ình hình càng ngày càng trở nên tệ hại. Đế chế đang ở trong cảnh bất hạnh cùng cực, với lưỡi đao đặt ngang cuống họng: Kẻ nhiếp chính của ngày mai, kẻ nhiếp chính đang lên, Viên Thế Khải, đã kính cẩn thông báo cho kẻ nhiếp chính của ngày hôm nay và sắp sửa trở thành của ngày hôm qua, Thuần Thân Vương, rằng phải thoái vị; và phải thoái vị trước khi mặt trời mọc sáng mai. Vậy là đêm nay sẽ là đêm tranh cãi dữ dội; có lẽ cũng là đêm đại chiến. Tôi cố hình dung ra cuộc chiến: năm ngàn binh lính người Hồ Nam được lão Viên trả lương, được yểm trợ bởi tất cả những kẻ bất mãn cũng được trả tiền, sắp sửa vây hãm Hoàng Cung được binh đoàn cấm vệ và được M.V. Với chàng René thân mến can đảm này cầm đầu – bảo vệ. Trận chiến sẽ xảy ra, theo cả hai kiểu xưa và nay, với những tiếng thét gào vang động và những bộ mặt kinh khiếp, cũng như với súng trường mauser. Bất chấp tất cả lòng trung thành của tôi đối với người Mãn Châu, tôi biết là họ sẽ bị đánh bại. Tiếp đó sẽ là cuộc cướp phá Hoàng Cung. Hai trăm phi tần, cung nữ – phần đông đều đáng trọng vì rằng đã lên giường lần cuối vào đời vua Đồng Trị [119], cùng thời với Đế chế thứ hai của nước Pháp – sẽ quỳ xin tha mạng và đầu hàng những người Chinh phục. Các thái giám sẽ cố nài để nhận được những ân huệ tương tự. Một vài kẻ can đảm theo kiểu “Trung quân” ngày xưa chọn chiến đấu đến cùng thì sẽ bị hất ngược, đẩy lùi, và cuối cùng dồn đến đường cùng…

Phần tiếp theo thì không phải của tôi. Chàng và tôi đã thảo luận trước về chuyện này. Chàng chỉ ra cho tôi thấy là, trong tất cả những cuộc vây hãm Tử Cấm Thành từ trước đến nay, cuộc tàn sát cuối cùng bao giờ cũng xảy ra ở bốn góc thành.

— Đó là nơi xa cửa thành nhất, ông hiểu chứ?

— Dĩ nhiên. Chỉ cần liếc nhìn bản đồ là biết ngay.

— Bản đồ ư? René Leys thở dài. Chắc rằng chàng nhận rõ là nếu có sự tàn sát thì chàng sẽ ngã xuống ở một trong bốn góc thành đó. Thế nhưng, bản thân chàng không có “lối thoát” nào sao? Và tôi làm sao kéo chàng ra khỏi chỗ đó trước? Tất nhiên, về mặt danh dự, chỗ của chàng phải chính là chỗ đó.

Thế thì… thật là vui, thật là thư thái khi thấy chàng trở về nhà tôi trước khi trời tối một lát, trước cái đêm, phải gọi là “Đại dạ”. Bất chấp nỗi lo khắc khoải cho triều đại và sự chuẩn bị chiến đấu của mình, René Leys rộng lượng đồng ý dùng bữa tối với tôi. Chúng tôi ăn. Chàng ăn rất ngon miệng. Tốt lắm. Bữa ăn này sẽ làm chàng khỏe lên để… Chúng tôi ăn món tráng miệng. Rồi đứng lên, làm vài động tác thư giãn. Thời tiết đêm đông này thật là khắc nghiệt. Chàng phải mặc đồ cho ấm vào. Chàng có sẵn áo choàng bằng lông thú của mình chưa? Tôi gọi tên gia nhân mang nó đến để chàng mặc ngay tại đây. Mong là chàng không bị lạnh trước giờ định mệnh! Và khi tôi sắp sửa mở miệng, một cách rất là giản dị, để tỏ ý lần nữa giúp chàng một tay [đặc biệt là cho đêm nay…] chàng buột miệng chặn trước:

— Tôi không đi ra ngoài.

