âu chuyện tôi vừa kể cho thấy dân chúng BóngRâm thời đó đã không tiếc lời đàm tiếu về cuộc đời hào hoa của anh tôi, nên giờ đây, trước các niềm đam mê tưng bừng của anh, vốn có thể nói là ở bên trên những mái đầu của họ, họ giữ một thái độ dè dặt tôn trọng, như thể một điều gì đó quá sức đối với họ. Không phải họ chỉ trích sự xử sự của bà Hầu tước, mà đúng hơn, những cách thức nó được biểu lộ, như cái cuộc phi nước đại gãy đầu gãy cổ như chơi chẳng hạn (“Không biết bà ta đang phi đi đâu mà hăng tiết đến thế?” họ nói, dù biết tỏng rằng bà đã có hẹn với anh), hoặc kìa, nhìn cái món đồ mà bà ta đang kiệu lên ngọn cây kìa. Đã có sự manh nha xem đó chỉ là một trong rất nhiều kiểu mốt lập dị của giới quý tộc (“Bây giờ, mọi sự đều ở trên cây: đàn bà, đàn ông. Thế các ông các bà ấy chẳng bày ra được trò gì khác à?); tóm lại: đang xuất hiện một thời, có thể khoan dung hơn, song lại giả dối hơn.

Lúc này, người ta chỉ thấy Nam tước xuất hiện trên những cây sồi xanh ở quảng trường sau những khoảng thời gian dài. Bởi Viola nhiều khi phải đi xa hàng tháng để trông coi các tài sản của mình ở rải rác khắp châu Âu, song các chuyến đi ấy luôn trùng hợp với những lúc quan hệ của hai người đang rung chuyển, nàng Hầu tước giận Cosimo vì việc không chịu hiểu điều nàng muốn làm cho anh hiểu về tình yêu. Không phải Viola ra đi mà vẫn giận anh: hai người đã luôn làm hòa được với nhau trước đó. Tuy nhiên, nó để lại trong anh mối nghi ngờ là nàng quyết định ra đi vì đã mệt mỏi với anh, vì anh không thể giữ được nàng, có thể nàng đang bắt đầu xa cách anh, có thể chuyến đi là một dịp tạm nghỉ để suy nghĩ, và nàng sẽ quyết định không quay về nữa. Cho nên, anh tôi sống trong khắc khoải. Một mặt, anh tìm cách nối lại cuộc sống bình thường của mình, hồi anh chưa gặp lại nàng, bắt đầu đi săn, đi câu trở lại, làm các công việc đồng áng, nghiên cứu học hỏi, những cuộc biểu dương ở quảng trường, y như anh vẫn làm (dai dẳng trong anh một nỗi bướng bỉnh tự hào trẻ trung của một kẻ không muốn thừa nhận là mình đã chịu ảnh hưởng kẻ khác), cùng lúc, anh cũng tự sung sướng vì tình yêu của mình đã trao cho mình biết bao sốt sắng, biết bao hãnh diện. Song mặt khác, anh nhận ra rằng có nhiều điều anh không quan tâm nữa, rằng không có Viola, cuộc đời không ban cho anh nhiều hương vị hơn, rằng ý nghĩ của anh luôn hướng tới nàng. Càng tìm cách, ở bên ngoài vòng xoáy lốc hiện diện Viola, để làm chủ lại những đam mê và lạc thú trong một sự cần kiệm khôn ngoan về tâm hồn, thì anh lại càng cảm ra nỗi trống vắng, hoặc cơn sốt mong chờ nàng để lại. Tóm lại: tình thương yêu nhung nhớ của anh thì y như ý muốn của Viola, chứ không như anh tỏ vẻ; đàn bà luôn là kẻ chiến thắng, ngay cả khi họ ở xa, và Cosimo, dù là Cosimo, rốt cuộc, thụ hưởng thôi.

Bất ngờ, bà Hầu tước trở về. Mùa tình yêu, song cả nguồn cơn ghen tuông, lại tiếp nối trên cành. Viola đã đi đâu? Nàng từng làm gì? Cosimo băn khoăn muốn biết, song cùng lúc, anh sợ cái cách thức nàng trả lời các câu thẩm tra của anh, toàn bộ bằng nhấn nhá, mỗi cú đều bóng gió trao cho anh một lý do để ngờ vực, và anh hiểu nàng làm thế để hành hạ anh, dù rằng tất cả có thể là sự thật rành rành. Trong cái tâm trạng bất nhất ấy, lúc thì anh che giấu, lúc thì anh kịch liệt bùng phát nỗi ghen tuông, và Viola, trước những phản ứng của anh, luôn trả lời bằng một cách thức mới mẻ và bất ngờ. Thế rồi, khi thì anh cảm thấy chưa bao giờ nàng gắn bó với anh như lúc này, lúc thì anh lại cảm thấy mình không còn có khả năng khơi hồng ngọn lửa trong nàng nữa.

