uả như lời hắn đoán, thằng bé khóc chán rồi lặng thật. Có lẽ bây giờ thì nó nhọc quá, đã ngủ say như chết. Không khí trở nên thư thái. Chỉ có còn tiếng võng đưa ken két khoan thai và đều đặn như tiếng tích tắc của một cái đồng hồ thật to. Thằng này khá lắm đây. Nó mới sinh ra đã có cốt cách của một dân nhà báo, thích kêu gào lắm. Hắn nghĩ về đứa con như vậy, bởi vì hắn vốn là người vui tính, hắn ưa hài hước. Hài hước một mình thôi. Hắn thích tìm ra những ý nghĩ ngộ nghĩnh để cười một mình. Nhất là những khi hắn vừa gặp việc gì cáu kỉnh.

Khi người ta cáu mặt người ta co rúm lại, cổ người ta bị tắc, máu tiết ra chất độc, có hại cho sức khỏe ghê lắm đấy. Nhưng nếu ngay lúc ấy người ta cố mỉm cười một cái gì, mọi sự đều tan hết. Mặt tươi ra, có thoang thoáng chất độc trong người theo hơi thở thoát ra ngoài hết, người trẻ lại. Nụ cười chính là một vị thuốc tiêu đàm, tẩy độc, lượng huyết và bổ tâm, bổ phế, bổ tỳ, bổ vị, bổ cang bổ thận. Chẳng cái gì không bổ. Tiên dược đấy. Nó cải lão hoàn đồng rất mạnh mà không tốn kém một đồng xu nhỏ. Chỉ cần nhếch mồm một cái. Dễ dàng hết sức.

Vậy thì tội gì mà không cười. Cứ cười đi, cười nhiều đi. Hắn cười. Mặt trăng cười với hắn. Ấy là một khuôn mặt đàn bà phúc hậu, đầy đặn, tươi tỉnh, da tươi mát phẳng phiu và sáng sủa. Ánh trăng xanh phớt thắm vào da hắn như một chất kem, chính là sự bình yên tỏa ra từ cái linh hồn dìu dịu của trăng. Trăng rất hiền hòa, rất êm đềm, rất vỗ về và an ủi. Nếu trăng là đàn bà, thì người đàn bà ấy thật hoàn toàn. Hắn nhìn trăng mà ao ước quá. Trong đời hắn, có hai cái này hắn ghét hơn mọi cái, tiếng trẻ con khóc, và tiếng đàn bà gắt gỏng. Cũng bởi ghét hai thứ ấy cho nên có nhiều lúc hắn nghĩ rằng, loài người còn kém xa loài vật. Ở loài vật như giống chim chẳng hạn, những con chim có bao giờ khóc đâu, chúng chiêm chiếp kêu nhỏ nhẹ một cách rất ngoan, rất đáng yêu. Những con chim cái thì ấp trứng nuôi con, rủ rỉ với chồng, rỉa lông chồng một cách âu yếm quá. Con không quấy vòi vĩnh mẹ, mẹ không nghiến ngấu con. Hòa bình và hạnh phúc tỏa bóng mát vào cái nhà bé nhỏ của chúng. Giá tất cả trẻ con đều hiểu rằng, chúng sinh ra là để bi bô, để mở những con mắt hau háu ra cười với người ta, để chim chim, đi chợ, làm cò bay, hay những trò ngây ngô tương tự như thế, chứ không phải là để dụi mắt, để hờn dỗi, để khóc the thé đến làm bố điên người lên được. Giá tất cả đàn bà đều hiểu người ta cưới họ về là để họ đem cho người ta những nụ cười, những cái vuốt ve, những lời nói nhẹ nhàng khả dĩ, khiến người ta quên mệt nhọc và chán nản, chứ không phải chuốc lấy những lời cắn cảu và một bộ mặt suốt ngày nhăn nhó như mặt nạ.

Con hắn với vợ hắn không hiểu thế. Con thì hơi một tí đã nhè mồm ra khóc, vợ thì động thấy con khóc đã quát tháo rủa con và rủa luôn kiếp mình. Mỗi lần thế, hắn khổ hơn bị người ta chặt cổ. Hắn muốn đập một cái gì ra cho đỡ tức nhưng đập ra lắm thì chỉ thiệt. Thời bình này, một cái niêu đất cũng phải hai hào chín. Hắn đành nén giận, vùng chạy ra ngoài. Chạy thật xa, vừa chạy vừa bịt chặt hai tai như một đứa trẻ con sợ pháo. Nhưng vốn giữ gìn sức khỏe, không bao giờ hắn dám tức đâu. Bực tức hại người, gặp lúc khó khăn, thức ăn tẩm bổ đã chẳng có, hơi đâu mà chuốc lấy những nỗi cáu kỉnh để phí sức đi. Ốm một cái, phải uống độ một chục thang thuốc bây giờ là mất nghiệp. Bởi thế, mỗi lần tức giận hắn vội tìm ngay ra một ý gì ngộ nghĩnh để mà cười cho đỡ khổ. Hắn nhìn trăng mà cười.

