ôi khóa cửa ngôi nhà của bố mẹ và rút chìa khóa ra. Khi tôi đi dọc theo con đường làng thì những tia nắng đầu tiên bắt đầu chiếu lên đỉnh núi, và khi tôi đến nhà của mục sư, những con cuốc trong các bụi mộc đinh hương bắt đầu kêu, sương mù buổi sớm trong thung lũng đang bốc lên cao và tan dần.

Ông Campbell, mục sư vùng Essendean, chờ tôi ở cổng vườn. Ông già vui tính hỏi tôi đã ăn sáng chưa và khi biết tôi đã no nê rồi, bằng một cử chỉ nhẹ nhàng, ông cầm tay tôi kéo đi và nói:

— Thế thì, Davie của Cha, Cha sẽ đưa con đến quãng suối ngầm để con khỏi lạc đường.

Chúng tôi đi yên lặng bên nhau. Một lúc sau ông hỏi:

— Con không muốn rời Essendean phải không?

— Ồ, thưa Cha – Tôi trả lời – Nếu con biết cái gì sẽ xảy ra với con, con sẽ có câu trả lời thành thật. Essendean không phải là nơi xấu và con đã sống rất hạnh phúc ở đây. Nhưng con không biết gì khác hơn. Vì cha mẹ con đã mất rồi, cho nên, với con Essendean cũng không gần gũi hơn, chẳng hạn như vương quốc Hungari. Vâng, thành thật mà nói, nếu con biết ở nơi con sẽ đến cuộc sống sẽ tốt hơn thì con rất sung sướng lên đường.

— Thế thì, Davie ạ, Cha rất vui mừng nói trước cho con biết tương lai sẽ đem lại gì cho con, ít nhất là những gì cha biết.

Khi mẹ con mất và cha con, một người công giáo gầy gò, bắt đầu ốm yếu và cảm thấy ngày tận thế của ông ấy đang đến gần, ông đã gửi cho Cha một bức thư tin cẩn, mong muốn trình bày việc thừa kế “khi tôi không còn nữa” – Cha con nói – “nếu ngôi nhà đã mua xong và đã có chủ quyền”, việc này con đã hoàn tất trong thời gian vừa qua, Davie ạ. “thì hãy đưa cho con trai tôi bức thư này và gửi nó về ngôi nhà của họ Shaws nằm không xa Cramond. Đó là quê hương tôi, và con trai tôi trở về đó là hoàn toàn chính đáng. Nó là một đứa bé ngoan”. – Cha con còn nói thêm “Nó sẽ làm tốt mọi việc và tôi tin rằng nó sẽ cảm thấy hạnh phúc ở đó và mọi người sẽ yêu quí nó”.

— Ngôi nhà của họ Shaws? – Tôi kêu lên – Cha con định làm gì với ngôi nhà này?

— Bây giờ, Davie ạ, không ai có thể nói chính xác điều này. Nhưng cái tên họ đó cũng là họ con đang mang – Baffour of Shaws – một dòng họ lâu đời, danh giá và vinh hiển, có lẽ những năm cuối hơi thất thế một chút – cha con cũng là người hiểu biết nhiều, xứng đáng với nguồn gốc của mình. Không giáo viên nào có thể dạy tốt như ông. Ngay cả phong cách và lối thể hiện của ông cũng không phải là của một giáo viên thông thường. Chắc con còn nhớ, Cha đã hài lòng như thế nào khi đưa ông tới gặp những tinh hoa của vùng này và những người thân thuộc của Cha như Campbell of Kidrennet, Campbell of Dunswire, Campbell of Minch… Toàn những người thông thái, đã sung sướng đón tiếp ông. Nhưng để hiểu biết mọi chi tiết, con hãy cầm lấy bức thư của người cha quá cố đã tự tay viết.

Ông đưa cho tôi bức thư, trên phong bì đề rõ: chuyển cho Ebenezer Balfour, chủ ngôi nhà họ Shaws qua con trai tôi là David1 Balfour.

Tim tôi đập liên hồi khi triển vọng này mở ra trước mắt tôi – một cậu bé 17 tuổi, con của một giáo viên nghèo vùng rừng núi Ettrik.

— Thưa ngài Cambell. – Tôi ấp úng – Ở địa vị con, Cha có đi tới đó không?

— Tất nhiên là có. – Vị mục sư nói – Chắc chắn Cha sẽ làm điều đó và không chần chừ. Một chàng trai nhanh nhẹn như con cần nhiều lắm là hai ngày để đi đến Cramond, không xa Edinbourgh. Nếu xảy ra chuyện nghiêm trọng nhất trong những chuyện nghiêm trọng là họ hàng con, lại đẩy con ra ngoài trời thì con cũng chỉ cần hai ngày nữa để quay lại đây và gõ cửa nhà Cha. Nhưng Cha hy vọng là con sẽ được đón tiếp chu đáo vì như người cha yêu quí của con đã dự đoán và như Cha hiểu về con, con có cái để trở thành người quan trọng. Và bây giờ, Davie của Cha. – Vị mục sư tiếp – Cha coi là nghĩa vụ của mình và ý thức thúc đấy Cha làm việc này là trước lúc chia tay, phải nhắc nhở con về những mối hiểm nguy của thế giới này.

Hãy nhường nhịn trong những việc không quan trọng, Davie ạ. Con đừng quên là mặc dù sinh ra ở một gia đình quý phái nhưng con được nuôi dưỡng một cách đơn gian ở nông thôn. Đừng làm ta phải hổ thẹn, Davie ạ. Đúng, đừng làm ta phải hổ thẹn! Trong ngôi nhà lớn và đẹp đẽ với rất nhiều người hầu hạ, lớn hoặc nhỏ con phải luôn tử tế, trân trọng, nhanh nhẹn và yên lặng tới mức có thể. Còn cái gì liên quan đến chủ nhân – con phải nghĩ ông ấy là ông chủ – Cha không cần nói thêm gì với con. Nghe lời ông chủ là một niềm vui, ít ra thì cũng đối với những người trẻ tuổi.

— Vâng, thưa cha. Điều đó chắc là đúng và con hứa sẽ làm như vậy.

— Rất giỏi, cậu bé ạ – Ông Campbell sung sướng kêu lên.

Tất nhiên là tôi cười, nhưng không phải cười thoải mái mà tôi phải cười cố ngăn nước mắt. Tôi cảm thấy sung sướng khi buộc gói đồ của mình vào gậy và vác lên vai bước qua chỗ suối cạn đối diện với một quả đồi. Khi tới con đường mọc đầy cỏ dại ở giữa đồng, tôi nhìn lại lần cuối nóc nhà thờ Essendean, nhìn lại lùm cây che lấp nhà tôi và nhìn lại những cột cao của nghĩa địa, nơi bố mẹ tôi đã nằm lại.