Thao đặt gánh củi tựa vào cột chuồng trâu, rồi đến ngồi ở bậc cuối cầu thang, lấy nón quạt vào mặt.

Trời đã về chiều, nhưng còn nắng. Mặt A lấm tấm mồ hôi. Lưng áo A ướt đẫm. Bỗng A ngẩng đầu lên gọi:

- Cò à!

Tiếng gót chân nện trên sàn. Bà Thao, mẹ A, ngó đầu ra cửa, vừa thắt dây dao quanh vừa nói:

- Thằng hùm bắt! Nó đi trâu đã về đâu!

Rồi bà mỉm cười tiếp:

- À, Thao ạ, hôm nay, tao đi thôi!

- Đi đâu, hả mé?

Bà Thao không đáp, bà chỉ hất hàm làm hiệu. Nhưng cô con gái cau mặt:

- Mé làm chả nên đâu, cao lắm. Nó biết thì khốn.

- Biết! Sợ gì! Có họa tao là trẻ con, mày mới phải dạy.

- Nhưng con đã quen, không khéo, mé làm con thua chị Hiền.

- Mày đi mấy lần rồi còn gì. Lần này thì phần tao! Tao cũng phải làm cho quen chứ?

- Không, việc là việc của người đi phụ nữ, mé lại cứ tranh.

- Chả là việc của ai, các người khắc làm thôi.

Nói đoạn bà bước xuống đất:

- Mày mới lấy củi về thì ở nhà, chốc nữa thổi cơm cho tao.

Rồi rảo cẳng ra cửa, bà quay lại cười:

- Mày nhường tao hôm nay. Tao làm được, khó gì, lần sau tao chả tranh nữa.

A Thao đặt nón xuống đất, đứng dậy, nhìn theo mẹ. Bà thoăn thoắt xuống dốc núi.

Thỉnh thoảng đứng dừng lại, giơ dao, phát những cành mọc rườm rà lối đi.

A lên thang, múc nước rửa chân, rồi dòm vào các ống. Ống nào cũng đầy ràn rụa. A vào nhà, ngồi cạnh bếp, thổi lửa. Củi lom đom cháy. Chẳng có việc gì làm. A buồn, ngả lưng nằm xoài xuống sàn, lơ mơ ngủ.

Đằng phía chân rừng, từng lát một, cối giã gạo tuy ẩn giật va trống trải, nổi lên tiếng ken két thong thả, nặng nề như nghiến răng theo sau là tiếng nước đổ đánh ào, rồi một tiếng thịch rất khô và khẽ. Đàn trâu đi về, mõ kêu lốc cốc, giòn, vang.

Thằng Cò ngồi rạng cẳng trên lưng con đi đầu, giang tay giương súng cao-su, bắn hòn sỏi lên lá cây đánh soạt.

Để sân, nó rửa chân ầm ĩ rồi đi mạnh, làm rùng rình cả nếp nhà rộng.lớn. A Thao sực tỉnh, mở mắt ra:

- Cò à, mày ra nương đem gạo về cho tao. Mày đi chơi à. Mé chửi đấy.

Thằng Cò ngồi duỗi thẳng hai chân, đương mê mải với cái súng, thản nhiên đáp:

- Tao đến chơi với các anh ấy dạy hát, chứ chơi để mà chửi.

- Ra đem gạo về.

- Thế mày ở nhà làm gì không đi được?

- Tao mệt, đương bực mình đây!

- Mé đâu?

- Không biết, hỏi làm gì?

- Không biết thì thôi. Đây tao biết. Tảo biết bà Lu bên bản Quằng chết rồi cơ!

A Thao ngồi nhổm dậy:

- Thật à! Chết bao giờ?

- Cứ mắng người ta, bây giờ còn hỏi! Chúng nó đi trâu. Chúng nó nói chuyện thế chứ ai biết chết bao giờ. Các anh ấy bảo các anh ấy làm vòng hoa để đi đưa đám.

A Thao im lặng. Hôm kia, nghe tin bà Lu, A đến thăm. Bà bị một phát đạn trúng đùi bên phải. Bà dịt thuốc tưởng khỏi.

Thấy thằng Tây trắng đuổi, thì bà chạy. Bà chạy nhanh quá. Nó theo không kịp mới bắn. Tường là tại nó nghi gì, chả hóa ra nó bắn bà què để nó hiếp.

A ngồi thừ người để nghĩ. Không hiểu sao bà đã nghe rõ tiếng ô tô, mà còn liều lĩnh, khinh thường, cứ vượt qua đường cái nó sắp tới. Vì vậy, nó mới trông thấy. Một ngày gì mà còn lạ chúng nó.

Rồi thở dài, đứng dậy, A lấy nồi đổ nước để thổi cơm. A buồn, nên làm uể oải lắm.

Ngoài trời đã tối sẫm. Ngọn lửa vàng, bập bùng trong bếp, cháy đã to. Những cột, sà-đen nhẫy, nhoáng nhoáng sáng.

Bỗng phía ngoài có tiếng nước giội khe khẽ. A Thao trông ra. Mê A đã về, tay ôm cái gì bọc trong vạt áo. A không để ý, vì còn bận tìm đôi đũa cả. Bà Thao lẳng lặng vào nhà, đến đứng cạnh bếp, giơ đùi rớm máu ra ánh sáng. Bà thò tay rứt con vắt, ném vào lửa, rồi ngồi xuống, đổ bứa ở bọc ra đưa cho con gái một quả:

- Này, ăn đi.

Rồi hất hàm, bảo con trai:

- Thằng Cò ăn đi.

A Thao, hai tay hai đũa cả, vừa ghế cơm, vừa nói:

- Mé ạ, bà Lu chết rồi.

Bà Thao gật đầu:

- Ừ.

- Đám ma có bộ đội phúng vòng hoa.

- Tao biết rồi, tao cũng vừa sang bên Quằng.

Bỗng bà sực nhớ ra, quắc mắt nhìn thằng Cò:

- A, Cò, sao mày bắn trúng vào trán thằng Sỏi, nó chửi cho kia kìa.

Thằng Cò cãi:

- Kệ nó, nhỡ tay chứ ai định.

Thấy mẹ sắp mắng em nữa, A Thao rút củi ra cho nồi cơm khỏi ràu, rồi hỏi:

- Cha biết đi ban ngày ban mặt thế, mé làm có nên không đây.

- Cũng được thôi.

Rồi bà lấy ngón tay quệt tý máu đọng ở bắp chân, bôi vào cột:

- Không cần. Hôm nào nó chữa xong, tao lại đi. Tao biết rồi. Việc là việc cụ Hồ thôi mà.

A Thao tránh cho khói khỏi vào mắt, đáp:

- Mé đừng, để con thi đua. Thế cái ấy mé cất đâu?

- Tao vặn soắn lại, vứt mẹ nó xuống suối. Nó chả tìm thấy được.

Nói đoạn bà đắc chí, vừa cười vừa đứng dậy, đi lau lưỡi dao dính nhựa bứa vào cái giẻ:

- Cũng chả khó đâu. Tao tưởng thế nào, chứ như thế thì phụ lão cũng làm nên. Tao còn chặt gẫy thêm ba cái cột, rồi lấy búa mài, tao mới sang Quằng.

Rồi ngồi phệt xuống chỗ cũ, bà hỏi:

- Cắt dây thép luôn thế thì Tây thua đấy nhỉ, mày nhỉ.

A Thao vội gật đầu một cái:

- Ừ.

A đương mải chúm mồm lại để thổi lửa.