uan hiếu sự [1]

Nguyên Phi

[1] Quan hay vẽ chuyện, gây rắc rối.

Trấn Thanh Thủy, mỗi năm vào tháng Giêng là náo nức hội xã, các trò múa sư tử, ngồi thuyền cỏ, đi cà kheo... trăm hồng ngàn tía, đua sắc khoe tài.

Trong rất nhiều hội xã có một loại gọi là quan hiếu sự, hình thức rất đặc biệt: Cái cần trúc dài buộc trên bánh xe, lại buộc dựng lên một cái ghế chân khuỳnh để cho người đóng làm quan xấu ngồi. Khi du xã, người phía sau vừa đẩy vừa kích, tung lên tung xuống. Quan hiếu sự đặt nha dịch, có cả biển HỒI TỴ TÚC TĨNH (né tránh, nghiêm túc, yên lặng), có cả gậy chấp hình, lại còn dán cả cáo thị: Quan hiếu sự báo cho dân chúng khắp nơi biết, bản quan hôm nay xuống hương thôn xem xét, giải oan báo thù cho các ngươi. Bản quan không tài năng gì đặc biệt nhưng gan to như Bao Thanh Thiên, thích nhúng vào việc người khác, chuyên sờ đít hổ. Vì vậy kẻ nào oan uổng thì chớ sợ hãi. Miễn là chặn kiệu mà kêu, bản quan sẽ làm cho ngươi hả giận. Nếu xử lý không công bằng, chịu bị nhổ vào mặt.

Quan hiếu sự ban

Đương nhiên đây là trò chơi, nhưng (ngày... tháng... năm) không biết được truyền từ năm nào cho phép trò chơi này, giả đùa - làm thật, thay cho lời thị phi bình xét của người đời, thậm chí của quan nha. Quan hiếu sự khi đi trên đường, có người bò lăn ra kêu oan, có người còn dâng cả cáo trạng. Phàm người kêu oan đều là việc có thực, vì thấp cổ bé họng không biết kêu đâu, đành chỉ dựa vào đây mà cầu cứu. Quan hiếu sự thấy cáo trạng nhất định sẽ nhận, đứng giữa nha môn tróc nã bị cáo, và mọi hành vi sai phạm ở địa phương sẽ được định đoạt ngay. Dân chúng sẽ được chứng kiến, dù nhận hay không, quan hiếu sự cũng đều phán có tội, phạt đánh hai mươi hoặc bốn mươi trượng. Thế là nha dịch túm bị cáo, bắt nằm sấp, giống như trên đài diễn, đòn roi rành rọt, sau đó đuổi đi.

Quan hiếu sự xét xử tuy không hội đủ hiệu lực về mặt pháp luật nhưng lại có uy quyền về mặt dư luận, làm cho người ta thấy tính tượng trưng của trừng phạt, khiến sự xấu xa bị bại lộ, kẻ xấu mất mặt. Vì vậy, bọn vô lại, côn đồ, đạo tặc trong trấn mỗi lần gặp ngày xã du, không tên nào là không lủi như chuột trốn mèo.

Thường Ngũ Gia công bằng chính trực, lại thêm có kỹ năng diễn xuất, có hứng thú pha trò nên năm nào cũng đựoc chọn làm người đóng vai quan hiếu sự.

Ngày xã du năm nay, Thường Ngũ Gia đội mũ trắng, mặc áo bào đại hồng ngồi trên ghế choãi chân, sau đám nha dịch hò hét mở đường, giữa biển người lắc lư chen lấn. Ông ta ngồi, thoắt ngả thoắt nghiêng làm vẻ kỳ quái, đã được khống chế bởi một đôi cánh mũ lò xo lúc lắc đung đưa, được đám đông hò hét khen hay. Đột nhiên bà quả phụ Trương đầu bù tóc rối chen đám đông, quỳ xuống kêu. Gia xuống kiệu, kéo tấm vải có hình mặt trời trên trùng trùng lớp sóng treo lên, ở dưới là cái bàn bảy thước và bắt đầu thiết đường xử án.

Bà quả phụ Trương có đứa con gái bị Bảo trưởng Lý Hùng Chương cưỡng gian, phải xấu hổ mà nhảy sông tự vẫn. Bà lên huyện tố cáo thì bị phán là vu oan. Án này trấn Thanh Thủy ai nấy đều biết.

Không đợi bà Trương tố cáo hết, Thường Ngũ Gia đã ném cái thẻ xuống, lệnh cho nha dịch đi bắt kẻ phạm tội.

