i đi thúc lên, lấy khuỷu tay mà huých…

- Những người nầy chạy đi đâu thế?

- Đi xem một người bị thiêu…

- Một vụ hành hình à?

- Cố nhiên không phải hắn muốn…

- Có những người tự thiêu đấy.

- Những người đó là vì đạo, đó là bọn giáo phái ly khai…

- Thế còn người nầy sao lại bị thiêu?

- Hắn là người Đức…

- Ơn Chúa, cuối cùng đến lượt chúng nó…

- Cũng chẳng sớm gì cho cam! Cái bọn hút thuốc lá chết tiệt ấy? Chúng phát phì béo quay nhờ mồ hôi chúng ta đấy.

- Trông kìa, đã bốc khói rồi…

Digan cũng đi về phía bờ sông nơi đông đảo dân chúng ở xloboda đứng chen chúc nhau trên những đống tro. Từ nãy gã đã chú ý đến hai người, hai tên du đãng cũng như gã. Gã cố tìm cách đứng gần họ: chưa biết chừng may ra vớ được cái gì bỏ vào miệng. Rõ ràng là hai người nầy đã từng bị thẩm vấn, tra tấn. Một người mặt rỗ, má quấn mảnh vải để che vết thích ấn, tên là Yuda. Người kia gù gập lưng xuống chống đôi nạng ngắn nhưng đi rất nhanh, vểnh cao chòm râu cằm, cặp mắt tươi tỉnh. Trên tấm áo bằng len thô, y khoác một cái chiếu gai. Tên y là Opdokim. Digan rất thích y. Và Opdokim đã sớm để ý đến gã da ngăm ngăm đen, chột mắt, mồm sưng vếu, đứng sát vào họ. Y tì nạng nghểnh lên, khẽ bảo:

- Nầy chú mình, chú mình sán lại gần bọn tớ chẳng ăn thua gì đâu. Chính chúng tớ cũng là kẻ cắp đây.

Yuda mím môi, nói qua kẽ răng sang một bên:

- Có một thằng cha mật vụ đứng sát thế nầy, chúng tớ đã dìm nó xuống một hố nước đấy…

"A, Digan tự nghĩ, ra họ là những tay anh chị cả…".

Và gã càng thích đi theo họ…

- Cái chết đáng nguyền rủa lại không ưa tớ, - gã nói, hàng lông mi bám đầy sương giá chớp chớp. - Thế là đành phải sống vậy, chứ sao… Các cậu nên để tớ nhập bọn với… Đông người, càng dễ làm ăn!

Yuda vẫn rít răng nói với Opdokim:

- Nó là một tên "hắc nhỡn" phải không?

- Không phải, không phải, chắc chắn thế, - gã kia trả lời, giọng ngân nga. Rồi y ngoái cổ người nhìn từ dưới lên trên, nhìn thẳng vào con mắt độc nhất của Digan…

Họ không nói gì nữa. Phía dưới, trên mặt băng, bọn xtreletz lạnh cóng, giậm chân đi giầy và vỗ tay đeo bao cho ấm. Họ đứng quanh giàn củi cao ngất. Cạnh đó dựng cái giá nhục hình để hành tội nơi công chúng. Một đám khói trắng bốc lên từ đống lửa người ta đương nung ấn thích. Đám đông đợi đã lâu, lạnh cóng.

- Bọn họ kia kìa, bọn họ kia kìa… Chen vào, huých mạnh khuỷu tay vào?

Ở phía thành phố, hiện ra những long kỵ binh: Họ thúc ngựa đi trên mặt sông đóng băng. Theo sau là một xe trượt tuyết thường có một người Đức và một cô gái đội chiếc mũ đàn ông, ngồi quay lưng về phía ngựa.

Rồi đến một vị đại thần, nhiều tên dapife và một viên lục sự, tất cả đều cưỡi ngựa. Sau nữa đến một xe trượt tuyết lớn bằng da đen có mui.

Quân xtreletz dẹp ra cho đoàn người đi. Viên lục sự nhảy xuống đất. Cái xe trượt tuyết có mui lại gần, rẽ sang một bên, nhưng không thấy có ai xuống… Mọi người đều nhìn chiếc xe: một tiếng rì rầm ngạc nhiên lan trong đám đông.

Từ sau giàn củi, Emelian Xvezev hiện ra, đội mũ đỏ vai vác roi. Thủ hạ của y nắm lấy cô gái ngồi trong xe trượt tuyết và đá túi bụi cô gái về phía giá nhục hình; chúng lột chiếc áo bông tồi tàn của cô ra, bắt cô ôm lấy chiếc cột rồi trói tay cô vào đó. Viên lục sự đọc to một tờ giấy bằng da thuộc mở rộng lủng lẳng những con dấu xi. Nhưng trời rét như cắt ruột nên nghe không rõ. Người ta chỉ biết cô gái tên là Maska Xelifontova và người Đức là Kunkin gì đó hoặc đại khái như vậy… Đôi vai nhô cao và cái gáy hói của hắn nhô ra khỏi xe.