Cuộc sống của bà Hầu tước trong các chuyến đi thực sự là thế nào, ở BóngRâm, chúng tôi không biết được; chúng tôi ở quá xa các thủ phủ ấy và các lời đồn đại ở đó. Song cũng trong khoảng thời gian này, tôi đã thực hiện chuyến du hành thứ hai tới Paris, để ký kết một số giao kèo (về cung cấp chanh, bởi lúc đó nhiều nhà quý tộc cũng lao vào làm thương mại, tôi là một trong số người đầu tiên).

Một tối, tại một trong những xa lông nổi tiếng nhất ở Paris, tôi đã gặp nàng Viola. Nàng đã sửa soạn một kiểu búi tóc và diện một bộ trang phục hết sức lộng lẫy; tôi không cần một nỗ lực nào để nhận ra, hay đúng hơn, tôi khựng người lại khi vừa nhìn thấy nàng, bởi vì, đây đúng là một người đàn bà mà ta không bao giờ có thể lẫn lộn với ai. Nàng thản nhiên chào tôi, song không lâu sau đó thì tìm ra được cách tách mình ra để đến với tôi, rồi hỏi:

– Ông có tin gì của anh ông không? Ông có sớm quay về BóngRâm không? Hãy đưa cái này cho anh ấy như một kỷ vật của tôi.

Nàng lôi từ trong ngực ra một chiếc khăn lụa, nhét vào tay tôi. Rồi ngay lập tức quay trở lại với đoàn người ngưỡng mộ bám theo sau.

– Anh có quen bà Hầu tước à? Một người bạn hỏi nhỏ tôi.

– Chỉ quen sơ thôi, tôi trả lời.

Thật vậy, trong những khoảng thời gian cư trú ở BóngRâm, nàng Viola, được Cosimo truyền lây tính hoang dã, đã không thiết đến việc giao lưu với các gia đình quý tộc láng giềng.

– Thật hiếm ai vừa đẹp lại vừa hiếu động đến thế. Bạn tôi bảo. Theo lời đồn thì ở Paris nàng ghé ngang người tình này rồi ghé qua người tình kia, liên miên trong một vòng xoay, không ai có thể tự cho mình là thuộc về nàng, và không ai có thể tự vỗ ngực mình là kẻ được nàng ưu ái nhất. Song thỉnh thoảng, nàng biệt tăm hàng tháng, và người ta bảo rằng nàng đã lui về một tu viện để giày vò sám hối.

Tôi cố nén mới không bật cười, những tháng ngày trên cây mà bà Hầu trải qua ở BóngRâm nay được dân Pa-ri-giêng tin là các thời kỳ sám hối; thế nhưng, cùng lúc, các lời đồn đại ấy cũng khiến tôi lo lắng, tôi thấy trước những khoảng thời gian buồn bã cho anh tôi.

Để anh không bị khốn khổ bất ngờ, tôi muốn báo cho anh biết trước: vừa về tới BóngRâm, tôi đã đi tìm anh ngay. Anh hỏi tôi rất lâu về chuyến du hành, về tin tức ở Pháp, song tôi không thể đưa ra bất cứ một tin tức nào mới về chính trị hoặc văn chương mà anh chưa được cho biết.

Cuối cùng, tôi rút từ trong túi ra chiếc khăn tay của nàng Viola:

– Em đã gặp một người đàn bà quen anh tại một xa lông ở Paris, bà ta nhờ em trao cho anh, cùng với lời hỏi thăm.

Một sợi dây có móc chiếc giỏ con được thả xuống tức tốc, Cosimo kéo chiếc khăn lụa lên, rồi đưa nó lên mặt như thể để ngửi hương thơm.

– À, vậy là chú đã gặp nàng? Nàng dạo này thế nào? Nàng ra sao hả chú?

– Tuyệt đẹp và sắc sảo – tôi từ từ trả lời – song thiên hạ bảo rằng mùi thơm này đã được nhiều cánh mũi hít hà…

Anh áp chiếc khăn vào ngực như thể sợ rằng nó sẽ bị giật mất. Mặt đỏ bừng, nói với tôi:

– Vậy mà chú không gí mũi gươm mà chặn họng những kẻ đã nói với chú các sự dối trá ấy đi à?

Phải thú thực, cái ý tưởng này đã không hề phớt qua trong đầu tôi.

Anh im lặng một lúc. Rồi nhún vai.

– Tất cả là dối trá. Chỉ anh mới biết nàng chỉ thuộc về anh.

Và anh chuyền đi không mà không để lại một lời chào. Tôi nhận ra cái cung cách thường thấy của anh khi từ chối bất kỳ điều gì buộc anh phải bước ra khỏi cái thế giới của mình.

