoàn Không lực Hai mươi bảy ở Ý về nhà, và trong lúc chờ đợi họ không biết làm gì ngoài lo lắng và cắn móng tay và nghiêm trang tìm gặp trung sĩ Towser chỉ để hỏi xem giấy đã về chưa.

Họ đang phải chạy đua với thời gian và họ biết điều đó, bởi vì kinh nghiệm cay đắng cho họ biết rằng đại tá Cathcart có thể lại tăng số lượng nhiệm vụ phải hoàn thành lên bất cứ lúc nào. Họ chẳng thể làm gì ngoài chờ đợi. Chỉ Hungry Joe là có việc để làm mỗi khi xong một nhiệm vụ. Gã la hét trong ác mộng và giành chiến thắng khi choảng nhau với con mèo của Huple. Hungry Joe cầm máy ảnh lên hàng ghế đầu để chụp tất cả các buổi biểu diễn của U.S.O. và luôn cố chụp từ dưới lên một cô ca sĩ tóc vàng với hai quả bưởi bự trong bộ đầm kim sa lúc nào cũng như sẵn sàng bật tung. Những bức ảnh chưa bao giờ được công bố.

Đại tá Cargill, chuyên viên thu xếp rắc rối giúp tướng Peckem, là một gã đàn ông to khỏe. Trước chiến tranh gã từng là một trưởng phòng marketing nhanh nhảu, bốp chát và hung hãn. Gã là một trưởng phòng marketing rất tồi. Đại tá Cargill làm marketing tồi đến mức gã được rất nhiều công ty săn đuổi vì họ muốn thua lỗ để trốn thuế. Khắp thế giới văn minh, từ khu Battery Park cho tới phố Fulton, gã được biết đến là một người đáng tin cậy trong việc giảm thuế nhanh chóng. Gã trở nên rất có giá, bởi vì thất bại đến chẳng dễ chút nào. Gã phải bắt đầu làm từ trên đỉnh, rồi đi xuống, và với những người bạn đầy cảm thông ở Washington, thì việc mất tiền là chuyện không hề đơn giản. Phải mất nhiều tháng làm việc vất vả và cẩn thận lên kế hoạch sai. Một người đặt sai chỗ, tổ chức sai, tính toán sai, bỏ sót tất cả mọi yếu tố và mở toang tất cả các lỗ hổng, thế rồi ngay khi ta nghĩ mình đã làm xong việc thì chính phủ lại cho ta cả một cái hồ hay một khu rừng hoặc một mỏ dầu và phá hỏng bét nỗ lực thua lỗ. Nhưng ngay cả với hoàn cảnh bất lợi như vậy thì ta vẫn luôn có thể tin cậy đại tá Cargill trong việc đưa những doanh nghiệp ăn nên làm ra nhất xuống hố. Đó là năng khiếu bẩm sinh của gã chứ không phải vay mượn từ ai hết.

“Hỡi anh em,” đại tá Cargill bắt đầu nói tại phi đoàn của Yossarian, cẩn thận ngừng lời lại một lúc rồi mới nói tiếp. “Các anh là những sĩ quan Mỹ. Không có sĩ quan quân đội nước nào khác trên thế giới có thể tuyên bố được như vậy. Hãy nghĩ về điều này.”

Trung sĩ Knight suy nghĩ và lịch sự thông báo với đại tá Cargill rằng gã đang nói chuyện với lính trơn, còn các sĩ quan đang đợi gã ở phía bên kia phi đoàn. Đại tá Cargill lập tức cảm ơn Knight và bước đi, mặt bừng lên tự mãn. Gã rất tự hào vì hai mươi chín tháng tại ngũ đã không làm thui chột năng khiếu làm hỏng việc của mình.

