ần đầu tiên trong đời Juhannes bước qua ngưỡng cửa vào lâu đài, và theo cầu thang leo lên tầng hai. Phòng khách đang nhộn nhạo tiếng nói. Trái tim chàng đập mạnh như muốn nhảy ra khỏi lồng ngực. Chàng gõ cửa rồi bước vào.

Bà chủ lâu đài, một phụ nữ còn trẻ, ra đón chàng, chào mời một cách lịch sự rồi bắt tay chàng. Rất lấy làm hân hạnh - bà ta biết chàng từ lúc hẵng còn bé tí... thế mà bây giờ chàng đã lớn thế này... Hình như bà còn muốn nói thêm điều gì nữa. Bà cầm tay Juhannes trong tay mình, nhìn chàng với vẻ dò xét.

Ông chủ lâu đài cũng đi lại chìa tay cho chàng. Bà chủ nói đúng - bây giờ chàng lớn thật. Và không chỉ về tuổi tác. Chàng bây giờ đã là một người nổi tiếng. Rất vui mừng được đón tiếp...

Người ta giới thiệu Juhannes với khách, với quan chưởng ấn đang mang đầy huân chương, với vợ ông, với ông chủ điền trang bên cạnh và với trung uý Ôttô. Không thấy Victôria ở đâu. Một chốc sau Victôria xuất hiện, nhợt nhạt và có vẻ lúng túng. Nàng dẫn theo mình một cô gái trẻ. Họ bước vào phòng, chào hỏi mọi người, ai cũng nói với họ một vài lời. Sau đó họ đến đứng trước Juhannes.

Victôria mỉm cười nói với chàng:

- Đây là Camilla, lẽ nào không phải là điều bất ngờ? Hai anh chị có biết nhau mà, phải không?

Nàng đứng nhìn họ, và một chốc sau bỏ ra ngoài.

Phút đầu tiên, vì bất ngờ Juhannes cảm thấy lưỡi chàng dính chặt trong miệng. Thế đấy, món quà bất ngờ của Victôria là thế đấy. Là người tốt bụng, nàng đã tìm một người khác cho Juhannes thay nàng. Nào, hai bạn thân mến của tôi, xin mời. Chúc các bạn tình yêu và hạnh phúc! Đang mùa xuân đẹp đẽ, mặt trời chiếu sáng rực rỡ. Nếu thích, các bạn có thể mở tung cửa sổ vì khu vườn đang ngào ngạt hương hoa, còn trên những ngọn cây cao chim sáo đã bắt đầu làm tổ. Nào, sao các bạn lại im lặng? Hãy mỉm cười với nhau đi.

- Vâng, tất nhiên là chúng tôi quen nhau, - Camilla đáp, không hề lúng túng. - ở vùng này, ngày xưa anh ấy đã cứu tôi khỏi chết đuối.

Camilla thật trẻ trung, trong sáng và vui vẻ. Nàng mặc chiếc áo màu hồng, nàng vừa tròn mười bảy tuổi. Bình tĩnh trở lại, Juhannes cũng bắt đầu cười và cũng pha trò. Và thật sự nghe những lời nói hồn nhiên, sung sướng của Camilla, dần dần chàng cũng vui lên. Hai người tán gẫu với nhau khá lâu, trái tim chàng đã đập đều hơn trước. Nàng vẫn còn giữ cái thói quen đáng yêu của trẻ con là khi nghe chàng nói, đầu hơi ngoẹo sang một bên.

Victôria lại quay vào, dắt tay chàng trung uý đến trước Juhannes và nói:

- Chắc anh biết Ôttô, chồng chưa cưới của tôi. Anh còn nhớ anh ấy chứ?

Tất nhiên hai người còn nhớ nhau. Họ nói một vài câu cần nói trong những trường hợp tương tự, rồi cúi chào, mỗi người đi một nơi.

Còn lại một mình Juhannes và Victôria. Chàng hỏi:

- Đó là món quà bất ngờ của cô à?

- Vâng, - nàng vội đáp, vẻ buồn buồn. - Tôi đã làm tất cả những gì có thể làm được, ngoài ra, tôi chẳng còn biết làm gì hơn. Đừng làm bộ nữa, tốt hơn là hãy cảm ơn tôi đi. Tôi thấy anh đang vui đấy.

- Cảm ơn cô. Vâng, tôi đang vui.

Một sự tuyệt vọng tột độ như bóp chặt cổ họng Juhannes, tất cả máu dồn lên mặt. Gì thì gì, phải công nhận rằng nàng đã không để chàng thiệt: ngày xưa nàng gây cho chàng đau khổ, nhưng bây giờ nàng đang đền bù cho chàng thật hậu hĩnh để chuộc lại lỗi lầm của mình. Chàng thật sự biết ơn nàng.

- Hôm nay tôi lại thấy cô đeo nhẫn, - chàng khẽ nói. - Đừng bao giờ cởi nó ra nữa.