Thế là từ lúc đó, người ta chỉ thấy anh buồn rầu và nóng ruột, phóng chuyền hết chỗ này sang chỗ khác, chẳng ra sao. Nếu thỉnh thoảng tôi nghe ra tiếng huýt thi đua của anh với bầy chim sáo, thì tiếng huýt ấy càng lúc càng bồn chồn và ảm đạm.

Bà Hầu tước về tới. Như mọi khi, cơn ghen tuông của Cosimo làm nàng thích thú: một phần nàng khích, một phần nàng dựa vào đó để đùa. Thế là lại trở lại những ngày đẹp đẽ yêu đương, và anh tôi hạnh phúc.

Thế nhưng, lúc này bà Hầu tước không bỏ qua bất kỳ một cơ hội nào để cáo buộc Cosimo là người có một ý tưởng hạn hẹp về tình yêu.

– Em muốn nói gì vậy? Rằng anh là người ghen tuông à?

– Anh ghen là rất tốt. Song anh lại ra vẻ là mình chế ngự nó bằng lý trí.

– Tất nhiên: như thế nó sẽ hiệu quả hơn nữa.

– Anh lý trí quá. Lý trí hóa tình yêu mà làm gì cơ chứ?

– Để yêu em hơn nữa. Mọi điều thực hiện bằng lý trí, sức mạnh sẽ gia tăng.

– Anh sống ở trên cây, và anh mang đầu óc của một công chứng viên bị bệnh gút.

– Những chiến công cam go nhất thì trải qua trong một tinh thần giản dị nhất.

Anh cứ thế mà bung ra những câu nói cho tới lúc nàng chưa bỏ đi: thế là, anh phải chuyền theo nàng, tuyệt vọng, vò đầu bứt tóc.

Cũng vào những ngày đó, có một chiến hạm Anh buông neo trong vịnh chúng tôi. Viên đô đốc tổ chức một bữa tiệc tiếp đãi giới có máu mặt ở BóngRâm, và những viên sĩ quan của các chiến hạm nước khác đang cập bến ở đó. Bà Hầu tước đến dự; từ tối hôm đó, Cosimo lại cảm thấy đau nhói ghen tuông. Hai viên sĩ quan của hai chiếc chiến hạm khác nhau cùng mê mẩn nàng Viola; người ta trông thấy họ thường xuyên ở trên bờ, tán tỉnh nàng và nỗ lực vượt qua mặt nhau bằng sự quan tâm của mình. Một vị là đại úy của hạm đội Anh; người kia cũng là đại úy, song của hải quân xứ Napoli. Thuê được hai con hồng mã, họ thường lui tới dưới sân thượng nhà bà Hầu tước; khi đụng đầu nhau, viên sĩ quan Napoli ném một ánh mặt như muốn thiêu sống viên sĩ quan Anh thành tro tàn, trong lúc giữa những mi mắt chớp chớp của viên sĩ quan Anh, thì lóe lên một tia nhìn sắc như gươm.

Còn nàng Viola? Người đẹp, chẳng để ý, cứ biền biệt hằng giờ trong nhà, chỉ ra tựa tay trên bệ cửa sổ, khoác hờ chiếc áo ngủ, như thể một bà quả phụ tươi mới tinh khôi, vừa mới chịu tang xong. Cosimo – không còn có nàng bên cạnh trên cây nữa, không còn nghe tiếng vó con bạch mã phi tới gần nữa – như điên như dại. Cuối cùng, anh (ngay cả anh), cũng cứ ở trước cái sân thượng, dò xét nàng và hai viên đại úy hải quân.

Anh đang nghiên cứu một phương án để tung ra vài đòn, một cách nhanh nhất khiến cho hai kình định phải rút về các chiến hạm của mình; song khi thấy Viola tỏ ra thích thú đồng đều với cả lời tán tỉnh của người này lẫn của người kia, anh lại nuôi hy vọng, chắc là nàng chỉ muốn, cùng với anh, vờn đùa cả hai. Song không vì thế mà anh giảm việc giám sát: vừa thấy cái dấu hiệu: nàng ưu tiên người này hơn người kia, thì anh sẵn sàng can thiệp.

Một buổi sáng, viên sĩ quan Anh ghé ngang. Viola đang đứng bên cửa sổ. Họ cười với nhau. Bà Hầu tước thả xuống một mảnh giấy. Viên sĩ quan chụp lấy nó trên không; chàng ta đọc, chàng ta cúi chào, mặt đỏ bừng, và thúc ngựa chạy đi. Một cuộc hẹn à! Viên sĩ quan Anh là kẻ may mắn ư! Tối nay, Cosimo quyết sẽ không để chàng ta tới đó một cách yên ổn.

