ười ba năm trước, chúng tôi cùng với bảy trăm chiến sĩ từ trung tâm quân dự bị huyện Hoàng được đưa lên những chiếc xe bịt bùng gầm rú chạy một mạch đến Côn Minh thuộc tỉnh Vân Nam. Sau đó thì chúng tôi tiếp tục leo lên những chiếc cam nhông vượt qua không biết bao nhiêu là núi đèo và đường sá quanh co để đến một khe núi. Sau một tuần chỉnh huấn về chính trị, chúng tôi được điều động về quân đoàn X, sư đoàn E, trung đoàn F, tiểu đoặn 1, trung đội 2 và tiểu đội 31. Khi còn ở trung tâm quân dự bị huyện Hoàng tôi là tiểu đội trưởng, về đây tôi được cử làm tiểu đội phó, Tiền Anh Hào là chiến sĩ. Tiểu đội trưởng của tôi người Tứ Xuyên, vóc người nhỏ thó, cằm nhọn, nhìn chung là rất xấu trai, hễ mở miệng là nói điều lệnh, ngậm miệng lại là chửi "đồ con rùa", tính khí rất dữ dằn, xem mình như một vị tư lệnh không bằng. Hỏi ra mới biết anh ta là lính nhập ngũ năm bảy sáu, cùng lúc với chúng tôi. Tiền Anh Hào tỏ vẻ bất phục, nói: Tổ cha nó, làm dóc cái nỗi gì? Giỏi thì cứ xông lên phía trước mới biết bản lĩnh thực; rời khỏi đáy sông mới thấy chân mình đầy bùn! Đơn vị X của các ông lợi hại; còn đơn vị tôi là tồi sao? Đơn vị ông là bò cạp hai đuôi, chúng tôi là rắn hai đầu. Các ông là chim ưng già trên trời cao tìm bắt chuột nhắt, chúng tôi là ông cọp xuống núi chẳng thèm ăn thịt loại hạ đẳng.Quả thực, kỹ thuật chiến đấu của Tiền Anh Hào chẳng tồi chút nào, cho dù là xạ kích, ném lựu đạn, đánh cận chiến, gài bộc phá hay đào hầm..., thứ gì cậu ta cũng được biểu dương ở trung tâm dự bị, đã được quân khu khen tặng. Năm bảy tám, cậu ta tham dự hội thao cấp quân khu, trong khoa mục ném lựu đạn ngoài bờ biển - rất may là hôm ấy trời nổi gió thuận chiều, cậu ta lấy thế, dựa theo con gió mà ném. Quả lựu đạn như một con quạ đen bay lên không, quay tít và rơi xuống một nơi rất xa, vừa chạm đất là nổ ngay. Một đụn khói bùng lên rồi mới nghe được tiếng nổ nhỏ. Những người tham dự hội thao vỗ tay rào rào khen lấy khen để. Trọng tài tuyên bố: Quá tuyệt vời, tám mươi tám mét! Phá kỷ lục toàn quân, được phong kiện tướng ném lựu đạn. Thủ trưởng khen ngợi: Cậu này chính là một khẩu pháo nhỏ bằng xương thịt. Nhưng Tiền Anh Hào lại là một tay thích khua môi múa mép, ưa nói dóc cho nên không thể đề bạt tiểu đội trưởng, cũng không được kết nạp đảng. Năm bảy tám, đúng ra cậu ta đã được phục viên, trung đội trưởng có vẻ thích thú cậu ta nhưng chính trị viên thì chẳng thích. Cậu ta đem bộ quân phục cũ đổi bộ quân phục mới của tôi, tôi chẳng thuận tình cho lắm, nhưng là đồng hương, từ nhỏ đã từng chăn trâu cắt cỏ, hái trộm đào ăn trộm dưa với nhau, kẻ khốn cùng không giúp kẻ khốn cùng thì ai giúp cho. Không bằng lòng cũng chẳng có cách nào khác, tôi chưa được phục viên thì vẫn còn có cơ hội để đổi quân trang cũ thành quân trang mới. Đúng lúc ấy, một mệnh lệnh đã được ban bố rằng, những chiến sĩ nhập ngũ năm bảy sáu bảy bảy không ai được phục viên vì ở phía Nam đang đánh nhau. Chúng tôi vui thầm trong bụng. Làm một người lính thời hòa bình chẳng có ý nghĩa gì cả, cuối cùng chúng tôi cũng đã có cơ hội để thể hiện mình. So với tôi, Tiền Anh Hào còn hưng phấn hơn rất nhiều lần, đem bộ quân phục mới trả lại cho tôi và nhận lại bộ cũ của mình. Trung tâm quân dự bị mở hội nghị, tổ chức liên hoan để tiễn chiến sĩ ra tiền tuyến.