Im lặng.

- Tôi sẽ chẳng cởi nó ra nữa, - nàng đáp.

Họ nhìn chăm chăm vào mặt nhau. Môi Juhannes run run. Chàng hất đầu chỉ về phía Ôttô rồi nói, giọng khàn khàn và thô lỗ:

- Thưa tiểu thư Victôria, tiểu thư thật tinh trong việc chọn người. Anh ta đẹp trai, vai rộng, lại đeo ngù vàng.

Nàng bình tĩnh đáp lại:

- Không, anh ấy không đẹp trai chút nào, nhưng là người rất có giáo dục. Mà điều ấy không phải không quan trọng.

- Cảm ơn! - Chàng phá lên cười to rồi đủng đỉnh nói thêm: - Còn túi anh ta thì đầy tiền. Điều ấy lại càng quan trọng.

Victôria lập tức bỏ đi.

Như người mất hồn, chàng vật vờ đi lại giữa phòng khách. Camilla kể chuyện gì đó rồi hỏi chàng vài câu, nhưng chàng không nghe và không trả lời. Nàng lại nói thêm điều gì nữa, thậm chí chạm tay vào người chàng và nhắc lại câu hỏi của mình, nhưng chàng vẫn không đáp lại.

- Anh ấy suy nghĩ gì thế nhỉ? - Camilla vừa cười vừa khẽ kêu lên. - Lúc nào cũng suy nghĩ, suy nghĩ.

- Anh ấy muốn được ở một mình, - Victôria đáp. - Anh ấy cũng đuổi cả tôi đi. - Rồi bỗng nhiên nàng lại gần Juhannes và cao giọng nói thêm: - Chắc anh ấy đang nghĩ cách xin lỗi tôi thế nào cho tốt nhất. Đừng quan tâm tới điều ấy. Ngược lại, chính tôi phải xin lỗi anh vì mãi bây giờ mới mời anh đến chơi. Đó là một sơ ý lớn của tôi. Tôi quên mất anh, may mà phút cuối cùng chợt nhớ ra. Mà thôi, hi vọng anh sẽ tha thứ cho tôi, quả là tôi bận nhiều việc quá.

Juhannes ngơ ngác nhìn nàng, không hiểu gì, còn Camilla thì ngạc nhiên hết nhìn người này đến nhìn người khác. Victôria đứng trước chàng, bình tĩnh, nhợt nhạt, mặt nàng lộ vẻ hài lòng. Nàng đã trả thù được chàng.

- Đàn ông bây giờ thế đấy. - Nàng quay sang nói với Camilla. - Không thể đòi hỏi nhiều ở họ được. Ông chồng chưa cưới của tôi ngồi đằng kia nói chuyện về việc săn hươu, còn ở đây thì anh nhà thơ đang bận suy nghĩ sáng tác... Hỡi nhà thơ, xin nhà thơ hãy nói với chúng tôi một đôi lời!

Juhannes rùng mình, gân xanh nổi lên hai bên thái dương!

- Thế à? Cô yêu cầu tôi nói đôi lời? Sẵn sàng!

- Ồ không, không cần.

Rồi nàng tỏ ý muốn bỏ đi.

- Để đi thẳng vào việc, - chàng mỉm cười nói, với vẻ dễ dãi, mặc dù giọng chàng run run, - để khỏi vòng vèo thêm nữa, xin hỏi tiểu thư Victôria, có phải cách đây không lâu, chính tiểu thư cũng yêu, phải không ạ?

Một sự im lặng chết chóc kéo dài trong mấy giây. Cả ba người đều nghe rõ tiếng tim mình đập mạnh. Camilla hoảng sợ, vội vàng đỡ lời:

- Tất nhiên là thế, Victôria đã yêu, yêu chồng chưa cưới của mình. Họ đã làm lễ đính hôn với nhau cách đây không lâu, lẽ nào anh không biết điều ấy?

Cửa vào phòng ăn được mở toang.

Juhannes tìm thấy chỗ của mình ở bàn ăn và đến đứng cạnh. Dãy bàn ăn lắc lư, chao đảo trước mặt chàng. Chàng nhìn thấy những khuôn mặt xa lạ, và nghe đủ các giọng nói xen lẫn nhau.

- Xin lỗi, - bỗng có giọng của Victôria sau lưng Juhannes.

Chàng né sang một bên.

Nàng cầm lấy tấm thiếp ghi tên Juhannes đưa gần về cuối dãy bàn thêm bảy chỗ ngồi nữa, cạnh chỗ một ông già vốn trước kia là gia sư của lâu đài và nổi tiếng là người thích uống rượu. Còn tấm thiếp của người bị Juhannes thay thế được Victôria đem đến đặt ở chỗ trước đấy của chàng. Sau đó nàng mới ngồi xuống chỗ của mình.

