ừa về đến cổng nhà, bác Tư thấy dịu bớt những nỗi khó chịu. Thằng Tí đứng đợi ba ở trước cửa, reo lên khi thấy dạng bác:

- Ba về, ba về…

Ngày thường thì bác đã vò lấy đầu con, nắm tay nó dẫn vào. Nhưng lần nầy bác chỉ nhìn thoáng qua nó, rồi lặng lẽ bước. Tí theo sau bác, mặt tiu nghỉu buồn xo.

Bác đặt cuốc xuống phản, lần ra diệm nước rửa tay. Bà Tư biết có chuyện gìxảy ra, nhìn theo chồng, thở dài. Phượng đang ngồi rửa mấy cái chén, ngẩng lên, rụt rè hòi:

- Ba hôm nay sao về trễ?

Bác Tư vừa nhúng tay vào diệm nước vừa càu nhàu:

- Hôm nay đi làm xa, tận gần núi Bà. Họ bắt đốn cây, đào hầm làm phòng tuyến, làm từ tảng sáng đến bây giờ mới được nghỉ!

- Làm phòng tuyến làm gì ở gần núi? Máy bay họ lại đi thả bom trên núi à?

- Biết đâu họ. Họ ra lịnh thì mình làm, ai dám vào đấy mà cải.

Và bác thở dài:

- Làm cho đến ngày độc lập.

Phượng biết đó là một lời phẫn uất của một tấm lòng tin bị lừa dối. Ngày quân Nhật mới đảo chánh, chính bác là người đặt hy vọng vào họ. Ngày lễ "Độc lập" đánh thêm một tiếng chuông huyền bí vào cái hy vọng ấy.

Phượng theo cha trở vô. Nhưng đến cửa thì bác Tư đứng lại, lần lưng lấy ra một gói thuốc. Bác mở gói ra, vấn một điếu thật to, đánh lửa lên châm. Bác đứng vơ vẩn một lúc, đợi Phượng dọn cơm. Ánh nắng chiều phản chiếu lên nền đất, vạch lên khuôn mặt kham khổ của bác những nét răn u ám.

Bác là người không ưa cảnh tỉnh. Thế mà hôm nay bác đứng yên một chỗ, nhìn những tàu chuối oặt oà theo chìu gió, nghe tiếng chim ríu rít rủ nhau về vườn. Lòng bác muốn dịu xuống, lắng xuống theo bóng hoàng hôn. Đó là một sự khác thường đối với bác, như một cánh chim phũ phàng sau cơn gió bão, tìm được phút êm ái giữa khoảng trời nầy.

Nhưng đó không phải là cách đè nén một sự bực tức. Nên chỉ được mấy phút, tâm trí bác không được bình tĩnh nữa. Bao nhiêu nỗi bực dọc lại đổ về, bao nhiêu cảnh trái mắt ban sáng lại diễn ra. Mặt bác đỏ lên. Người bác run run vì giận.

Mà bác giận là phải. Bác nhớ đến cái bộ mặt đáng ghét của thằng cha cai Bi, cái giọng nói hống hách của thằng cha xếp Kỷ. Họ là những người bạn của bác ngày xưa. Cai Bi là người láng giềng của bác, xếp Kỷ là người vẫn lui tới với bác để uống "cọp" vài cốc rượu. Từ khi quân đội Nhật vềđây, họ bỗng nhiên trở nên những nhà áiquốc. Họ chạy theo đảng nầy, họ chạy theo phái kia, họ chạy lăng xăng để rồi nhảy tuốt vào quân đội Nhật. Họ được đưa vào đội phòng thủ để cai quản bọn dân phu. Thế là từ đó, họ không còn là người bạn láng giềng nữa, họ không còn là người bạn uống "cọp" rượu nữa. Họ là những ông xếp, họ luồn cúi rất hay, họ gầm thét cũng rất hay.

Nghĩ đến đây, bác Tư thở một hơi dài cán nản.