Chàng ngồi xuống rồi ngả người trên cùng chiếc ghế dài, với cùng sự thoải mái như trước nhưng thân mật hơn nhờ tám tháng nhỏ to tâm sự và không khí ấm áp trong nhà tôi mùa đông. Chàng không ra ngoài. Chàng không đi đến Hoàng Cung. Tôi nói bóng gió là sự hiện diện của chàng ở đây, bên cạnh tôi, khiến tôi an tâm về chàng. Thực vậy, tại đây chàng không có gì phải lo sợ, bất chấp những mối liên hệ với cơ quan mật vụ của mình: “dưới nếp gấp của lá cờ nước ngoài” treo trước cổng nhà tôi, và được rọi sáng bằng một đèn lồng Trung Hoa ba màu trông như máu của con cừu non tế thần, chúng tôi được che chở khỏi bị tàn sát! Nhưng nàng thì sao?! Nàng đã nói gì với chàng trong lần bệ kiến cuối cùng? Bao lâu rồi chàng không gặp lại nàng?

Chàng tỉnh lại từ trạng thái mơ màng quen thuộc, vươn vai duỗi tay nhưng không trả lời gì cả. Rồi bất ngờ thốt lên:

— Giả dụ… nàng đến đây xin ông cho tị nạn đêm nay?

Ồ! Nghe được lắm. Câu hỏi thì trực tiếp đến nỗi tôi những muốn tin chàng ngay. Nàng hãy tới đi… đêm nay… tối nay… bây giờ… ngay tức khắc. Nàng sẽ đến một mình hay sao? Và nhiếp Chính Vương nữa, tại sao không chứ? Và… Tiểu Hoàng đế? Một căn nhà của người Âu nằm giữa khu phố Trung Hoa, về phương diện ngoại giao thì kín đáo để tị nạn hơn là một trong mười công sứ quán nước ngoài, rồi còn phải lựa chọn cái nào một cách chính thức giữa chúng nữa chứ…

— Vậy là chúng ta chờ nàng, tối nay phải không?

Chàng nói, vẫn với sự giản dị như vừa rồi.

— Tôi đến đây để chắc chắn mọi sự đã sẵn sàng để đón tiếp nàng.

Ôi! Đón tiếp nàng! Nhanh thế thì làm sao đây…? Thôi, như người Trung Hoa nói, “nhà tôi không rộng nhưng nàng sẽ được đón tiếp nồng nhiệt nhất…”. Ta sẽ thu xếp được thôi. Tên trưởng nhóm gia nhân sẽ lo liệu được tất.

Trước tiên, tôi nhường phòng tôi…

Chàng đoán được sự trù tính của tôi:

— Nàng sẽ không đến đây trước canh ba đâu. Cuộc tấn công vào Hoàng Cung sẽ bắt đầu đúng canh tư. (Vì những lý do… chiến lược…).

Chàng vẫn như xưa nay, lúc nào cũng nắm được tin tức thích hợp.

Canh ba, theo giờ chúng ta, bắt đầu từ mười một giờ đêm. Bây giờ thì mới có tám giờ. Ôi! Dù sao đi nữa, vào thời buổi loạn lạc thì nàng Tân khách Đế vương của tôi sẽ tỏ ra độ lượng trước con giun đất bẩn thỉu đón tiếp nàng trong chỗ ẩn nấp đáng ghê tởm của nó [nói kiểu khách khí].

— Anh bạn thân mến, từ đây đến lúc đó, ta có thể trò chuyện như “ngày xưa”.

— Vâng. Nhưng tôi phải đi nhận một tin nhắn từ nàng. Vì thế, tôi phải vắng mặt một lát.

— Tất nhiên rồi. Anh cứ tự nhiên, và anh hãy đưa nàng vào nhà nghe… (vì theo bản năng, tôi trở lại thói quen dùng tùy ý và lỏng lẻo các tiếng xưng hô, khi thì “anh”, khi thì “chú”, tùy theo sự việc, giờ giấc và tâm trạng, nghiêm trang hay vui vẻ).

— Và tin nhắn dưới dạng… anh có muốn tôi kín đáo báo trước cho tên gác cổng không?

— Xin đừng! Dưới dạng một giao liên của M.V. Đến đây gặp tôi và trao cho tôi một khăn tay bằng lụa…

— Màu hồng?

Chàng bất ngờ lộ vẻ bực dọc:

— Không phải đâu! Màu vàng.

— A, xin lỗi nghe. Đúng vậy. Tôi quên khuấy đi mất. Cái khăn này có đến từ Tiền môn ngoại đâu.

