áng nay, tất cả chúng tôi khi đến trường đều rất khoái, bởi vì chúng tôi sẽ chụp chung cả lớp một bức ảnh mà với chúng tôi sẽ là một kỷ niệm rồi đây chúng tôi sẽ nâng niu suốt cả cuộc đời, như lời cô giáo đã nói với chúng tôi. Cô cũng nói chúng tôi khi đến lớp người phải sạch sẽ và đầu tóc phải gọn gàng.

Với cái đầu bôi đầy sáp bóng tóc, tôi bước vào sân trường. Tất cả các bạn đã có mặt ở đó và cô giáo đang trách mắng thằng Geoffroy đến mà lại mặc trang phục người sao Hỏa. Thằng Geoffroy có một ông bố rất giàu luôn mua cho nó tất cả mọi thứ đồ chơi mà nó thích. Geoffroy nói với cô giáo rằng nó nhất định chỉ muốn chụp ảnh trong trang phục người sao Hỏa và rằng nếu không thì nó sẽ bỏ đi.

Bác thợ ảnh cũng có ở đó, cùng với máy ảnh của bác ấy, và cô giáo nói bác ấy phải nhanh nhanh lên, nếu không thì chúng tôi sẽ lỡ mất tiết số học. Agnan, cái thằng luôn đứng đầu lớp và là cục cưng của cô giáo, nói rằng nếu không học số học thì thật đáng tiếc, bởi vì nó rất thích số học và rằng nó đã giải hết tất cả bài tập. Eudes, một đứa rất khỏe, muốn đấm cho thằng Agnan một quả vào mũi, nhưng Agnan lại đeo kính cho nên không phải bất kỳ lúc nào muốn đấm nó cũng được. Cô giáo bắt đầu hét lên rằng chúng tôi khó chịu quá thể và rằng nếu chúng tôi cứ thế này thì sẽ không có ảnh iếc gì hết và cả lớp sẽ vào học luôn. Thế là bác thợ ảnh bèn nói: “Thôi nào, thôi nào, thôi nào, bình tĩnh, bình tĩnh. Tôi biết cách phải nói chuyện với bọn trẻ thế nào, tất cả đâu sẽ vào đấy ngay thôi.”

Bác thợ ảnh quyết định là chúng tôi sẽ phải xếp thành ba hàng; hàng đầu tiên sẽ ngồi sát đất, hàng thứ hai sẽ đứng xung quanh cô giáo còn cô thì ngồi trên một cái ghế, và hàng thứ ba thì đứng trên những cái hòm. Bác thợ ảnh đúng là có những sáng kiến rất hay.

Những cái hòm thì chúng tôi phải đi kiếm trong nhà kho của trường. Chúng tôi chơi thích cực, bởi vì trong nhà kho chẳng sáng mấy và thằng Rufus thì trùm một cái túi cũ lên đầu và nó hú lên: “Hú! Tao là con ma đây.” Thế rồi, chúng tôi thấy cô giáo tới. Cô có vẻ không hài lòng, vậy nên chúng tôi nhanh chóng khuân hòm đi. Đứa duy nhất vẫn ở lại, là thằng Rufus. Túi trùm kín đầu, nó không biết chuyện gì xảy ra và nó tiếp tục hú lên: “Hú! Tao là con ma đây,” và chính cô giáo đã lột cái túi trên đầu nó ra. Thằng Rufus ngạc nhiên kinh lắm.

Trở lại sân trường, cô giáo buông tai thằng Rufus và cô vỗ tay đánh bộp vào trán. “Nhưng mà các em đen sì hết thế này,” cô nói. Đúng thế thật, trong khi làm trò ở trong nhà kho, chúng tôi đều hơi bẩn một tí. Cô giáo không hài lòng, nhưng bác thợ ảnh nói với cô rằng không sao đâu, chúng tôi vẫn còn thời gian để rửa ráy trong khi bác ấy xếp hòm và kê ghế để chụp ảnh. Trừ Agnan, thằng duy nhất có cái mặt sạch, với cả thằng Geoffroy, bởi vì đầu nó vẫn ở trong cái mũ sao Hỏa, trông giống hệt một cái liễn. “Cô thấy chưa," thằng Geoffroy nói với cô giáo, "nếu tất cả chúng nó đều mặc giống như em, thì đã làm gì có chuyện.” Tôi thấy rõ là cô giáo muốn kéo tai thằng Geoffroy lắm, nhưng mà cái liễn chẳng có chỗ nào để cầm. Đúng là thủ đoạn rất khá, cái bộ trang phục sao Hỏa này!

Chúng tôi trở lại sau khi đã rửa ráy và chải chuốt. Cả bọn có hơi bị ướt một tí, nhưng bác thợ ảnh nói chả làm sao cả, trong ảnh thì chẳng ai nhận ra điều đó.

“Được rồi," bác thợ ảnh nói với chúng tôi, "các cháu có muốn làm cô giáo vui lòng không nào?” Chúng tôi trả lời rằng có, bởi vì chúng tôi rất yêu cô giáo, khi mà chúng tôi không khiến cô nổi giận thì cô hiền kinh lắm. “Vậy thì," bác thợ ảnh nói, "các cháu hãy ngoan ngoãn đến chỗ của mình để chụp ảnh. Các cháu lớn đứng lên trên hòm, các cháu trung bình đứng không, các cháu nhỏ ngồi xuống.” Chúng tôi đi vào chỗ và bác thợ ảnh giảng giải với cô giáo rằng đối với lũ trẻ ta có thể có được tất cả mọi thứ miễn là ta kiên nhẫn, nhưng cô giáo không thể nghe bác ấy được đến cùng. Cô phải đến tách chúng tôi ra, bởi vì tất cả chúng tôi đều muốn đứng lên trên hòm.

