anh ná ngồi dựa lưng dưới gốc cây xoài ngay cổng nhà ông Tư Beo. Buổi trưa vắng lặng. Chiếc mũ cỏ che kín khuôn mặt danh ná nên bất cứ ai thấy Danh ná cũng tưởng ông nhóc ngủ ngon ơ. Thực ra, Danh ná đang thức. Nó mở căng mắt nhìn những trái xoài vừa chín bằng hai cái lỗ thủng xưyên qua mũ cỏ. Thỉnh thoảng, Danh ná quờ tay đét thật mạnh vào đùi vờ đập muỗi. Đó là ám hiệu báo cho Thảo xa lộ chuẩn bị đồ nghề. Thảo xa lộ ngồi núp dưới bờ ao cách gốc xoài không xa. Nó giấu cái vợt cá trong bụng. Thảo xa lộ cất công đạp xe đi tìm Danh ná để loan tin Chương còm,Dzũng Đakao sắp về Long Xuyên. Nhưng Danh ná gạt đi. Nó bắt Thảo xa lộ cầm cái vợt cá tập một trò chơi mới ở sân nhà mình.

- Chúng nó sẽ lé mắt.

Thảo xa lộ hỏi:

- Những đứa nào?

Danh ná vênh vang:

- Thì những thằng Dzũng Đakao, Chương còm mà mày ưa khoe tài giùm chúng nó chứ ai. Mày đánh bóng mạ kền, mày "xi" chúng nó quá. Rồi mày xem nhóc con Chắc Cà Đao là Danh ná này có ăn đứt nhóc con Sàigòn không.

Thảo xa lộ cười:

- Chúng nó dễ thương lắm, mày ơi!

Danh ná lắc đầu nghi ngờ:

- Mày nói thì tao biết vậy. Tao nghe kể bọn nhóc Sàigòn coi thường dân miệt vườn khờ khạo.

Thảo xa lộ vỗ vai Danh ná:

- Đâu có. Tùy từng đứa chứ mày. Bây giờ mày bắt tao cầm vợt bắt bướm hay ruồi đây?

Danh ná nheo mắt:

- Bắt xoài!

Thảo xa lộ chưa kịp hiểu. Danh ná bèn giải thích:

- Mày biểu ông Tư Beo là ông cố thằng Chương còm. Vậy ổng sẽ không la tụi mình nếu tụi mình hái xoài làm quà ra mắt bọn Chương còm.

Thảo xa lộ giậm chân bình bịch:

- Ừa, ừa, tao biết mày muốn gì rồi. Chúng nó sẽ lé mắt.

Danh ná trèo lên cây cau. Nó trèo nhanh như con mèo. Dzũng Đakao bẻ từng trái cau ném xuống. Thảo xa lộ đưa vợt hứng. Thảo xa lộ hứng mãi đến khi mười trái lọt vợt cả mười, Danh ná mới bằng lòng. Và hai đứa kéo nhau tới cổng nhà ông Tư Beo. Danh ná gỡ cái mũ cỏ, nhổm người nhìn vào sân. Nắng đổ đầy sân đất. Ông Tư Beo chắc đương ngày khò khò. Con chó mực nằm trên hè lè lưõi thở dốc và đôi mắt nhắm tít.