Chiến sĩ viết thư bằng máu để thể hiện quyết tâm, cho đến nay ngón tay của tôi vẫn còn một vết dao cứa lấy máu viết thư. Trung đội trưởng, chính trị viên đều chúc rượu, nói: Chúc đồng chí lập nhiều công, giết nhiều địch để làm rạng danh quân đội anh hùng. Rồi nước mắt nóng hổi chan hòa, chúng tôi ôm lấy nhau như thể sắp phải sinh ly tử biệt.

Chính trị viên chúc rượu Tiền Anh Hào, cậu ta không uống, nói: Đừng có quấy rầy tôi, đồ giả tình giả nghĩa! Chính trị viên mặt đỏ như gấc, nói: Trước đây tôi có nhiều chỗ không phải với cậu, lần này cậu ra tiền tuyến, tôi đã ghi vào lý lịch quân nhân của cậu là ở đây cậu đã làm tiểu đội trưởng - Còn chuyện vào đảng, đẳng cấp trên không chuẩn y việc vào đảng quá đột xuất, chúng tôi không có cách nào hơn là chỉ ghi vào lý lịch của cậu là đối tượng đảng, hy vọng chi bộ ở đơn vị mới tiếp tục bồi dưỡng để kết nạp cậu vào đảng. Tiền Anh Hào nghe xong lại vô cùng ác khẩu, nói: Ông hãy mang lý lịch của tôi sửa lại ngay, tôi đây cả đời được sinh ra đàng hoàng thì chết cũng phải vinh quang, chỉ dựa vào năng lực bản thân, chớ có diễn vở kịch thối như cứt mèo ấy làm gì. Tôi chết đi thì bố mẹ tôi sẽ có giấy chứng nhận là gia đình liệt sĩ, mỗi năm nhận thêm hai nghìn công điểm và một trăm năm mươi nhân dân tệ. Nếu còn sống thì tôi sẽ mang huân chương đầy ngực để những người như các ông biết Tiền Anh Hào này là chân anh hào hay giả anh hào! Trung đội trưởng bảo, tôi tin cậu là chân anh hào, còn chính trị viên thì tím mặt lại, nín thinh. Tiểu đội trưởng thấp bé người Tứ Xuyên họ La phê bình Tiền Anh Hào: Cậu gấp chăn không đúng quy đinh, rộng quá một phân, lại có quá nhiều nếp nhăn - Vừa nói tiểu đội trưởng vừa cầm chiếc thước tre đập chan chát vào chiếc chăn ẩm ướt - Gấp chăn thế nào chẳng giết chết được quân địch; muốn giết được nhiều quân địch phải dựa vào sức lực và súng đạn tối tân! Tiền Anh Hào cãi. Tiểu đội trưởng La nói: Cậu nói sao mà dễ dãi quá vậy, ai cũng phải chấp hành kỷ luật quân đội, cậu gấp chăn không đúng quy định thì đội kiểm tra nội bộ sẽ trừ điểm. Một mình cậu làm ảnh hưởng đến thành tích của tập thể, cậu còn khoác lác cái nỗi gì? Tiểu đội phó Kim, tôi nói có đúng không? Cả hai cậu cùng lúc đến đây, có lẽ nào ở quân khu của hai cậu người ta không có những quy định về sinh hoạt nội bộ? Tôi vội vã nói: Có chứ! Ở đấy còn quy định nghiêm khắc hơn ở đây nhiều. Cả một năm chúng tôi không dám phơi chăn, vì phơi chăn xong thì khó mà gấp lại cho có góc cạnh. Để gấp một chiếc chăn vuông vức, có góc cạnh như một viên gạch, chúng tôi phải phun nước vào chăn nữa đấy. Tiểu đội trưởng La nói, đã như vậy mà Tiền Anh Hào vẫn cố tình vi phạm, có nghĩa là cậu ta coi tiểu đội trưởng này chẳng ra gì, hay là tôi sẽ báo cáo chuyện này lên trung đội. Tôi nói, đừng làm thế, tiểu đội trưởng La. Anh không biết đấy thôi, tính khí của Tiền Anh Hào như một con lừa đực, nóng như thiên lôi. Khi còn ở huyện Hoàng, cả trung tâm dự bị chỉ có mình cậu ta là dám phơi chăn, lại ngày nào cũng phơi như cố ý thách thức với tất cả mọi người, gặp ai lại còn huyên thuyên rằng, ánh nắng có tia tử ngoại có thể tiêu diệt được vi khuẩn; siêng năng phơi chăn rất có lợi cho sức khỏe, không phơi chăn sẽ làm cho sức khỏe hao mòn. Tất nhiên chăn của cậu ta sẽ khó gấp lại cho có nếp có góc, cứ bùng nhùng như một chiếc bánh bao, trông chẳng chỉnh tề tí nào. Lần nào đội kiểm tra nội vụ cũng phê bình, rồi tiểu đội phê bình, trung đội đại đội phê bình. Nhưng cậu ta càng tỏ ra bất chấp. Thực ra thì bản chất cậu ta không tồi, kỹ thuật quân sự