Juhannes nhìn thấy tất cả những điều ấy. Bà chủ nhà bối rối vội vã mời khách ngồi xuống đầu dãy bàn bên kia, cố tránh không bắt gặp ánh mắt chàng.

Ngạc nhiên và lúng túng, Juhannes thẫn thờ đi đến chỗ mới của mình. Còn chỗ lúc đầu định dành cho chàng thì bây giờ dành cho một chàng trai ở hai ống tay áo có những chiếc măng sét bằng kim cương. Anh ta là bạn của Đitlef từ thành phố tới. Bên trái anh ta là Victôria, còn bên phải là Camilla.

Bữa tiệc bắt đầu.

Ông giáo già nói có biết Juhannes từ ngày còn nhỏ. Hai người trò chuyện với nhau. Ông giáo kể là ông thời trẻ cũng làm thơ, và ông vẫn giữ được những bài thơ ấy cho đến bây giờ, có dịp ông sẽ cho chàng xem. Còn hôm nay ông được mời đến lâu đài dự cuộc vui này nhân dịp lễ đính hôn của Victôria. Vì tình cũ, ông chủ, bà chủ đã dành cho ông cái vinh hạnh bất ngờ ấy.

- Tôi chưa được đọc các cuốn sách của anh, - ông nói với Juhannes. - Khi hứng đọc, tôi chỉ đọc các tác phẩm của chính tôi. Trong ngăn kéo bàn làm việc, tôi có một số truyện ngắn và thơ tôi viết. Khi tôi chết, chúng sẽ được in. Cứ để độc giả lúc ấy sẽ biết tôi là người thế nào. Mà thôi, chẳng cần nói tới điều ấy, chúng tôi, các nhà văn thuộc thế hệ già, bây giờ có ăn nhập gì với lớp trẻ bây giờ đâu. Vì vậy, chúng tôi chẳng công bố tác phẩm của mình vội. Nào, xin uống mừng sức khoẻ anh.

Bữa tiệc tiếp tục. Ông chủ lâu đài gõ gõ vào chiếc cốc của mình rồi đứng dậy. Khuôn mặt xương xương, kiêu kì của ông lộ vẻ hồi hộp - rõ ràng là ông đang rất hạnh phúc. Juhannes cúi thấp đầu. Cốc chàng đã cạn, chẳng ai rót rượu cho chàng. Chàng tự rót lấy, rót thật đầy rồi lại cúi xuống bàn ăn. Thế đấy!

Ông chủ nói lâu và khá hùng biện, nhiều tiếng kêu sung sướng vang lên mừng ông - thế là cuộc đính hôn đã được chính thức công bố: từ khắp nơi mọi người tranh nhau chúc mừng con gái ông chủ lâu đài và con trai quan chưởng ấn.

Juhannes lại nốc cạn cốc rượu của mình.

Mấy phút sau sự hồi hộp lắng xuống, chàng bắt đầu bình tĩnh trở lại. Rượu sâm banh ấm áp chạy khắp cơ thể chàng. Chàng nghe thấy quan chưởng ấn đáp lời, và lần nữa lại vang lên tiếng chạm cốc, tiếng kêu "Ural!". Một lần chàng quay nhìn sang Victôria - mặt nàng tái nhợt và như đang buồn bã điều gì; nàng không ngước nhìn lên. Nhưng Camilla lại gật đầu và mỉm cười với chàng. Chàng cũng gật đầu đáp lại.

Còn ông giáo già ngồi cạnh thì vẫn thao thao bất tuyệt.

- Vui, thật vui khi thấy đôi bạn trẻ này thành vợ thành chồng với nhau. Tôi thì không được số phận chiều chuộng cho lắm. Thời trẻ, khi còn là một sinh viên, tôi có rất nhiều triển vọng để tiến xa, tôi có một tài năng hiếm có! Bố tôi xuất thân từ một gia đình cao quý, nhà ra nhà, tiền hàng đống, còn tàu bè của riêng chúng tôi thì không đếm xuể. Vì vậy mà tôi nói rằng lúc ấy một tương lai sáng sủa đang chờ tôi trước mặt. Người yêu của tôi cũng trẻ và là con cái một gia đình tử tế. Thế rồi sao? Tôi đi tới gặp nàng, bộc lộ hết trái tim mình. "Không!" - Nàng bảo tôi như thế. "Anh hiểu chứ? Không", - nàng nói, - "tôi không đồng ý lấy anh!" Không sao, tôi đã làm tất cả những gì có thể làm được. Tôi tiếp tục học, và đón nhận cú đòn ấy như một người đàn ông chân chính. Nhưng rồi bố tôi gặp vận không may - tàu đắm, hối phiếu xuống giá... nói tóm lại là bố tôi đã phá sản. Tôi thì sao? Tôi cũng dũng cảm đón nhận cú đòn này như một người đàn ông chân chính! Còn cô kia thì bỗng nhiên thay đổi hoàn toàn. Cô ấy trở lại thành phố và tìm đến tôi. Anh thử đoán xem cô ấy cần gì ở tôi? Lúc này tôi đã thành một người nghèo, một anh giáo quèn, mọi ước mơ về tương lai đều sụp đổ, thơ tôi viết thì xếp xó trong ngăn kéo bàn làm việc. Thế mà đúng lúc ấy cô nàng tìm đến và nói là đồng ý lấy tôi. Lấy tôi!

