ÂU CHUYỆN NÀY BẮT ĐẦU trong những bức tường của một tòa lâu đài, với sự ra đời của một chú chuột nhắt. Một chú chuột bé con. Đứa con cuối cùng của bố mẹ chuột và cũng là đứa duy nhất sống sót trong số anh chị em đồng lứa.

“Con của tôi đâu rồi?” bà mẹ chuột đã kiệt sức sau cơn vượt cạn gắng hỏi. “Cho tôi ngắm các con của tôi nào.”

Cha chuột nâng bé chuột duy nhất lên thật cao.

“Chỉ có mỗi đứa này thôi,” ông nói. “Những đứa khác đã chết rồi.”

“Mon Dieu (1), chỉ có mỗi mình nó thôi ư?”

“Chỉ một thôi. Bà sẽ đặt tên cho nó chứ?”

“Tất cả những thứ đó chẳng nghĩa lý gì nữa,” mẹ chuột nói. Bà thở dài. “Thật đáng buồn. Thật đáng thất vọng.” Bà là một con chuột gốc Pháp đã chu du tới đây từ rất lâu rồi, trong hành lý của một nhà ngoại giao Pháp khi sang viếng thăm. “Thất vọng” là một trong những từ yêu thích của bà. Bà dùng nó thường xuyên.

“Bà sẽ đặt tên cho nó chứ?” cha chuột nhắc lại.

“Tôi có đặt tên cho nó không à? Đặt tên ấy à? Tất nhiên rồi, tôi sẽ đặt tên cho nó, nhưng rồi nó cũng sẽ chết như những đứa khác mà thôi. Ôi, đáng buồn làm sao. Ôi, thật là bi kịch.”

Mẹ chuột giơ chiếc khăn tay ngang mũi rồi vẫy vẫy trước mặt. Bà xì mũi. “Tôi sẽ đặt tên cho nó. Phải. Tôi sẽ đặt tên con chuột này là Despereaux, vì tất cả những đau buồn, vì mọi điều thất vọng ở nơi này. Nào, cái gương của tôi đâu rồi?”

Chồng bà đưa cho bà một mẩu gương vỡ. Mẹ chuột, tên là Antoinette, nhìn vào ảnh phản chiếu của mình mà thảng thốt. “Toulèse,” bà gọi một đứa con trai, “mang túi trang điểm lại đây cho mẹ. Mắt mẹ kinh quá.”

Trong khi Antoinette tỉa tót trang điểm mắt thì cha chuột đặt Despereaux xuống một chiếc giường làm bằng những mẩu chăn vụn. Mặt trời tháng Tư, yếu ớt nhưng quả quyết, rọi qua cửa sổ lâu đài rồi từ đấy co mình lại để lọt qua được cái lỗ nhỏ trên tường và đặt một ngón tay vàng lên mình chú chuột con.

Những đứa chuột con lớn hơn xúm lại săm soi Despereaux.

“Tai nó to quá,” chị gái Merlot của chú nói. “Đấy là đôi tai to nhất tao từng thấy.”

“Nhìn kìa,” anh trai tên Furlough nói, “mắt nó mở kìa. Cha ơi, mắt nó mở. Chúng không mở mới phải chứ.”

Đúng vậy. Mắt Despereaux không mở mới phải. Nhưng chúng đã mở rồi. Chú đang chăm chăm nhìn ánh mặt trời phản chiếu từ chiếc gương của mẹ. Ánh sáng tỏa trên trần nhà rực rỡ hình ô van, và chú mỉm cười trước cảnh tượng ấy.

“Có gì đó không ổn với thằng bé này,” cha chuột nói. “Hãy để nó yên.”

Các anh chị của Despereaux lùi ra xa chú chuột mới sinh.

“Đây là đứa cuối cùng đấy,” Antoinette tuyên bố từ giường mình. “Tôi sẽ không sinh thêm nữa. Chúng toàn là những nỗi thất vọng thôi. Chúng ảnh hưởng đến nhan sắc của tôi. Chúng hủy hoại vẻ đẹp của tôi. Đây là đứa cuối cùng. Không thêm đứa nào nữa.”

“Đứa cuối cùng,” cha chuột nói. “Và rồi nó cũng sẽ chết sớm thôi. Nó không thể sống được. Hai mắt nó cứ thao láo ra thế kia cơ mà.”

Nhưng, hỡi độc giả, chú đã sống.

Và đây là câu chuyện của chú.