Bộ mặt ngựa của Emelian thản nhiên nhếch mép. Y thong thả lại gần cột, cầm lấy cái roi. Chỉ nghe đánh vút một cái rồi thấy ngay một lằn đỏ bắt chéo trên lưng trần của cô gái… Cô gái rống lên như lợn. Tên đao phủ chỉ đánh có năm roi và còn nhẹ tay. Họ cởi trói cho cô, kéo cô loạng choạng đến gần đống củi đang cháy và Emelian rút chiếc ấn sát đỏ trong than hồng ra áp vào má cô: cô kêu thét lên, ngã chúi xuống, dãy dụa. Họ xốc cô lên, mặc áo vào cho cô, đặt cô lên một chiếc xe trượt tuyết. Chiếc xe thong thả lượn đi trên mặt sông Moskva đóng băng, dẫn cô vào nhà tu kín.

Viên lục sự vẫn đọc tờ giấy bằng da thuộc. Giờ đến lượt tên người Đức. Hắn thấp lùn, đẫy đà, bước xuống xe và tự đi về phía giàn củi. Bỗng hắn chắp hai bàn tay run rẩy lại, ngẩng khuôn mặt béo phị gần lấp kín dưới bộ râu đen xồm xoàm và cái tên chó má người Đức ấy lẩm bấm ấp a ấp úng rồi bất thình lình oà lên khóc nức nở… Họ túm lấy hắn kéo lên giàn củi. Trên đó Emelian lột hết quần áo hắn ra, đẩy hắn ngã sấp xuống, đặt các thứ sách vở tà thuyết lên cái lưng béo tốt đỏ hồng rồi cầm lấy thanh củi cháy ở dưới đưa lên châm lửa đất… Đạo dụ ghi rõ ràng là phải đem sách vở đốt trên lưng hắn…

Từ phía bờ sông (nơi Digan đứng), một gã môi dầy kêu lên:

- Kunkin, sưởi đi cho ấm…

Nhưng mọi người phản đối:

- Câm đi, đồ vô sỉ… Mầy đi mà sưởi cho ấm có được không…

Gã bị mắng liền lủi ngay. Từ giàn củi nhóm lửa tứ phía, một đám khói dày đặc bốc lên. Đám xtreletz chống giáo đứng. Tất cả im phăng phắt. Ngọn khói từ từ bốc lên cao.

- Nó sẽ chết ngạt trước vì củi ẩm…

- Người Đức thì người Đức, chứ thiêu sống như vậy ôi lạy Chúa…

- Nó có học, nó viết vào những quyển vở rồi thế đấy!

Qua khung cửa sổ nhỏ của chiếc xe trượt tuyết căng mui - mọi người bây giờ đều thấy rõ - một bộ mặt xám ngoét, trông tưởng như từ một bức tranh liệt thánh cũ bước xuống, nhìn đám khói, nhìn ngọn lửa cháy lem lém trên giàn củi.

- Trông kìa, mắt lão ta quắc lên dễ sợ quá?

- Đâu phải việc một giáo trưởng đi xem những vụ hành hình…

- Đấy, họ đem thiêu người ta chỉ vì tín ngưỡng. Ê, thôi đi, đồ thầy tu tồi…

Chính Opdokim cứ bô bô lên nói như vậy, chẳng sợ gì hết. Tất cả những người đứng gần y đều lảng đi, chỉ còn trơ lại có Yuda và Digan. Nện đôi nạng xuống đất Opdokim nói tiếp:

- Hắn theo tà đạo à? Thế thì đã sao? Hắn tin đạo nào là tuỳ ý hắn… Cứ cho là hắn không thích theo đạo mình đi nữa… Thì chỉ có vậy mà bị thiêu à? Con người ta đang sống trong đày đoạ, nhục hình…

Giàn củi to tướng nổ lép bép, khói lửa cuồn cuộn bốc lên như hình chiếc phễu. Có người nói trông qua đám lửa thấy tên người Đức vẫn còn cựa quậy. Chiếc xe trượt tuyết căng mui chạy nước kiệu bỏ đi. Đám đông từ từ giải tán. Yuda nhắc:

- Ta đi thôi, Opdokim.

- Không, không, các cậu ạ… - Cặp mắt y cười, nhưng khuôn mặt y đỏ bừng bừng, sạch bong như mới ở buồng tắm ra, lại khóc, chòm râu dê rung rung - Tìm sự thật làm gì vô ích… Bọn thầy tu và bọn cầm đầu chúng ta toàn là đồ đi hành tội, túi đầy vàng rủng rỉnh, bọn chúng đều khoác những chiếc áo chầu của thói tàn bạo… Hãy trốn đi thôi, các trẻ em, các người bị tra tấn, những kẻ bị thích ấn, bị hành tội, hãy mau mau trốn vào rừng sau…

Mãi một lúc sau họ mới kéo nổi Opdokim đi, - cả ba chuồn vào một ngõ hẻm và bước vào một quán rượu.