“Hỡi anh em,” gã lại bắt đầu nói như vậy với các sĩ quan, cẩn thận dừng lại một chút. “Các anh là những sĩ quan Mỹ. Không có sĩ quan quân đội nước nào khác trên thế giới có thể tuyên bố như vậy. Hãy nghĩ về điều này.” Gã đợi một lúc để cho họ có thời gian suy nghĩ. “Những người này là khách của các anh!” đột nhiên gã quát lên. “Họ đã đi hơn ba nghìn dặm để tới đây tiêu khiển cho các anh. Họ sẽ cảm thấy như thế nào nếu như không có ai đến xem? Tinh thần của họ sẽ ra sao? Này, các anh ạ, chuyện này cũng chả ảnh hưởng quái gì tới tôi. Nhưng hãy nhìn cô gái đang muốn chơi phong cầm cho các anh ngày hôm nay đã đủ lớn để làm mẹ. Các anh sẽ cảm thấy ra sao nếu mẹ của các anh đi cả nghìn dặm để chơi phong cầm cho những đội quân không muốn xem bà biểu diễn? Liệu đứa trẻ có mẹ ở độ tuổi của cô gái chơi phong cầm kia sẽ nghĩ gì khi nó lớn lên và biết được chuyện này? Tất cả chúng ta đều biết câu trả lời. Nào, các anh, đừng hiểu lầm tôi. Tất cả chuyện này đều là tự nguyện, tất nhiên rồi. Tôi hẳn là viên đại tá kém hào hứng nhất trần đời với việc ra lệnh cho các anh đến xem và thưởng thức buổi biểu diễn của U.S.O. đó, nhưng tôi muốn tất cả các anh, người nào không bị ốm nặng tới mức phải nằm viện, phải đến buổi biểu diễn U.S.O. ngay lập tức và thưởng thức nó, đây là một mệnh lệnh!”

Yossarian thực sự thấy đã ốm nặng tới mức có thể quay trở lại bệnh viện, và cảm thấy càng ốm thêm sau khi hoàn thành thêm ba nhiệm vụ bay nữa mà bác sĩ Daneeka vẫn buồn bã lắc đầu và từ chối cho y giải nhiệm.

“Anh nghĩ là chỉ mình anh gặp rắc rối?” bác sĩ Daneeka bi ai quở trách y. “Còn tôi thì sao? Suốt tám năm học nghề y tôi đã ăn lạc qua ngày. Hết lạc, tôi đã phải sống nhờ thức ăn cho gà trong phòng làm việc của mình cho đến khi dựng lên được một phòng khám tươm tất với tiền kiếm được chỉ vừa đủ bù chi phí. Sau đó, ngay vào lúc phòng khám bắt đầu có lời thì họ bắt tôi nhập ngũ. Tôi chẳng thể hiểu được anh đang than phiền về chuyện gì nữa.”

Bác sĩ Daneeka là bạn của Yossarian và không thể làm được gì trong phận sự của ông để giúp đỡ y được. Yossarian chăm chú lắng nghe khi bác sĩ Daneeka kể cho y nghe về đại tá Cathcart ở liên đoàn, người muốn lên cấp tướng, về tướng Dreedle ở không đoàn và nữ y tá của tướng Dreedle, về tất cả các tướng khác ở trụ sở chỉ huy Không lực Hai mươi bảy, những người từng khăng khăng rằng chỉ cần xong bốn mươi nhiệm vụ là sẽ hoàn thành nhiệm kỳ bay.

“Tại sao anh không cười lên và tận hưởng cuộc sống?” ông rầu rĩ khuyên bảo Yossarian. “Hãy như Havermeyer ấy.”

Yossarian giật mình khi nghe lời khuyên này. Havermeyer là phi công cắt bom trưởng không bao giờ chọn cách tránh khỏi mục tiêu ngay cả khi có nguy hiểm và do vậy đã làm tăng nguy cơ bị bắn rơi cho tất cả những người bay cùng đội hình với gã.

“Havermeyer, thế quái nào mà anh chẳng bao giờ biết bay tránh đi khi có nguy hiểm vậy hả?” thường thì bọn họ sẽ giận dữ chất vấn gã sau mỗi chuyến bay.

“Này, các anh hãy để cho đại úy Havermeyer yên,” thường thì đại tá Cathcart sẽ ra lệnh. “Anh ta là người cắt bom khủng nhất mà chúng ta có đấy.”

