àm sao Xa-it có thể quên được những giây phút ngọt ngào cùng với Xê-vim ở rạp chiếu bóng? Trong trí tưởng tượng cuồng nhiệt của một người đang yêu say đắm cứ hiện lên, hiện lên mãi cảnh khoái lạc cách đây chưa lâu. Nỗi dằn vặt ghen tuông càng trở nên khủng khiếp hơn khi Xê-vim đã lừa dối anh! Khi nỗi đau khổ đã trở nên không thể chịu đựng nổi, Xa-ít lại nhớ đến Pa-ri và Ma-dlen, chính cái cô Ma-dlen mà anh đã khôn khéo đánh lừa được...

Bà cô Bê-rin buồn rầu nhìn người cháu, cố thử bắt chuyện về việc cưới xin, nhưng thay cho trả lời, anh chỉ im lặng và ủ rũ hơn. Khi đó bà cô mới để cho anh yên: thiều chuyện gì giữa bọn chúng có thể xảy ra...

Còn Xê-vim vẫn vô tâm cho rằng, chú rể chẳng thể trốn đi đâu được. Không có gì là đáng sợ, khi anh ta bỗng nhiên biến mất và chỉ gọi điện có một lần khi cô đi vắng. Hằng ngày cô cảm ơn thượng đế đã phù hộ cô tìm được một người mà cô đang cần. Trong khi đó eo lưng của Xê-vim thay đổi từng ngày một cách đáng lo ngại. Trong gia đình Phe-phai-e-vec một lần nữa lại báo trước một cơn giông tố.

Và khi đó A-khơ-met Xte-na, trung vệ của đội bóng B.L. bách chiến bách thắng, quyết định tự mình giải quyết vấn đề lấy chồng cho cô bạn gái yêu quí. Về mặt chiến thuật thì việc Xê-vim lấy chồng thực ra còn cần cho anh hơn là cho chính cô ta.

- Em có nhớ là em đã kể cho anh nghe về anh chàng có lông mày trắng không?- A-khơ-met nói với Xê-vim.- Em còn muốn cưới... Vậy anh ta đi đâu rồi?

- Em không biết gì cả,- Xê-vim nhún vai trả lời.

- Anh ta tên gì nhỉ?

- Hình như là Xa-ít...

- Thế còn họ?

- Anh muốn gì nữa, làm sao mà em biết được...

- Em hãy nghe đây, làm sao lại có thể không biết họ của người chồng chưa cưới được!- A-khơ-met bực tức nói.

Bà Me-khơ-du-re khôn ngoan vội đỡ lời cho con gái.

- Xê-vim bao giờ cũng suy nghĩ chín chắn, nó lấy chồng vì chọn con người chứ không phải vì họ của anh ta...

Hơn một tháng đã trôi qua. Xa-ít không cho thấy một dấu hiệu nào của sự sống, và Xê-vim có lẽ đã quên sự tồn tại của Xa-ít, nếu như... nếu như bỗng nhiên không phát hiện được là anh ta vô cùng giàu có.

Ai ở Xtam-bun mà lại không biết dòng họ quí tộc Rư-gi-xưn?!

Chà, như thế đấy! Té ra dòng họ cũng có ý nghĩa đấy chứ. Không thể bỏ qua con mồi này được chỉ cần có gặp được anh chàng! Cô biết cách để quyến rũ, chinh phục và ràng buộc anh ta suốt cả cuộc đời như thế nào. Để làm được điều đó chỉ cần một câu chuyện tâm tình âu yếm trong một buổi chiều nhá nhem tối nào đó... ''Anh yêu, không lâu nữa chúng mình sẽ có một chú chim con'',- cô sẽ nói với anh ta như vậy. Và không một người đàn ông thật thà, ngây thơ nào - mà đại đa số đàn ông đều là như vậy - sẽ dám cãi lại mà thực ra những lời của cô là sự thật hiển nhiên kia mà, vì cô thật sự đang chờ đợi một đứa con. Chính Xa-ít cần phải trở thành cha của đứa bé! Người thiếu nữ bất hạnh và bị ruồng bỏ đã quyết định như vậy.

Cơ hội mà Xê-vim nóng lòng chờ đợi chẳng bao lâu đã đến. Một lần vào buổi sáng cô nhìn ra cửa sổ. ''Ôi, thánh A-la đầy quyền lực thật là nhân từ biết bao!''- Xa-ít đang đi qua trước cửa nhà.

Xê-vim vội mặc quần áo và lao ra ngoài phố. Chưa bao giờ cô lại phải vội vàng đến thế!...

Xê-vim mấy lần đi đi, lại lại trước mặt anh ta, cô muốn anh ta phải tự nhận ra cô trước. Nhưng thậm chí Xa-it cũng chẳng buồn chú ý đến hạnh phúc của mình, anh đi qua không nhìn thấy gì cả. Xê-vim buộc phải huých vào anh, và con người đáng thương chút nữa thì ngã...

- Pac-đông[1]!- Anh thốt lên bằng tiếng Pháp, vẫn không nhận ra người yêu của mình.

Bởi vậy cô buộc phải nhắc anh:

- Ô-ô...! Anh đấy à! Thực là may! Em vừa mới ra khỏi nhà.

Xa-ít lặng người đi khi nhận ra cô qua giọng nói. Anh không dám tin vào tai mình nữa và tiến sát lại gần cô.

- Vâng tôi đây...- giọng anh run lên vì xúc động.

- Nghĩa là, anh vẫn ở Xtam-bun?- Cô ngạc nhiên hỏi.

- Vâng, ở Xtam-bun...