Chàng có vẻ bình thản trở lại. Tại sao sự bình thản lúc nào cũng bỏ rơi tôi? Tối nay, cũng như nhiều buổi tối trước đó, chúng tôi không còn có thể nằm ngoài sân hiên nhìn lên bầu trời đêm… giờ thì phải ở trong nhà, trong những căn phòng ấm áp này, và thỉnh thoảng mở toang cánh cửa để khoan khoái hít vào chỉ một hơi dài không khí lạnh như băng…

Chỉ có vậy thôi sao? Lời lẽ bỗng dưng thấy khó nói ra… Không khí tâm tình nguyên sơ không còn hiện hữu nữa… Theo bản năng, chàng cố gắng kéo tôi lại; chàng nói về cô tì thiếp của mình! (và người ta sẽ làm gì nàng đêm nay!), về những kế hoạch hoành tráng, “cực kỳ đế vương” khi nhà Thanh củng cố lại vị trí lung lay và bí thế của mình, và tìm được sự ổn định sau cuộc khủng hoảng. Chắc thế, chắc thế, tôi tự nhủ: giọng chàng nói vẫn y chang như từ sáu tháng nay. Nhưng tôi thú nhận là tôi nghe với một tâm trạng không còn giống chút nào trước đây…

Thực ra, tôi đang chú ý nghe một điều gì đó khác. Chàng đã nói với tôi: “Trước canh ba, người ta sẽ mang tin nhắn đến cho tôi”. Tôi chờ đợi một tin nhắn khác, còn nóng ruột hơn chàng nữa. Tôi chờ đợi – bên ngoài thì không có lấy một hơi gió thổi – một tin nhắn xuyên qua không khí lạnh lẽo đến từ Đại Hồng Chung mà có lẽ sẽ gióng những hồi chuông cuối cùng của nó trong đêm nay; và nó vừa gửi đến chúng tôi xuyên qua bầu trời hai tiếng chuông liền nhau báo hiệu canh hai. Tôi vẫn chờ. Chàng vẫn nói.

Tôi không còn quan tâm đến những gì chàng nói. Nỗi nghi ngờ đã đơm hoa kết trái. Chàng có thể nói về chuyện này hay chuyện kia… chàng có thể nói cái này hay cái nọ… tùy thích! Tôi chờ sự việc có thật, sự việc nắm bắt được, một sự kiện thô sơ, rõ ràng mà tôi sẽ sờ được với các ngón tay, ngay cả vết thương trong lồng ngực, trong quả tim chàng, nơi mà tôi sẽ đặt ngón tay vào [dù sau khi chàng chết]. Còn hơn tiếng chuông đến từ Chung lâu, tôi đang chú ý chờ nghe tiếng leng keng của cái chuông nhỏ ở cổng báo hiệu chiếc khăn tay bằng lụa mỏng màu vàng đã đến… trước khi người ta điểm canh ba.

… Canh ba đã điểm, từ rất xa bên kia thành phố. Và chàng có vẻ không nghe gì cả, dù chàng ngồi ngay bên tôi. Không lẽ chính tôi phải báo cho chàng biết à?

Không một tin nhắn nào xuất hiện. Không có một tiếng leng keng nào ở cổng nhà tôi. Không một bước chân nào trên con đường nhỏ, dù mặt đường đóng băng thường dễ gây tiếng động… Chàng hình như nghe cái gì bên ngoài, rồi tiếp tục nói. Chàng kể chuyện hay làm sao, giống như trong những ngày tốt đẹp nhất của mình… nhưng lần đầu tiên tôi không cảm thấy ham muốn ghi lại hay thậm chí nhớ lại những gì chàng nói với tôi. Mỗi giờ Trung Hoa thì dài gấp đôi giờ chúng ta, và tôi chờ tiếng chuông điểm canh tư trong trạng thái lo lắng bồn chồn; nàng vẫn sẽ tới, dù chiếc khăn tay của nàng đã không đến trước, chính vì chàng đang ở đây và không tỏ ra dấu hiệu gì là sẽ ra đi gặp nàng trong đêm nay mà tôi nhận định là đêm bi thảm. Bây giờ cho tới khi đó thì hãy để chàng nói. Tôi lắng nghe, trong sự im lặng bên ngoài giọng nói của chàng, bởi đêm mùa đông sáng tỏ nhưng vô thanh; tôi rình chờ, xa hơn tiếng nói của chàng, hồi chuông sẽ bảo tôi một cách máy móc và dứt khoát rằng đêm nay nàng sẽ chung thủy hay không; liệu chàng, người mà tôi đã gọi là bạn tôi, có xứng đáng với tình bạn đó không…

Tôi chờ đợi…

— Chuông ngân. Canh tư rồi!

