ôi cũng không kịp chạy đi tìm René Leys: người ta tấp nập đổ xô xuống đường Công sứ quán, nói cười vui vẻ khiến tôi được biết là “Ông sắp đến” – là “Ông sẽ xuất hiện ở đó trong mười phút nữa”; là người ta dự kiến rằng những vụ hỗn loạn sẽ nổ ra; và tự hỏi liệu cả Bắc Kinh có sắp sửa bốc cháy đêm nay không.

Ồ! Những giờ phút lịch sử đang tới gần! Lão cáo già đã đi một nước cờ cao: một viên bí thư ở Công sứ quán nga, vừa chạy cùng tôi về phía nhà ga, vừa kể chi tiết ván cờ với những bước tiến, bước thoái mà lão đã chơi quá hay, dẫn đến chung cuộc thắng lợi này, nhưng lạ thay, không có một tiếng vọng nào từ cuộc chơi này dội tới được tận cùng khu phố Trung Hoa của tôi trong khi tất cả người nước ngoài ở Bắc Kinh đều theo dõi diễn biến từng chặng một từ mười ngày nay. Thế này: Viên Thế Khải, đại thần thất sủng, kẻ quyền lực bị đuổi về vườn, bất ngờ được phong làm Tổng trấn Lưỡng Hồ, nhưng ngang nhiên từ chối sự bổ nhiệm, vì các lý do chính trị và sức khỏe (chân ông còn đau quá mà!). Ngay lập tức, người ta phong ông, không phải là Tổng trấn nữa, mà Tổng tư lệnh toàn bộ binh mã gửi đi thảo phạt bọn phiến loạn; ông chấp nhận nhưng vẫn không thèm động cựa. Người ta ra lệnh ông phải nhanh chóng đến nhiệm sở, ngoài mặt trận, cách Hán Khẩu vài dặm đường, cách Bắc Kinh độ một ngàn cây số về phía nam. Bất thình lình ông phát động toàn bộ các đạo quân dưới quyền chỉ huy của mình, rồi hùng hổ lên đường, nhưng thay vì ra mặt trận thì lại tiến lên phía bắc, trực chỉ Bắc Kinh… Ông sắp đến… Ông sẽ có mặt ở đây trong mười phút nữa… Tôi nghĩ rằng chỗ tốt nhất để nhìn ông nhập nội là từ trên bờ thành… Chúng tôi chạy và chạy, cuối cùng đến kịp!

Tàu đầu tiên đến ga dài hơn sân ga rất nhiều. Khoảng một ngàn lính xuống tàu – mặt mũi mập mạp và hồng hào, cho ta biết họ là những nông dân được ăn uống đầy đủ. Tàu thứ hai đến, cũng chừng đó lính. Rồi không có gì thêm suốt hai tiếng đồng hồ…

Đêm vừa buông xuống thì đoàn tàu cuối cùng vào ga: nào lính hầu, nào cận vệ, rồi ngay cả đàn bà, và binh lính kiểu cũ với kích, với mâu trông đáng sợ, tạo thành một hàng rào dày đặc và chuyển động xung quanh một người đàn ông nhỏ con nhưng có cử chỉ nhanh nhẹn, đôi mắt sáng rực không thể nào quên được, đảo một vòng lên các tường thành mà trên đó tôi đang nghiêng người nhìn xuống, nắm lấy bằng mắt Thành phố ông đang nhập chủ mà không cần bỏ công vây hãm, như một bầy tôi nhưng mạnh gấp trăm lần vị chúa bổ nhiệm mình. Ông mặc áo màu vàng, chiếc “mã quải” danh giá đó, đầu đội mũ mùa đông gắn lông trĩ! Ông liếc nhìn lần nữa, ánh mắt dịu lại, thân thiện, về phía đám người châu Âu đến chào đón và hoan hô ông – họ từng tin, từng dựa vào ông mà không bao giờ thấy uổng công… và đây, ông gần như được đám cận vệ khiêng ra tận chiếc xe ngựa mui kín với những con hắc mã cao lớn – có vẻ hơi nga quá trong khung cảnh Trung Hoa Cổ đại vào lúc này… Các cận vệ chạy dọc theo xe hay đứng bám trên bậc lên xuống… và cả đoàn người di chuyển với tốc độ cao qua cửa… hông [117], cái cửa mà dân chúng vẫn sử dụng hàng ngày mỗi khi xuống tàu lửa và đi vào khoảng sân hình bán nguyệt ở Tiền môn ngoại.