Vào lúc đó, viên sĩ quan người Napoli tạt qua. Viola cũng ném cho chàng này một tấm giấy. Viên sĩ quan đọc nó, và đưa lên miệng hôn. Vậy là nàng đã cân nhắc kẻ được chọn? Còn chàng kia, thì sao? Giữa hai chàng thì anh phải ra tay với chàng nào đây? Chắc nàng Viola đã xác định buổi hẹn với một chàng, còn với chàng kia thì chỉ là một trong những trò vờn đùa của nàng mà thôi. Hay là nàng lại muốn cho đi tàu bay giấy cả hai?

Về nơi hẹn thì Cosimo nghi là nó sẽ ở trong gian nhà cảnh tại cuối vườn. Mới đây thôi, bà Hầu tước đã cho sửa chữa và trang hoàng lại. Cosimo thấm thía nỗi ghen tuông, bây giờ không còn là cái thời nàng cho cẩu lên cây những chiếc lều và những chiếc đi văng nữa, mà là thời nàng đang bận tậm về những nơi anh sẽ không bao giờ bước chân vào. “Ta sẽ giám sát cái gian nhà cảnh”, Cosimo tự nhủ. “Nếu nàng đã ấn định cuộc hẹn với một trong hai viên đại úy, thì chỉ có thể là ở đó”. Và anh chuyền vào trong cành lá rậm rạp của một cây dẻ Ấn Độ.

Trước hoàng hôn một chút, anh nghe thấy tiếng vó ngựa. Viên sĩ quan Napoli tới. “Bây giờ ta sẽ khiêu khích!”, Cosimo nghĩ, với một cái ống xì đồng, anh thổi lên cổ chàng ta một viên đạn phân sóc. Viên sĩ quan khựng lại, nhìn xung quanh. Cosimo nhô lên khỏi cành, trong khi nhô, anh nhìn thấy từ bên kia hàng giậu: viên sĩ quan Anh đang xuống yên ngựa, rồi buộc con ngựa vào một cái cột. “À thì ra là chàng này; có thể chàng kia chỉ tình cờ ghé qua”. Thế là một phát ống xì đồng đạn phân sóc bắn ngay vào mũi chàng ta.

– Who’s there?58 Chàng người Anh hỏi, vừa nói vừa đi qua hàng giậu, song chàng Anh lại thấy đối diện mình là chàng Napoli, cũng đã xuống ngựa, và cũng đang hỏi: “Ai đó?”

– I beg your pardon, Sir59– chàng Anh nói – nhưng tôi không thể nói gì khác, mời ông rời khỏi chỗ này ngay lập tức!

– Tôi ở đây là vì cái quyền chính đáng của tôi – chàng Napoli đáp trả – xin mời, chính ông hãy đi khỏi đây!

– Chẳng quyền gì nhằm nhò so với quyền của tôi – chàng Anh trả đũa – I’m sorry60, tôi không thể để ông ở lại chỗ này.

– Đây là vấn đề thể diện – chàng kia nói – hãy nhớ tên tuổi và quê quán của tôi đây: Salvatore xứ San Castaldo ở Santa Maria Capua Vetere, thuộc vùng Marina của hai hải đảo Sicilie!

– Sir Osbert Castlefight, đời thứ ba! chàng Anh tự giới thiệu. Tôi hân hạnh buộc ông phải dời khỏi chỗ này.

– Chỉ sau khi gươm của ông đã so với gươm của tôi.

Chàng Napoli tuốt gươm khỏi vỏ.

– Thưa ông, ông muốn đấy nhé.

Sir Osbert nói, và đứng thủ thế.

Họ so gươm.

– Tôi muốn gặp ông ở đây, ông bạn ạ, không chỉ mới hôm nay!

Chàng Napoli khỉa một cú xọc xáp lá cà.

Sir Osbert vừa đỡ vừa nói:

– Tôi đã theo dõi đường đi nước bước của ông từ lâu, đại úy à, và tôi chờ dịp này đây!

Người tám lạng kẻ nửa cân, hai chàng đại úy hải quân dốc sức tấn công và nhắm nhứ. Đang ở cao trào kịch liệt nhất, thì:

– Trời ạ! dừng lại, dừng lại ngay.

Từ gian nhà cảnh nàng Viola xuất hiện.

– Thưa Bà Hầu tước, người đàn ông này…

Hai chàng đại úy đồng thanh nói, hạ gươm, và cùng chỉ vào nhau.

Và nàng Viola:

– Hai chàng quý mến của em! Hãy tra gươm vào vỏ, cho em xin! Thế đây là cách để hai chàng mang đi nhát một phụ nữ à? Em thích gian nhà cảnh này, nó yên tĩnh và kín đáo hơn ngoài vườn, thế mà vừa mới thiu thiu giấc ngủ thì cuộc so tài của hai chàng đã đánh thức em.