Ông giáo nhìn Juhannes, hỏi:

- Anh có hiểu nổi một người như thế không?

- Còn ông, ông không đồng ý à?

- Tôi hỏi anh, lẽ nào tôi có thể đồng ý lấy cô ấy? Tôi là một thằng nghèo, nghèo rớt mùng tơi với đồng lương của anh giáo, hút thuốc loại rẻ tiền, mà cũng chỉ những ngày chủ nhật mới dám hút! Tôi có thể làm gì được? Tôi không được phép bắt cô ấy phải chịu một cuộc sống như thế. Nào, anh nói đi, anh có thể hiểu được một người như cô ấy không? Sau đấy cô ấy ra sao?

- Quỷ bắt anh đi! Anh chưa trả lời câu hỏi của tôi. Cô ấy lấy chồng, lấy một ông đại uý. Một năm sau thì lấy. Đại uý pháo binh. Nào, xin uống mừng sức khoẻ anh!

- Người ta nói có một loại phụ nữ bao giờ cũng tìm ai đấy để họ che chở và thông cảm. Khi người đàn ông hạnh phúc, họ căm ghét anh ta vì thấy họ là người thừa, nhưng hễ anh ta gặp nạn và đau khổ là lập tức họ tìm đến, sẵn sàng làm vợ anh ta.

- Nhưng tại sao cô ấy lại từ chối tôi khi tôi đang hạnh phúc? Về tương lai, tôi có đủ điều kiện thuận lợi, không kém một hoàng tử chính cống.

- Ai biết được. Chắc cô ấy chờ đến khi ông cúi đầu cam chịu.

- Nhưng tôi đã không cúi đầu. Chưa một lần nào. Tôi giữ được lòng tự trọng và đã không chấp nhận sự hi sinh của cô ấy. Anh có thể nói gì về điều này?

Juhannes im lặng.

- Cũng có thể anh nói đúng, - ông giáo già nói tiếp. - Thề có Chúa trên cao rằng anh nói đúng, - ông bỗng kêu lên và lại uống cạn cốc rượu. - Cuối cùng, cô ấy đã lấy một ông già đại uý làm chồng, chăm sóc, bón cho ông ta ăn từng thìa như đứa trẻ, và trở thành người điều hành mọi chuyện trong nhà ông ta. Trong nhà ông đại uý pháo binh!

Juhannes ngước mắt nhìn lên. Tay cầm chặt cốc rượu, Victôria đang nhìn chàng. Sau đó nàng giơ cao cốc rượu. Chàng luống cuống và cũng vội cầm lấy cốc rượu của mình. Tay chàng run run.

Thấy vậy nàng phá lên cười rồi quay sang nói rất to và nâng cốc với láng giềng của chàng. Người láng giềng đó chính là ông giáo già.

Juhannes đặt chiếc cốc xuống bàn rồi mỉm cười một cách ngơ ngác và tội nghiệp. Khách khứa ai cũng quay lại nhìn chàng.

Ông giáo già cảm động đến ứa nước mắt trước sự quan tâm của cô học trò. Ông vội vàng uống cạn cốc rượu.

- Và cứ thế tôi sống cho đến tuổi già thế này, - ông nói tiếp. - Tôi đi một mình lang thang trên đời, cô đơn và không ai biết đến. Số phận đời tôi thế đấy. Không người nào hiểu được cái gì đang nằm sâu trong tâm hồn tôi, không người nào thấy tôi than vãn học trò. Mà phải nói đâu xa, cứ lấy con chim ngói làm thí dụ chẳng hạn. Anh có biết cái con chim khi nào cũng buồn ấy sẽ chẳng bao giờ chịu uống nước trong từ suối, mà trước khi uống, nó phải khoắng đục đã không?

- Không, tôi không biết điều ấy.

- Thế thì tiếc thật. Nhưng thực tế đúng như vậy. Tôi cũng giống con chim ấy. Tôi đã không lấy làm vợ người đàn bà tôi mong muốn. Nhưng trong đời, tôi cũng có những cái vui của tôi. Thế mà tôi thường cố tình phá hoại chúng. Bao giờ tôi cũng khuấy đục chúng lên. Nhưng được cái sau này tôi chẳng còn sợ sự thất vọng đe doạ nữa. Anh hãy nhìn Victôria đang ngồi kia. Cô ấy vừa uống mừng sức khoẻ tôi. Tôi từng là thầy dạy học của cô ấy, bây giờ cô ấy lấy chồng, và tôi vui mừng, vui mừng một cách chân thành, như thể cô ấy là con tôi vậy. Rất có thể có lúc nào đấy tôi sẽ dạy con cái cô ấy học. Vâng, nói gì thì nói, cuộc đời vẫn còn nhiều điều vui. Mà rồi anh biết không, nhân tiện anh nói về lòng thương phụ nữ, càng nghĩ tôi càng thấy anh nói đúng... Quỷ tha ma bắt tôi đi, anh nói đúng thật mà... ấy, xin lỗi, chờ cho một chút.