- Thế tại sao anh không một lần đến chỗ em? Em cứ mong anh mãi...

Xa-ít sung sướng.

- Thật thế sao? Tôi rất muốn đến, cô ạ... Nhưng tôi quên... tôi không tìm được nhà cô.

- Đây, nó đây, nhà em đây này!- Cô chỉ nhà cho anh.

- Thế ra ngôi nhà này? Đây chính là nhà của cô?

- Em định đi dạo một chút... Nếu anh rỗi thì chúng mình cùng đi,- Xê-vim vội vàng nói, sợ để sổng mất người chồng chưa cưới vừa tìm lại được.

Cô đã có kinh nghiệm là chỉ có thể làm cho đàn ông hết rụt rè, nhút nhát bằng những lời dịu dàng âu yếm, nên Xê-vim đã không một phút ngừng lời.

Cuối cùng thì Xa-it không chỉ đã cho thấy dấu hiệu của sự sống, mà thậm chí anh còn mạnh dạn hẳn lên.

- Đã có một lần tôi đến nhà cô,- anh bắt đầu.- Nhưng... Xin lỗi... Tôi có thể hỏi cô được không?

Ồ! Tất nhiên rồi, anh có thể hỏi tất cả những gì anh muốn.

- Cô có thể cho tôi biết, hôm đó ở nhà cô có đám ma hay là ngày vui gì của gia đình phải không?

Xê-vim cười phá lên:

- Tại sao lại đám ma!... Gia đình em vẫn sống có ba người: cha, mẹ và em.

- A-a...

- Thế sao anh lại hỏi vậy?

- Tại vì hôm đó mọi người ra vào nhà cô không lúc nào ngớt…

- Và anh nghĩ rằng mọi người tụ họp vì nhà có đám chứ gì?…

Cô ta vẫn còn ngờ ngợ!... phải chăng trước mắt cô là một thằng ngốc hiếm hoi còn rớt lại từ thế kỷ trước...

- Có lẽ đó là các cậu bé từ đội bóng B.L. đến. Em rất yêu bóng đá... Còn anh?

- Tôi yêu tất cả những gì mà cô yêu,- Xa-it buột miệng và đỏ mặt. ''Có lẽ mình đã nói thật là ngu ngốc?” – anh thầm nghĩ.

- Cám ơn anh đã có nhã ý... - Xê-vim nói.- Thế anh ủng hộ đội nào?

- Hiện nay thì chưa có đội nào cả, nhưng nhất định rồi sẽ phải ủng hộ... Thế còn cô yêu thích đội nào?

- Em ủng hộ đội bóng B.L...

Đã mấy lần Xa-ít ngập ngừng, giọng nghẹn lại:

- Cô Xê-vim... Nếu cô cho phép, tôi muốn nói với cô một việc rất quan trọng và đứng đắn...

Xê-vim lập tức đoán ra ngay ''việc rất quan trọng và đứng đắn'' ấy là việc gì. Khi cha mẹ nói chuyện với nhau về ''việc quan trọng'' thì Xê-vim biết rằng họ đang nói về việc lấy chồng của cô.

- Vậy thì chúng ta hãy vào đâu đó ngồi nói chuyện đi. Tất nhiên là nếu anh có thời gian.

- Bao lâu cũng được! - Xa-ít phấn khởi reo lên.

Hai người vào tiệm cà phê gần đấy. Một người bệ vệ tóc hoa râm, trông giống một giáo sư hơn là người hầu bàn, ra tiếp họ. Ông ta biết Xê-vim nên chỉ cho họ cái bàn ở góc phòng để tránh những cặp mắt tò mò.

Xê-vim ngồi vào bàn, còn Xa-ít đi cởi áo khoác. Anh không bao giờ đi ra khỏi nhà mà không mặc áo khoác, kể cả những hôm trời nắng... Quay vào phòng anh nheo mắt nhìn mọi người một lượt, rồi mạnh dạn bước lại chiếc bàn mà theo anh Xê-vim đang ngồi ở đó.

- Thưa cô,- Xa-ít nói luôn ngay sau khi ngồi xuống ghế,- tôi muốn nói với cô một câu chuyện vô cùng quan trọng đối với tôi.

Anh ngồi khép nép, tim đập thình thịch, không dám ngẩng mặt lên.

- Ở một bàn khác không xa, Xê-vim đang đánh môi nên không nhìn thấy Xa-ít.

- Chồng tôi quay lại bây giờ, người đàn bà ngồi cạnh Xa-ít cười lả lơi nói,- nhưng nếu ông muốn như vậy thì ngày mai chúng ta sẽ gặp nhau ở đây cũng vào giờ này...

Không hiểu gì cả, Xa-ít ngước mắt lên và giật mình vì bất ngờ: trước mặt anh là một người đàn bà không quen biết.

- Ô, pac-đông!... Xin lỗi!... Tôi nhầm!... Tôi tưởng bà là…

Anh lao ra giữa phòng, đứng lặng bất lực nhìn quanh bốn phía.

- Em ở đây, Xa-ít! Xê-vim gọi anh.

Do sơ xuất của mình, anh bối rối đến nỗi không nói được một lời nào, Xê-vim lại buộc phải cứu giúp anh. Hình như anh muốn nói chuyện gì với em kia mà...

- Vâng, vâng... Tôi rất muốn... Tôi muốn hỏi ý kiến cô là nên ủng hộ đội bóng nào?...

- Chính vì thế mà anh đưa tôi đến đây phải không?...

Đấy chính là việc quan trọng mà anh định nói với tôi phải không?- Giọng của Xê-vim run lên vì giận dữ.

- Vâng...- Xa-ít hoảng hốt trả lời.