Thảo xa lộ đã nhoài lên đường, tay cầm vợt ở tư thế hứng. Danh ná lôi từ bụng ra cái giàn thung lắp sẵn đạn đất. Nó ngắm một trái xoài chín, kéo căng hai sợi dây cao-su, nhả đạn. Viên đạn tuyệt vời trúng ngay cuống trái xoài. Và trái xoài rơi gọn vô cái vợt của Thảo xa lộ. Êm ru. Bỗng có tiếng ho của ông Tư Beo. Thảo xa lộ vội lủi xuống bờ ao và Danh ná thì dựa lưng bất động dưới gốc xoài, chiếc mũ cỏ chụp kín mặt y hệt một tay cao-bồi nhàn rỗi. Buổi trưa vẫn vắng lặng. Tiếng cá quẫy dưới nước nghe buồn ghê. Từng chiếc lá úa rơi nhẹ trên mặt con ngõ làm cho buổi trưa ở Chắc Cà Đao càng buồn. Ông Tư Beo húng hắng ho rồi im bặt. Danh ná lại vờ đập muỗi và Thảo xa lộ lại nhoài lên. Ông Tư Beo dữ thấy mồ. Ông mà bắt được đứa nào bắn xoài, ông sẽ thộp cổ ném vào bể lươn. Bể lươn của ông Tư Beo lúc nhúc những lươn. Danh ná đâu ngán lươn. Nó chỉ ngán mười cái móng tay nhọn hoắt như móng beo của ông Tư Beo.

- Dượt hai trái nữa thôi.

- Lẹ lên.

- Bộ mày ngỡ tao thích vuốt râu beo à?

Danh ná trổ tài bắn ná. Thảo xa lộ trổ tài hứng vợt. Kết quả trăm phần trăm. Danh ná máng súng cao su vào cổ. Thảo xa lộ vác vợt trên vai. Ba trái xoài trong vợt như ba con cá vàng mắc lưới. Hai đứa thong dong bước trên con đường đất buổi trưa.

- Đi đâu nữa đây?

Thảo xa lộ sốt ruột hỏi. Danh ná đáp:

- Về nhà tao thưởng thức xoài

- Tao không thèm ăn.

- Vậy chứ mày thèm gì?

- Tao thèm uống sữa Guigoz!

Danh ná cười hinh hích:

- Muốn uống sữa Guigoz mày đợi "cầu thủ" Sàigòn. Còn tao, tao chê sữa Guigoz, chê các thứ sữa. Tao đã có vú sữa.

Thảo xa lộ đá nhẹ Danh ná:

- Mày mới nóng lòng đợi "cầu thủ" Sàigòn.

Danh ná quay lại:

- Tao hả?

- Chứ ai! Mày nóng lòng gặp con nhà Dzũng Đakao.

Danh ná bĩu môi:

- Dỡn hoài, mày. Tại sao tao nóng lòng gặp thằng Dzũng Đakao nhỉ?

Thảo xa lộ kháy bạn:

- Tại vì nó sẽ bắn rụng xoài bằng súng cao-su và thằng Chương còm tóm xoài không cần vợt.

Danh ná nhún vai ra cái điệu kênh kiệu:

- Ờ, ờ, để xem.Mày không thèm ăn xoài thì thôi. Nhưng mày nên về nhà tao, kể tao nghe về bọn thằng Dzũng Đakao.

Hai đứa bước đều. Lát sau, chúng nó đã ngồi dưới gốc cây dừa ở vườn nhà Danh ná. Thảo xa lộ mở đầu câu chuyện.

- Tao bây giờ là Thảo vườn, mày ạ! Mấy năm trước, tao là Thảo xa lộ.

Thảo xa lộ chớp mắt. Vùng trời Phú Nhuận hiện ra đầy đủ những kỷ niệm của những tháng năm đẹp nhất đời người. Dạo ấy chưa có chia ly. Dạo ấy là sum họp. Thảo ở xa lộ Biên Hoà lên Sàigòn trọ học tại nhà Chương còm. Còn một Thảo nữa, mỗi mùa hè, từ Thái Lan về Việt Nam nghỉ mát. Để phân biệt hai Thảo, bọn nhãi Phú Nhuận gọi là Thảo xa lộ và Thảo Thái Lan hay Thảo Xiêm. Thảo Thái Lan hiền khô, ít nói, lúc nào cũng cười. Nó bảo Thảo Thái Lan nghe hay hơn Thảo Xiêm. Vì Thảo Xiêm giống Mèo Xiêm, Vịt Xiêm, Dừa Xiêm! Bọn nhãi thích chọc Thảo Thái Lan, kêu nó là Thảo Xiêm. Thảo Xiêm không giận. Từ đó, Thảo về từ Thái Lan mang tên Thảo Xiêm và Thảo đến từ xa lộ mang tên Thảo xa lộ. Cả hai Thảo đã tham dự những cuộc chơi với Hưng mập, Chương còm, Long cải lương, Nhân hôi, Dzũng Phú Nhuận, Phong lùn... Rồi một mùa hạ, Thảo Xiêm qua Thái Lan không về nghỉ hè như hàng năm nữa. Và Thảo xa lộ về Long Xuyên không lên Sàigòn. Thảo xa lộ tưởng thế là chia ly. Nó đâu biết vùng trời Phú Nhuận đã nhiều thay đổi. Hưng mập dọn nhà về đầu cầu Kiệu. Phong lùn qua Đakao. Chương còm lên Công Lý và Dzũng Phú Nhuận đi thật xa, xa gấp nghìn lần Thảo Xiêm: Dzũng Phú Nhuận lên mãi nước Thiên Đàng.