– Sao thế, Milady61– chàng Anh nói – tôi không phải là người được mời tới đây à?

– Bà đang chờ tôi ở đây mà… chàng Napoli nói.

Một tiếng cười nhẹ như tiếng cánh vỗ bật lên từ cổ họng nàng Viola.

– À, thì ra vậy, đúng thế, em đã mời chàng… hoặc chàng. Ồ, đầu óc em lộn xộn quá…Thế thì, còn chờ gì nữa? xin mời hai chàng vào, xin mời…

- Milady, tôi tưởng đây là một lời mời cho riêng tôi. Tôi thất vọng. Tôi trọng bà song cho tôi xin phép được cáo biệt.

– Tôi cũng thế, thưa bà, tôi xin phép.

Bà Hầu tước cười:

– Hai chàng quý mến của em… hai người bạn đáng yêu của em… Em đoảng quá… Em ngỡ em mời Sir Osbert vào một giờ… và Don Salvatore vào một giờ khác… Không, không phải, xin lỗi: cùng một giờ, song ở hai nơi khác nhau… Ồ, không được, sao lại có thể thế nhỉ?… Nhưng dù sao, nhân thể hai chàng đều đang ở đây, sao chúng ta không thể ngồi xuống chuyện trò với nhau một cách văn minh nhỉ?

Hai chàng đại úy nhìn nhau, rồi nhìn nàng.

– Thưa bà Hầu tước, nếu chúng tôi không nhầm, thì niềm ưu ái của bà đối với mối quan tâm của chúng tôi chỉ là để bà bông đùa với cả hai, có phải không ạ?

– Sao lại thế, hai người bạn quý mến của em? Ngược lại, trái lại là đằng khác… niềm ân cần của hai chàng khiến em không thể lãnh đạm… Cả hai chàng đều hết sức đáng yêu… Đó là điều làm em khổ sở… Nếu chọn sự hào hoa của Sir Osbert hẳn em sẽ mất chàng, chàng Don Salvatore say đắm của em… Và nếu chọn ngọn lửa hừng hực của chàng đại úy xứ San Castaldo, thì em phải từ chối chàng, Sir Osbert ạ! Ôi! Tại sao…, vì sao…

– Tại sao, vì sao, nghĩa là sao? Hai viên sĩ quan đồng thanh hỏi.

Nàng Viola, cúi đầu, nói:

– Tại sao lại không thể cùng lúc với cả hai chàng nhỉ…?

Từ trên cây hạt dẻ Ấn Độ có tiếng cành lá sột soạt: Cosimo không còn giữ được bình tĩnh nữa.

Song hai viên đại úy hải quân, vì đang quá bận lòng, không thể nghe ra. Hai chàng cùng lui về một bước:

– Điều này thì không bao giờ, thưa bà.

Nàng Hầu tước ngước khuôn mặt duyên dáng của mình lên cùng với một nụ cười rạng rỡ nhất:

– Vậy thì, em sẽ thuộc về chàng đầu tiên – như một thử thách của tình yêu, chiều em mọi sự – tuyên bố rằng mình sẵn sàng ngay cả việc chia sẻ em với kình địch!

– Thưa bà…

- Milady…

Hai viên đại úy, hướng về phía Viola, cúi chào một cách tôn trọng và răm rắp, quay mặt lại nhìn nhau, chìa tay ra, và bắt chặt tay nhau.

– I was sure you were a gentleman, Signor Cataldo62 – chàng Anh nói.

– Tôi cũng không nghi ngờ thanh danh của ông, Mister Osberto – chàng Napoli trả lời.

Họ quay lưng lại bà Hầu tước và bước tới hai con ngựa.

– Hai người bạn yêu quý của tôi… Sao lại giận dỗi như vậy… Sao lại khờ đến thế…

Viola nói, song hai chàng sĩ quan đã xỏ chân vào bàn đạp ngựa.

Đây là thời điểm mà Cosimo đã chờ khá lâu, anh nhâm nhi trước đòn phục hận mà mình đang giăng: hai chàng này bây giờ sẽ nhận được một vố hết sức đau. Thế nhưng, chứng kiến sự kiềm chế oai hùng của họ khi giã biệt bà Hầu tước kiêu kỳ, đột nhiên, Cosimo có cảm tưởng là mình đã hòa giải với họ. Muộn mất rồi! Giờ thì cái công cụ trả thù hãi hùng kia không thể lấy đi được! Giữa cái khoảnh khắc tích tắc, một cách hào phóng, Cosimo quyết định báo cho họ biết:

– Dừng lại đó – anh la lớn từ trên cây – đừng ngồi lên yên ngựa.

Hai chàng sĩ quan nhanh nhẹn ngước mặt lên.

– What are you doing up there? Ông làm gì trên đó đấy? Ai cho phép ông? Come down!63

Đàng sau họ, tiếng cười của nàng Viola vang lên, một trong những nụ cười giòn khanh khách của nàng.