Tôi để tiếng chuông tắt dần. Tôi nghe thêm một khoảnh khắc nữa. Tôi dành cho chàng một khoảng im lặng. Không có gì. Cổng nhà tôi vẫn đóng. Chàng đã nói láo. Chuyện mà chàng báo trước và hứa với tôi đã không xảy ra. Tất cả những gì mà chàng kể cho tôi là thật hay giả đây?… Tôi nghĩ đến lượt mình trở lại với câu chuyện, những câu chuyện đời chàng… nhưng không còn một cách bí mật nữa… nhưng chàng hiện ở nhà tôi; chàng là khách của tôi. Ngay cả những kẻ ăn thịt người cũng tỏ ra tôn trọng khách của mình bằng cách nấu họ trước khi ăn… Tôi thay đổi trò chơi, và với sắc giọng bình thường mà người ta bảo tôi là đầy ắp sự lịch sự ngạo mạn, tôi chất vấn chàng:

— Nghe này, René Leys, anh có vẻ không biết đến giờ giấc?

Không trả lời. Tôi tiếp tục.

— Chúng ta lẽ ra phải đón tiếp vào lúc chín giờ, chiếc khăn tay màu vàng. Mười một giờ, nàng, người Đàn bà Khác, người Thứ nhất của anh… Bây giờ chính xác là mười một giờ năm phút [120].

Chàng không nói gì. Tôi tiếp tục.

— Trước đây anh có lần hỏi tôi liệu anh có thể trông cậy vào tôi không?

Điều này làm chàng tỉnh thức, ngồi dậy, buột miệng không do dự:

— Vâng, vâng. Tôi muốn có thể trông cậy vào anh!

— Được rồi. Như bạn?

— Vâng, vâng. Như bạn.

— Thế thì… đến phiên tôi, chú hãy để anh nói với chú đôi lời tâm sự… như một người bạn. Điều đầu tiên anh muốn nói với chú là… anh không hiểu gì nữa cả về những chuyện mà chú kể cho anh nghe; là anh không còn tin một lời; và thay vì đi than phiền với Jarignoux như hắn đã than phiền với anh về việc cho chú mượn… năm quan, anh muốn nói chuyện thẳng thắn với chú hơn… Đêm nay, từ giờ thì chúng ta có nhiều thì giờ rảnh…

— Được rồi. Chúng ta nói chuyện…

— Trong nhà bắt đầu nóng và ngột ngạt. Đi ra ngoài nghe. Ta sẽ thấy thoải mái hơn khi ở ngoài đường.

Chàng đã đứng lên… trước tôi và rảo bước ra cửa. Tôi chặn chàng lại.

— Lỡ nàng đến đây mà không thấy ai?

— Ai đến?

— Nàng!

Chàng nói với tiếng thở dài thật to và máy móc.

— Bây giờ thì hết rồi!

Chúng tôi đi ra con đường nhỏ, dưới ánh trăng mát lạnh và tràn đầy tựa như dòng nước sáng loáng đổ xuống tự trời cao, từ bầu trời trong veo của Bắc Kinh mùa đông. Nó sáng trong đến kinh ngạc và nhức nhối. Những cái bóng màu tím. “Ta có thể đọc báo đêm nay…” như câu tục ngữ nói. Không biết sự trao đổi của chúng tôi sẽ ít “tiểu thuyết” hơn, ít ngày thường hơn không? Ánh sáng đó sục sạo tận hang cùng ngõ hẹp và thậm chí làm cho những đống rác ánh lên sắc xanh… Thế thì có phải ta sẽ thấy những thứ châu báu mà mặt trời hùng vĩ hay bóng của nó đã chưa phát hiện ra không? Nhưng trời rét làm sao! Trong lúc vội vàng đi ra ngoài, René Leys đã quên rằng người ta không còn ra ngoài mà không mặc thêm áo choàng lông thú. Chàng run rẩy dưới chiếc áo khoác mỏng. Và ánh sáng thì đặc biệt xanh xao trên khuôn mặt chàng. Tất cả những gì tôi thấy chỉ là đôi mắt nở ra mà ánh sáng này không xâm chiếm được… Chỉ là một nhận xét tình cờ thôi… Và dáng điệu đau khổ thực sự của chàng. Những cảm xúc trái ngược! Những ánh phản chiếu yếu ớt. Thôi đừng vòng vo nữa; hay nói cho đúng hơn, hãy dồn ép mạnh hơn. Tôi không quan tâm là tôi có quá cứng rắn không:

— Trước khi đi thêm bước nữa, anh cần biết ba điều. Nếu anh sai hoàn toàn, chú hãy chặn các câu hỏi của anh lại. Nếu thấy khó chịu với các câu hỏi thì chú có quyền im lặng. Nếu anh hỏi đúng thì chú trả lời. Đồng ý không nào?

Chàng ra dấu thuận tình.

— Câu hỏi thứ nhất: làm sao chú trở thành bạn và thân giao với người Kia… không phải nàng… không phải nhiếp Chính Vương đâu… mà là người Kia, ngài đó? Tóm lại, bằng cách nào chú đã vào Hoàng Cung lần đầu tiên?