Người ta mang cà phê đá lại, Xê-vim ngồi im lặng. Họ uống xong cà phê. Người thiếu nữ cương quyết đứng lên:

- Ta đi thôi!

- Tùy cô...

Trong xe tắc-xi, hai người không nói một lời. Xê-vim giận Xa-ít đến mức chỉ mong sao chóng thoát khỏi anh ta. Cô dừng xe và chui ra, lấy cớ có việc gấp. Anh chàng đáng thương Xa-ít đứng trước mặt cô, đổi hết chân này đến chân khác. Cô chăm chú nhìn anh và hiểu rằng không thể để mất anh được. Xê-vim từ biệt anh, giọng đã dịu đi đôi chút:

- Có thể, anh sẽ đến chơi chứ?

Xa-ít lắp bắp, vội vã cảm ơn cô gái, và khi Xê-vim chìa tay ra cho anh bắt thì anh suýt ngất đi vì hạnh phúc...

Về đến nhà, Xê-vim lăn ra đi văng khóc nức nở. Bà Me-khơ-du-re ngạc nhiên nhìn con gái, lẩm bẩm: ''Lạy thánh A-la, lạy thánh A-la, cái gì đã xảy ra với con bé thế này? Bà chưa bao giờ thấy con bé khóc lóc vì đàn ông cả.

- Con của mẹ, không lẽ con lại yêu cái thằng dở hơi, lẩm cẩm ấy?! Nếu vậy, mẹ sẽ không cho phép con lấy nó. Một người phụ nữ thông minh không được lấy người đàn ông mình yêu, nếu không muốn trở nên bất hạnh. Con hãy nhớ lấy!...

Vừa đúng lúc đó thì A-khơ-met xuất hiện. Hắn dám nhạo báng cả em Xê-vim nức nở. Chưa từng có một người đàn ông nào lại dám cho phép mình như vậy...

A-khơ-met thành thật thấy thương cô:

- Nào, nào, thôi đừng khóc nữa, cô bé của anh, anh sẽ cho cái thằng loạn trí ấy biết, thế nào là nhạo báng một người phụ nữ yếu đuối.

Xê-vim tiếp tục nức nở:

- Hắn nói rằng, hắn cần nói chuyện về một việc rất quan trọng, và dẫn em vào tiệm cà phê... Hắn thậm chí không thèm ngỏ lời với em!... Em biết, hắn làm ra vẻ ngốc nghếch... chứ thực ra chỉ muốn lăng nhục em thôi...

A-khơ-met tức giận đến nghẹn thở:

- Chà, đồ ăn hại! Chà, đồ mất dạy! Anh mà gặp cái đồ bò cạp xám này trên sân cỏ, thì anh thề có thánh A-la, nếu trên người hắn còn chỗ nào không xây xát thì anh không phải là A-khơ-met Xte-na nữa! Em hay đưa anh địa chỉ thằng ngu ấy đây.

- Em không biết địa chỉ!

- Em nghĩ gì thế? Địa chỉ không biết, họ hắn cũng không biết. Có thể, ít ra em cũng biết hắn làm gì chứ?

- Nhà toán học hay là đại loại như vậy. Hay là thầy giáo?

- Em không biết.

- Thế thì hắn ở đâu ra?

Vừa khóc vừa cười, Xê-vim kể lại cho A-khơ-met nghe là cô đã làm quen với Xa-ít và hôn anh ta trong rạp chiếu bóng như thế nào...

- Anh A-khơ-met, anh đừng nghĩ gì xấu cả, em chỉ thử hắn thôi mà... Em nghĩ, có thể lấy hắn được... Em chỉ hôn hắn có một lần. Hắn có bộ mặt mới ngớ ngẩn làm sao...

Xêvim cố gắng sao cho A-khơ-met không có có gì để ghen tuông cả.

- Em nói rằng hắn giễu cợt em phải không?

- Lúc đầu hắn bảo rằng muốn nói chuyện hệ trọng với em,- Xê-vim nhắc lại.- Em đã mừng và nghĩ rằng hắn sẽ nói về việc ấy... Thế mà hắn, anh có hình dung nổi không, lại mời em vào tiệm cà phê chỉ để hỏi rằng hắn nên cổ vũ đội bóng đá nào. Anh có thấy không, hắn muốn yêu tất cả những gì mà em yêu!...

- Đồ đần độn! Nào, hãy đợi đấy, anh sẽ tìm ra hắn! Đừng khóc nữa, cô bé của anh, anh sẽ cho hắn biết, thế nào là lừa dối những cô gái ngay thật!

Hai ngày đã trôi qua sau buổi Xa-ít gặp Xê-vim. Trong tâm hồn chàng trai một lần nữa lại bừng lên hy vọng, và anh khẩn khoản yêu cầu cô Bê-rin đến nhà của gia đình Phe-phai-e-vec để làm quen với cha mẹ người vợ chưa cưới và bàn bạc với họ về việc cưới xin. Bà cô vui vẻ đồng ý thực hiện sứ mệnh trọng đại, vì bà hiểu rằng Xa-ít không đủ sức làm việc này. Bà cô rất muốn rằng việc hôn nhân phải được tiến hành theo tập quán cũ, tuân theo những truyền thống của cha ông.

Sau khi tiễn người cô đến nhà của gia đình Phe-phai-e-vec, Xa-ít nóng ruột chờ bà trở về. Vì quá hồi hộp anh ngồi đứng không yên, đi đi lại lại khắp các phòng, đọc thơ, hát... Cuối cùng khi nghe thấy tiếng chuông, anh sung sướng lao ra cửa.

