ỗ Ban Sống

Thân Bình

Xưa kia, trong thành Hà Đạt có một người thợ nổi tiếng, được thiên hạ tặng cho mĩ danh là Lỗ Ban sống. Bạn đừng cho rằng Lỗ Ban chỉ là thợ mộc, thực ra cha Lỗ Ban còn là tổ sư của ba nghề - thợ mộc, thợ đá, thợ gạch. Lỗ Ban sống này đúng là một tập trung của sự khéo léo, tinh xảo của ba loại gỗ, đá, gạch. Thành Hà Đạt từ cổ xưa không có nhà lầu. Ngôi lầu yến tiệc đầu tiên cho khách là do Lỗ Ban sống đến xây cho mới có được. Từ đó tiếng tăm ông nổi như cồn. Ngày nào cũng có người đến xin làm công và bái ông ta làm thầy, đông đến mức làm nát cả ngưỡng cửa.

Lúc đầu, Lỗ Ban sống còn biết khiêm nhường. Mỗi khi có ai gọi bằng mĩ danh ấy, ông liền lắc lắc đầu “không dám, không dám”. Lâu ngày, tai nghe quen đi, cảm thấy không cần “không dám” nữa. Rồi tiếp đó, ai đến mà không gọi là Lỗ Ban sống thì trong lòng không vui. Nhận đồ đệ cũng vậy. Lúc đầu Lỗ Ban sống nghiêm khắc coi trọng chất lượng, phát triển rất thận trọng. Dần dần cứ dựa vào tên tuổi mình, mượn danh thu nạp hiền tài, ai đến cũng không chê. Dù sao, thêm đồ đệ là thêm thu nhập, tiếng tăm lại được truyền tụng thêm, sao không làm?

Bỗng một hôm, trong xưởng xuất hiện lão ăn mày, bảo là tránh nạn đói từ xa đến, không chỗ nương náu, muốn nghỉ đỡ trong xưởng vài ngày. Đại đồ đệ cai quản xưởng động lòng trắc ẩn, gật đầu. Vừa đúng hôm gặp Lỗ Ban sống đến lo việc công xưởng, các đồ đệ không ngớt chào: “Lão tổ sư... Bố Lỗ Ban”. Lỗ Ban sống mặc áo dài, tay nâng tẩu ngọc, da mặt bóng nhẫy, xem xét, sắp đặt xong vừa quay mình định đi, không ngờ bị lão hành khất chặn đường, hỏi:

“Ông là Lỗ Ban sống à?”.

Lỗ Ban sống nhìn, thầm đánh giá ông lão, thấy ăn mặc tồi tàn thì tỏ ý khinh thường, hừ một tiếng định bước đi, nhưng lại nghe ông lão nói: “Chậm lại đã. Ông đã là Lỗ Ban sống thì tất nhiên thông cả ba nghề. Chẳng giấu gì ông, lão là thợ đá, hôm nay muốn thi tay nghề với ông, chẳng biết có được không?”.

Tên ăn mày này muốn đọ với ta? Lỗ Ban sống tức giận, nhưng khi thấy bao con mắt đang hồi hộp trông đợi bèn gật đầu kẻ cả: “Được, thi thế nào đây?”.

Ông lão ăn mày bình thản: “Thi đục dưa hấu.

Trong ba ngày xem ai dùng đá đục thành quả dưa như thật”.

Lỗ Ban sống mỉm cười: “Được, ba ngày”.

Lỗ Ban sống về nhà, tự đi chọn những tảng đá đẹp, đem hết tài sức ra đục đẽo. Đồ đệ thì không ngừng báo cho thầy những thông tin về lão ăn mày, bảo rằng ông ta kiếm đâu được hòn đá chẳng ra gì, cũng đang đóng cửa làm bài thi.

Ngày hẹn đã đến, đồ đệ lớn bé của Lỗ Ban sống và trăm họ chen chúc đến xem kết quả cuộc so tài. Họ thấy Lỗ Ban sống sai người bưng ra cái khay phủ khăn đỏ rồi tự tay mở ra: một quả dưa hấu to có cả cuống cả lá sọc văn nằm trên khay. Lập tức tiếng reo hò vang dậy. Đến lượt lão ăn mày, mọi người thấy lão chẳng vội vàng cũng không trang trọng gì, ôm ra một quả trứng đá, tròn không ra tròn, bẹt không ra bẹt, khiết tất cả cười ồ lên.

Lỗ Ban sống nói: “Đây mà gọi là dưa hấu được ư?”.

Ông lão nghiêm nét mặt: “Dưa hấu của ngươi tuy đẹp nhưng chỉ nhìn mà không thể ăn. Dưa của ta khó coi nhưng là ruột đỏ hạt đen”.

Nói đoạn ông vứt quả dưa lên bàn, vớ lấy cái dùi gõ nhẹ lên, quả dưa lập tức nứt làm hai. Bên trong đúng là hạt đen nhánh ruột đỏ tươi, phút chốc tỏa hương khắp gian nhà.

Đám đông ngây ra, khi tỉnh lại thì lão ăn mày đã biến mất.

Lỗ Ban sống hổ thẹn vô cùng, vội quỳ xuống trước quả dưa, dập đầu lạy: “Lão tổ sư, con biết ngài hiển thánh rồi. Đồ đệ đáng chết!”. Ngay hôm sau ông ta tự đến tu sửa miếu Lỗ Ban và sửa đãi yến tiệc trong ba ngày rồi tuyên bố: “Từ nay về sau ai còn gọi ta là Lỗ Ban sống tức là làm nhục ông tổ của ta”.

Kiều Phong bàn luận: Kiêu ngạo làm cho người ta tụt hậu. Đạo lý ngắn gọn này rất dễ thấy trong sách vở thánh hiền, mang ý nghĩa giáo dục to lớn.