- Dzũng Đakao đi đâu?

- Nó vẫn ở Đakao. Sau khi thằng Hưng mập phiêu lưu 1 về nhà viết bút ký ba hoa xích thố, bọn chúng nó đóng cửa nằm nhà viết hồi ký những năm vui đùa 2

Thảo xa lộ đã phịa chuyện. Mà nó phịa đúng. Danh ná lắng tai nghe lấy làm phục lắm. Nó hỏi:

- Bọn nó "dziết" văn hả?

Thảo xa lộ gật đầu:

- Ừa, chúng nó "giết" văn!

- Dễ gì chúng nó xuống Long Xuyên?

- Tao dụ khị. Tao viết thư khích chúng nó. Tao biểu mày bắn ná số dzách. Mày đã hạ đến con cú cuối cùng rồi. Giờ mày bắn cá.

Danh ná tròn xoe mắt:

- Tao bắn cá hồi nào?

Thảo xa lộ nhe răng cười khì:

- Ông dụ khị mờ.

Danh ná nhăn nhó:

- Làm sao tao bắn chết cá dưới nước đây?

Thảo xa lộ búng ngón tay cái tách:

- Mày doạ sẽ bắt chúng nó lác mắt thì mày phải bắn chết cá.

Danh ná đưa tay vò tóc:

- Mày hại tao quá mức, mày dẫn tao vô cửa tử!

Thảo xa lộ vuốt mặt:

- Đừng lo, tao đã có mẹo. Chúng nó ưa dùng mẹo, mình cũng xài mẹo.

- Mày kể mẹo coi nào?

- Bí mật.

- Chơi cụi à?

- Mẹo mà.

- Không, tao ghét chơi cụi. Tao sẽ nói tao chưa hề bắn chết cá dưới nước bằng ná. Tao sẽ nói mày dóc tổ, mày ba xạo, mày đía. Mày ở Sàigòn về có khác, mày đía hết sức.

- Tao xài mẹo.

- Tao không xài mẹo.

- Mày biết mẹo của tao chưa? Hà hà, sức mấy mà chơi cụi. Tao thủ trong túi mười con cá chết, ném xuống nước, là nổi lềnh bềnh. Mày tia đủ mười phát đạn cầu âu. Tia xong dắt chúng nó đi chỗ khác, bảo chờ các bạn cá nạp mạng. Thằng Chơn Chơn đạo nhơn lãnh việc ném cá của tao ở những nơi mày tia. Hề hề....chúng nó sẽ toát mồ hôi, sẽ phục lăn kềnh, sẽ "a te"...

- Tao không xài mẹo ấy. Tao không chơi cụi. Dân Long Xuyên chơi đàng hoàng. Tao nói thật với chúng nó là tao chưa bắn cá.

- Vậy mày bắn gì?

- Bắn chim.

- Bắn chim mày ăn sao nổi thằng Dzũng Đakao.