Havermeyer cười toét miệng, gật đầu và cố giải thích với mọi người về cách gã dùng dao đi săn để khía đạn thường thành đạn nở(7) rồi bắn chuột đồng ngay trong lều mình tối tối. Havermeyer là tay cắt bom khủng nhất mà bọn họ có, nhưng gã luôn giữ nguyên cao độ và bay thẳng từ điểm xuất phát tới mục tiêu, thậm chí còn bay quá mục tiêu một quãng xa nữa cho đến khi gã nhìn thấy những quả bom chạm đất và phát nổ thành một cú phụt chớp nhoáng màu cam đột ngột lóe lên bên dưới màn khói mịt mù, những mảnh vụn cuồng nộ phun lên thành những đợt sóng khổng lồ cuồn cuộn màu đen và xám. Havermeyer đã khiến cho những gã trai người trần mắt thịt trong sáu chiếc máy bay sợ đến đờ người, ngồi yên bất động như lũ vịt chờ thịt khi gã cứ chăm chú dõi theo những quả bom rơi qua cái mũi đeo kính phi công và cho những tay súng Đức bên dưới đủ thời gian cần thiết để ngắm và kéo cò, giật dây, bấm nút hay bất kỳ việc của khỉ ma toi nào mà họ vẫn thường làm mỗi khi họ muốn giết những người không quen biết.

Havermeyer là phi công cắt bom trưởng không bao giờ trượt mục tiêu. Yossarian cũng là phi công cắt bom trưởng nhưng đã bị giáng cấp bởi vì y không còn quan tâm đến việc có thả bom trúng mục tiêu hay không. Y đã lựa chọn giữa sống mãi mãi hoặc chết khi tấn công, và nhiệm vụ duy nhất của y mỗi khi cất cánh là làm sao để hạ cánh mà còn sống.

Mọi người rất thích được bay sau Yossarian, y bay tới mục tiêu theo đủ mọi hướng, đủ mọi độ cao, tăng tốc khi tới gần, thăng thiên, bổ nhào, xoáy và lượn rất nhanh và lắt léo tới mức điều duy nhất mà năm phi công trong cùng tổ bay với y có thể làm chỉ là theo đúng đội hình với y, chỉ giữ nguyên độ cao trong khoảng hai đến ba giây để thả bom rồi lại phóng đi trong tiếng rú của động cơ, và ngoặt tay lái xé trời bay đi mỗi khi gặp phải những hàng rào súng phòng không kinh tởm, nhanh tới mức chẳng mấy chốc cả sáu máy bay đã tóe ra khắp bầu trời như những lời cầu nguyện, mỗi chiếc là một miếng mồi ngon cho chiến đấu cơ của Đức, với Yossarian thì như vậy cũng chẳng sao vì giờ Đức cũng chẳng còn chiến đấu cơ nữa, và y cũng không muốn có chiếc nào bị nổ gần y, nếu điều đó xảy ra. Chỉ khi đã bỏ xa mọi Sturm und Drang(8) lại phía sau thì y mới mệt mỏi chỉnh lại chiếc mũ chống đạn cho ngay ngắn trên cái đầu đang vã mồ hôi và thôi không gào lên để chỉ đường cho McWatt đang lái nữa, vào một thời điểm như thế thì gã này chả còn thắc mắc gì ngoài việc bom đã rơi ở đâu.

“Hết bom trong khoang rồi đấy,” trung sĩ Knight ở ghế sau trả lời.

“Ta đã đánh trúng cây cầu đó chưa?” McWatt hỏi.

“Tôi không nhìn rõ, thưa sếp, lúc trước ngồi ở ghế sau tôi cứ bị xóc nẩy lên nẩy xuống nên chẳng thấy được gì. Giờ thì khói lại mù mịt khắp nơi nên tôi cũng không thấy nốt.”

“Này, Aarfy, bom có rơi trúng mục tiêu không?”

“Mục tiêu nào cơ?” đại úy Aardvaark, tay hoa tiêu mũm mĩm hút tẩu của Yossarian nói, nhìn vào đống bản đồ hổ lốn mà gã đã vẽ ở bên cạnh Yossarian phía đầu máy bay. “Tôi nghĩ là chúng ta chưa tới mục tiêu đâu. Ta tới mục tiêu chưa vậy?”

“Yossarian, bom có rơi trúng mục tiêu không?”

