ù thời xưa hay ngày nay, dù quốc gia, lĩnh vực hay ngành sản xuất nào, thành tín là một trong những phẩm đức trọng yếu nhất. Một người dù có tài năng lớn, nhưng phẩm chất đạo đức không tốt, thì cũng sẽ không có công ty nào muốn tuyển dụng. Tục ngữ có câu: “Thông minh quá sẽ bị thông minh hại”, người giỏi về lách léo, cuối cùng đều là hại chính mình.

Trước đây không lâu, ở Đài Loan có một chương trình Tivi tên là “Cuộc đời giàu có”, khách mời là một thanh niên quản lý công ty rất nổi tiếng. Khi chương trình gần kết thúc, người dẫn chương trình đưa ra một câu hỏi cuối: “Anh cho rằng nhân tố mấu chốt dẫn đến sự thành công của công ty là gì?”

Trầm tư một lát, anh ta cũng không trực tiếp trả lời, mà bình tĩnh kể một câu chuyện: 12 năm trước, có một chàng trai vừa tốt nghiệp liền sang Pháp, bắt đầu cuộc sống vừa học vừa làm. Thời gian dần qua, anh phát hiện nhà ga địa phương hầu hết đều có lỗ hổng, không có chỗ kiểm vé, cũng không có người kiểm vé, thậm chí ngay cả camera kiểm tra đều rất ít.

Dựa vào sự thông minh của mình, người thanh niên này tính ra một xác suất. Tỷ lệ trốn vé mà bị tra ra chỉ có 3/10.000. Anh rất đắc ý với sự phát hiện này của mình, từ đó về sau, anh ta thường xuyên trốn vé. Anh ta còn tìm được một lý do cho mình như sau: mình là học sinh nghèo mà, có thể tiết kiệm chút nào hay chút nấy.

4 năm qua đi, với tấm bằng đại học danh tiếng và thành tích xuất sắc, anh đầy tự tin, bắt đầu nộp đơn vào các công ty đa quốc gia. Nhưng kết quả lại khiến anh không kịp chuẩn bị.

Những công ty này mới đầu đều rất nhiệt tình với anh, nhưng sau khi đọc vài thứ, liền nhẹ nhàng từ chối. Điều này thật sự khiến anh rất băn khoăn.

Cuối cùng, anh đã viết một email với ngôn từ cầu thị, gửi đến bộ phận nhân sự của một trong những công ty đó, mong muốn được biết lý do không được mời làm. Và khi đêm về, anh đã nhận được hồi đáp của công ty.

“Chào anh Trần, chúng tôi đánh giá cao tài năng của anh, nhưng khi chúng tôi đọc dữ liệu thông tin về anh, thực sự rất tiếc rằng trên hệ thống hồ sơ ghi lại anh đã 3 lần trốn vé xe. Chúng tôi cho rằng điều này đã chứng minh hai điểm:

1. Anh không tôn trọng quy tắc: Sau khi phát hiện ra lỗ hổng, anh đã cố ý lạm dụng.

2. Anh không đáng tin. Công ty của chúng tôi rất nhiều việc phải dựa vào sự tín nhiệm, Bởi nếu anh phụ trách phát triển thị trường nào đó, công ty sẽ giao cho anh nhiều quyền tự quyết. Bởi tiết kiệm chi phí, chúng tôi không thể thiết lập cơ cấu giám sát giống như hệ thống giao thông công cộng. Vì vậy chúng tôi không thể thuê anh, thật ra mà nói, ở quốc gia này, thậm chí toàn bộ liên minh Châu Âu, có thể anh sẽ không thể tìm được công ty nào đồng ý tuyển dụng anh.”

Đến lúc này, chàng thanh niên mới tỉnh mộng, giá như biết trước anh đã không làm như vậy. Nhưng điều thực sự khiến anh chấn động là câu cuối cùng của nhà tuyển dụng: Đạo đức thường có thể bù đắp cho tài trí, nhưng tài trí vĩnh viễn không bù đắp được cho đạo đức.

Ngày hôm sau, anh lên đường về nước.

Câu chuyện kể xong, hội trường yên lặng. Người dẫn chương trình băn khoăn hỏi: “Điều này có thể nói nên đạo lý thành công của anh?”

“Có thể! Vì người trẻ tuổi trong câu chuyện chính là tôi.” Rồi anh dõng dạc nói: “Tôi có thể đi đến ngày hôm nay, chính bởi tôi đã biến “chướng ngại vật” của ngày hôm qua thành “hòn đá kê chân” cho ngày hôm nay.”

Nhà sử học lừng danh Tư Mã Quang từng nói: “Người tài, đức là vốn; người đức, tài tự sinh. Tài đức toàn vẹn là thánh nhân, tài đức cùng mất là người ngu ngốc, đức hơn tài là quân tử, tài hơn đức là tiểu nhân.”

Biên dịch: Bình Minh, STV