Nói đoạn, ông giáo già đứng bật dậy, túm lấy cốc rượu rồi đi về phía Victôria. Lúc này ông đã không còn đứng vững nữa, và vừa đi vừa cúi gập xuống.

Hết người này đến người khác thay nhau đứng dậy nói lời chúc mừng và đề nghị nâng cốc. Anh chàng trung uý nói xong, đến lượt ông chủ điền trang bên cạnh nâng cốc mời mọi người uống vì phụ nữ và vì bà chủ nhà. Rồi bỗng nhiên anh thanh niên có măng sét kim cương đứng dậy, nhắc tên Juhannes. Anh ta nói như thể anh ta được phép thay mặt nhiều người chúc mừng nhà thơ trẻ của thế hệ trẻ ngày nay. Đó là sự biết ơn chân thành của những người cùng tuổi với Juhannes, những lời nói đầy ngưỡng mộ và kính trọng.

Juhannes không dám tin vào điều chàng nghe. Chàng khẽ nói với ông giáo:

- Anh ấy nói về tôi đấy à?

- Vâng, anh ta đã nhanh hơn tôi. Chính tôi đang định đứng lên nâng cốc chúc mừng anh đấy. Sáng nay Victôria có yêu cầu tôi làm việc đó.

- Ai nhờ bác?

Ông giáo già nhìn thẳng vào mắt chàng.

- Không ai nhờ tôi cả.

Trong khi anh kia nói, mọi con mắt đều hướng về Juhannes, thậm chí cả ông chủ lâu đài cũng gật đầu với chàng, còn bà chưởng ấn thì đưa ống nhòm lên nhìn. Anh kia nói xong, mọi người cùng uống cạn cốc.

- Sao, đáp lại anh ta đi chứ? - Ông giáo bảo chàng. - Anh ta đã nâng cốc mừng anh, đáng lẽ làm việc ấy phải là tôi, người bạn văn chương già của anh mới phải. Tuy nhiên, tôi không đồng ý với những nhận xét của anh ta về anh. Hoàn toàn không.

Juhannes nhìn về phía Victôria đang ngồi. Chính nàng đã nhờ chàng trai có măng sét kim cương kia nói về chàng. Nhưng vì sao? Lúc đầu nàng nhờ người khác, nghĩa là ngay từ sáng sớm nàng đã có ý nghĩ ấy. Vì sao? Còn bây giờ nàng đang ngồi cúi đầu, mặt không để lộ tình cảm gì.

Rồi bỗng nhiên một sự xúc động sâu xa ập đến làm mờ mắt chàng. Chàng những muốn chạy ào đến quỳ xuống cảm ơn nàng, cảm ơn nàng vô tận. Chàng sẽ làm điều ấy khi mọi người đứng dậy khỏi bàn.

Với nụ cười rạng rỡ trên môi, Camilla nói chuyện không ngớt với những người ngồi cạnh. Nàng rất thỏa mãn, vì ở cái tuổi mười bảy của mình, nàng còn chưa biết gì ngoài những điều vui sướng. Nàng gật đầu mấy cái liền với Juhannes và ra hiệu bảo chàng đứng dậy.

Và chàng đứng dậy.

Chàng nói ngắn gọn bằng giọng trầm và xúc động. Trong buổi lễ hôm nay mà ngôi nhà này đã tổ chức để mừng một sự kiện trọng đại của gia đình, thậm chí một người ngoài xa lạ như chàng cũng được mọi người chú ý tới. Chàng muốn cảm ơn người đầu tiên có ý định mời chàng, và người đã nói về chàng những lời tốt đẹp như vậy. Và chàng cũng không thể không cảm ơn tất cả những người có mặt hôm nay vì họ đã lắng nghe những lời khen kia về chàng, một người xa lạ. Chàng nghĩ lí do duy nhất chàng được mời tới dự ngày lễ long trọng này là vì chàng là con trai của người láng giềng sống trong rừng, cách lâu đài không xa...

- Đúng thế! - Bỗng Victôria kêu lên, mắt long lanh.

Mọi người quay lại nhìn nàng. Mặt nàng đỏ bừng, ngực phập phồng. Juhannes im bặt. Một sự im lặng bất tiện kéo dài.

- Victôria! - Ông chủ lâu đài ngạc nhiên lên tiếng.