“Chỉ có một mình tao là lớn ở đây thôi!” thằng Eudes hét lên và nó đẩy tất cả những đứa muốn trèo lên hòm. Vì thằng Geoffroy cứ ngoan cố, Eudes đã đấm cho nó một quả vào cái liễn và nó có vẻ bị đau ghê. Cả lũ đã phải xúm lại để lôi cái liễn bị kẹt của thằng Geoffroy ra.

Cô giáo nói rằng cô cảnh báo lần này là lần cuối cùng, sau đấy thì cứ việc học số học, vì vậy chúng tôi tự nhủ phải giữ trật tự và chúng tôi bắt đầu đi vào chỗ. Thằng Geoffroy tiến lại bác thợ ảnh: “Máy ảnh của bác là cái gì vậy?” - nó hỏi. Bác thợ ảnh cười và nói: “Đó là một cái hộp từ đó sắp sửa bay ra một con chim nhỏ, anh bạn ạ.". "Máy của bác cũ rồi," thằng Geoffroy nói, "bố cháu đã cho cháu một cái có cả chắn-mặt-trời, ống kính ngắm gần, ống kính ngắm xa, và dĩ nhiên, các kính lọc…” Bác thợ ảnh có vẻ ngạc nhiên, bác ta ngừng cười và bác ta bảo Geoffroy quay trở về chỗ. “Ít ra thì bác cũng phải có một cái đo sáng điện tử chứ?” Geoffroy hỏi. “Đây là lần cuối cùng đấy, quay về chỗ của cháu đi!” bác thợ ảnh hét lên, bác ta, đột nhiên, lại có vẻ kích động.

Tất cả đâu đã vào đấy. Tôi thì ngồi sát đất, cạnh thằng Alceste. Alceste là bạn tôi, nó rất béo và ăn luôn mồm. Nó đang cắn một miếng bánh mì quết mứt và bác thợ ảnh bảo nó đừng ăn nữa, nhưng thằng Alceste trả lời rằng nó cần phải bồi bổ người nó chứ. “Bỏ cái miếng bánh ấy ngay!” cô giáo ngồi ngay đằng sau thằng Alceste hét lên. Điều đó khiến thằng Alceste ngạc nhiên đến nỗi nó đánh rơi miếng bánh quết vào áo sơ mi của nó. “Thôi đứt rồi,” Alceste vừa nói vừa cố lau vết mứt bằng miếng bánh. Cô giáo bảo vẫn còn một việc nữa phải làm, đấy là phải để thằng Alceste xuống hàng cuối cùng để không ai thấy vết bẩn trên áo sơ mi của nó nữa. “Eudes," cô giáo nói, "em hãy nhường chỗ cho bạn nào.". "Nó không phải là bạn của em," Eudes nói, "nó sẽ không được chỗ của em đâu, và nó chỉ việc quay lưng lại chụp là xong, như vậy cũng không ai nhìn thấy vết bẩn và cái mặt phèn phẹt của nó.” Cô giáo rất tức giận và cô đã phạt thằng Eudes phải chia động từ: “Tôi không được từ chối việc nhường chỗ cho một người bạn đã làm dây bánh quết mứt lên áo sơ mi.” Eudes không nói gì, nó bước từ trên hòm xuống và nó đi lên hàng đầu, trong khi thằng Alceste thì đi xuống hàng cuối. Việc này cũng hơi lộn xộn một tí, nhất là khi Eudes đi ngang qua Alceste và đấm cho nó một quả vào mũi. Alceste muốn đá cho Eudes một cú, nhưng Eudes né được, cái thằng này nó nhanh lắm, và thằng Agnan phải nhận cú đá đó, may thay, đúng vào chỗ không có kính. Nhưng cái đó thì chẳng ngăn cản thằng Agnan bắt đầu khóc lóc và rú lên rằng nó không nhìn được nữa, rằng chẳng ai yêu nó sất, và rằng nó muốn chết đi. Cô giáo vỗ về nó, hỉ mũi cho nó, chải lại đầu cho nó và phạt Alceste, thằng này sẽ phải viết một trăm lần: “Tôi không được đánh một người bạn chẳng hề gây lộn với tôi và còn phải đeo kính.” “Thế mới phải chứ,” thằng Agnan nói. Vậy là, cô giáo cũng lại bắt nó chép phải chép phạt luôn. Agnan ngạc nhiên đến nỗi nó thậm chí không cả khóc. Cô giáo thật kỳ lạ bắt đầu phạt một loạt, và cả lũ đã có hàng đông dòng để mà chép, rồi cuối cùng, cô giáo nói với chúng tôi: “Bây giờ, các em nhất định phải giữ trật tự. Nếu các em ngoan, cô sẽ xóa tất cả các án phạt đi. Vì thế, các em hãy tạo dáng nào, cười lên nào và bác đây sẽ chụp cho chúng ta một bức ảnh đẹp!”. Vì chúng tôi không muốn làm cô giáo buồn lòng, chúng tôi vâng lời. Chúng tôi tất cả đều cười và tạo dáng.

Nhưng cái kỷ niệm mà chúng tôi sẽ nâng niu suốt cả cuộc đời, thì xong béng rồi, bởi vì chúng tôi nhận ra bác thợ ảnh đã không còn ở đó nữa. Bác ta đã đi mất, chẳng nói một lời.