ứa con gái nằm gối đầu trên bậc cửa tiệm may, ngủ ngon lành. Nó nghiêng khuôn mặt. Một giòng rãi ứa ra từ mép nó. Con nhặng xanh đậu lên giòng rãi và không thèm bay mỗi lần đứa con gái ngứa ngáy, cựa quậy. Nó mặc áo ngắn tay. Không nhìn rõ một vết thương, một mụn ghẻ lở nào mà hai cánh tay nó loang lổ đầy thuốc đỏ. Ánh nắng chiếu xuống nó. Trông thấy lớp bụi và làn khói mỏng bốc lên. Bộ quần áo của nó bẩn lắm.

Nằm cạnh đứa con gái là một đứa bé chừng hai, ba tuổi. Nó ngậm núm vú ngủ say sưa. Người đàn bà ngồi gần đó, lần mép áo, gấu quần, bắt trứng rận. Thỉnh thoảng, đưa lên miệng cắn «đốp» một cái. Bỗng người đàn bà duỗi chân đạp đứa con gái một cái thật mạnh:

Ngủ hoài lấy cứt mà đổ vô miệng, hả?

Con bé lăn một vòng. Đầu nó rơi cái bịch xuống vỉa hè. Nhưng nó vẫn chưa mở mắt. Người đàn bà xích lại, đạp thêm cái nữa.

– Tổ cha mày, ngủ chi ngủ dữ vậy!

Con bé mở mắt ngơ ngác. Rồi vụt ngồi dậy khi nhìn thấy bộ mặt giận dữ của người đàn bà.

– Dậy đi!

Con bé mím môi:

– Má biểu chiều nay nghỉ. Người đàn bà xỉa xói:

– Nghỉ nghỉ thì nhịn, thì vốc cứt mà ăn. Mấy giờ rồi?

– Con không biết.

– Biết hả, mày biết cái con mụ nội mày. Chiều nay không đem về ba chục đồng biết tay tao.

Con bé dụi mắt:

– Sáng con đưa má năm chục lận. Người đàn bà quát:

– Thằng bố mày cướp hết đi hút rồi.

Con bé biết thân phận, không dám nói thêm. Nó lôi trong cái giỏ ra một lọ thuốc đỏ và nắm bông gòn. Con bé lấy bông thấm thuốc bôi lên cánh tay. Người đàn bà dãy đành đạch:

– Đồ đĩ ngựa! Hết thuốc của mụ nội mày rồi. Chiều nay mày bế ông ngoại mày đi.

Con bé vội lết tới, đánh thức đứa nhỏ dậy. Thằng ôn khóc thét. Người đàn bà cốc lên đầu con bé đau điếng:

– Đĩ ngựa, đánh thức ông ngoại mày dậy làm sao mà băng bó nổi.

Con bé ứa nước mắt. Người đàn bà đạp nó văng xa. Rồi vỗ về đứa nhỏ, lấy thuốc đỏ bôi tùm lum trên mặt nó. Đoạn mụ quấn băng quanh trán thằng nhỏ. Cứ y hệt nó bị thương nặng lắm. Xong xuôi, người đàn bà ra lệnh:

– Ẵm nó đi!

Con bé với tay xoa đầu. Nó mon men tới chỗ thằng nhỏ và bế nó băng ngang sang đường. Người đàn bà dặn với:

– Không đủ ba chục đừng về nhìn mặt tao, nghe chưa? Con mèo nhỏ đã tha con chuột lớn đi được một quãng.

Người đàn bà la lớn:

– Nè!

Con bé quay lại:

– Dạ.

– Cấm mày ăn quà đó. Hễ gặp mày lén ăn quà, tao xé xác mày ra.

Con bé nhớ kỹ lời đó từ lâu rồi, từ ngày nó được nuôi ăn hai bữa để bôi thuốc đỏ, quấn băng trắng vô các tiệm ăn xin tiền.

Tên nó là Hường. Người đàn bà nuôi nó không bao giờ gọi tên nó cả. Mụ luôn miệng kêu nó là đĩ ngựa, chó đẻ. Hường có ba má quê ở miền Trung. Ba má nó bị chết bom cả rồi.

Một ngày kia, người lớn bắt Hường xuống tàu thủy, nói rằng đi tỵ nạn Cộng sản. Hường vô Nam sống cuộc đời mới dưới một túp lều vải. Nó chả phải làm gì. Người ta viện trợ những người tỵ nạn Cộng Sản đủ thứ. Nhưng Hường nhớ quê nhà nó lắm. Nó đã rời lều vải, thơ thẩn ngoài đường cái, nhìn ngắm vu vơ. Rồi Hường gặp một người đàn bà nuôi nó, dậy dỗ nó, dẫn nó lên Sài gòn. Người đàn bà dọa nạt nó. Hường sợ quá không dám khóc, không dám đòi hỏi về trại tỵ nạn. Nó bám vào vợ chồng người xa lạ để đi xin ăn đem tiền về nộp, hy vọng lớn sẽ trốn về quê.