lại rất tuyệt vời, nếu không ngang ngạnh thì có lẽ đã được đề bạt từ lâu rồi. Tôi nói những lời này đều xuất phát từ thực tâm, có nửa câu đơm đặt thì tôi không phải là người, nếu tiểu đội trưởng không tin thì cứ việc điều tra. Tiểu đội trưởng La nói: Cậu Triệu à, chúng ta đều là những kẻ bốn phương tám hướng tụ tập về đây và vì một mục tiêu chung. Cá nhân phải phục tùng tổ chức, thiểu số phục tùng đa số, tăng cường tính kỷ luật, cánh mạng mới có thể thắng lợi. Cậu nói đi, tôi nói như thế có đúng không? Đúng, đúng, rất đúng! Tiểu đội trưởng La à, trình độ lý luận chính trị của anh còn cao hơn cả tư lệnh trung tâm quân dự bị của chúng tôi. Bái phục, bái phục - Tôi nói. Cao cái quái gì - Tiểu đội trưởng La nói - Toàn là những lời giáo huấn được nhắc đi nhắc lại thôi. Tiểu đội phó Triệu à, nói thực lòng tôi cảm thấy mùi thuốc súng ngày càng gắt rồi đó, chiến tranh chắc chắn sẽ bùng nổ ngay thôi. Chúng ta phải đề cao cảnh giác, trong thời khắc quan trọng này nhất định không được sai lầm. Tôi muốn tiểu đội ta kết thành một sợi dây thừng, nắm lại thành một nắm đấm, toàn tâm toàn ý hướng về mục tiêu, đừng để cho người ta làm cho phân tán tư tưởng, cùng tương thân tương ái. Tốt nhất là đừng có ai chết. Nếu có chết là tôi chết thay cho tất cả. Nhà tôi có sáu anh em, tôi chết thì vẫn còn năm. Tiền Anh Hào là con một, cậu ta mà chết thì bố mẹ cậu ta sẽ biến thành "chó cụt đuôi nhảy trên đầu tường", tuyệt tự mất. Do vậy mà chúng ta phải bảo vệ cậu ta. Đừng cho rằng tôi có nhiều lời phê bình là tôi có ác cảm, kỳ thực là tôi quan tâm đến cậu ta. Cậu thấy tôi như thế nào? Được rồi, được rồi! Đừng có bày gan bày ruột ra như người ta sắp từng bộ đồ gốm Cảnh Đức ra như thế, tôi gấp chăn là được chứ gì? Tiền Anh Hào nói xong thì lôi ra một hộp thuốc lá, trên vỏ hộp màu đỏ có ghi mấy chữ màu vàng. Ôi chao! Mẹ ơi! Thuốc lá Đại Trung Hoa hộp đỏ! Đây chẳng phải là loại thuốc mà các ủy viên Bộ chính trị hút đấy sao? Mỗi người một điếu thơm lừng. Được rồi tiểu đội trưởng, đừng có ra lệnh nữa, hãy hút điếu thuốc đã nào! Hút thuốc là sẽ ngậm miệng thôi! Tiểu đội trưởng nói, cán bộ các cấp như chúng tôi, không được hút thuốc của chiến sĩ dưới quyền, nhưng hôm nay là trường hợp đặc biệt nhằm tăng cường tình hữu nghị cách mạng, thôi thì hút một điếu vậy. Vừa hút vừa ngắm nghía thương hiệu ghi trên điếu thuốc, vừa nhấm nháp mùi vị vừa khen thuốc lá quả thực là ngon - Tiền Anh Hào, cậu làm sao lại có thể bỏ ra nhiều tiền để mua loại thuốc siêu cấp thế này? Còn những ngày sau thì thế nào? Tiền Anh Hào nói, đầu treo ở thắt lưng thì kể gì đến những ngày sau sống như thế nào, cứ ăn, cứ uống, cứ hút. Vả lại gói thuốc này có phải do tôi mua đâu, là một cô gái tặng cho thôi - Cậu dám làm chuyên quan hệ bậy bạ với con gái địa phương à? Tiểu đội trưởng La nói, đây là một vấn đề vô cùng nghiêm trọng, vạn nhất có gì xảy ra sẽ có ảnh hưởng đến quan hệ quân dân - Yên tâm đi, tiểu đội trưởng - Tiền Anh Hào nói

- Cô gái ấy là con dâu tương lai của trung đội trưởng trung đội hai, thuốc lá là do cô ấy cho tôi, tôi đã cướp của trung đội trưởng trung đội hai phải không? Tiểu đội trưởng, lòng ruột của ông đã quay trở về chỗ cũ chưa?

Tiếng nói của Tiền Anh Hào như từ một nơi xa xăm nào đó vọng về lôi tôi ra khỏi dòng hồi ức. Nhìn thấy sắc mặt u ám của cậu ta, lập tức tôi nhận ra rằng, cậu ta cũng như tôi đang chìm vào những tháng ngày của quá khứ.

- Được, được... - Tôi mò mẫm trong túi áo quân phục lôi gói thuốc ra - Chỉ mải mê suy nghĩ, quên mời cậu hút thuốc, thật có lỗi...