Dù đã rất chắc chắn về địa vị của mình, ông vẫn giữ được sự kiên nhẫn, sự khiêm tốn để không đòi hỏi người ta mở cho mình những cánh cửa chính nam, đóng im ỉm một cách đế vương. Ông biết rõ cách xử sự đúng theo khuôn phép. Ông di chuyển trên xe châu Âu có giảm xóc rất tiện nghi và như một ông bố yêu gia đình, sẽ trú tại nha môn được bảo vệ nghiêm nhặt của con trai đầu, Viên Khắc Định.

Đấy, tất cả những gì mà tôi sốt ruột muốn kể lại cho René Leys, vì tôi rất ngạc nhiên là đã không tìm thấy chàng trong đám đông cùng tôi leo xuống bờ thành sau đó. Nhưng về đến nhà, tôi lại thấy mọi sự tự nhiên khi phát hiện ra chàng đang ngồi ở trong phòng, tươi tỉnh và thư thái sau khi ngủ, theo lời chàng, suốt cả buổi chiều – như thể đã không ngủ từ lâu lắm rồi. Chàng từng lo sợ là cú đá vào bụng đó “làm đứt dây thần kinh ở bàng quang” của mình… “nhưng chàng không còn đau ở bụng dưới nữa, và đi tiểu được rồi…” – Bộ chàng tưởng tôi là bác sĩ sao? Thật không biết điều chút nào! Tôi thấy ngượng vì nhiệt tình chưa nguội của mình… Tôi sẽ không nói chuyện với chàng hôm nay về chuyến đến Bắc Kinh tuyệt vời của họ Viên. Tôi không hé miệng. Nhưng chàng lại chất vấn tôi:

— Thế thì… Ông tin chắc rằng chúng tôi không thể bắt ông ta ra đi à?

— …?

— Ông ta đã đi.

— Ông đã đi… và đã đến. Đúng đấy. Tôi đã thấy…

— Vâng, đến nhiệm sở của ông ấy.

— Ủa, thế sao?

— Tôi thấy tự hào là đã cố nài để gửi ông ta xuống dưới đó. Nhiếp Chính Vương đã tỏ ra không tin là đẩy được ông ta đi xa dễ dàng như thế…

— Thế à!

— Bây giờ thì ông ta đương đầu với những tên Cách mạng và hai mươi hay bốn mươi ngàn binh lính của chúng. Ông ta sẽ lao tâm tổn trí nhiều lắm đấy. Tôi thừa nhận là ông ta có thể trở nên nguy hiểm nếu ở miền Bắc… Ông đừng nói với ai chuyện này nghe: tôi vừa dự vào việc xem xét những bản báo cáo mật đến từ Hán Khẩu: hôm nay, ông ta ở cách đó đúng mười cây số… Vậy là cách Bắc Kinh đây một ngàn cây…

Tôi nhìn đăm đăm René Leys với tất cả sự chân thành mà tôi không biết là bộ mặt mình lại đủ sức biểu hiện khi đó. Sự ung dung điềm tĩnh của chàng làm tôi bình tâm lại, và tôi thấy là kỳ diệu đã nói được với chàng điều này:

— Chú đã làm gì ngày hôm nay? Uống rượu à? Mắc bệnh à? Chú nhận được thư gia đình à?

Chàng lộ vẻ ngạc nhiên, đến lượt mình cũng chân thành không kém. Tôi giải thích:

— Thế thì… phần mình, tôi chả nhận được bản báo cáo khỉ gió nào cả, mật hay không, nhưng tôi nói cho chú biết, một cách tuyệt đối bí mật, là Viên Thế Khải đang ở trong những bức tường thành này…

Bộ mặt chàng trở nên khép kín… Tôi cười hơi chua chát:

— Chú phải thề với tôi là sẽ không nói gì cả với năm trăm người đã thấy ông ấy đến nhà ga lúc nãy.

