ạng sáng ngày 03/01/79, cha con lục đục gọi nhau dậy từ khi trời còn tối đất. Lại lĩnh cơm vắt với bột canh. Xe trung đoàn tăng bo chở tiểu đoàn bộ ra ngã ba lộ 1 rồi quẹo trái, thẳng tiến trên mặt lộ một quãng nữa. Đổ chúng tôi xuống xong thì đỗ ở đó chờ chở thương tử. Anh Bình “cháo” quân lực tiểu đoàn ngồi phệt trên tấm nilon, tựa vào bánh xe hút thuốc, chuẩn bị sổ sách làm công việc hàng ngày của thánh Pie. Là mở cửa Thiên đường cho những thằng kém số.

Các đại đội bộ binh đã lên trước. Tiểu đoàn 6 chủ công còn đi trước nữa. Hai trận đột phá liền, tiểu đoàn 4 toàn được đi sau nên ấm gáo quá trời. Chúng tôi vượt lên, đi khơi khơi trên mặt lộ mới bắt đầu tỏ mặt người. Ở lùm cây lúp xúp cái phum ven đường lòi ra hai khẩu 85mm nòng dài. Bọn này thuộc lữ pháo 24 đi tăng cường cho trung đoàn. Anh em pháo thủ gò lưng đẩy pháo lên tiếp trên mặt ruộng khô. Đến cái bờ thấp sau lưng đại đội 3 thì hai khẩu dàn hàng ngang dừng lại. Tụi pháo thủ đóng chốt càng pháo. Khẩu đội trưởng rút ống nhòm quan sát một lát rồi đóng mấy cái cọc tiêu pháo sơn khoanh trắng khoanh đỏ đằng trước. Chúng nó lấy hướng lấy tầm xong xuôi thì ngồi chờ. Ngó cái nòng ngoằng ngoẵng, rạp xuống sát mặt ruộng như trọng liên thế kia thì chỉ lo nó quất vào quân ta.

Trên kia, tiểu đoàn 6 đang tiếp cận địch. Bộ binh tiểu đoàn 4 nửa nằm nửa ngồi, tản ra hai bên mặt lộ. Anh Trung tham mưu gom lính D bộ sang bên trái đường. Nhưng tôi khoái xem pháo 85mm nó bắn, nên cứ nấn ná nằm bên phải cho gần chúng nó. Anh Ky lại chửi đ…mẹ thằng ngu! Nằm gần đấy tý nữa nó phản pháo thì mày thấy ông bà ông vải. Sang bên này!

Hai anh em kiếm được một cái cống thủy lợi bê tông để cho nước chảy qua đường nên tấp cạnh đó, không đào công sự. Nó giã pháo cối thì chui vào đó tốt chán. Thằng Vỹ đi phụ máy đại đội 3 dự bị, nằm cạnh cái chòm thốt nốt trên tụi tôi một đoạn trông thấy anh Ky thò đầu ra trên cống. Nó nhe răng cười, quay lại xin điếu thuốc thẳng. Cho đến hồi đó, tôi vẫn chưa biết hút thuốc. Thỉnh thoảng phì phà hút vào mồm rồi thở ra cho oai chứ không nuốt khói. Tiêu chuẩn tháng được hai bao Lao Động cho hết ông Ky.

Một dây tiếng rền trầm trầm sau lưng. Tiếp một dây tiếng sấm rền nữa…Những quả đạn pháo hú gió u u qua đỉnh đầu chúng tôi rồi bựng khói đen hướng địch. Một lát mới dội lại tiếng nổ. Pháo bắn dày. Chỉ một lát là tiếng đề pa lẫn vào tiếng nổ cấp tập. Cối 8 hai tiểu đoàn cũng tong tong lên tiếng. Một tiếng nổ kép tức ngực. Hai khẩu 85 ly bên kia đường tự nhiên nhảy lên cầng cẫng. Bọn pháo thủ 85 chúng nó đã xác định được mục tiêu, cũng bắt đầu bắn. Đạn đi thấp lắm! Nhìn thấy cả cỏ, lúa và cây bụi bị hút ngả theo hướng đạn.

Bọn Pốt cũng bắt đầu chơi lại. Phát hiện được mấy khẩu 85, DK75 của địch phản luôn vài trái. Trái phá địch nổ văng bùn đất, tung tóe hoa lửa lốm đốm trước khẩu đội cả dăm chục mét. Cứ nghe “xéo” phát là tôi lại thụt đầu xuống. Có biết đâu là thụt đầu cũng vô nghĩa, vì đạn DK nó đã nổ trước cả giây rồi. Anh Ky quát mày thấy chưa hả con? Tôi chỉ gật gật đầu xác nhận. Đi với thằng phó máy ngu này thì còn phải dạy nhiều.