Thảo xa lộ móc cuốn Gấu Rừng đưa cho Danh ná:

- Tối nay chong đèn đọc kỹ nhé! Dzũng Đakao bắn trúng đuôi mũi tên của Y Pàm, đẩy mũi tên xuyên qua trái bí. Đó, đọc kỹ, mày sẽ hiểu là cần xài mẹo của tao.

Danh ná duỗi chân dài ra, vòng hai cánh tay làm gối, đôi mắt thả lên bầu trời hạ:

- Dzũng Đakao nặng thế cưa à?

- Nặng chứ bộ.

- Mày bàn hay thiệt. Mày hết là Thảo xa lộ, Thảo vườn rồi, tao tôn mày làm Thảo Khổng Minh. Ờ, mình xài mẹo. Nhưng bao giờ chúng nó xuống?

- Vài bữa nữa.

- Mày còn chuyện chi không?

- Hết.

- Gặp tao chỉ bàn cách xài mẹo?

- Ừa.

- Sao không bàn từ đầu, mất công dượt bắn xoài?

- Tao thử tài mày chút xíu. Mình bắn xoài trước, bắn cá sau chúng nó mới tin

Danh ná nhếch mép cười. Thảo xa lộ đâu hiểu nụ cười của Danh ná. Hai đứa tán gẫu thêm một lát rồi Thảo xa lộ đạp xe rời Chắc Cà Đao, hẹn sẽ chở Dzũng Đakao, Chương còm, Bồn lừa, Hưng mập xuống kiếm Danh ná.

Nhà thiện xạ Chắc Cà Đao -Dưỡng Long Cơ Long Xuyên - không cần chờ đêm tối chong đèn đọc cuộc đời vui đùa và tài bắn súng của Dzũng Đakao. Nó đọc ngay Gấu Rừng ở dưới gốc cây dừa lửa. Danh ná lẩm bẩm phê bình: "Con nhà Thảo Khổng Minh giống hệt nhóc con Hải, chơi cụi một cây". Danh ná yêu Y Pàm, thích cảnh hùng vĩ của núi rừng Ban Mê Thuột. Nó ước ao sẽ có ngày lên rừng giúp Y Pàm đuổi giặc khỉ. Danh ná đọc hết cuốn truyện thì trời tối. Ăn cơm xong, nó leo lên bộ ngựa kê ngoài hiên nằm vắt tay lên trán suy nghĩ.

Ngày hôm sau, bọn nhãi ở Chắc Cà Đao thấy Danh ná ngồi bên bờ một con sông nhỏ với chồng đạn đất và gạch. Đệ tử của nó là thằng oắt Chơn (Thảo xa lộ tặng oắt Chơn cái hỗn danh Chơn Chơn đạo nhơn vì đầu nó húi trọc, nhẵn trơn) lăng xăng gần đó để sư phụ sai vặt.

Danh ná nhìn giòng sông. Giòng sông bất động. Mùa này, nước chẳng muốn chảy, chỉ muốn đứng hoài. Nhưng loài cá không muốn đứng hoài. Làm thế nào để loài cá đứng một chỗ? Danh ná nghĩ mẹo. Lại mẹo rồi! Nó vỗ trán, gọi đệ tử:

- Chơn Chơn đạo nhơn!

- Dạ.

- Mày đi kiếm cho tao bộ lòng gà!

- Kiếm đâu?

- Kiếm đâu tùy mày.

- Lòng gà sống hay lòng gà chín?

- Sống.

- Phải mua anh ạ!

- Mày đi mua.

- Em không có tiền.

- Vậy mày chạy đi xin ít lòng cá.

Chơn Chơn đạo nhơn vội vàng bước. Nó băng qua lộ sang bên chợ. Rồi đem về một gói lòng cá rô, cá lóc....Danh ná khen đệ tử giỏi. Nó sai Chơn Chơn đạo nhơn buộc lòng cá vô sợi giây rồi cắm giữa giòng. Lòng cá tanh tưởi dụ dỗ bọn cá háu ăn xáp tới rỉa rói, quẫy lộn, tranh nhau. Danh ná dặn đệ tử:

- Đừng hé miệng nói cho thằngThảo hay vụ này nghe.