Hai chàng sĩ quan rối trí. Có một kẻ thứ ba, người thế là đã chứng kiến từ đầu đến đuôi mọi chuyện. Tình hình trở nên phức tạp hơn.

– In any way64– họ nói với nhau – hai chúng ta sẽ gắn bó với nhau.

– Trên danh dự của chúng ta!

– Không ai trong chúng ta sẽ đồng ý chia sẻ Milady với bất cứ kẻ nào!

– Suốt đời, không bao giờ!

– Song nếu một trong hai người các ông quyết định tán thành…

– Trong trường hợp này, chúng tôi sẽ luôn luôn gắn bó với nhau mà tán thành!

– Đồng ý! giờ thì lên đường!

Trước những lời đối thoại vừa rồi, Cosimo cắn tay tức giận vì đã toan tránh thực hiện cuộc trừng trị. “Thế thì, cứ để nó hoàn thành” và anh rút vào cành lá. Hai viên sĩ quan phóc lên yên ngựa. “Bây giờ thì họ sẽ hét toáng lên cho mà xem”, Cosimo nghĩ, trong lúc bịt tai lại. Một cặp tiếng thét vang lên. Hai chàng đại úy đang ngồi trên hai con nhím giấu dưới tấm phủ yên ngựa.

– Phường phản phúc! họ vọt xuống đất, nhảy lưng tưng, vừa hét, vừa chạy vòng quanh chính mình, trông như thể họ muốn đổ lỗi cho bà Hầu tước.

Song nàng Viola, cáu tiết hơn cả họ, hướng lên cao hét lớn.

– Đồ con khỉ độc địa và tinh quái!

Nàng xông đến, nhón người lên thân cây dẻ Ấn Độ, biến mất khỏi tầm mắt hai chàng sĩ quan, nhanh đến mức họ tưởng là mặt đất đã nuốt chửng nàng.

Giữa cành lá, Viola đối diện với Cosimo. Nàng và chàng nhìn nhau bằng một ánh mắt rực lửa; và cơn giận mang lại cho hai người một kiểu thuần khiết, như của các tổng thiên thần. Đang như thể sắp ăn tươi nuốt sống nhau, thì người nữ:

– Ôi Anh yêu! nàng kêu lên. Như thế, em muốn anh như thế: ghen và da diết!

Thế là bốn cánh tay đã choàng vào cổ nhau, và những nụ hôn và Cosimo không còn biết trời trăng là gì.

Nàng uốn người giữa những cánh tay, mặt nàng rời khỏi mặt anh, như thể để suy ngẫm, và sau đó:

– Tuy nhiên, hai chàng ấy cũng thế, anh có thấy là họ yêu em biết bao không? Em sẵn sàng chia sẻ mình giữa hai người…

Cosimo như thể dấn người tới nàng, sau đó anh đu người lên cành, cắn những tán lá, đập đầu vào thân cây:

– Họ là hai con bọ…!

Viola đã rời xa anh, khuôn mặt như một bức tượng:

– Anh còn phải học hỏi họ nhiều đấy.

Nàng quay mặt, tuột nhanh xuống cây.

Hai chàng si tình, quên đi sự tranh chấp quá khứ, không tìm ra được nước bước nào khác hơn là phải bắt đầu kiên nhẫn gỡ lông nhím cho nhau. Nàng Viola xen vào:

– Nhanh lên! Hai chàng hãy lên cỗ xe của em!

Rồi họ biến mất sau gian nhà cảnh. Cỗ xe đã khuất. Cosimo, trên cây dẻ Ấn Độ, vùi mặt vào hai bàn tay.

Với Cosimo, bắt đầu một thời kỳ khắc khoải, song với hai cựu kình địch kia, cũng thế. Còn với Viola, phải chăng là một thời kỳ phơi phới? Tôi tin rằng, bà Hầu tước gây khắc khoải cho người khác, chỉ vì bà muốn tự khắc khoải. Hai chàng sĩ quan cao thượng luôn ở trong vòng cương tỏa của bà, không rời nhau một li: ở bên dưới cửa sổ nhà bà, làm khách mời trong các xa lông của bà, hoặc ngồi bên bà trong những dịp ghé ngang hằng buổi trong các quán ăn. Bà quyến rũ cả hai, bà đòi họ luôn đua nhau đưa ra các chứng cứ mới của tình yêu, điều mà mỗi lần hai chàng đều tuyên bố đã sẵn sàng, và đều vui lòng mỗi người nhận một nửa, không chỉ thế, họ còn sẵn lòng chia sẻ với những người khác. Thế nên, một khi đã lăn tuột trong cái vòng nhượng bộ, họ không thể dừng lại nữa, mỗi người, được thôi thúc bởi một ước muốn: cuối cùng, với cách thức này, mình sẽ khiến bà mủi lòng, mình sẽ đạt tới việc tôn trọng lời thệ nguyện của bà, cùng lúc thể hiện được cái thỏa ước liên đới với kình địch; rồi đồng thời, vừa bị xâu xé bởi nỗi ghen tuông, lại vừa chan hòa niềm hy vọng mình sẽ chiếm được chỗ của kình địch; và bây giờ: còn thêm lời mời gọi từ một sự thoái biến mờ mịt mà họ cảm thấy mình đang chìm nghỉm ở trong.