Bảo trưởng Lý Hành Chương thường ngày ỷ thế mạnh, ai dè hôm nay hắn tránh đầu gió. Hắn đang đứng trước cửa nhà, mồm phì phèo thuốc lá thơm xem múa sư tử, không thể tưởng nha dịch lại dám nói với mình: “Lý Bảo trưởng, lão gia quan hiếu sự truyền gọi”.

Lý Hành Chương lập tức biến thành bộ mặt hổ: “Quan hiếu sự chẳng qua chỉ là diễn kịch mua vui, tư cách gì mà truyền gọi ta?”.

“Chúng tôi chỉ phụng mệnh hành sự, có gì thì đến gặp lão gia mà nói”.

Nha dịch lôi hắn đi. Lý Hành Chương trên đường thì hiên ngang, dự định khi gặp Thường Ngũ Gia sẽ mắng cho lão già một trận, ai dè khi đến trước mặt, chỉ thấy quan hiếu sự ngồi trên cao, nha dịch chia nhau đứng hai bên, dân trong thôn không ai là không lườm nguýt, tự nhiên đâm run rẩy bước vào nơi oai nghiêm ấy, đôi chân tự dưng quỳ mọp xuống. “Tham kiến... Đại lão gia...”.

Thường Ngũ Gia lấy giọng nghiêm: “Lý Hành Chương, ngươi đường đường là trưởng trấn, không biết cần chính vì dân mà lại hoang đãng thất đức, làm ô nhục con gái lương dân. Đó la đạo lý gì, hả?”.

Lý Hành Chương vái lia lịa: “Thanh thiên đại lão gia, hạ dân oan uổng, chuyện cưỡng gian dân nữ thực là bị bà quả phụ Trương vu oan, huyện quan đã xử...”.

Thường Ngũ Gia đập tay xuống bàn: “Câm mồm! Ngươi và tri huyện kết nghĩa anh em bày vẽ cho nhau làm điều mờ ám, án oan phản oan, sao qua được mắt bản quan. Hôm nay lão gia thân hành xử án. Còn không mau khai thực ra!”.

Các nha dịch hình trượng đông thanh hô “Uy vũ” như sấm động. Thường Ngũ Gia nắm phép công xử án, bà Trương đỏ mắt tố cáo, dân trong thôn nhao nhao làm chứng, Lý Hành Chương không có chỗ dựa, đành phải nhận tội. Thường Ngũ Gia định án tám mươi gậy to. Việc này làm mọi người căm giận, các nha môn khi hạ thủ không nể nang gì hết, đến mức đánh vào hai mông gãy hai cây củi. Lý Hành Chương bưng đít về nhà, vừa xấu hổ vừa phẫn uất. Nhưng cũng xấu hổ và kỳ lạ cho mình, khi làm việc công thì cũng xứng là tay lão luyện, vây sao trước một chuyện đùa lại đâm hồ đồ đến thế? Lão nghĩ mãi không ra, muốn báo thù, song thế nào thì trò đùa này đã theo nếp cũ thành tục lệ rồi, lại sợ dư luận, cuối cùng cũng không dám manh động. Nhưng tay tri huyện kết nghĩa anh em với hắn thì cảm thấy việc này chẳng phải nhỏ, không cảnh cáo thì tai họa sẽ khôn lường, thế là lập mưu giăng bẫy. Lý Hành Chương lấy cớ hội xã cũ nhiễu loạn pháp luật, miệt thị chính phủ, tự ý lập công đường đánh bị thương người, bỏ tù Thường Ngũ Gia mười năm, nay ông đã sáu ba, đến chết chưa chắc đã ra tù.

Từ sau vụ Thường Ngũ Gia lĩnh án, quan hiếu sự tuy vẫn mỗi năm lại xuất hiện một lần ở trấn Thanh Thủy, cũng dán cáo thị, nhưng bỏ bớt nội dung thụ lý án. Tình cờ vẫn lộ ra một số tội của năm cũ, quan hiếu sự sai nha dịch đi bắt đối tượng để mua vui, quấy lên để cười một trận, phát mấy tiền, đợi khi xã du kết thúc, mọi người cùng đến quán uống rượu.

Chẳng qua đây là thú vui đơn thuần.

Kiến Vũ bình: Người dân Trung Quốc khao khát quan thanh liêm xuất hiện. Từ đó, chuyện Thanh quan được lưu truyền rộng rãi. Thanh quan không dễ làm. Quan hiếu sự tuy là một trò chơi dân gian nhưng chuyện quan hiếu sự có thể thay mặt dân chúng giải oan báo thù, nêu gương chính nghĩa, cũng khó mà tồn tại lâu dài vì nó chạm đến lợi ích của tham quan ô lại. Dân chúng phải tới đâu để kêu oan?

Kêu gọi quan thanh liêm!