Trời đãtối lúc nào bác không hay. Ánh đèn trong nhà le lói đưa ra khung cửa. Thằng Tí trong nhà chạy ra nói với bác:

- Ba vô ăn cơm, ba!

Lần nầy bác mới để ý đến con, bác vuốt tóc nó:

- Con ăn rồi chưa?

- Chưa, má bảo đợi ba.

Thấy bác âu yếm, thằng Tíhíhởn nắm tay bác dẫn vào.

Buổi cơm vẫn thân mật như thường bữa. Những cuộc phong vũ, bác không để nó xâm phạm đến ngưỡng cửa gia đình. Vì đây chính là nơi tìm gởi triết lý an phận của những tâm hồn đãbị cảnh đời ngược dãi.

Phượng hiểu rõ tâm trạng của cha. Sau buổi cơm, nàng theo cha ra sân. Đứng dưới một gốc cau, nhìn ra vòm trời cao rộng, Phượng có cảm giác nàng đang đứng giữa một đêm dài vằng vặc, đợi một ánh bình minh. Nhưng bác Tư thì không còn chờ đợi gì nữa. Bác chỉ mong sao mình được đứng yên trong cái đêm dài lặng lẽấy, đừng cómột cuộc phong vũ nào. Dòng đời cứ quạnh quẽ trôi, dìu hiu và tê tái.

Phượng hỏi:

- Ba thấy tình hình nước mình ra sao? Còn hy vọng gì không?

Bác Tư đáp khẽ trong bóng tối:

- Nước mình chỉ hy vọng vào Nhật, mà bọn họ không có vẻ gì thành thật. Không khéo mình lại mang vào một cái ách đau thương hơn.

- Các đảng phái còn hoạt động chăng?

- Chỉ còn một vài đảng, nhưng họ hoạt động bên cạnh Nhật. Cứ xem công trình đồ sộ của

Nhật tổ chức ở đây, ta thấy rằng họ chỉ lăm le làm bá chủ. Các đảng phái không làm gì được.

- Nhưng màNhật không còn ở đây lâu, ba ạ!

Bác Tư ngơ ngác:

- Ai bảo với con rằng bọn Nhật không còn ở đây lâu?

- Ba không hay rằng bọn họ bị Đồng Minh đánh bại liên tiếp ở nước họ hay sao? Trong một tuần, họ mất luôn cả mấy đảo.

- Nhưng lực lượng họở nước ta vẫn còn mạnh. Họ không bao giờ chịubỏ rơi ta.

- Con chắc chắn một ngày gần đây họ phải đầu hàng, quân Nhật ở khắp nơi đều phải buông khí giới. Chừng ấy, ta có thể thừa cơ hội mà nắm lấy chánh quyền. Bác Tư không ngờ Phượng cóýnghĩ như vậy. Bác không dám tin, nhưng bác vẫn thấy lời Phượng có lý. Và bác đánh thêm một dấu ngờ vực:

- Đành rằng Nhật có thể bại trận, nhưng ta cólực lượng đâu mànắm lấy chánh quyền?

- Ba không còn tin ở các đảng phái hay sao?

Phượng muốn phá tan sự hoang mang trong lòng cha, đặt trở lại cho người một tin tưởng. Nàng bắt đầu ngỏ sự thật:

- Có một đảng đang hoạt động chống Nhật. Hiện họđã khuấy nhiễu quân Nhật ở miền Lạng Sơn, Cao Bằng.

Bác Tưđi từ sự ngạc nhiên nầy đếnsự ngạc nhiên khác. Bác nhìn Phượng với cặp mắt lạ lùng, và bác hỏi như thét vào tai Phượng:

- Có lý nào chuyện như vậy mà ở đây không ai hay biết?

- Quân Nhật cố che đậy sự thật để dân ta mơ màng tin tưởng ở họ. Chính đảng viên của đảng đó cũng có ở gần đây.

Bác trố mắt nhìn Phượng:

- Ai?