Không trả lời. Được thôi.

— Câu hỏi thứ hai. Chú đã trả chính xác là bao nhiêu tiền để vào được… trung tâm của trung tâm Đại nội, nơi nàng ở. Giấy biên nhận chú trả tiền qua cửa đâu rồi?

— Tôi…, chàng ấp úng. Tôi… đánh mất nó rồi.

Thật vậy. Chính tôi giữ nó mà, và không có ý định “đánh mất” nó.

— Câu hỏi thứ ba: có hay không việc chú đã ngủ với Hoàng hậu?

Tôi cố ý dùng một động từ trung tính được một phó từ làm mạnh thêm để đẩy đến tận cùng ý nghĩa của nó… với mục đích nhận được câu trả lời bất cứ giá nào, dù là một câu phủ nhận dứt khoát…

Chàng nhìn tôi rồi nói, đơn giản và vững vàng:

— Có. Tôi đã ngủ với nàng.

Tôi cũng vậy, đơn giản và vững vàng:

— Bằng chứng đâu?

Chàng, với phong thái cực kỳ tự nhiên:

— Bằng chứng à?… Đứa con đó.

— A!

— Con trai. Đại thái giám mã đã điện thoại đến Văn phòng Trung ương M.V. Báo tin cho tôi cách đây tám ngày, gần như ngay lúc nó vừa được sinh ra. Tôi chưa gặp con. Nó giống tôi… nó có cái mũi Âu…

Chàng không biết là mình gây khó chịu biết bao với thói quen cái gì cũng trả lời được!

Tôi bắt đầu thấy chàng ở không đúng chỗ:

— Vậy tại sao chú ở đây?

Chàng không hiểu. Chàng lộ vẻ do dự. Tôi phải giải thích: một người chồng, người cha lại bỏ mặc gia đình trong đêm nay, một đêm mà “vợ con” không thể ngủ nhiều, vậy là sao?

Chàng đồng tình:

— Vâng, anh đúng lắm… lẽ ra tôi phải ở đó, trong Đại nội… Và chàng nhìn tôi với vẻ nghiêm trọng của một sự thú nhận khôn tả dưới bầu trời tàn nhẫn đến nỗi tôi thấy lưỡng lự, và tôi cảm thấy sợ sự nặng nề và sâu sắc trong ánh nhìn này… Tôi dịu giọng an ủi:

— Ồ! Những chuyện ta lo ngại sẽ không xảy ra đêm nay đâu… Bao giờ cũng vậy, ở Trung Hoa… Sự thoái vị sẽ được thương lượng một cách ổn thỏa mà… Có lẽ giờ này đã xong rồi đấy… giờ thì muộn rồi. Quá muộn để thực sự còn thì giờ mà đốt phá Hoàng Cung đêm nay… Hơn nữa, khuynh hướng chung hiện nay không phải là tàn sát… Tuy vậy, anh vẫn muốn khuyên chú một lời… Bớt sợ mấy cái giếng đi, và cứ để mấy quả bom hóa học đó nổ lộp độp đi, chúng chẳng hại ai hết ngoài mấy thằng đặt bom. Nhưng chú phải coi chừng hơn, vì an ninh của chính chú, mối hiểm nguy đến từ nhà bếp, từ việc nấu ăn mà chú có vẻ không biết chút nào… mà chú chưa hề nói với anh, dù ở Trung Hoa đây nó là một thủ đoạn truyền thống để…

Chàng nghe một cách nghiêm chỉnh đến mức tôi bỗng dưng muốn im miệng mình lại… nhưng sự nghiêm chỉnh này thực sự không thích hợp chút nào. Mặc kệ.

— Trong các “câu chuyện của chú”, có bao giờ chú có nghĩ đến thuốc độc không?

Chàng suy nghĩ một lúc rồi mới trả lời, giọng điềm tĩnh:

— Không. Thật vậy. Tôi sẽ nghĩ đến điều đó. Cám ơn anh đã nhắc đến nó.

Chàng quay về nhà cùng tôi, với bước chân nhẹ nhàng của người đi dạo thuần thục; chàng quay về, một cách thanh thản, một cách hơi hèn hạ, lánh nạn ở nhà tôi trong đêm nay, mà chàng đã cố tình cho tôi hiểu là một đêm quyết định… Tôi chia tay chàng để về phòng mình trong tâm trạng bực bội lần nữa, cảm thấy bị hạ nhục vì tiếp nhận tại nhà một tên khách như thế vào giờ phút như thế.