uốt tuần sau, cho tới khi đoàn sứ thần đến, vua Piotr sống ở ngoài thành phố và đi bắn đại bác vào bia. Xtaitne Fon Xtecfen, kỹ sư trưởng pháo binh cấp cho nhà vua một tấm bằng chứng nhận như sau:

"Ông Piotr Mikhailov phải được công nhận và coi trọng với tư cách một người bắn đại bác giỏi cả trên lý thuyết học lẫn cả trong thực hành, một nghệ sĩ thận trọng và khéo léo trong việc sử dụng súng ống, và căn cứ vào các kiến thức xuất sắc của ông, yêu cầu mọi người giúp ông mọi sự cần thiết và quan tâm biệt đãi…".

Các sứ thần đến Koenigsberg với một nghi lễ huy hoàng chưa từng thấy. Đi đầu đoàn xe, người ta dắt những con tuấn mã mình phủ vải choàng và đồ mã sức lộng lẫy; theo sau là các vệ binh người Phổ, các thị đồng, kỵ sĩ công tử. Kèn đồng kiểu Nga thổi lên đinh tai nhức óc. Rồi đến ba mươi dũng sĩ bận áo nẹp xanh lục thêu chỉ bạc. Đám tuỳ tùng của các sứ thần cưỡi ngựa, bận áo nẹp màu đỏ tía có thêu huy hiệu vàng trước ngực và sau lưng. Ba viên sứ thần - Lơfo, Golovin và Voznixyn ngồi trên một cỗ xe ngựa lớn bốn bánh hoàn toàn bọc kính; họ bận áo khoác xa tanh trắng lót lông hắc điêu thử, đội mũ bằng lông hải ly cao như những ống khói, có đính những con chim ưng hai đầu bằng kim cương.

Họ ngồi, mình ngửa ra sau, ngay đơ như phỗng, các hạt châu ngọc đeo kín ngón tay họ và ở tay cầm của chiếc gậy chống, lóe lên lấp lánh. Sau cỗ xe ngựa đen các nhà quý tộc của Moskva, mặc trên người tất cả những thứ quý giá đắt tiền nhất của họ.

Trong khi diễn ra các cuộc đón tiếp và hội đàm với vị Đại Tuyển hầu, vua Piotr đi thuyền buồm du ngoạn trên vũng Friste Hai. Ở đây không thể làm được việc gì hết: dù cho Tuyển hầu có khôn ngoan đến đâu đi nữa thì một sự liên minh với Ba Lan vẫn cần thiết hơn là với ông ta. Trái lại thời xưa, các viên sứ thần không nệ lời từ và chữ nghĩa, tư thế của họ đứng đắn, nhưng họ đã từ chối không quỳ gối và hôn tay Tuyển hầu vì, như họ nói, dù sao ông ta cũng không phải là một vị vua.

Họ đề nghị không phải là một liên minh quân sự mà là một liên minh hữu nghị và khăng khăng giữ ý kiến đó.

Tuyển hầu cố nài. Các sứ thần tuyên bố: ừ thì đồng ý một liên minh quân sự nhưng đôi bên sẽ khởi chiến đánh các cường quốc nào đình chỉ chiến sự với Thổ Nhĩ Kỳ. Quyết định đó cũng không vừa ý Tuyển hầu. Ông ta đến tìm vua Piotr trên du thuyền và nói chuyện suốt đêm với Sa hoàng. Nhưng chàng thanh niên chỉ ngồi gặm móng tay bẩn. Cuối cùng vua Piotr nói:

- Thôi được… Nhưng chúng ta sẽ không viết thành văn bản… Nếu ngài cần, Tuyển hầu ạ, thì chúng ta sẽ giúp ngài. Tôi xin thề trên thánh giá… Ngài tin lời tôi chứ?

Sau khi thoả thuận bằng miệng một liên minh bí mật (dẫu sao vẫn phải xác nhận bằng giấy tờ), đoàn sứ thần sửa soạn ra đi nhưng một tin hết sức quan trọng đã giữ họ lại trong ba tuần ở Pilo; cuộc tuyển lựa một vị vua mới đã bắt đầu tiến hành ở Ba Lan. Trong những buổi họp của các đại và tiểu nghị hội, các nhà quý tộc Ba Lan đã đấu gươm đọ súng với nhau để bênh vực ứng cử viên của mình. Có tất cả đến mười ứng cử viên nhưng những người chủ yếu và có triển vọng nhất là Auguste, Tuyển hầu xứ Xăcxơ và hoàng thân Conti, em vua Pháp.

Một người Pháp lên ngôi vua Ba Lan có nghĩa Ba Lan sẽ rút lui khỏi liên minh chống Thổ Nhĩ Kỳ và tuyên chiến với Moskovi. Chỉ có tới đây, trên bờ biển phía châu Âu nầy, vua Piotr mới hiểu hết ý nghĩa của vai trò chính trị. Từ Pilo, nhà vua sai người về ra lệnh cho vua Viniux thảo một bức thư gửi cho người Ba Lan để hăm doạ uy hiếp phe ông hoàng người Pháp. Ở Moskva, người ta viết một bức thông điệp cho vị hồng y giáo chủ, giáo trưởng thảnh Gơnede. Trong đó nói: "Nếu một người Pháp lên ngôi vua Ba Lan, thì khi đó không những khối liên minh thần thánh chống kẻ thù mà cả quan hệ hoà hảo muôn thuở với nước Ba Lan cũng sẽ bị tổn thương nghiêm trọng… Vì vậy cho nên trẫm, luôn luôn muốn duy trì mối tình hữu hảo với các vua Ba Lan, cũng như với các nhà quý tộc Ba Lan, viện Rada và viện Riexzơ Poxpolita(l), không muốn có một vị vua đứng về phía người Pháp hoặc Thổ Nhĩ Kỳ…".

Nhiều tấm lông hắc điêu thử và tiền vàng kèm theo bức thông điệp để làm hậu thuẫn. Từ Paris, người ta cũng gửi vàng đến. Dân Ba Lan kiêu căng bầu cả Auguste và Conti lên ngai vàng. Những vụ rối loạn bất đầu nổ ra. Các nhà quý tộc Ba Lan võ trang cho gia nhân và tá điền của mình rồi tàn phá ấp trại của nhau, đốt phá các làng mạc. Vua Piotr lo lắng, viết thư về Moskva để điều một đội quân đến biên giới xứ Lituyani để cứu viện Auguste. Nhưng Auguste dẫn đầu một đạo quân mười hai nghìn người, đích thân đến Ba Lan để lên ngôi. Phái thân Pháp bị đánh bại. Các nhà đại quý tộc Ba Lan trở về lâu đài của họ, bọn quý tộc nhỏ thì trở về các quán rượu. Hoàng thân Conti, cả châu Âu đều biết rõ, chỉ đi tới Boulogne; ông ta nhún vai rồi quay về với các thú vui ăn chơi của mình. Vua Auguste tuyên thệ với viên công sứ Nga ở Warsawa rằng nhà vua sẽ đứng về phe vua Piotr.

Việc lớn đó đã kết thúc ổn thoả. Các sứ thần cùng Piotr có các dũng sĩ hộ vệ, rời khỏi Pilo.

Chú thích

(1) Nghị hội Ba Lan.