- Sao? Thế nào rồi?- anh đón cô bằng một loạt câu hỏi.

- Này chàng trai, cẩn thận một chút? Nào, tránh ra! - Một giọng khàn khàn trả lời.

Trước mặt anh là một người lạ mặt.

- Xin lỗi ông, tôi không hiểu.

- Bây giờ anh sẽ hiểu tất cả! Tôi rửa não cho anh cũng nhanh thôi.

- Xin mời ông vào...

- Tôi sẽ vào không cần anh mời.

A-khơ-met và Xa-ít đã làm quen với nhau như thế đấy. Đầu tiên họ ngồi nhìn nhau, im lặng. Sau đó A-khơ-mét đứng dậy và đi lại phía bức tường, nơi treo chân dung các cụ già râu rậm, đầy huân chương trên ngực. Trên trần nhà treo một cây đèn chùm cổ... Qua cửa sổ ban công anh nhìn thấy một khu vườn lớn bị bỏ hoang.

- Đây là nhà của anh?- Anh hỏi sao cho có vẻ thô bạo.

Thực ra A-khơ-met không phải là một người thô bạo, nhưng anh cho rằng, với Xa-it cần phải xử sự như với đối phương trên sân cỏ.

- Của chúng tôi, thưa ông,- Xa-ít rụt rè trả lời. A-khơ-met lại ngồi xuống.

- Anh chắc biết tôi là ai chứ?

Xa ít dịch lại gần A-khơ-met để nhìn cho rõ hơn.

- Xin lỗi, thưa ông, tôi không nhận ra...

- Anh nói thật hay nói nhạo báng tôi đấy? Hãy nhìn cho kỹ vào. Nào, tôi giống ai nào?

Xa-ít gần như chúi mũi vào người A-khơ-met.

Có lẽ anh phải dùng ống nhòm rồi đấy?... Ngồi xuống cạnh đây... Bỏ kính ra và nhìn cho kỹ một lần nữa.

- Tôi nhìn rất kém...- Xa-ít bắt đầu nói.

- Nghĩa là, anh không nhận ra?- Người khách của anh ngắt lời.

- Ông có thể nhắc cho tôi biết, chúng ta đã quen nhau ở đâu không.

Ngay cả A-khơ-met cũng bắt đầu thấy bối rối: trước mặt anh là một người không biết anh, một cầu thủ bóng đá nổi tiếng nhất, một cầu thủ mà sau lưng lúc nào cũng có tiếng thì thào thán phục... Thật là kỳ lạ.

- Thế anh không đi xem bóng đá à?

- Không, thưa ông...

- Và cũng không đọc báo về bóng đá hay sao?

- Không, thưa ông...

- Anh chết cho rồi! Bốn tháng gần đây trên báo chí có viết về tôi thôi!

- Thế ông là ai? Có gì mà nổi tiếng như vậy?

- Còn thế nữa đấy! Anh hãy nhớ lấy: trước mặt anh là một ngôi sao sống động. Một ngôi sao bóng đá... Đầu tiên tôi chơi ở đội trẻ, sau đó chuyển sang một đội khác, nhưng thôi, anh thì đằng nào cũng không biết… Mà đội đó lại bán tôi cho...

Trong lúc A-khơ-met đang hào hứng kể về bước thang danh vọng thể thao của anh ta, thì Xa-ít dằn vặt suy nghĩ: Không hiểu con người này đến đây làm gì.

Sau đó A-khơ-met chuyển sang kể, người ta đã viết những gì trên báo về anh: nào là trong một trận anh đã đánh bị thương ba đấu thủ, nào là anh đã đánh cả trọng tài biên, và đuổi cổ trọng tài chính ra khỏi bãi ra sao...

Bà hầu phòng An-giê-la bước vào phòng. Bà đặt khay cà-phê lên bàn và đưa một chén cho A-khơ-met. Nhận ra anh ta, bà reo lên, suýt nữa thì đánh rơi cái chén:

- Ông là A-khơ-met Xte-na?

- Chính ta đây...- A-khơ-met mỉm cười thỏa mãn.

- Tôi đọc rất nhiều về ông... Ôi, ông có cuộc sống thật là thú vị, một cuộc sống sáng tạo...- Như một phụ nữ gốc Pháp thực sự, bà đặc biệt nhấn mạnh âm ''r''.[2]

- Bà An-giê-la, nghĩa là, bà biết ông đây?- Xa-ít ngạc nhiên hỏi.

- Ai mà không biết A-khơ-met Xte-na nổi tiếng? Mỗi buổi sáng khi giở báo ra, việc đầu tiên là tôi tìm đọc về ông ấy.

- Bây giờ anh đã rõ, tôi là ai chưa? Ở nước ta tất cả mọi người đều biết tôi.

- Ông có đôi chân thật là tuyệt! bà An-giê-la tiếp tục,- đôi chân mới tuyệt làm sao... khi ông sút bóng ở Xtăm-bun, mãi tận Ka-gxơ vẫn còn nghe thấy...

Xa-ít đỏ mặt vì xấu hổ; cũng cần phải biết ngượng khi không biết một người nổi tiếng như vậy chứ, Bà An-giê-la chưa kịp ra khỏi phòng, Xa-ít đã đứng lên, nghiêng mình nói:

- Tôi rất vui mừng được làm quen với ông. Sự quen biết này đối với tôi là một vinh dự lớn lao... Nếu ông có yêu cầu gì, tôi rất vui lòng thực hiện...

Trong khi chủ nhà đang tuôn ra những lời tán dương lịch thiệp, A-khơ-met đưa mắt nhìn anh ta và nghĩ rằng Xê-vím có lý: khó mà biết được anh ta đúng là thằng ngốc hay chỉ là giả vờ như vậy...