- Một người có sứ mạng quan trọng đã đi xa: anh Vũ, vàmột người hiện làm lãnh tụở đây: anh Bão.

- Toàn là những người bạn của con cả?

- Phải, và cả con nữa.

Bác lại trố mắt, nhưng giọng bác bị ngắt quảng vìcảm động:

- Sao cha chẳng bao giờ nghe con nói?

- Vì chưa tiện lúc. Nhưng hôm nay thì con thấy cần phải nói.

Phượng kể lại chuyện Vũ ra đi, chuyện nàng ngập đảng và tất cả những hành động của nàng từ bấy lâu nay.

Bác Tư như vừa tỉnh một cơn mộng. Bắc lẵng lặng nghe Phượng, và khi nàng thuật dứt, bác cảm thấy như ngọn lửa bấy lâu ngỡ tắt đãbừng cháy lại ở tâm hồn.

Bác nói với Phượng:

- Ta phải như họ, con ạ! Chiều nay, cha muốn gặp ngay Bão, và bắt đầu từ nay, cha cũng là một chiến sĩ trong hàng ngũ của họ.

Bác đãgặp Bão. Ngay lần đầu tiên, bác thấy ở Bão có cái gì khác thường, và bác đem lòng mến yêu ngay chàng tuổi trẻ. Bác lấy làm lạ tại sao bấy lâu nay đã xem Bão như muôn ngàn người khác, cũng lam lũ và cũng mộc mạc. Có lẽ tại vì Bão ít hay để lộ tánh tình mình, nhất là trong lúc bôn ba hoạt động.

Càng gần gũi Bão, Bác Tư thấy mình vững lòng. Những áng mây mờ tan đi, bác tìm lại cái can đảm để nhìn ra xa và để hăng hái tiến bước. Bác biết rằng bốn phương trời sẽ còn nhiều gió lộng, gió sẽ thét gầm điên đảo khắp cả dải giang sang, nhưng mà bác không sợ. Vì gió không làm sao chuyển nổi những cánh chim bằng.

Có những đêm tối trời, đảng họp những phiên nhóm bất thường ở một cánh đồng hoặc ở giữa một khu rừng. Ngọn lửa reo vui làm cho mọi tâm hồn phấn khởi. Những cuộc bàn cãi lúc thì sôi nổi, lúc thì ôn tồn, luôn luôn đem lại những tia sáng linh hoạt. Mỗi lần bàn đếnvấn đề giải phóng nước nhà, bác Tư là người hoạt bác nhất. Bác thốt ra tất cả những cái gì bực tức, những cái gì căm phẫn, để rồi thẳng tay kết án tất cả những chế độ, tất cả những cùm xích.

Trong lúc bác nói, cả thảy đều lẵng lặng nghe.

Phượng sung sướng thấy giọng cha không thua gì giọng Bão. Vẻ hiên ngang làm cho bác trẻ lại như những thuở đầu xanh.

Sau những buổi họp như thế, Phượng ra về vui vẻ như con chim sơn ca. Trái lại, bác Tư vẫn điềm nhiên, cái điềm nhiên của Bão mỗi khi thấy mình đang có một sứ mạng quan trọng.

Một hôm, Phượng đang ngồi tính với cha vài phương pháp để cải tổ xã hội sau nầy, thì chợt Bão bước vào. Bão thân mật đến ngồi một bên hai người:

- Tôi có chuyện cần bàn với bác vàcô Phượng. Phượng vội hỏi:

- Quan trọng?

Bão gật:

- Rất quan trọng. Bác và cô Phượng phải nhập ngay vào hai đảng Việt Nam thân Nhật cóthế lực nhất hiện nay.

Bác Tư kinh ngạc và cho là Bão thử lòng mình.

Phượng dèdặt:

- Anh định thi hành một chiến thuật?

