ÔNG TRÙM QUYỀN LỰC CUỐI CÙNG là tác phẩm độc đáo về bố cục chương đoạn, phối cảnh và phân tuyến nhân vật chủ đề, nhân vật "vệ tinh"... Tác phẩm đuợc Mario Puzo viết với sức mạnh to lớn rồi chuyển tất cả thành sở hữu của người đọc, trao ý tưởng cao quý cho đồng lọai khắp thế giới, gọi nhau sống tốt hơn.

ÔNG TRÙM QUYỀN LỤC CUỐI CÙNG với tuyến nhân vật là chính khách, nghệ sĩ, thám tử, Trùm mafia, "búa sát thù", buôn lậu ma túy, cờ bạc, giựt dọc, làm tiền giả... quây quần trong "thế giới ngầm" của xã hội Mỹ, các ông Trùm mặc sức hòanh hành trong " vương quốc " của họ, trang quyền, địa bàn họat động và hạ sát nhau. Đó là cảnh nhà Santadio bị giết sạch ngay đám cưới con mà kẻ ra tay chính là " sui gia" - Trùm Clericuzio.

Từ quan điểm cực đoan "Thế giới chỉ là thế giới thôi, còn ta chính là ta" qua bốn thập ỷ đẫm máu đồng lọai và nồi da xáo thịt, các ông trùm hiếu sát đầy mưu ma chước quỷ đã được nền văn minh nhân lọai cảm hóa. Ông Trùm cuối cùng tự rũ bỏ quyền lực, thu xếp con cháu hòa nhập cộng đồng, lấy người làm bạn và hiểu " Thế giới này là của chúng ta" - mà ta là thành viên hữu ích.

Mario Puzo bày tỏ mình qua bốn chùm nhân vật hòa trộn va chạm nhau làm bật lên ý tưởng tác phẩm rõ nét :

Chùm thứ nhất gồm hai ông Trùm và lịch sử tàn ác trong quá khứ của họ. Lá bùa hộ mạng của họ là Luật im lặng xuất xứ từ Sicily- Ý, và tay chân họ, bọn sát thủ - đều tuyển chọn từ nơi ấy. Dân có án, đang ở tù hoặc sống lẩn lút, được ông Trùm thao túng pháp luật bằng tiền cứu thóat, đem về nuôi chúng trong những hẻm núi, trại săn giữa rừng hoặc khu phố hiểm hóc... chờ lệnh thích khách đồng lọai. Về già, các ông Trùm sợ cho tương lai con cháu, muốn rũ bỏ quyền lực và chuyển hướng làm ăn. Tuy nhiên, thói quen và hận thù cũ không dễ dàng buông tha họ. Lẽ ra Trùm Santadio với Trùm Clericuzio là thông gia hòa hảo với nhau. Nhưng Ông Trùm Clericuzio lại phản bội con gái mình - Ông diệt nhà Stantadio để trả thù cho con trai út Silvio bụ đàn em Jimmy giết chết và để độc chiếm quyền lực, tha hồ làm giàu, thao túng thị trường đe... Việc này làm ông nhận lấy hậu quả : đứa con gái góa bụa lên cơn điên quyền rủa, vạch trần tội ác chính ông. Và thằng cháu Pippi gọi ông bằng cậu, tay sát thủ trung thành của ông, bị Dante là cháu ngọai ông giết để trả thù cha. Sau cùng là cái chết của Dante - bị Cross, con trai Pippi hạ sát cùng Losey ( Thám tử ) lại cũng để trả thù cha - dù Ông Trùm đã thú nhận cuộc chiến giữa hai nhà, và gia dình Santadio bị diệt như thế nào cho đàn hậu sinh nghe để cảnh tỉnh và phòng thân...

Mario Puzo đã làm cho ta hồi hộp theo dõi, với nhiều bất ngờ: Thám tử tài năng Jim Losey và Dante lẽ ra không chết mà lại chết - còn người giết chúng là Cross lẽ ra phải chết nhưng được sống. Jim Losey ăn lương Ông Trùm, kết với Dante giết Pippi và giết đồng nghiệp về hưu Phil Sharkey cùng nhiều tội ác khác - kẻ ác thì phải chết. Còn Cross được nhồi sọ từ 2 tuổi để tiếp nối cha. Nhưng Cross chỉ giết kẻ tàn bạo để tự vệ. Mario Puzo tôn nhân vật Nalene: khi bà biết chồng bà là tay giết thuê cho Ông Trùm, bà ly dị và tìm nơi sống với nghề dạy học nuôi con gái. Còn Cross nhiều lần tự hỏi tại sao Pippi la cha của mình? Và có một lần Cross từ chối thẳng thừng Ông Trùm không giết vợ chồng Trùm Phó Virginio Ballazzo, để Dante giết thay.