- Nói tiếp nữa đi! - Nàng lại kêu to. - Vâng, đó là nguyên nhân duy nhất. Được, mời anh nói tiếp. - Rồi bất chợt đôi mắt nàng cụp xuống. Nàng mỉm cười một cách bất lực và khẽ lắc đầu. Sau đó, quay sang bố, nàng giải thích: - Con cố tình làm thế... chả là anh ta cứ vờ khiêm tốn mãi. Nhưng con không hề có ý định ngắt lời anh ta...

Nghe lời giải thích ấy của nàng, Juhannes lập tức bình tĩnh trở lại. Trái tim chàng đập rất mạnh. Chàng nhận thấy bà chủ lâu đài đang nhìn Victôria, nước mắt rưng rưng, với vẻ buồn tiếc vô hạn.

- Tiểu thư Victôria nói đúng, - Juhannes nói tiếp. Quả thật chàng chẳng việc gì phải hạ thấp mình như thế. Nàng đã có nhã ý nhắc chàng biết rằng đối với con cái ông chủ lâu đài, chàng không chỉ là con trai ông lão láng giềng, mà còn là bạn của họ. Vì vậy mà chàng được mời có mặt hôm nay. Cảm ơn tiểu thư Victôria - nàng đã nói đúng. Vùng này là quê hương của chàng. Những khu rừng quanh lâu đài có thời từng là một phần của thế giới chàng đang sống, bên ngoài chúng là những đất nước xa lạ, là cuộc sống đầy những chuyện phiêu lưu kì thú. Ngày ấy Victôria và Đitlef thường mời chàng tham gia các trò chơi hay các cuộc dạo chơi của họ. Đó là kỉ niệm đầy ấn tượng nhất về tuổi thơ của chàng. Sau này nhớ lại, chàng hiểu những giây phút ấy đã đóng một vai trò quan trọng trong đời chàng, đó là điều không ai có thể nghi ngờ. Và nếu những lời được nói ở đây hôm nay là đúng, và nếu trong các cuốn sách chàng viết thỉnh thoảng có loé lên một vài tia sáng, thì đó chính là những tia sáng do kí ức về tuổi thơ để lại. Đó là ánh phản quang của cái hạnh phúc mà hai người bạn này của chàng đã ban cho chàng thời bé. Chính vì vậy mà chàng phải nói rằng trong những gì chàng đã viết, có một phần đóng góp không nhỏ của họ. Chàng xin được cùng mọi người chúc mừng nàng những điều tốt lành nhất nhân ngày lễ đính hôn, đồng thời chân thành cảm ơn hai người con thừa kế của ông chủ lâu đài đã cho chàng những năm tháng tuổi thơ hạnh phúc, khi không có cái gì, kể cả thời gian và hoàn cảnh, có thể ngăn cách được họ...

Lời chúc mừng này của chàng - ít ra thì nó cũng giống một bài phát biểu - không thuộc vào loại xuất sắc lắm, nhưng cũng chẳng quá tồi. Và khách khứa lại cạn chén, bữa tiệc tiếp tục, các cuộc nói chuyện được nối lại. Đitlef khẽ nói với mẹ chàng một cách khô khan:

- Hoá ra con đã viết hộ anh ta những cuốn sách ấy. Thế mà con không biết đấy. Ngộ thật.

Nhưng bà chủ lâu đài không tán thưởng câu đùa ấy của cậu con. Bà chạm cốc với các con mình rồi nói:

- Các con hãy cảm ơn anh ấy đi, nhất định phải cảm ơn. Phải thông cảm với anh ấy, ngày bé anh ấy rất cô đơn... Con làm gì thế, Victôria?

- Con muốn nhờ cô hầu đưa cho anh ấy cành mẫu đơn này như dấu hiệu của sự biết ơn. Lẽ nào không được?

- Không được! - Anh chàng trung uý nói một cách dứt khoát.

° ° °

Sau bữa tiệc, khách khứa mỗi người đi một ngả - người thì đi đi lại lại giữa các phòng, người ra hiên, thậm chí có người còn bước ra vườn. Juhannes đi xuống phòng khách có những cửa sổ mở ra vườn. Một vài người đã đến đây hút thuốc - ông địa chủ láng giềng và một ông nào đó đang thì thầm nói chuyện với nhau về tình hình tài chính của ông chủ lâu đài. Khu trang trại hầu như bỏ hoang, các bờ giậu đổ xiêu, rừng bị đốn trụi cây. Có tin đồn rằng ông chủ sẽ khó lòng thanh toán nổi số tiền bảo hiểm quá lớn mà ông kí cho tất cả bất động sản và động sản của ông.

- Thế chúng được bảo hiểm bao nhiêu?

Ông địa chủ nói ra một con số, một con số rất lớn.