- Vụ nào?

- Vụ này này, vụ tao tập bắn cá.

- Em thề...

- Mày ham thề quá xá. Mày hứa là đủ.

- Dạ, em hứa.

- Vài bữa nữa, thằng Thảo sai mày ném cá chết, mày cứ việc ném, hiểu chưa?

- Kỳ vậy.

- À, vụ này ngộ hết sức. Tao với mày sẽ được cười bể bụng.

- Anh Thảo có được cười không?

- Đồ... đạo nhơn! Mày ngu thí mồ, cấm mày nói với thằng Thảo.

- Mà nói chi?

- Nói vụ này.

- Vụ nào?

- Vụ này, sắp xẩy ra...

Bọn cá đã kéo nhau tới khá đông. Miền Nam nhiều sông lạch và sông lạch nào cũng đầy cá. Danh ná biết thừa điều đó. Tuy miệng nó nói những câu có vẻ không mấy thân thiện với Dzũng Đakao, Chương còm, Bồn lừa, Hưng mập, những ông nhãi nó chưa hề biết mặt nhưng đã thích thú. Danh ná định bụng nếu bọn Dzũng Đakao xuống Long Xuyên, chính nó sẽ đưa những người bạn mới này đi thăm khắp miền quê hương nó. Nó sẽ chèo thuyền, dẫn bọn Dzũng Đakao lướt trên mặt nước sông lạch. Sắp tới mùa trăng rồi, bơi xuồng dưới ánh trăng, len lỏi qua những lùm cây thì nhất.

Danh ná sẽ đem cái bếp dầu hôi, cái xoong, keo mỡ, chút muối tiêu, trái chanh, chai tầu vị yểu Lá Bồ Đề (Lá Bồ Đề chứ tầu vị yểu Con Chuột ghê nơi đi) xuống xuồng. Chỉ cần đập bơi chèo một nhát, nghiêng xuồng xiu xiu là hàng trăm con cá linh nhẩy vô xuồng, dẫy đành đạch. Cá trắng dẫy dụa dưới ánh trăng vàng cứ như những miếng bạc dẫy ấy. Đẹp mắt vô cùng. Mặc các chú cá dẫy, Danh ná quẹt lửa châm bếp, bắc xoong lên, đổ mỡ vào xoong. Chờ mỡ thật nóng, bốc cá ném vô.Tiếng mỡ kêu xèo xèo nghe vui tai. Rồi mùi thơm ngửi sướng mũi. Mỗi chú cá linh vừa một miếng ăn. Hà hà..vài chai xá xị Con Cọp "đưa cay" cũng gọi là lai rai ba sợi, chứ bộ.

- Xảy ra chưa?

Chơn Chơn đạo nhơn sốt ruột hỏi sư phụ. Danh ná đang mơ mộng, bị "cúp mơ" ngang xương, nó cáu kỉnh:

- Sắp! Đưa ná đây! Tao tập bắn cá. Bắn chim thường quá rồi, xưa quá rồi. Tao bắn cá. Bắn cá bằng lựu đạn là hạng bét, bắn cá bằng ná mới dễ sợ.

Chơn Chơn đạo nhơn liếm mép lia lịa:

- Trời, trời!

Danh ná phưỡn ngực:

- Bắn chim được thì bắn cá cũng được.

Nó nhái một câu ở bài tập đọc:

- Bắn cá khó, không khó vì cá ở dưới nước mà chỉ khó vì sợ bắn cá không được.

Danh ná cười:

- Không sợ bắn không được, sẽ bắn được.

