ội gạo lên chùa' - tiểu thuyết mới của Nguyễn Xuân Khánh

'Đội gạo lên chùa' nằm trong bộ ba tiểu thuyết kiến giải lịch sử của Nguyễn Xuân Khánh, cùng với 'Hồ Quý Ly' và 'Mẫu thượng ngàn'. Tác phẩm viết về ảnh hưởng của văn hóa Phật giáo trong đời sống người dân Bắc Bộ trong thế kỷ 20.

Trong thời gian đó, lịch sử dân tộc đã hứng chịu cuộc xâm lược và “khai hóa” của thực dân Pháp, trải qua cuộc kháng chiến chống Pháp, cải cách ruộng đất, cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ, và những ngày đầu thống nhất đất nước.

Hai chị em nhân vật An mồ côi cha mẹ sau một trận càn dữ dội của giặc Pháp, phải rời bỏ quê hương trốn chạy. Họ trôi dạt đến một ngôi chùa, được sư cụ Vô Úy cưu mang. Số phận An được gắn với sư cụ, với chùa Sọ và làng Sọ. Ngôi làng nhỏ bé êm đềm, trong gần một thế kỷ, đã phải chịu đựng chiến tranh và những biến động long trời lở đất.

Cuộc đời sư cụ Vô Úy được tác giả lấy làm minh chứng về sự chân tu, về người tu hành đắc đạo. Chùa Sọ có nếp sinh hoạt chùa quê thôn dã, dung dị, khoan hòa đại diện cho hình ảnh ngôi chùa luôn gắn bó với làng xã Việt Nam từ hàng nghìn năm nay. Ngôi chùa gắn với đạo Phật là một thành tố quan trọng trong văn hoá Việt Nam.

Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh đã dành 4 năm miệt mài đọc, nghiền ngẫm hàng vạn trang sách viết về Phật giáo từ cổ chí kim, từ Đông sang Tây. Bằng chính những trải nghiệm của một người ở tuổi “xưa nay hiếm”, ông đã tái hiện và kiến giải lịch sử Phật giáo và lịch sử tu hành dòng đạo này ở Việt Nam, đặc biệt là sự biến đổi và hòa nhập của Phật giáo vào đời sống thế tục và tâm linh của người dân. Cuốn sách cho thấy vai trò quan trọng của Phật giáo trong dòng chảy văn hóa Việt truyền thống.

Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh sinh năm 1933 tại Hà Nội. Các tác phẩm của ông từng xuất bản gồm có Hồ Quý Ly (năm 2000), đến nay đã tái bản lần thứ 10; Mẫu Thượng ngàn (năm 2005), đã tái bản lần thứ 6. Đội gạo lên chùa cùng với cuốn tiểu thuyết anh em Hồ Quý Ly và Mẫu Thượng ngàn tạo thành bộ ba tiểu thuyết sâu sắc về văn hóa dân tộc.