Chúng tôi trấn giữ cái cửa cống an toàn ấy. Bỗng từ đâu bò ra ra một anh lạ hoắc. Anh ấy bảo: “Chúng mày tránh ra cho tao vào!”. Anh Ky nhăn mặt, khó chịu né người. Anh ấy chui hẳn vào trong lòng cống, người thấy run cập cập. Đạn 12.8mm địch vẫn toác toác, xuyên lòi trắng thân các cây thốt nốt mé trên cao. Với tầm đạn đó, dẫu đứng thẳng người cũng không phải sợ. Tôi hỏi ai đấy? Anh Ky bảo ôi sời ông Thoan tham mưu tụt tạt ấy mà! Người trong cống cũng im lặng, không buồn nói gì. Tôi thầm khoái, thấy mình cũng không đến nỗi sợ như thế. Có biết đâu rằng khi người ta đã phải trải qua những tai ương đẫm máu không chịu nổi, thì đôi khi lâm vào tình trạng thần kinh ấy. Cái nhìn của anh Thoan như bảo tôi rằng: mày cứ hí hởn đi con. Rồi sẽ biết thân!

Tiểu đoàn 6, tiểu đoàn 4 bắt đầu xung phong khi pháo vẫn đang còn bắn. Bộ binh phát triển đến đâu, pháo 85mm đẩy tay lên đến đấy. Tôi với anh Ky lên theo đội hình tiểu đoàn. Vừa đi vừa cố tránh xa khỏi hai khẩu pháo. Thỉnh thoảng, bọn pháo lại dừng, thổi vài trái lọng óc. Chúng nó cứ câm lặng mà làm, chẳng ai nói gì nhưng nhìn động tác rất thuần thục ăn ý. Chắc hẳn cả nhà bọn ấy bị điếc! Hướng này không thấy mìn, lại được hỗ trợ tuyệt đối của pháo binh nên bộ binh tiến khá nhanh.

Trên tuyến phòng ngự của địch, những bựng khói đen dựng lên thưa dần. DK.75 địch còn “cùng - x..**.o” vài quả nữa sau cũng tịt luôn. Loe loé đầu nòng độc nhất một khẩu 12.8mm, “toang toác_ khùng khùng” chừng thêm được vài phút thì cũng tịt nốt. Đã nghe tiếng súng con lốp bốp giòn như rang bắp. Trên cao có tiếng gầm rít của một phi đội máy bay phản lực. Tôi ngửa mặt nhìn nhưng không thấy máy bay đâu. Chúng tôi dịch dần đội hình lên trên nữa. 11h30 trung đoàn đã đánh qua lớp công sự thứ nhất. Ở mấy hầm tiền tiêu còn mấy quả bom bay đen trũi to như cái thùng phuy, bọn lính Miên chết pháo, không kịp gí. Đến 12h trưa, chịu không nổi, địch bắt đầu tháo chạy.

Xe hậu cần trung đoàn chở đạn dược bổ sung lên đến tận nơi. Trừ mỳ tôm và gạo theo khẩu phần, còn đạn không cấp phát theo định lượng cơ số mà xả thùng xe. Ai muốn lấy gì mặc lòng. Phủ phê các loại M.72, M.79, các thùng đạn K.56, cối các loại…Có cả mấy thùng lựu đạn M.67 mới khui hăng hắc mùi Mỹ. Của hiếm để đánh cá đây! Trung đội thông tin nhặt mỗi thằng 2 trái, móc lên hai quai máy 2W. Bọn bộ binh đến sau thì hết lựu đạn, bèn giật của chúng tôi rồi cười hì hì bỏ chạy. Lại phải ém vào túi cóc ba lô. Anh Ky cầm trái M.67 của tôi, xoay tháo cái mỏ vịt ra kiểm tra. Cái kíp nhôm hình trụ, có hai vòng thắt ngấn và chấm một đốm sơn xanh blue. Tốt! Loại an toàn. Hễ thấy một ngấn thắt và chấm sơn đỏ thì đừng có mà xài nghe mày. Kẻo mà banh xác!

Lệnh trung đoàn đổi D4 chủ công, thay cho D6. Tiếp tục tiến công! Chúng tôi vượt qua người anh em cùng trung đoàn, lầm lụi bước. Bây giờ, chúng tôi là đơn vị đi đầu của sư đoàn trên hướng tiến công mặt lộ 1 này. Phát triển truy kích đến chiều tối, tiểu đoàn dừng tạm trước một con lạch nhỏ nước đục ngầu. Bên trái có lẽ là trạm phẫu tiền phương của địch. Bông băng, dụng cụ y tế quăng bừa bãi. Mùi máu tanh nồng, mùi gây gây xác người lẫn mùi hăng của thuốc tê... Những chiếc võng còn dính đầy máu chăng ngang dọc dưới chân cột nhà sàn. Hẳn bọn Pốt mới rút lui chưa lâu.