- Thôi được rồi, được rồi, không cần phải ơn huệ gì cả. Bây giờ khi anh biết tôi là ai, ta hãy nói chuyện cởi mở với nhau. Anh biết Xê-vim chứ? Xê-vim của chúng ta ấy mà…

Không hiểu gì cả, nhưng để phòng xa, Xa-ít cũng gật đầu.

- Vậy thì nghe đây.- A-khơ-met tiếp tục,- Xê-vim là một cô gái rất tốt bụng, cô ấy sẵn sàng làm tất cả vì bạn bè... Năm kia trong cuộc thi vô địch bơi lội, Mu-rat Bô-rô, ở cự ly một trăm mét, đã thắng Me-xut chính là nhờ có Xê-vim... Xê-vim của chúng ta là một cô gái vị tha, hay giúp đỡ mọi người. Sự thể là như thế này!... Lúc ấy Me-xut đang dẫn đầu và đã bơi gần đến đích nhưng, không dám ngoi lên mặt nước... Anh có thể hình dung nổi không, vì Xê-vim ở dưới nước đã ranh mãnh tụt mất quần bơi của anh ta! Và thế là Mu-rat đã thắng. Về chuyện này anh cũng chưa đọc sao? Lạy thánh A-la thế thì anh đọc cái gì mới được chứ?

Nghe đến tên Xê-vim, trái tim của Xa-ít đã đập rộn lên trong ngực, như con chim nhảy nhót trong lồng.

- Vâng, tất nhiên là, thưa ông, tôi biết cô Xê-vim!- Anh xúc động nói.

- Chính tôi đến đây cũng là để nói chuyện với anh về cô ấy…

''Anh chàng A-khơ-met này là ai vậy?- Xa-ít cân nhắc suy nghĩ.- Có thể là họ hàng thân thuộc, hay là cũng muốn lấy cô ta? Tại sao một cầu thủ bóng đá nổi tiếng lại đến đây đúng vào lúc bà cô đang đi ngỏ lời cầu hôn cô ấy cho mình? Lạy trời, hãy giúp con!...''

- Ông là họ hàng của cô ấy?- Xa-ít rụt rè hỏi.

- Ha, ha!... Họ với hàng... Tôi còn gần gũi hơn bất kỳ người bà con thân thiết nhất nào... Chính vì thế mà tôi mới đến gặp anh...

- Tôi vẫn chú ý nghe, thưa ông!

- Liệu có xứng đáng là một người đàn ông không - A-khơ-met nói xa xôi,- nếu anh ta giễu cợt một cô gái yếu đuối? Liệu một người đàn ông có được phép cư xử như vậy không?- bỗng nhiên cầu thủ trung vệ giỏi nhất của đội bóng B.L. buột miệng nói.

- Tất nhiên là không được rồi, thưa ông.- Xa-ít ấp úng, không hiểu anh ta lái câu chuyện đến đâu.

Thế tại sao anh lại cư sử như thế?!- A-khơ-met Xte-na hét lên.

Thành thực mà nói anh cũng không định hét lên như vậy, vì bầu không khí trong ngôi nhà này cho phép nói chuyện cởi mở, nhẹ nhàng.

Có thánh A-la chứng giám, tôi chưa bao giờ dám cho phép mình cư xử như vậy với Xê-vim. Chúng tôi mới quen nhau cách đây không lâu...

Đến lượt A-khơ-met quyết định tấn công.

- Chà!... Không lâu!... Hãy kể cho bà già anh ấy!... Đã kịp làm cho cô ta chửa rồi đấy!

Xa-ít đứng bật dậy:

- Cái gì? Cô ta đã có mang rồi sao?

- Chứ còn ai nữa không lẽ lại là tôi à?

Xa-ít lặng người đi vì sung sướng. Anh sẽ có một đứa con. Đứa trẻ gọi anh là ''cha''!... Lạy trời hạnh phúc biết bao... Tất nhiên, dù thế nào đi nữa thì Xê-vim cũng không thể có mang với anh được, họ mới hôn nhau có một lần... Nhưng điều đó không quan trọng... Quan trọng là mọi người đã nói về điều đó và tất cả đều tin như vậy…

A-khơ-met lặng im, anh hiểu rằng đã ở vào thế việt vị nên ngay lập tức lùi lại:

- Nói thế thôi, chứ cô ta cũng chỉ vừa mới có mang thôi... Nhưng anh hiểu cho, liệu một người như anh, đại diện cho một dòng họ đáng kính trọng như thế này, lại có thể bỏ rơi người thiếu nữ đang có mang được không?... Thực lòng, tôi rất thương cô bé tội nghiệp ấy… trong khi Xa-ít còn đang nghĩ, làm thế nào để nói là bà cô Bê-rin đã đến nhà gia đình Phe-phai-e-vec để xin cưới Xê-vim, thì A-khơ-met đã đứng lên:

- Thôi được rồi, coi như chúng ta đã thỏa thuận xong?... Và đừng có nghĩ đến việc lừa dối tôi. Nếu anh còn có điều gì nghi hy vọng về tôi, thì cứ ra phố hỏi ngay người anh gặp đầu tiên, A-khơ-met Xte-na là ai? Hiểu chưa? Thôi, chúc anh khỏe, tôi đi đây...

Xa-ít và bà An-gíê-la kính trọng tiễn người khách ra về. Cánh cửa chưa kịp khép lại thì chú rể đã bật dậy reo lên hạnh phúc: “Xa-ít làm cha!... Xa-ít làm bố!...''.