Nhưng hy vọng của con bé mỏng manh quá. Những cái đạp, những lời sỉ mắng của người đàn bà nuôi nó, những trận đòn quắn đít đã làm chết hy vọng về quê ngoài Trung. Số phận nó, như số phận của những đứa đang đi ăn xin, nằm gọn trong tay bọn «trùm cốc». Bọn này dụ dỗ những đứa trẻ bơ vơ, đem về vỉa hè nuôi nấng. Mỗi tay «trùm», ít ra, cũng có hàng chục dân «cốc».

Chúng nó tập trẻ con cách ăn mày. Buổi sáng, đám trẻ phân tán, mỗi đứa kiếm ăn ở một khu vực có nhiều hiệu ăn. «Trùm cốc» ra lệnh mỗi ngày nộp bao nhiêu tiền là đám trẻ phải nộp bấy nhiêu tiền. Thiếu một đồng, «trùm cốc» cho nợ, ngày mai kiếm thêm trả bù. Món nợ lên tới chục bạc, «trùm cốc» phạt không nuôi ăn một bữa.

Khi về nộp tiền, đám trẻ thề sống thề chết không bớt tiền ăn quà hay dấu một cắc. «Trùm cốc» nghe thề xong khám từng đứa. Vô phúc đứa nào dắt cặp quần đồng bạc là ăn một trận đòn thừa sống thiếu chết. Bởi vậy, không đứa nào dám dấu tiền. Đôi khi có đứa dại dột nuốt bạc cắc, đi cầu, moi bạc rửa sạch mua quà ăn cho đỡ thèm. Có đứa thiếu may mắn, bạc kẹt ở cổ họng phải đưa vô nhà thương thí. Trở về vỉa hè, nó là đứa trung thành nhất của «trùm cốc» vì nó nghĩ «trùm cốc» đã cứu mạng nó. Một hai thằng khôn ngoan, cậy gạch vỉa hè dấu tiền. Nhưng hễ bạc cắc được khá thì y như bị ăn trộm. Con bé Hường đã tận mắt trông thấy «trùm cốc» trừng phạt những đứa dấu tiền nên nó không dám dấu tuy nó rất thèm số tiền đủ mua cái vé xe về quê nhà nó.

Vợ chồng «trùm cốc» không phải làm gì. Vợ cờ bạc, chồng hút thuốc phiện hay cá ngựa. Nhà cửa «trùm cốc» xuất hiện trên vỉa hè, xếp đặt công việc và thu tiền. Ban đêm, chúng đi coi cải lương và biến mất. Đám trẻ không nhận vợ chồng «trùm cốc» nếu cảnh sát bắt đứa nào về bót hay tới trại tế bần. Vốn liếng của bọn «trùm cốc» là mấy ve thuốc đỏ, mấy cuộn bông gòn, mấy cuộn băng.

Nhờ đám trẻ, ngày ngày chúng thu về trên dưới ngàn bạc. Đám trẻ lớn dần, trốn «trùm cốc» đi ở đợ. Đời chúng nó rẽ sang khúc mới, chẳng lấy làm gì sáng sủa. Hoặc chúng sẽ gặp anh tài xế, anh gác dan để thành vợ chồng, hoặc chúng sẽ gặp tú bà để trở thành gái mãi dâm. Và, trong những xóm tội, những hài nhi vô phúc thiếu âm đức ra đời. Con trai, lẫn gái lớn lên thành những Dậu, Hội và Hường. Xã hội lẩn quẩn trong vũng bùn nhơ. Trẻ con không có thời thơ ấu. Đàn bà không có thời con gái. Con không cha, vợ không chồng.

Con bé Hường đã rẽ sang phố khác. Ngoảnh lại, không nhìn thấy mụ «trùm cốc» nữa, nó nhéo thằng bé một cái đau điếng. Thằng bé khóc thét lên, con Hường đặt thằng bé rớt cái bịch xuống vỉa hè:

Chết má mày đi!

Thằng bé sợ hãi, nín thinh. Con Hường thương hại, cúi thấp, lấy tay quệt nước mắt, nước mũi cho thằng bé. Nó chợt nhớ ra thằng bé đâu có phải là con của mụ «trùm cốc». Mụ mua thằng bé này hay nhặt nó ở đâu về để sai bọn trẻ ẵm đi xin tiền cho dễ dàng. Người ta thường dễ mủi lòng khi ngó đứa bé mồ côi ẵm đứa em mình mẩy tay chân đỏ lòm thuốc. Người ta cũng phát tởm ngó cảnh gớm ghiếc này khi đang ăn uống. Và người ta bố thí tiền để cảnh gớm ghiếc cút nhanh khỏi mắt người ta. Bọn «trùm cốc» biết rõ tâm lý của người đời nên chúng đã nghĩ ra cách kiếm ăn này.

– Lát nữa tao mua bò bía cho mờ ăn.

Con Hường nói bảnh. Thằng bé toét miệng cười. Hường ẵm thằng bé, lếch thếch đi. Nó quên tất cả, chỉ nhớ lời đe dọa của mụ «trùm cốc».

– Không đủ ba chục bạc đem về chiều nay, mày biết tay tao, con đĩ ngựa!