- Tuy thế, nói chung ông bà chủ lâu đài này chẳng bao giờ chịu dè dặt trong việc chi tiêu, và thường vung tiền không tiếc. Thí dụ bữa tiệc hôm nay tốn kém mất bao nhiêu? Nhưng bây giờ hình như các kho của ông ta đã rỗng, và cả cái hộp đựng đồ trang sức quý giá nổi tiếng của bà chủ cũng rỗng nốt. Nhưng không sao, tiền bạc của anh con rể sẽ khôi phục lại sự giàu có xưa kia cho họ.

- Thế anh ta giàu lắm à?

- Ôi, giàu không biết để tiền đâu cho hết.

Juhannes lại đứng dậy rồi đi ra vườn. Hoa mẫu đơn đã nở, mùi thơm của hoa cúc, hoa nhài, hoa thuỷ tiên và hoa linh lan phả vào mặt chàng. Chàng chọn một chỗ vắng vẻ cạnh bờ giậu rồi ngồi xuống một hòn đá. Những bụi cây che chàng khỏi những đôi mắt người khác. Chàng bị giày vò bởi tất cả những gì chàng phải trải qua, chàng cảm thấy mệt mỏi rã rời, các ý nghĩ lẫn lộn trong đầu. Chàng nghĩ chàng phải đi về nhà, nhưng chàng vẫn tiếp tục ngồi yên một cách uể oải và ngớ ngẩn. Bất chợt chàng nghe có tiếng ai nói chuyện khe khẽ trên lối đi. Có người nào đang đi lại gần chàng và chàng nhận ra giọng của Victôria. Juhannes nín thở lắng nghe. Bộ quân phục trung uý của Ôttô thấp thoáng sau bóng cây - Chú rể và cô dâu đang đi dạo.

- Anh thấy hình như ở đây có chuyện gì không bình thường, - Ôttô nói. - Em nghe như uống lấy từng lời của hắn, em hồi hộp, rồi em kêu lên. Tất cả những cái ấy nghĩa là gì?

Victôria đứng lại trước Ôttô và ngẩng đầu nói:

- Anh muốn biết à?

- Vâng.

Nàng im lặng.

- Mà thôi, nếu chuyện không có gì thì anh chẳng cần quan tâm tới, - Ôttô nói tiếp. - Em có thể không nói cũng được.

- Hoàn toàn không có chuyện gì cả, - nàng nói.

Hai người đi tiếp. Sửa lại ngù vai, anh chàng trung uý nói to, vẻ đe doạ:

- Hắn phải cẩn thận, nếu không, bày tay sĩ quan này sẽ nện vào mặt hắn.

Rồi họ đi về phía chỗ hóng mát có mái che.

Juhannes ngồi rất lâu trên hòn đá, vẫn uể oải và buồn bã như trước. Bây giờ chàng thấy thờ ơ với tất cả mọi chuyện. Chú rể tỏ ý nghi ngờ, và cô dâu đã nhanh chóng xua sạch những nghi ngờ ấy. Nàng đã nói tất cả những gì cần nói trong những trường hợp tương tự. Nàng an ủi trái tim anh chàng sĩ quan và cùng anh ta đi tiếp trên con đường của mình. Còn chim sáo hót véo von trong cành lá trên đầu họ. Cũng chẳng sao. Cầu Chúa cho họ được sống lâu... Trong bữa tiệc, Juhannes đã nâng cốc nói lời chúc mừng nàng, và bằng cách ấy tự giẫm nát trái tim mình. Không dễ gì chàng quên được cái trò đùa tai hại kia của nàng, và nàng thậm chí không nói với chàng một lời cảm ơn nào. Nàng chỉ vội cầm lấy cốc rượu rồi uống một hơi hết sạch, như thể nàng muốn nói: anh nhìn đây, tôi uống mừng sức khoẻ của anh thế này đã được chưa?...

Một lần nàng đã hôn Juhannes, lúc ấy là mùa hè. Chuyện xảy ra lâu lắm rồi. Mà thôi, điều ấy có phải thực sự đã xảy ra không? Và xảy ra như thế nào? Hình như họ ngồi trên đá, nói chuyện với nhau rất lâu, sau đó hai người cùng đi trên phố. Chàng đi cạnh nàng, rất gần, đến mức thậm chí chạm cả vào tay nàng. Khi đến cửa, nàng đã ôm hôn chàng. "Em yêu anh", - nàng nói. Còn bây giờ thì nàng đang đi qua trước mặt chàng với một người khác. Có thể họ vẫn còn ngồi ở chiếc ghế có mái che. Anh chồng sắp cưới của nàng đã tuyên bố sẽ tát vào mặt chàng. Juhannes nghe rõ hết mọi chuyện, chàng không ngủ, nhưng chàng vẫn ngồi yên một chỗ mà không bước ra trước họ. Bàn tay sĩ quan! - anh chàng kia đã nói toẹt ra như thế. à, mà đối với chàng điều ấy cũng chẳng quan trọng, vì chàng đang thờ ơ với tất cả.