“Bom nào cơ?” Yossarian trả lời, điều duy nhất y quan tâm là hỏa lực phòng không.

“Giời ơi,” McWatt véo von, “cái của khỉ gì thế này.”

Yossarian cóc thèm quan tâm xem liệu y có đánh trúng mục tiêu hay không, miễn là Havermeyer hay một trong số những người cắt bom trưởng khác đã đánh trúng, và họ sẽ không phải quay lại chỗ đó. Thỉnh thoảng lại có người nổi nóng với Havermeyer và đấm gã.

“Tôi đã bảo các anh hãy để cho đại úy Havermeyer được yên thân,” đại tá Cathcart giận dữ cảnh cáo tất cả bọn họ. “Tôi đã nói rằng anh ta là tay cắt bom khủng nhất mà chúng ta có, phải không?”

Havermeyer lại toét miệng cười khi có sự can thiệp của viên đại tá và nhét thêm một mẩu kẹo lạc nữa vào miệng.

Havermeyer đã trở nên rất thiện nghệ trong nghề bắn chuột đồng giữa đêm tối với khẩu súng gã chôm được từ xác chết trong lều Yossarian. Mồi của gã là một thanh kẹo và gã sẽ hình dung trước cảnh tượng đó ở trong bóng tối khi ngồi đợi chuột tới cắn rỉa, một ngón của bàn tay kia móc vào một vòng dây nối từ khung màn tới một chuỗi các bóng đèn điện ở phía trên. Sợi dây căng như dây đàn banjo, và chỉ một cú kéo nhẹ cũng bật điện sáng và làm lóa mắt con mồi đang run rẩy. Havermeyer sẽ hớn hở cười như nắc nẻ khi quan sát loài động vật có vú tí hon này đông cứng lại và đảo cặp mắt kinh hãi nhìn quanh, hoảng loạn tìm kẻ xâm nhập. Havermeyer sẽ đợi đúng đến khi cặp mắt đó nhìn vào mắt gã thì sẽ phá lên cười to đồng thời kéo cò súng, cơ thể lông lá ấy liền bắn tung tóe lên khắp lều sau một cú va đập cực mạnh và gửi trả linh hồn nhút nhát ấy cho Đấng Sáng Thế của nó.

Một lần vào đêm khuya, một cú bắn chuột của Havermeyer đã khiến Hungry Joe chân trần lao về phía gã, rít lên quát tháo đoạn trút hết đạn từ khẩu.45 của mình vào lều của Havermeyer trên đường lao xuống một bên con hào, leo lên từ bên kia, rồi trong chớp mắt mất hút vào một trong những rãnh sâu đã xuất hiện như có phép lạ bên cạnh mỗi lều ngay buổi sáng sau khi Milo Minderbinder đánh bom cả phi đoàn. Lúc đó là ngay trước bình minh trong Trận Vây Thành Bologna Vĩ Đại, khi những người chết cụt lưỡi tràn ngập bóng đêm như những bóng ma sống và Hungry Joe gần như đã mất trí bởi vì gã đã hoàn thành nhiệm vụ mà chưa được xếp lịch để bay tiếp. Khi mọi người bốc được gã lên khỏi đáy cái rãnh ẩm thấp, Hungry Joe đang lảm nhảm những câu rời rạc, gã lảm nhảm về rắn, chuột và nhện. Mọi người chiếu đèn xuống để kiểm tra. Không thấy gì cả ngoài vài phân nước mưa ứ đọng.

“Các anh thấy chưa?” Havermeyer reo lên. “Tôi đã bảo rồi mà. Tôi đã bảo các anh là gã bị điên, phải không?”

6. Tức United Services Organization - tổ chức phi lợi nhuận đưa các hoạt động giải trí tới phục vụ quân đội Mỹ đóng ở khắp nơi trên thế giới.

7. Loại đạn mà đầu có rãnh khía hoặc khoang rỗng, dễ vỡ hoặc biến dạng khi vào trong cơ thể, làm vết thương nặng hơn.

8. Nguyên văn tiếng Đức, thường được dịch là Bão táp và Xung kích, Bão táp và Căng thẳng hay Bão táp và Thúc giục, là tên trào lưu nghệ thuật nổi bật của Đức thế kỷ 18.