— Nhà ga sao? René Leys buột miệng, có vẻ hơi chưng hửng. Bằng con tàu nào? Lúc mấy giờ?

— Mới đây thôi.

— Không thể thế được!

— Tôi cũng ở đấy mà!

Và tôi tả ra cảnh tượng đó: hai đoàn tàu chở lính, những binh đội cận vệ, đám đông… và những người Âu mà ta không thể lầm được…

Chàng im re. Đây là lần đầu tiên tôi có cảm tưởng là chàng đang tìm điều gì đó mà chàng có ý định nói cho tôi biết. Tôi cũng im re… bỗng dưng thấy mình cũng ngại ngùng… rồi với ít nhiều khó khăn (có phải vì mùa đông đã bắt đầu, mang theo không khí khô lạnh gây khó chịu không? Lời nói của tôi có chút gì nghe lạo xạo…), tôi tiếp tục:

— Nghe này, anh có thể kể cho tôi bất cứ chuyện gì về các bạn riêng của anh, nhưng hãy để tôi nói với anh những gì tôi “biết”! Tôi biết “Viên lão gia” khá đủ để khẳng định với anh là đã thấy ông bước xuống chuyến tàu lửa… đặc biệt, đoàn tàu thứ ba đó, vào lúc bảy giờ mười theo đồng hồ châu Âu, rồi lên xe,… (hai con ngựa đen kéo) và đi vào Bắc Kinh, bằng cửa… hông phía tây, qua Tiền môn nội… rồi mất hút…

Chàng cắt ngang với giọng quyền hành:

— Ông nói là ông đã thấy một người nào đó… bước lên xe ngựa, phải không? Không phải ông ta đâu.

— Hả, cái gì?

— Tôi sắp thổ lộ với ông một chuyện quan trọng, cực kỳ quan trọng đây, và ông sẽ là người duy nhất biết chuyện, ngoài nhiếp Chính Vương và tôi…

Tôi nhìn chàng. Tôi đã làm chàng đau khổ. Mặt chàng tái xanh hơn tôi từng thấy trước đó…

— Thì nói đi, tôi thốt ra để an ủi chàng.

— Lão Viên đang có mặt ở Bắc Kinh, đúng vậy. Nhưng tôi có lý khi nói với ông là ông đã không thấy ông ta leo lên xe, không phải ông ta đâu: đó là người giống hệt, đóng giả ông ta trong các vai trò chính thức, vì phải luôn thận trọng thôi. Lão Viên thật thì đã đến từ… từ… a! Thây kệ! Thôi, hãy để chàng ngất đi! Hãy để chàng lên cơn khủng hoảng! Hãy để mọi chuyện chấm dứt! Trò đùa này trở nên căng thẳng quá sức chịu đựng! Tôi sẽ làm chàng cũng phải chịu đựng một chút… nhưng trễ quá rồi. Tôi chỉ còn trước mặt mình một đứa bé mà thôi, ngồi trong ghế bành, đầu ngả ra đằng sau, cặp mắt trợn ngược, đôi môi trắng nhợt. – Tôi biết là chuyện này kéo dài mười phút, và nó đến với chàng sau khi chịu đựng những cú sốc xúc cảm khác nhau… Cú nào đây, ngày hôm nay? Có phải là cuộc nhập nội Bắc Kinh bằng da bằng thịt của họ Viên, dù qua người đóng thế, hay là sự oán giận vì không được tin trong câu chuyện không thể nào tin được như thế không?

Có lẽ đã đến lúc làm chàng tỉnh lại – vài cú đập nhẹ trên bàn tay… một tấm khăn ướt đắp lên mặt… Xong rồi đấy.

Và, một cách kín đáo, tôi để chàng một mình trở lại thế giới thực này.