Sự sống bắt nguồn từ lòng nhân đạo của con người, cái chết bắt nguồn từ sự tàn bạo. Mario Puzo thu phục chúng ta như "thôi miên" vì ông nắm vững lý lẽ trên.

Chùm nhân vật thứ hai là thế giới điện ảnh đầy màu sắc với các tài tử Steven Stallings, Athena, đạo diễn Dita Tommey và nhà quản lý Eli Marrion. Hàng chục nhân vật tiêu biểu của thế giới ánh sáng Hollywood được tác giả trình bày tận kẻ tóc, bóc trần sự thật. Có biết bao nhiêu trò hèn hạ, tầm thường ở chỗ danh vọng này được phơi bày ra ánh sáng. Ông Trùm tham gia ngành đầu tư điện ảnh và nhà kịch bản trẻ Claudia cháu xa của ông.

Chùm nhân vật thứ ba gồm trí thức, nhà văn, luật sư.. Bác sĩ Ocell Gerald, trị bệnh tự kỷ cho Bethany và giải thích "muốn cho cháu biết đến người khác, thì người khác phải thương yêu cháu". Đơn giản vậy mà con người sinh ra lại sa vào bệnh tự kỷ, bởi thiếu tình thương. Có phải tác giả dự báo thảm họa của nhân loại là thế hệ trẻ sẽ "không biết tới ai ?"

Trường hợp Ernest Vail bị hãng phim Lodd Stone chiếm dụng bảng quyền - dù được nữ luật sư Molly Flanders bênh vực nhưng cũng không cứu Vail khỏi tự sát. Bạn của Vail - nha sĩ Kenneth Kandonl nổi tiếng ở Hollywood, khi thấy Vail lâm nguy, bèn cho bạn muợn cái mặt nạ truyền nitơ vào người, giúp bạn chết- chứ không thể cứu sống bạn! New York vào thời điểm thật hãi hùng. Hàng triệu người phãi chen nhau sống! Không ai biết rồi điều gì sẽ xảy ra. Đồng tiền thống trị tất cả! Người nghèo muốn sống phải " đổi " bằng mọi giá, ngay cả Athena tuyệt vời tài sắc và Claudia kịch tác gia thông minh cũng phải ngủ với cả khối đàn ông để tiến thân - kể cả ngủ với ông già 80 tuổi Eli Marrion chủ phim trường.

Đó là mặt sau một cường quốc háo hức chinh phục thế giới. Một công dân Mỹ Mario Puzo cho chúng ta " bản quyền " của ít nhiều sự thậ về điều nói trên.

Chùm nhân vật thứ tư là chính khách, Thống đốc bang Nevada khoái ăn nhậu, đánh bài, nhờ vã Gronevelt và khách sạn Xanadu. Khi con gái của ông bị Theo Tatoski giết chết vì ghen, Tòa xử Theo trắng án. Ngài Thống đốc phải khóc lóc nhở đến cánh Ông Trùm Clericuzio. Ông Trùm cho cha con Pippi - Cross hạ sát Theo. Thống đốc bang Nevada thượng lượng nhờ cánh Ông Trùm giúp 5 triệu đôla để tranh cử Thượng nghị sĩ và hướng tới cần thêm nhiều tiền để tranh cử Tổng Thống. Walter gợi ý Ông Trùm nên ám sát Tổng thống để tạo tình thế mới. Cháu ngoại của Ông Trùm, Dante hứng chí, nhưng Ông Trùm bảo " Không nên !"

Tuy có mỗi chính khách xuất hiện nhưng đã hội tụ đủ nhân cách và đạo hạnh của họ. Vì sao các chính khách lại hạ sát lẫn nhau? Họ nhờ ai giúp đỡ để tranh giành quyền lực? Ông Trùm vừa quyết định "gác kiếm giang hồ" đã từ chối thích khách nguyên thủ quốc gia lần này.

Tất cả nhân vật và sự kiện cho ta thấy một xã hội đầy máu me và tội ác luôn chực chờ ngốn ngấu con người.