Khi thấy mình đã thật bình tĩnh rồi, hắn vào nhà. Con hắn đã ngủ khì khì, vợ hắn được nằm yên tĩnh tơ mơ. Những lúc thư nhàn, người đàn bà họ thường có những giấc mộng đẹp vô cùng. Cứ mộng, cứ mộng và để cho hắn yên thân một chút. Nhưng vợ hắn không mơ mộng. Thị đang nhẩm tính những món tiền này tiền nọ. Vậy thì hắn đã yên thân thế nào? Hắn nhẹ nhàng đặt mình nằm ngửa xuống giường, hai tay mềm mại buông xuôi, thở đều đặn, chầm chậm, tốt cho sự tuần hoàn và bộ thần kinh lắm đấy. Tối nào trước khi ngủ hắn cũng thở 20 hơi như vậy. Rồi thì hắn nhắm hai mắt lại, tập trung tư tưởng, hắn bảo: tôi khỏe lắm, tôi vui lắm, tôi sung sướng lắm, vợ tôi thật đáng yêu. À cứ vậy mà ăn câu đấy. Đó là phép tự kỷ ám thị. Hắn cứ cố kêu thế mãi, tất có ngày hắn sẽ khỏe lắm, vui lắm, sung sướng lắm, và vợ đáng yêu lắm thật. Nhưng điều cần là phải tin tưởng và quả quyết cho ý nghĩ cho mạnh mẽ và rắn rỏi. Tôi khỏe lắm, tôi vui lắm, tôi sung sướng lắm, vợ tôi... Cái gì? Hắn đột nhiên tắt ý nghĩ và vọt ra miệng câu hỏi ấy, bởi vì hắn nghe mang máng như vợ hắn đang hỏi “Gì vậy?”. Bị quấy rối, hắn hơi cau mặt. Câu hỏi cụt ngủn, có vẻ hơi gắt gỏng. Vợ hắn tức thì gắt lại:

- Điếc hay sao thế? Người ta hỏi sáng mai gọi người vào bán đi năm thùng thóc nhé.

Bán đi năm thùng thóc? Thế là còn có hai mươi thùng nữa? Hai mươi thùng ăn từ nay đến tết, có lẽ ngoài tết, đến tận vụ Chiêm sang năm nữa. Bởi mùa vụ nhà không có ruộng, mà tiền để đong thì chắc gì tháng mười này có. Con mụ này có mới điên đây hẳn? Hắn đã thấy máu đưa lên cổ nhưng cố nín. Hắn lặng im không đáp. Không đáp tức là hắn tức.

- Nhưng tức cái gì mà tức?Vợ hắn hỏi bằng một giọng ôn tồn giả hiệu. Mình có bằng lòng hay không bằng lòng?

- Tôi không biết. Muốn bán bằng nào thì bán. Bán cả đi cũng mặc. Đừng hỏi tôi.

Buồn cười chưa? Có vậy mà cũng gắt như mắm thối. Đã gắt thì cho gắt. Người đàn bà nghĩ thế và thì khinh khỉnh bảo:

- Không bán, không lấy gì mà đưa trả lãi nợ cho người ta được, người ta chẻ vào xác đấy. Lại còn tiền đóng họ, tiền nợ vặt, tiền lương tháng, tiền nộp thuế, tiền ba chén thuốc lấy cho thằng cu hôm nọ. Bao nhiêu là thứ, người ta làm rối lên như canh hẹ. Mình ngồi nhà cứ tưởng vợ con sung sướng lắm. Có biết đâu vợ vừa bước chân ra đến chợ, người ta đã xúm vào nói như đổ mẻ vào mặt. Ai chịu được.

- Thì ai bảo mình không bán? Bán ngay cả nhà đi tôi cũng mặc.

- Cấm bao giờ mình nói với tôi được một lời tử tế. Mình tưởng tôi ăn hoang phá hoại, sung sướng lắm. Mình không biết tôi khổ đêm khổ ngày.

- Ai bắt mình khổ mà mình khổ?

- Giời bắt đấy. Nhà tôi kém phúc đức nên tôi khổ.

Ấy thế là hai vợ chồng cãi nhau. Thằng bé thức giấc the thé khóc. Nhà um lên những tiếng điếc lác, dằn vặt, hắt hủi và khóc lóc. Kết cục thì người vợ nhịn, anh chồng không nói nữa, nhưng vẫn còn tấm tức. Tận canh ba đêm ấy hắn chưa ngủ được. Hắn giở mình quay mặt nghiên cứu.