Juhannes đứng dậy, lững thững đi về phía chỗ hóng mát có mái che. Không có ai ở đó. Từ ban công, Camilla đang gọi chàng: trong phòng khách mọi người bắt đầu uống cà phê. Juhannes nghe theo lời nàng gọi, đi vào nhà. Cô dâu và chú rể đang ngồi trong phòng khách, ở đây còn có nhiều người khác. Người ta đưa một cốc cà phê cho Juhannes, chàng đỡ lấy rồi chọn chỗ xa xa ngồi xuống.

Camilla bắt đầu nói chuyện với chàng. Mặt nàng rạng rỡ, đôi mắt nhìn chàng đầy vẻ tin cậy, đến mức không kìm được, chàng cũng lên tiếng, trả lời các câu hỏi của nàng và cùng cười. Chàng trốn đi đâu? Trong vườn ư? Không đúng, nàng đã tìm chàng trong vườn nhưng không thấy. Có chuyện gì đây không bình thường - rõ ràng là chàng không ở trong vườn.

- Victôria, anh ấy ở trong vườn à? - Nàng hỏi.

- Tôi không nhìn thấy anh ấy, - Victôria đáp.

Anh chàng trung uý chau mày nhìn người vợ chưa cưới của mình với vẻ khó chịu. Như để cảnh cáo nàng, anh ta cố tình nói to với ông láng giềng địa chủ:

- Tôi nhớ là ông có mời tôi tới điền trang của ông để cùng săn chim ngói, có đúng thế không?

- Tất nhiên, tất nhiên. Xin mời! - Ông kia đáp.

Ôttô ném một cái nhìn lên người Victôria. Nàng vẫn ngồi ở tư thế cũ, im lặng và thậm chí không tìm cách ngăn anh ta đừng đi săn. Anh ta càng cau có hơn, và luôn tay vân vê đôi ria mép bé tí của mình một cách giận dữ.

Camilla lại hỏi Victôria điều gì đó.

Ôttô bỗng đứng dậy, nói với ông địa chủ:

- Thế là quyết định - ngay chiều hôm nay tôi sẽ đi với ông.

Nói xong, anh ta đi ra khỏi phòng.

Đi theo anh ta có ông địa chủ và một vài người khác trong đám khách khứa.

Tiếp đến là một lúc im lặng ngắn.

Bỗng nhiên cánh cửa mở toang, và anh chàng trung uý lại xuất hiện. Anh ta đang bị kích thích tột độ.

- Anh bỏ quên cái gì chăng? - Victôria vừa đứng dậy, vừa hỏi.

Ôttô nhún nhảy một cách kì lạ bên cửa, như thể không đứng yên nổi một chỗ, rồi anh ta đi thẳng về phía Juhannes, và dang tay, như thể vô tình, đánh chàng một cái vào mặt. Sau đó anh ta chạy vội về chỗ cũ và lại đứng nhún nhảy bên cửa như trước.

- Hãy cẩn thận một chút, tay anh va vào mắt tôi đây này!

Juhannes nói với nụ cười khàn.

- Anh nhầm đấy, - Ôttô nói. - Tôi vừa tát vào mặt anh. Anh hiểu chứ? Hiểu chứ?

Juhannes rút khăn, vừa lau mắt vừa nói:

- Không phải anh tát tôi đâu. Anh thừa biết rằng chỉ cần một tay, tôi cũng có thể bẻ gập người anh và cho vào túi.

Nói rồi chàng đứng dậy.

Ôttô vội vã mở cửa, chạy ra khỏi phòng khách.

- Thế mà tôi tát anh đấy! - Từ hành lang anh ta nói vọng vào. - Đồ nhà quê thô lỗ! - Rồi anh ta đóng sập cửa lại.

Juhannes lại ngồi xuống.

Vẫn đứng ở chỗ cũ, chính giữa phòng, Victôria chăm chú nhìn Juhannes. Mặt nàng tái nhợt như người đã chết.

- Anh ấy đánh anh thật à? - Vô cùng ngạc nhiên, Camilla hỏi.

- Không, do vụng về thôi. Anh ta va tay vào mắt tôi. Đây, nhìn đây.

- Ôi lạy Chúa! Mắt anh đỏ như máu ấy! Không, không, đừng dụi. Để tôi rửa cho anh. Khăn của anh thô lắm, để tôi lau bằng khăn tôi thì hơn. Kì lạ thật! Đúng vào mắt!

Victôria cũng chìa chiếc khăn của nàng cho Juhannes. Nàng không nói lời nào. Sau đó nàng chậm chạp đi lại gần chiếc cửa bằng kính, đứng quay lưng về phòng khách và nhìn ra vườn. Nàng xé chiếc khăn của nàng thành nhiều mảnh dài và nhỏ. Mấy phút sau nàng mở cửa, lặng lẽ đi ra khỏi phòng khách.