Bão dẫn giải:

- Tình thế không cho ta hoạt động công khai ở thành, ta phải dùng đến một chiến thuật với những phương pháp hoạt động bí mật. Ta phải tìm cách chi phối lực lượng đó vào đảng của chúng ta, dùng chúng làm hậu thuẫn sau nầy.

Phượng lo lắng:

- Việc làm ấy rất khó.

Bão nghiêm giọng:

- Không có việc gì khó, nếu ta chịu đặt vào đây một tin tưởng và tất cả sự cố gắng. Tôi cân phân kỹ lưỡng vàtôi chỉ có thểủy nhiệm trọng trách ấy cho bác và cô Phượng. Vậy hai đồng chíhãy vìTổ quốc, ráng sức hoàn thành nhiệmvụ của mình.

Bão dứt lời, đứng lên chào bác Tư và Phượng. Hai người đưa Bão ra tận cửa. Đến cổng, Bão day lại mỉm cười nhìn Phượng:

- Một ngày gần đây anh Vũ sẽ về, anh ấy sẽ sung sướng thấy những hành động can đảm của cô.

Phượng thấy quả tim nàng đập rộn lên, trong lúc Bão nhanh bước tiến về phía rặng trâm.

° ° °

Đêm ấy, bác Tư và Phượng bàn bạc đến khuya, thằng Tí ngồi bên chị, mê mẩn nhìn mấy con thiêu thân chuyển cánh quanh ngọn đèn. Bà Tư ngồi vá áo con trên sập, thỉnh thoảng đưa mắt nhìn chồng, nhìn con, lòng bà dậy lên một niềm vui thầm kín.

Gió bên ngoài thét lên từng chập. Từng loạt mưa hắt vào cánh liếp, đưa vô một âm hưởng buồn buồn.

Tiếng cây lá lào xào, náo động lòng đêm giữa một cơn phong vũ.

Một tiếng sét nổ vang dội làm cho thằng Tí giựt mình. Tiếng sét gieo vào lòng mọi người một cảm giác rùng rợn. Phượng bỗng ngước lên:

- Con nhớ một hành động của người xưa rất hợp với tình thế của ta ngày nay. Và con nghĩ: âu làta cũng làm như thế.

Bác Tư đưa mắt lặng lẽ nhìn con. Phượng nghe tiếng gió vi vút bên kẽ liếp như những tiếng thở dài.

Một tiếng sét nữa rên dài trên mái ngói làm cho mọi người nín lặng. Vài chiếc tàu cau bị gió bóc, rơi đánh độp xuống trước sân. Tiếng chim kêu rộn rãtừng hồi, tơi bời trong con gió.

Phượng lắng nghe. Một tiếng động làm cho nàng chú ý, nàng ngẩng lên nói khẽ:

- Hình như có người!

Bác Tư lắng tai:

- Một người đang lần đến bên cửa.

Đột nhiên, bác Tư và Phượng đều rùng mình. Thằng Tí sợ hãi ngồi nép vào lòng chị. Bà Tư buông kim, ngơ ngác nhìn ra.

Có tiếng gõnhẹ vào cánh liếp:

Mọi người đưa mắt nhìn nhau. Ánh đèn chao dưới ngọn gió phảng phất một màu sắc u huyền.

Tiếng gõ ngừng một lát rồi lại vang vang lên, mạnh hơn. Phượng ngồi yên một chỗ. Bác Tư nhìn ra cửa, dõng dạc hỏi:

- Ai?

Một giọng đáp khẽ, run run:

- Tôi, một người Pháp.

Như một cái máy, bác Tư và Phượng cùng đứng lên. Phượng nóivới cha:

- Chắc làhọ trốn bọn Nhật, lạc đường?

- Ta phải đối với họ làm sao?

- Ta cứ tiếp họ.

Và nàng tiến lại phía cửa. Cánh cử mở ra. Đùa theo một loạt mưa vào người Phượng. Nàng vội lùi lại vài bước vào trong.