Ô kìa, trăng vẫn cười. Hắn tự nhiên bẽn lẽn. Hắn không dám nhìn trăng nữa. Một phút như thế đấy. Rồi hắn lại ngước mắt lên vầng trăng trong trẻo và mỉm cười với trăng.

Sáng hôm sau, vợ hắn vừa mở mắt đã thấy hắn quần áo chỉnh tề. Thị không kịp ngạc nhiên, hắn bảo ngay:

- Tôi đi ra tỉnh.

Thị sa sầm mặt. Bởi thị chẳng còn lạ gì cái khóe này của hắn. Mỗi lần cãi nhau với vợ xong thế nào hắn cũng bỏ nhà đi bốn năm hôm. Đi rất lăng băng. Thường thường, nếu còn tiền hắn vơ vét đem hết đi để ăn uống chơi bời thật thỏa thuê. Ra bộ nghĩ, đã chẳng ai thương mình thì mình cũng nên thương lấy mình một chút. Tội gì mà khổ. Nếu nhà chẳng còn đồng xu nào thì hắn cũng đi, nhưng đi đến mấy nhà người quen. Hắn nằm khàn ở nhà người ta vài ngày để tán dóc với nhau. Chắc bạn bè ai cũng chuộng hắn, bởi hắn có một cái tính gàn gàn ngộ ngĩnh, lộ ra bởi những câu chuyện nửa dở hơi, nửa thông minh, rất hời hợt mà cũng rất sâu sắc nữa. Vả lại, tuy người ta đều biết hắn nghèo, nhưng chẳng ai ngờ hắn đến nhà người ta để đợi ăn. Bởi vậy, nếu đến nhà ai hắn cũng được tiếp đón rất hẳn hoi. Giả thử, hắn có vắng nhà đến nửa tháng cũng không lo chết đói. Hắn ỷ vào chỗ ấy để hơi một tí là vùng vằng với vợ, hơi một tí là lầm lầm lì lì dọa đi ra tỉnh. Vợ hắn cau mặt bảo:

- Muốn đi đâu thì đi.

Hắn không gắt lại nhưng ngước đôi mắt buồn rầu lên nhìn vợ oán trách, bởi vì lần này hắn không có ý đi lăng nhăng như những lần trước. Những lần trước hắn muốn tránh nhà đi mấy hôm là muốn tẩy nỗi bực tức cho thật sạch, chẳng qua cũng như những người mệt nhọc đi đổi gió. Nhưng lần này hắn không còn bực tức. Đêm qua nằm nghĩ ngợi hắn xét ra rằng, vợ hắn không đáng trách. Khi đầu người ta lúc nào cũng rối tung lên vì trăm thứ tiền, trăm nghìn công việc phải lo toan. Rồi lại còn phải lật quật suốt ngày, chẳng ngơi chân ngơi tay một chút nào, mải miết cả trong lúc ăn. Thế mà đêm đến cũng chưa được ngủ yên lành, còn bị con quấy rối, lúc khóc lúc dỗi, lúc day bú như con chó day giẻ. Thì người ta bình tĩnh làm sao được. Người ôn hòa đến đâu cũng phải sinh ra gắt gỏng. Trước kia, vợ hắn có thế đâu. Bây giờ chỉ cần cho thị đỡ vất vả, đỡ lo lắng, có chút thời giờ nghỉ ngơi, thì thị lại vui vẻ, điềm đạm ngay được đấy.

À, nếu vậy thì sao hắn không đi tìm việc làm, kiếm tiền giúp đỡ gia đình? Nấn ná đến bao giờ? Thầy thuốc bảo hắn cần nghỉ ngơi ở nhà quê, nhưng cúi đầu mà nghe mấy ông thầy thuốc cẩn thận quá đến thành lẩm cẩm. Người ta chết được thì cũng khó, vả lại chết vì bệnh không đáng sợ, ta nên sợ cái chết trong lúc sống. Cái chết đáng buồn của những người sống sờ sờ ra đấy, nhưng chẳng dùng sự sống của mình vào công việc gì.

Tối mịt hôm ấy hắn mới về đến nhà. Người thấy mệt nhoài nhưng lòng thì vui vẻ lắm. Hắn nhất định, nếu có thấy con đang khóc, vợ đang nghiến ngấu thì cũng không tức tối. Tình cờ thế nào cảnh nhà lúc ấy lại yên vui, mẹ đang rầu rĩ con. Hắn đứng lại bên ngoài cửa bếp và nghe:

- Con gọi thầy đi “Thầy ơi, thầy!” gọi đi. Thầy mày bây giờ lại đang cười với cô Tân Thời rồi.