Chơn Chơn đạo nhơn ngây người nghe sư phụ. Nó phục Danh ná sát đất. Chơn Chơn đạo nhơn "phò" Danh ná chỉ mong, ngày nào đó, sẽ bắn ná trứ danh như Danh ná. Nó ngây thơ quá chừng. Nó chưa hiểu rằng, ở đời, hoặc không bao giờ mình bằng người khác, hoặc mình hơn đứt người khác. Ta nên mong mỏi hơn đứt người khác và đừng dại dột ước mơ bằng người khác. Chơn Chơn đạo nhơn ngây người rồi tâm hồn nó chìm vào vùng sương mộng. Rồi tâm hồn nó đi chơi thơ thẩn dưới những lùm cây. Tâm hồn nó đeo cây súng cao-su gạc ổi. Tâm hồn nó nghe rõ tiếng nào là tiếng chim cú gáy, tiếng nào là tiếng chim chích choè. Trong lúc tâm hồn Chơn Chơn đạo nhơn lang thang với giàn thung và bịch đạn thì Danh ná "bắn làm quen" xuống nước. Danh ná tia đạn đất, đạn gạch. Đạn kêu lõm bõm. Cá nhẩy vọt. Cá tan đàn. Một lát, cá lại tụ họp, tấn công vị trí mồi. Cá chơi trò mọi da đỏ. Cứ mỗi viên đạn của Danh ná là một lần đàn cá tán loạn. Chưa đầy nửa phút, cá lấy can đảm nhào vô... "tử thủy"! Danh ná bắn mỏi tay, hai sợi dây thung muốn chảy nhựa. Mà vẫn chẳng rõ đã trúng con nào. Nó toát mồ hôi. Nó hơi hơi thất vọng. Ta không nên thất vọng. "Có công mài đá có ngày nên bi". Và Danh ná tiếp tục bắn cá, bắn say mê, bắn tin tưởng. Bắn đến khi đống đạn chả còn viên nào. Và đàn cá thì lặn sâu, mất hút.

Danh ná buồn bã máng giàn thung quanh cổ. Nó nuốt nước miếng ừng ực. Nó giận Thảo xa lộ. Con nhà Thảo ba đía, con nhà Thảo ba xạo, con nhà Thảo dụ khị bọn Dzũng Đakao làm nó thành một Danh ná xạo ke. Trời ơi, bọn nhãi Sàigòn sẽ đặt tên mới cho nó, sẽ nhạo báng nó, nghĩ rằng nhóc con Long Xuyên rặt bọn đía thì mắc cở chết được. Danh ná buồn bã. Nó nhắm mắt lạy trời Dzũng Đakao, Chương còm, Hưng mập, Bồn lừa đừng xuống Long Xuyên. Vì nó chưa hạ nổi cá bằng những viên đạn đất phóng đi từ giàn thung. Danh ná giận Thảo xa lộ, Danh ná lo sợ tài bắn ná của mình nhưng Danh ná vẫn ngủ một cách ngon lành.

Danh ná ngủ tới khi tâm hồn Chơn Chơn đạo nhơn mỏi cẳng, dừng bước lãng du, thở phào làm tan vùng sương mộng và thấy vô số cá nổi lềnh bềnh trên mặt nước, thất kinh hét lên một tiếng, thì vụt tỉnh, ngơ ngác:

- Chi vậy mày? Chơi chi kỳ vậy, đạo nhơn?

Chơn Chơn đạo nhơn há hốc miệng;

- Anh đã bắn chết cả đàn cá!

Danh ná nhổm người, dụi mắt nhìn...

Nó đứng lên, ngẩn ngơ giây lát. Rồi "bông nhông" xuống sông. Danh ná lượm từng chú cá, ngắm nghía. Nó nói lớn:

- Bắn cá khó, không khó vì không bắn được cá mà chỉ khó vì sợ không bắn được cá.

Chơn Chơn đạo nhơn cười:

- Mới nói câu này hồi nãy, tuồng cũ diễn hoài!

Danh ná chả thèm chấp với đệ tử, nó ngước trông lá cây đang lay động và gửi gió chuyển đi một câu hỏi thân tình:

- Dzũng Đakao, hôm nào các bạn xuống Long Xuyên?