Mỗi lần giành được một lời hứa hẹn mới từ hai viên sĩ quan hải quân, Viola leo lên lưng ngựa, phóng tới nói với anh.

– Nghe này! Anh có biết là chàng Anh sẵn sàng…, và vui vẻ… và chàng Napoli cũng…

Nàng hét lớn, vừa khi nhìn thấy anh ủ rũ chuyền bám trên một cành cây.

Cosimo không trả lời.

– Đấy là tình yêu tuyệt đối, nàng nhấn mạnh.

– Tuyệt đối cái con khỉ khô…, tất cả các người đều một lứa!

Cosimo hét lên và biến mất.

Đấy, cái cung cách ác nghiệt mà hai người lúc này chứng tỏ tình yêu với nhau, và họ không tìm ra được lối thoát.

Chiếc chiến hạm Anh đang nhổ neo.

– Anh ở lại phải không? Viola hỏi Sir Osbert.

Sir Osbert không trình diện trên tàu; bị tuyên bố là một kẻ đào ngũ. Để liên đới và thi đua, Don Salvatore cũng đào ngũ.

– Họ đã đào ngũ! Viola đắc thắng loan báo cho Cosimo. Vì em! Và anh thì…

– Thì sao???

Cosimo la lớn, ánh mắt dữ tợn đến mức Viola không nói thêm lời nào.

Sir Osbert và Salvatore xứ San Cataldo, hai kẻ đào ngũ khỏi Hải quân của các vị Hoàng đế của họ, trải qua những ngày tại các tửu quán, chơi xúc xắc, xanh xao, bồn chồn, ra sức thay phiên nhau dốc cạn túi, trong lúc Viola thì đang ở đỉnh điểm của nỗi bất thỏa với chính mình và toàn bộ những gì xung quanh.

Nàng lên ngựa, phi vào rừng. Cosimo đang ở trên một cây sồi. Nàng dừng ngựa phía dưới anh, trên cánh đồng cỏ.

– Em mệt mỏi.

– Với hai chàng đó?

– Với tất cả các người.

– Vậy à?

– Họ đã trao cho em những bằng chứng sâu đậm nhất của tình yêu…

Cosimo bĩu môi.

– … Song em vẫn chưa thỏa.

Cosimo hạ mắt nhìn nàng.

Và nàng:

– Anh là kẻ không tin tình yêu là sự hiến dâng tuyệt đối, là sự quên đi chính mình…

Nàng trên đồng cỏ, đẹp hơn bao giờ hết, và cho cái vẻ lạnh băng ấy – vốn chỉ hơi làm cau lại các đường nét và bớt đi cái tính cách kiêu sa của nàng một chút – chỉ cần một cử chỉ nhẹ nhàng nào đó, là cũng đủ để nó tan ra, và thế là nàng lại trở về trong vòng tay… Cosimo có thể nói cái gì đó, bất cứ cái gì, để thỏa đáp nàng, chẳng hạn: “Em ơi! hãy nói với anh điều em muốn anh thực hiện đi nào, anh đã sẵn sàng…”, thì anh sẽ lại hạnh phúc, hạnh phúc bên nhau không mây mù. Thế mà anh lại nói: “Không thể là tình yêu nếu ta không là chính mình, cùng với toàn bộ năng lực của mình”.

Viola bật ra một động tác phản đối, cũng là một động tác tỏ vẻ mệt mỏi. Thế mà hẳn là nàng vẫn có thể hiểu anh, như trên thực tế nàng đã hiểu, đúng hơn, miệng nàng chực buông ra câu: “Anh quả là như em muốn…” rồi lập tức quay về với anh lần nữa… Nàng cắn môi. Nói:

– Vậy thì, anh hãy là anh, một mình.

“Thế thì làm chính mình chẳng có nghĩa gì…”, đây là điều Cosimo muốn nói. Vậy mà anh lại nói:

– Em cứ đi mà ưu ái hai con bọ ấy…

– Em không cho phép anh coi thường những người bạn của em!

Nàng hét lên, và vẫn nghĩ: “Anh chỉ nghĩ đến anh, chỉ vì anh mà em đã làm tất cả những gì mình đã làm!”

– Vậy là chỉ có anh mới đáng khinh…

– Cách anh nghĩ!