Hôm ấy tiểu đoàn bộ nằm lẫn luôn với đội hình đại đội 1, do Anh Sơn tự tay bố trí đội hình. Ba trung đội bộ binh C1 dấn lên phía trước theo hướng con lộ. Khẩu đại liên anh ấy lôi lên đặt trên cái cầu nhỏ, kiểm soát mặt lạch. Trung đội trinh sát với trung đội vận tải bung sang hai cánh ruộng bên đường. Thông tin tụi tôi nằm dưới gậm cái nhà sàn cạnh BCH tiểu đoàn. Ấm sườn sướng rên!

Tụi anh nuôi tiểu đoàn và đại đội 1 leo xuống bờ thấp, đào bếp cạnh nhau sát mặt sông. Lửa bếp chiều hôm loáng trên mặt nước. Lãng mạn y như công dân Liên xô đi cắm trại trong các tờ họa báo… Đêm sâu dần và trời tối lắm! Chỉ còn ánh sáng trắng mờ mờ, hắt lên từ mặt nước. Chúng tôi được ăn cơm nóng với canh mỳ tôm nấu loãng. Trung đoàn thông báo E3 đang nằm sườn phía bắc đường. Cẩn thận kẻo bắn nhầm. Các đơn vị nhận nhau ngoài vô tuyến điện còn bắn bắt liên lạc, cộng tròn bằng 7.

Đêm đầu tháng, như để bù lại cho buổi ban ngày, cực kỳ yên tĩnh. Hướng E3, một vài viên đạn lửa vẽ những đường cam trên bầu trời đêm thẫm tối. Không nghe thấy tiếng súng. Có lẽ họ ở khá xa chúng tôi.

Sáng sớm ngày hôm sau, có lệnh tiếp tục tiến. Đồng ruộng trống trải. đội hình hàng dọc đi trên mặt lộ như một buổi hành quân dã ngoại, mỗi lúc một rảo bước. Thị xã S'vay Rieng đã hiện ra trước mặt. Trên cây cầu sắt bắc qua sông phía xa bên phải, một đoàn quân cũng đang vượt tới. Triển khai ngay đội hình chiến đấu và bắn bắt liên lạc. Ba phát AK vang lên. Bên kia trả lời đĩnh đạc bốn phát. Ta rồi! Đó là lính tiểu đoàn 7 trung đoàn 3. Trong chiến đấu, không gì vững lòng bằng lúc gặp đơn vị bạn đang cùng hướng, cùng nhiệm vụ. Chúng tôi vòng sang, gặp nhau trên cầu sắt tiến vào vào thị xã. “Cho xin hớp nước bạn ơi!”.” Này! Dốc sang một nửa bi đông!”. Cảm động cứ như quân Đồng minh gặp nhau trên bờ sông Elber. Hồi đó cái đầu học trò chưa gột của tôi toàn những ý tưởng kỳ quái tựa tựa như thế!

Lúc 9h30 sáng ngày mùng 4 tháng một năm 1979, trung đoàn chúng tôi vào thị xã S'vay Riêng không tốn một phát súng nào.

D trưởng báo về trung đoàn rằng đã vào được thị xã. Lệnh E cho bộ đội bố trí chốt cứng, chờ hậu quân tiếp lên. Tiểu đoàn 4 rẽ trái, bố trí đội hình ở một khu phố. Ban chỉ huy nằm ở một cái nhà sàn giữa vườn dừa. Trung đội thông tin nằm trong cái nhà đúc, cách tiểu đoàn khoảng dăm chục mét. Căn nhà nhỏ nhưng đẹp ghê! Mà đối với một thằng lính cả tháng trời nằm hầm, nằm đất thì căn nhà bình thường nào chẳng đẹp? Nằm dài trên nền đá hoa mát rượi. Gối đầu lên cái ba lô, nhìn qua ô cửa sổ nắng lấp lánh, có chùm vú sữa chín trắng đong đưa. Gió chướng lùa lá dừa, xạc xào tít trên cao nữa. Giá có cái đài phát chương trình bài hát theo yêu cầu thính giả nữa thì đúng là một sáng Chủ nhật yên bình…

Tháng Ba năm 2011, sau nhiều lần trì hoãn, chúng tôi đã trở lại, đi trên con đường tiến quân ngày ấy. Ba mươi năm có lẻ. Đứa đã hy sinh về trong lòng đất, đứa còn sống đã chồn chân mỏi gối. Vẫn bờ đập ấy, bãi lầy ấy, cây cầu ấy… Hàng dầu cổ thụ vẫn mùa khô bay hoa… Song giờ đây người còn, người mất. Người trở lại âm thầm ngó chiến địa xưa:

Ta còn mãi

Khúc quân hành lặng lẽ.