Giọng nói âu yếm quá. Có lẽ lúc bấy giờ người thiếu phụ đang nghĩ đến chồng với những ý nghĩ rất dịu dàng. Thị nói với đứa con chưa biết gì để có cớ mà nhắc đến chồng yêu. Hắn cảm động đến thấy mi mắt ướt. Đột ngột hắn đẩy cửa bước vào. Vợ hắn giật mình, chợt nhận ra chồng, đôi mắt thị sáng hẳn lên vì mừng rỡ.

- Mình!

Thị buột miệng reo lên một tiếng rồi cúi đầu bẽn lẽn. Có lẽ thị sực nhớ vợ chồng còn giận nhau ban sáng. Hắn mỉm cười chế nhạo, vợ hắn cũng bật cười lườm hắn. Hắn khoe ngay:

- Mình không còn lo nữa nhé, nay mai tôi đã có chỗ làm rồi.

Thị ngạc nhiên:

- Làm gì?

- Dạy học.

- Ừm. Không dạy. Mình còn yếu lắm. Cứ nghỉ ngơi bao giờ thật khỏe. Vả lại lần này có khỏe rồi tôi cũng chẳng để cho mình đi dạy học. Dạy học hại người lắm.

- Vẽ chuyện.

- Vẽ chuyện à? Doctor họ bảo....

Hắn cười ầm ĩ:

- Doctor, doctor! Thôi đi, tôi lạy các ông doctor cả nón. Tôi bất cần đến các ông doctor. Tôi chỉ cần tiền thôi. Tôi cứ đi dạy học.

- Thế mà cũng nói.

- Chứ không à. Chỉ ba hôm nữa là tôi đi.

- Không đi nữa.

- Cứ đi.

- Cứ đi là cứ thế nào? Tôi có thể để cho mình đi, tôi chết.

- Cho mình chết.

- Ô hay! Mình rủa tôi đấy à?

- Tôi mong lắm. Sống mà cứ cau có như khỉ thì chết đi cho rảnh.

Ấy thế là người đàn bà đã thấy máu ứ lên đến tận cổ. Thị cũng biết rằng chồng nói đùa, nhưng câu nói đùa chứa đựng rất nhiều ý trách móc, và có lẽ cả sự mong mỏi ngấm ngầm nữa. Thị tủi thân quá, đến nỗi nghẹn ngào không nói ra tiếng được. Một phút sau thị mới bật ra được một lời uất ức.

- Chết thì chết. Mình tưởng tôi sướng lắm đấy mà còn cầu sống lấy năm mười năm nữa, kẻo thế này chưa già đời?

Thị oán chồng vậy. Thị muốn nói cho chồng biết chính vì chồng mà thị khổ. Sự ấy lại hình như đúng mới chết anh chồng chứ. Anh ngẫm nghĩ, anh cực, anh cực quá, giời bắt anh ốm đau đến thành một phế nhân ăn hại vợ. Tự lấy làm cực lắm rồi. Còn đợi ai phải nói. Ấy thế mà thị nỡ lòng nào nói trắng ra. Có phải thị sỉ nhục anh không? Thật thị tàn nhẫn quá. Mắt anh đỏ lên như miếng tiết. Anh run run giọng bảo:

- Đừng nói nữa, mình không cần phải nói thế đâu. Tôi biết rồi.

- Biết rồi là biết làm sao?

Người đàn bà vặn thế. Cứ vậy, tiếng bấc đưa đi, tiếng chì quăng lại. Một người chỉ nghĩ đến sự quá quắt của người kia, mà không hề ngó đến sự quá quắt của mình. Cũng không ai chịu nhớ rằng, ngoài những lúc giận nhau, họ là một cặp vợ chồng rất tốt. Chồng thương vợ, vợ thương chồng. Đôi bên luôn luôn tìm cách làm cho nhau đỡ khổ. Họ chỉ còn biết nói cho thật chua chát, nói thế nào cho người nghe thật tức. Thành thử cả hai cùng tức lắm. Họ đều to tiếng. Và kết cục thì người vợ hầm hầm bế con vùng vằng chạy vào buồng. Anh chồng ngồi cắm mặt ở nhà ngoài, mím chặt môi để nuốt khí giận ở trong. Giận thật, ừ, giận thật. Nhưng bỗng nhiên anh cười khanh khách, bởi vì anh chợt nghĩ rằng vợ anh nghiện cãi nhau, nếu không được cãi nhau thì đời sẽ buồn lắm lắm, vì vậy anh yêu thị cũng nên. Ở nhà để thỉnh thoảng cãi nhau với thị, cãi nhau hai người thì mới đúng phép và mới thích. Cũng như đánh quần vợt, đánh cờ, hay đấu kiếm, một người, không thành cuộc. Anh cười rũ rượi, cười ngặt ngẽo. Ấy là anh lại dùng đến liều thuốc giải uất, dùng mọi khi.