– Anh với nó là một.

– Thế thì vĩnh biệt. Tối nay em sẽ ra đi. Anh sẽ không còn trông thấy em nữa.

Nàng về lại trang viên, sửa soạn hành lý, khởi hành mà không nói một lời với hai viên đại úy. Nàng đã giữ lời. Nàng không bao giờ quay về BóngRâm nữa. Nàng tới Pháp, những sự kiện lịch sử dồn dập đã ngăn trở các ý định của nàng, ngay lúc nàng chỉ mong được trở về. Cách mạng nổ ra, sau đó là chiến tranh; bà Hầu tước lúc đầu quan tâm đến dòng diễn biến mới của các sự kiện (bà thuộc nhóm thân cận La Fayette), sau đó, di cư sang Bỉ, và từ đó sang Anh. Trong sương mù thành London, suốt những năm dài của cuộc chiến chống Napoléon, nàng mơ về những ngọn cây ở BóngRâm. Thế rồi, nàng tái giá với một vị Huân tước có các nguồn lợi từ Công ty Đông Ấn, và đến định cư ở Calcutta. Từ trên sân thượng, nàng nhìn rừng, nhìn các loài cây cối lạ lùng hơn cả các loài cây cối trong ngôi vườn thời thơ ấu, và lúc nào nàng cũng có cảm tưởng là mình nhìn thấy Cosimo đang vạch rẽ giữa cành lá. Song đó chỉ là bóng của một con khỉ, hoặc một con báo.

Sir Osbert Castlefight và Savatore xứ San Cataldo cắn máu ăn thề, họ lao vào một sự nghiệp của những nhà thám hiểm. Họ xuất hiện tại các sòng bài ở Venise, tại phân khoa Thần học ở Göttingen, tại Saint Petersburg trong triều đình Catherine II, sau đó thì mất dấu vết.

Còn Cosimo, trong một thời gian dài, lang thang khắp các khu rừng, sướt mướt, sất bất sang bang, từ chối thức ăn. Anh thét lên tiếng khóc như của một đứa trẻ sơ sinh. Và những con chim – một thời từng sột soạt bay đi khi tay thợ săn không bao giờ bắn nhầm đang xáp tới gần – lúc này, bay đến đậu gần anh trên những đỉnh cây xung quanh, hoặc sà ngang đầu anh; chim sẻ hót ríu rít, chim oanh ngân lên cú láy rền; chim cu gáy cúc cu, chim sáo cất tiếng huýt, chim mai hoa, chim hồng tước hót líu lo; những con sóc, những con chuột sóc, những con chuột đồng, bò ra từ hang sâu, hòa nhau chít chít. Thế là anh tôi di chuyển giữa cái đám mây nức nở ấy.

Sau đó thì đến một thời kỳ bứt phá kịch liệt. Mỗi cây, anh bắt đầu từ trên ngọn, hết lá này đến lá kia; nhanh chóng trở nên trơ trụi như trong mùa đông, ngay cả khi đây không phải là một loài cây lá rụng. Rồi anh lại leo lên ngọn, bẻ gãy tất cả những nhánh nhỏ cành non cho tới lúc chỉ còn các cành lớn; lại trở lên lần nữa, với con dao nhíp, anh cậy vỏ: thế là lộ ra những thân cây lòi lỏi trắng buốt, những mảng thương tích rùng mình.

Trong toàn bộ cơn nổi điên này, không còn sự oán trách Viola nữa, song vẫn còn niềm tiếc nuối là anh đã mất nàng, đã không biết giữ nàng gắn kết với mình, đã làm tổn thương nàng bằng một sự kiêu hãnh không chính đáng và xuẩn ngốc. Bởi vì, lúc ấy nàng đã hiểu anh, và đã luôn chung thủy với anh; nếu nàng lôi theo hai người đàn ông khác đằng sau nàng, đó là để nàng muốn nói nàng chỉ quý mến Cosimo, kẻ xứng đáng là người tình duy nhất của nàng, và tất cả những nỗi bất thỏa và thất thường, chỉ là một nỗi ám ảnh vô bờ trong việc làm lớn thêm tình yêu của hai kẻ không chấp nhận việc tình yêu này đã chạm tới đỉnh điểm, và anh, chính anh, chỉ là anh, đã chẳng hiểu gì sất, đã dằn vặt nàng đến mức anh mất nàng.

Suốt vài tuần lễ, anh ở lì trong rừng, đơn độc hơn bao giờ hết; Massimo GiỏiGiắn cũng không còn, Viola đã mang nó đi. Khi tái xuất hiện ở thị trấn BóngRâm, anh tôi đã thay đổi. Ngay cả tôi cũng không thể nuôi ảo tưởng nữa: lần này thì Cosimo đã thực sự trở nên điên khùng.