Một người Pháp đội mũ lệch ngang tai, toàn thân run rẩy dưới những giọt mưa xối xả vào mình. Hắn theo Phượng bước vào. Khi thấy mình đã ở một nơi yên ấm, hắn mới đưamắt nhìn qua một lượt, rồi nghiêng đầu lễ phép chào mọi người.

Phượng hỏi hắn bằng tiếng Pháp:

- Ông là ai? Có điều gìcần đến chúng tôi chăng?

Người Pháp ngần ngại một lúc, đáp:

- Tôi tên là Chatrian, đại úy đội pháo binh tỉnh nầy. Ngày quân Nhật đảo chánh, tôi nhờ hay tin trước nên trốn vào rừng. Gần đây, bọn Nhật tầm nã theo chúng tôi, nhều bạn tôi bị bắt traocho bọn phát xít. Tôi vì lạc đường nên chạy đến đây. Tôi hy vọng gặp ở đây những người bạn Việt Nam không xem chúng tôi như kẻ thù địch.

Phượng bật cười:

- Vậy thì ông không có gì phải sợ. Người Việt Nam chúng tôi chỉ biết yêu nước, và kẻ thù địch của chúng tôi hiện nay là quân Nhật chớ không phải các ông.

Như cởi hết sự lo lắng, người Pháp tươi tỉnh nói:

- Nếu tất cả người Việt Nam đều nghĩ như cô, thì chúng tôi đã không đến nỗi khổ sở. Tôi tin rằng không sớm thì muộn, Đồng Minh sẽ đỗ bộ ở đây. Chừng ấy chúng tôi sẽ không bao giờ quên ơn cô.

Phượng hơi cau mày:

- Hiện nay chúng tôi đứng bên cạnh Đồng Minh chống Nhật, mục đích là giành lại sự độc lập cho dân tộc tôi. Nếu sau nầy nước Pháp biết tôn trọng sựđòi hỏi của chúng tôi ngày nay, thì chúng ta sẽ luôn luôn là bạn. Bằng trái lại, chúng ta có thể trở nên làkẻ thù địch.

Viên đại úy Pháp giật mình nhìn Phượng. Đôi mắt thiếu nữ sáng quắc làm cho hắn chột dạ.

Phượng biết ý, vội nói:

- Nhưng giờ thì ông hãy xem chúng tôi là những người bạn thành thật. Xin ông cho biết những điều tôi có thể giúp ông?

Viên đại úy cảm động:

- Tôi chỉ xin tạm nghỉ ở đây một hôm, đêm mai tôi sẽ lên đường.

- Nếu vậy thì ông cứ ở đây. Chúng tôi lấy làm hân hạnh được tiếp một người bạn Pháp có tinh thần dũng cảm như ông.

° ° °

Đêm sau khi tiễn đại úy Chatrian lên đường, Phượng mỉm cười nói:

- Chúng tôi ước mong rằng một ngày kia chúng ta không đến nỗi phải gặp nhau ở chiếntrường. Đó là một việc rất đau thương màdân tộc chúng tôi không bao giờ muốn.

Đại úy chào Phượng một lần chót:

- Tôi cũng ước mong như thế.

Khi bóng người Pháp biến mất trong bóng tối, Phượng trở vào nhà và thấy lòng xao

xuyến. Bác Tư nhận ra vẻ mặt lo âu của con, bác hỏi Phượng:

- Con nghĩ thế nào về viên đại úy Pháp?

- Đó là một người bạn tốt.

- Sao con lại có vẻ lo âu?

- Vì con sợ rằng sựđau thương giữa hai dân tộc sẽ không thể tránh. Không còn gì đau đớn hơn những người bạn tốt sẽ trở nên những kẻ thâm thù.

Bác Tư thở dài. Bác cũng nghĩ như Phượng và bác đã hình dung trước mắt một ngày mai đầy xương máu. Bác ngậm ngùi nói khẽ:

- Biết làm sao? Chúng ta vì Tổ quốc.