Xa-ít biết rằng, mọi người trong dòng họ Rư-gi-xưn, rất sợ là đến một ngày nào đấy dòng họ vinh quang của họ sẽ không còn nữa. Từ nay điều nguy hiểm này không còn đe dọa dòng họ Rư-gi-xưn nữa. Dòng họ có thể tự hào về anh, Xa-it, trái hẳn với tất cả mọi lo lắng, đã giải quyết được vấn đề tồn tại của triều đại Rư-gi-xưn.

Bà An-giê-la im lặng nhìn anh một hồi lâu.

- Này cậu, anh ta đến gặp cậu có việc gì vậy?- Bà đánh bạo hỏi người chủ trẻ tuổi.

Xa-ít trả lời rằng A-khơ-met là người họ hàng gần gũi nhất của cô gái mà anh đang muốn lấy làm vợ.

- Đôi chân của ông ấy mới tuyệt làm sao! Ôi, thật là tuyệt!- Bà An-giê-la xuýt xoa.- Có thánh A-la chứng giám, cậu chủ ạ, chân ông ấy mà chọi với chân người khác thì chẳng khác nào đại bác chống lại súng trường!

Xa-ít hiểu rằng bà An-giê-la biết không ít về A-khơ-met nên yêu cầu bà kể cho nghe về anh ta.

Qua câu chuyện của bà, người ta được biết là A-khơ-met đặc biệt khỏe khi anh chơi bằng chân trái... Sau một loạt động tác giả, anh chỉ cần xọc chân trái là đối phương lập tức bị ngã lăn ra đất... Có một thời gian anh đã bị cấm chơi bằng chân trái... Chỉ cần A-khơ-met nổi nóng là tự nhiên chân trái của anh ta đã giật giật. Nhiều người biết đặc điểm này của anh và cố tránh làm anh nổi nóng trong khi thi đấu... Còn khi sau một trận đấu thường kỳ, mọi người nói với anh rằng anh lại đá ngã hai-ba cầu thủ đội bạn, A-khơ-met trả lời: ''Tất cả chỉ tại cái chân trái của tôi... Tôi không thể làm gì với nó được...''.

Xa-ít lắng nghe câu chuyện của bà An-giê-la và mừng thầm rằng, thật may là chưa gặp phải chân trái của A-khơ-met.

Có tiếng chuông ngoài cửa. Xa-ít lao ra phòng ngoài.

- Thế nào?- Anh hỏi bà cô Bê-rin.

Người cô thân yêu của anh là một người phụ nữ quí tộc chân chính, đã từng được giáo dục trong hoàng cung, nên bà không bao giờ vội vã.

- Cháu của cô, hãy cho cô thở đã nào,- bà ngăn anh lại An-giê-la, mang cho tôi cái gì uống nhanh lên!

Bà chậm rãi cởi áo khoác ngoài, khăn chùm đầu rồi thoải mái ngồi vào ghế bành. Xa-ít theo dõi từng cử động của người cô.

- Lạy thánh A-la, lạy thánh A-la, sao mà tôi mệt thế.

Xa-ít sốt ruột, luôn mồm nhắc đi nhắc lại:

- Thôi cô ơi, đừng làm khổ cháu nữa! Người ta trả lời cô thế nào?

- Hãy khoan đã cháu, cho cô thở một chút chứ! Cô sẽ kể lại tất cả theo trình tự, nhưng không được giục cô đấy. Cô đã nói gì rồi nhỉ?

- Cô chưa nói gì cả. Cô mới nói: ''Lạy thánh A-la, lạy thánh A-la, sao mà tôi mệt thế!''

- Đúng rồi, sau đó... Mà ngoài phố sao đông người đến thế!... Cứ tưởng chừng như không còn ai ở nhà cả. Cô chẳng hiểu, điều gì đã xảy ra đến với mọi người vậy… Sao họ không ngồi ở nhà, họ đi đâu mà lắm thế. Không thể nào mà lên xe ô-tô-buýt được...

Xa-ít sốt ruột cắn cắn móng tay.

- May mà cô ngồi vào được một chiếc tắc-xi...

Sau đó bà kể tràng giang đại hải là bà đã cãi nhau với tài xế như thế nào, những hành khách cùng đi đã nói với nhau những gì...

- Cô ơi, đừng làm tình làm tội cháu nữa. Người ta trả lời cô thế nào?

- Đừng ngắt lời, cháu của cô, cô sẽ kể hết bây giờ... Phải biết hứng thú khi được nghe chuyện chứ... Cháu vội làm gì nào?

Xa-ít suýt buột miệng nói là trước ngày cưới anh đã sắp trở thành một người cha hạnh phúc, nhưng kịp thời ghìm lại được.

Bà cô tiếp tục câu chuyện, cố gắng không bỏ qua một chi tiết vụn vặt nào; bàn ghế trong phòng khách được bày biện ra sao, có những tấm thảm gì treo trên tường và trải trên đi-văng, bình hoa nào để trên bàn...

Bà nói tiếp về các tấm thảm và lọ hoa, còn Xa-ít thì cố đoán xem là người cô mang về câu trả lời gì cho anh đây. Nếu họ trả lời: ''Không!'' thì chỉ còn cách viết một bản trường ca bi thảm ''Xê-vim và Xa-ít''!- anh nghĩ thầm.

Cuối cùng người cô kể sang chuyện uống cà phê.

- Người hầu mang cà phê lại. Cô không nói dối cháu làm gì, cô không thích như vậy. Nếu khách đến để xem mặt cô dâu tương lai thì cô ta phải tự mang cà phê lại. Dù gia đình giàu có đến đâu chăng nữa... Tục lệ vẫn đòi hỏi như vậy...