Có vơi không

Kỷ niệm

Một thời trai trẻ?

Trở lại trận địa xưa

Vặn mình quặn nhớ

Đứa mất.

Đứa còn.

Bờ đất ấy

Thằng dính mìn kêu ơi ới!

Nắng ong ong

Hững hờ đụm khói.

Về với mẹ qua những cơn mơ

Thỏa thích vục đầu vào vại nước mưa.

Ngọt ngào và mát

Như tuổi thơ.

Trở lại chiến trường xưa

Hát lại khúc quân hành năm cũ

Gốc cây này

Đồng đội tôi nằm

Như đang ngủ

Bỏ lỡ lời thề về chốn cũ.

Xóm nhỏ gần Phủ Lý

Có cô bé trong tấm hình nhỏ tí tựa ngón tay.

Ngủ rất say!

Mang theo tuổi mười tám.

Nó đâu cần thương cảm

Tít trời xanh nhẹ như áng mây

Đâu như chúng ta đây

Trĩu đôi vai

Canon, Nikon, Pentax

Và đong đầy tình nhân thế

Hát mãi khúc quân hành như thể

Những người lính năm xưa.

Nằm mãi chán, tôi vùng dậy đi theo chúng nó đập vụng vú sữa và xoáy dừa xiêm. Phải đập vụng bởi đã có lệnh trên cấm vi phạm tài sản, nhà cửa, tính mạng nhân dân nước bạn. Chẳng nhớ rõ là bao nhiêu điều. Song, cứ theo cái lệnh cấm nghiệt ngã đó thì bọn lính chúng tôi chỉ được thở không khí nước bạn, được dùng nước sông, nước giếng của bạn, được lấy củi khô để nấu cơm nấu nước. Ngoài ra cấm tất! Thế nên muốn ăn vụng thì phải đi xa BCH. Không có các anh ấy biết thì kỷ luật là cái chắc. Nhưng đời là mấy tí? Cơm treo mèo nhịn với mấy thằng lính cùi nay sống mai chết thì đâu có được?

Anh Nhương túm đâu được con lợn khoảng hai chục ký vẫy tay rối rít gọi Toàn cồ. Hai người lùa nó vào trong toilet, phân công tôi đứng ngoài canh... tiểu đoàn. Một bao dứa đầy gio bếp chụp vào đầu nó, thế là con lợn Pôn Pốt chỉ còn “hập! hập…!” được mấy cái là xong đời.

Chắc xưa ở nhà hành nghề trộm lợn nên tôi thấy các ông ấy thành thạo lắm. Pha thịt chặt xương ngay trong toilet chỉ một loáng là đâu ra đấy. Gia vị chỉ có mấy gói ngũ vị hương tống vào nhưng cứ thơm phức. Lại còn mót được vài quả đu đủ non để hầm xương.

Anh nuôi nhọ *** chia xong là mấy thằng vội vác chậu cơm về. Một nửa trung đội ăn trước, một nửa ăn sau. Nhớn nha nhớn nhác nhưng ngon miệng không chịu được. Thịt tươi có khác, ấm chân răng nhưng nhức, hơn hẳn thịt ôi hậu cần cấp muộn. Chén xong, thằng Ban trố đi rửa chậu về trả anh nuôi. Bố Nhương giằng lấy, khịt khịt ngửi đi ngửi lại rồi bắt nó mang xà bông đi rửa thêm lần nữa.

Một ngày có thịt tươi chén, có nước dừa uống, có vú sữa tráng miệng và được nằm nghỉ ngơi dưới mái nhà có giá đèn treo trên trần trắng. Cuộc đời vẫn đẹp sao! Chúng tôi không hề biết là sẽ đi những đâu, đánh những đâu? Bao giờ thì hết chiến dịch này cũng không biết nốt.

Tôi chỉ mong đừng phải đi đánh đâu nữa. Chốt bố trong cái nhà ngon lành này, cái thị xã nhỏ xinh này cũng được. Địch nó đến thì bắn AK qua cửa kính. Khung cảnh phố thị với những ngã tư, nhà tầng, vỉa hè, cây phố nhắc tôi nhớ đến quê nhà, nhớ đến cuộc đời yên bình văn minh. Nỗi ước ao bé nhỏ thật thà của những thằng lính chiến, dù mới hôm qua còn chúi hố, lấm láp và nhớp nháp như những con sâu đất.