Lá Khổ Sâm
Ly rượu đời Thượng đế ban cho tôi
Quá bủn xỉn
Tôi chỉ mới nhấp môi đã cạn
Khi chén rượu đời đã cạn
Mà túi rỗng không
Phải đứng lên và bước ra khỏi quán
Nghĩa là
Phải nhắm thái dương mình nổ súng
Hay xiết dây thòng lọng quanh cổ mình
Và trổ lên cuộc đời những câu thơ tuyệt mệnh
Như những vết chàm xanh...
Các anh tôi đó
Mai-a và Ét-xê-nhin! (1)
Nhưng tôi chưa sống cho tròn nợ sống
Tôi chưa yêu cho hết nợ tình yêu (2)
Tôi phải lên rừng
Hái lá khổ sâm (3)
Tự mình cất lấy ly rượu sống...
Ôi rượu khổ sâm đắng lắm!
Đắng đến tận cùng nỗi đắng thế gian...
Bạn hữu thân thiết ơi!
Xin đừng trách cứ tôi
Sao trong câu thơ tôi cứ lẫn nhiều vị đắng
Chỉ vì
Tôi vừa ngâm ngợi câu thơ
Vừa cạn chén rượu đời
Cất bằng lá khổ sâm...
Chú thích
(1) Hai nhà thơ lớn củ Liên bang Xô Viết. Cả hai đều tự sát. Mai-a-cốp-ski tự sát năm 1930, 37 tuổi. Anh nổ súng vào tim, để lại mấy vần thơ tuyệt mệnh:
"Chiếc thuyền tình mơ mộng thi ca
Va phải mỏm đá ngầm dung tục
Và tan nát..."
Ét-xê-nhin tự sáng năm 1925, 30 tuổi. Anh tự sát với chiếc cà vạt, nhưng không buồn treo cổ mà buộc cà vạt vào cột lò sưởi, ngồi trên ghế tựa rồi thít cổ mà chết. Trước khi tự thít cổ, anh cắt máu ngón tay viết bài thơ tuyệt mệnh tám câu. Hai câu cuối cùng như vết thương đầm đìa máu thi ca.
"Ở cuộc đời này chết chẳng có gì mới
Nhưng sống cũng chẳng có gì mới hơn"
Hơn nửa thế kỷ qua vết thương thơ vẫn không sao lành được, ngày một nhức nhối hơn trong ký ức những người quyết sống và chết cho Thơ.
(2) Thơ Mai-a
(3) Một loại cây mọc hoang trên các vùng đồi núi trung du, lá cực đắng, được liệt vào cây thuốc Nam có biệt tài thải độc