- Ôi, lạy trời, cô hãy vứt bỏ những cái tục lệ ấy đi!

- Cháu lại thế rồi... Sau khi uống cà phê xong, cô nói: ''Xin lỗi, tôi muốn rửa tay...''.

- Chà, cô ơi, thế thì cô đến đấy làm gì? Đi hỏi Xê-vịm cho cháu hay là đi rửa tay?

- Thói quen cháu ạ... Muốn biết tất cả về gia đình người vợ chưa cưới, nhất thiết phải để mắt tới những chỗ cần thiết: nếu ở đó sạch sẽ thì có thể cưới được, và nếu bẩn thỉu và không có gì đáng xem cả thì phải thôi ngay…

Thế tại sao cô lại không nói ngay từ đầu với họ là cô muốn rửa tay.

- Không được cháu ạ, như thế là không lịch sự... Cô cos phair là thanh tra vệ sinh đâu... Cái gì cũng có lúc của nó…

- Thôi được rồi, được rồi, thế còn sau đó? Ngài Kha-xip nói gì?

- Đấy là ai vậy?

- Ngài Kha-xip ấy à? Ông ta là cha của Xê-vim.

- Lúc đó không có người đàn ông nào cả, chỉ toàn đàn bà con gái thôi... Thật ra, còn có đám thanh niên nào đó tụ tập ở phòng bên cạnh nữa... Chà, cháu lại làm rối trí cô rồi... Cô dừng ở đâu rồi nhỉ?

- Ở nhà vệ sinh...

- Cô ở đó cũng không lâu lắm, ở đó cũng chẳng biết làm gì. Cô xem qua rồi đi ra. Và bây giờ thì cô nói cho cháu biết: Xê-vim của cháu là một cô gái hoang tàng, không biết chắt chiu, tằn tiện!

- Làm sao mà cô biết được?

- Bây giờ cháu sẽ hiếu... Cháu biết rằng, theo tục lệ không thể đến chơi với hai bàn tay không, vì thế cô đã mua hạt dẻ tẩm đường. Lúc ở cửa hàng cô yêu cầu họ buộc lại cái hộp thật chặt cho cô...

- Để làm gì?

- Để xem nếu cô gái cẩn thận mở từng cái nút thì cô ta là một người chắt chiu, tằn tiện; còn nếu cô gái giật đứt dây thì thật đáng thương cho người đàn ông nào phải trở thành chồng của cô ta...

Xa-ít biết rất rõ người cô của anh tằn tiện đến thế nào. Bà chưa bao giờ vứt đi một thứ gì cả... Bất cứ cái gì đến tay bà, bà đều xếp gọn lạt, miệng thì lẩm bẩm: ''Hãy giữ từng cọng rơm, sẽ có lúc cần'', rồi cất lên gác thượng. Trên đó không thiếu một thứ gì: chai, lọ, đinh, vít, chìa khóa hoen gỉ, vỏ đồ hộp, đồ chơi trẻ em đã hỏng...

- Cô thấy,- người cô nói tiếp,- cô ta không biết chắt chiu, tằn tiện... Cô cố ý để cái hộp ngoài hành lang và nói với cô ta: ''Cháu hãy mang cái hộp lại đây mở ra, trong đó có cái gì đấy...''.

- Sao lại có thể như thế được hả cô?

- Thói quen mà cháu... Không thì làm sao kiểm tra cô ta được?

- Còn cô ta thì sao?

- Lúc đầu cũng cởi cẩn thận, nhưng sau thì cầm dây giật, và cuối cùng thì lấy răng cắn... Vì thế, cháu ạ, với một người thiếu nữ như cô ta...

Xa-ít xúc động nói lập bập:

- Cô ạ,- anh ngắt lời người cô,- cô ta thế nào thì vẫn thế rồi.- Còn mẹ cô ta nói gì? Có đồng ý không?

- Cô kể ngay bây giờ... Cháu giục cô nhiều quá đấy... Mà cô dừng lại ở chỗ nào rồi nhỉ?

Không phải ngẫu nhiên mà người cô dài dòng như vậy… Thực ra thì trước khi đến nhà của gia đình Phe-phai-e-vec, bà đã hỏi tất cả mọi người trong dòng họ Rư-gi-xưn, xem họ nghĩ gì về việc cưới vợ cho Xa-ít. Một số thì muốn người cháu lấy vợ càng nhanh càng tốt, lấy ai cũng được, cốt sao cho dòng giống vinh quang của họ được bảo tồn. Số khác thì không muốn nghe một tí gì về việc cưới xin này. Mặc dù Xa-ít được coi là một nhà toán học giỏi, nhưng anh không biết đếm tiền, vì thế những người họ hàng thân thuộc rất sợ là trong nhà sẽ có một cô gái tháo vát, biết đếm tiền và tất cả sẽ thu về tay cô ta, hoặc là một cô gái đỏng đảnh nào đó tiêu tiền như nước. Tất cả mọi lo ngại cho họ hàng đều nói toạc móng heo cho người cô biết, và bà hiểu rằng tốt hơn là khuyên Xa-ít đừng có lấy Xê-vim nữa. Và để đạt được điều đó thì chỉ có một phương pháp đã được thử thách: nói xấu cô dâu!

- Bà mẹ trả lời cô như thế này: ''Lạy thánh A-la, chúng tôi không phải phàn nàn là thiếu người muốn lấy con gái chúng tôi. Chỉ cần con bé đi ra ngoài đường thì ít ra cũng có đến một đại đội trai trẻ bám theo...''.

- Cái gì? Bà ta đã nói như thế sao?- Trái tim Xa-ít như ngừng đập.

- Đúng thế, và sau đó bà ta còn nói thêm: ''Nhưng nếu chau bà hợp duyên số với con gái tôi, thì thôi cũng đành vậy”.

- Cháu không hiểu gì cả.- Xa-ít nói.

- Có gì mà không hiểu? Làm sao bà ta có thể nói thẳng ra rằng: ''Lạy thánh A-la, cuối cùng cũng đã tìm được một người đến hỏi!''

Đến lúc này Xa-it không còn giừ được nữa.

- Này, cô ơi,- anh nói thì thầm,- Xê-vim sắp trở thành mẹ rồi... Nói đúng hơn, cháu sắp làm cha rồi, vì thế mà cháu vội...

Hoàn toàn không chờ đợi một điều gì cả, người cô đang lục túi tìm cây bút kẻ lông mày, nhưng nghe thấy lời thú nhận của Xa-ít, bà kêu lên và đánh rơi túi sách khỏi tay.

- Hãy biết sợ thánh thần, cháu ơi, thật như vậy sao?... Cháu sẽ là cha?... Ôi, lạy thánh A-la cao cả!...

Bà Bê-rin kinh ngạc: Xa-ít của bà, cậu bé mà ngày nào bà còn săn sóc trông nom, bỗng trở thành một người cha!

Hoàn toàn không thể nào hiểu nổi! Cháu kịp làm khi nào vậy?

- Kịp thế đấy!... Tự cháu cũng không hiểu được.- Xa-ít nói, giọng vừa ngượng nghịu, vừa tự hào.

- Nhưng cháu, hãy bỏ qua cho cô, bà già lẩm cẩm, vì những lời này, cháu bao giờ cũng ngủ ở nhà cơ mà.

Xa-ít buột miệng:

- Chúng cháu ngủ ban ngày... ở rạp chiếu bóng... Trong lô...

- Lạy thánh A-la. Tôi nghe thấy gì thế này?! Không, không! Tất cả, gì cũng được, chỉ cần không phải là việc này!

- Nhưng tại sao, thưa cô? Cháu đã lớn rồi mà?- Xa-ít Rư-gi-xưn hét lên bảo vệ niềm tự hào của giới mày râu.

- Cháu thì làm cho thế nào được?- bà bê-rin nấc lên, nức nở.

Bà thốt lên điều đó bằng một giọng, đến nỗi khuôn mặt nhợt nhạt của Xa-ít bỗng đỏ bừng lên.

- Cô ạ, cô cứ coi cháu như còn bé lắm, còn cháu thì đã hai mươi bốn tuổi rồi... Các bạn cháu đã có mấy con từ lâu... Nhưng thôi mặc họ, còn cháu sẽ có đứa con đầu tiên...

Chà, sao mà anh muốn trở thành cha đến thế. Thành thực mà nói thì Xa-ít cũng hiểu rằng, cả về mặt lý luận lẫn thực tiễn anh đều không thể là cha của đứa bé ấy được. Nhưng điều đó thì có ý nghĩa gì? Thiếu gì người cũng lâm vào tình trạng như vậy. Không phải anh là người đầu tiên, cũng chẳng phải là người cuối cùng! Xa-ít không sợ những điều đơm đặt: người đời nói mãi, nói mãi rồi cũng phải thôi. Anh chỉ sợ có một điều: cái thói đạo đức giả của họ hàng thân thuộc nhất định sẽ chống lại cuộc hôn nhân của anh với người phụ nữ đã ở vào tình trạng thú vị như vậy trước khi cưới... Còn anh, rất tiếc là lại không quen cưỡng lại những người lớn tuổi… Sao mà anh không may mắn đến như vậy: vừa gặp được một người thiếu nữ thân yêu duy nhất, người vợ chưa cưới của anh, thì cô ta đã vội có mang rồi.

Xa-ít bắt đầu kể lại tỉ mỉ lần đầu quen với Xê-vim, nhưng bà Bê-rin ngắt lời anh:

- Thôi đủ rồi! Tất cả chúng ta đều phải họp lại, bàn xem cần phải làm gì tiếp theo. Thật vô ích là cô đã nghe lời cháu. Lẽ ra cô không nên đi xin cưới, mà phải chờ đợi và lắng nghe xem mọi người trong họ nói gì đã.

- Cô ơi, cháu lấy vợ chứ có phải mọi người lấy đâu. Lần đầu tiên trong đời Xa-ít dám cãi lại.

- Dù thế nào cũng phải để mọi người họp lại đã,- bà Bê-rin khăng khăng phải đối.

Xa-ít hiểu rằng, có cãi lại người cô cũng vô ích mà thôi.

- Thôi cũng được cứ để mọi người họp lại, bàn bạc và quyết định... Nhưng nếu họ chống lại thì cháu biết, cháu cần nói gì với họ... Cô ạ, những người mà cô gọi là ''dòng họ chúng ta''... Chẳng qua chỉ là một đám người già cả, rụng răng, hói trán.

- Cháu hãy im ngay! Không lẽ lại nghe thấy những lời đó từ miệng cháu?- Bà cô kinh hoảng.- Sao cháu lại dám nói thế?

Chính Xa-ít cũng thấy sợ vì đã quá liều mình và anh buồn bã nói:

- Cô ạ mong cô đừng giận... Cháu yêu cô ấy! Tình yêu là như thế!... Tình yêu...Tình yêu còn lạnh hơn cái chết.

- An-giê-la! An-giê-la!- Nghe thấy từ ''chết'' bà cô hét lên.- Đưa nước cho tôi!- và lăn ra đi-văng bất tỉnh nhân sự.