rong ngôi nhà lụp xụp, rạng đông vừa đến, đầu mục chăn heo khả ái và Odysseus sửa soạn bữa sáng, sau khi đốt lửa nhóm bếp và bảo mục tử đưa heo ra đồng. Telemachos tới mỗi lúc một gần; đàn chó không sủa, thay vì thế quẫy đuôi quấn quýt. Odysseus trông thấy, cùng lúc nghe cả tiếng chân người. Quay phắt sang Eumaios, Odysseus nói lời như có cánh bay xa: “Đầu mục có khách tới chơi! Chắc hẳn thân hữu hay thân nhân, vì chó không sủa mà quẫy đuôi rối rít; bỉ phu nghe tiếng chân người rõ ràng.”

Lời vừa dứt quý tử đã đến trước cửa. Eumaios đứng dậy ngạc nhiên, liễn pha vang màu lửa đậm đang cầm tuột khỏi tay. Chạy ra gặp chủ nhân, đầu mục hôn hết trán đến mắt, rồi hai tay, lệ ứa giàn giụa trên má. Như người cha âu yếm ôm con từ nơi xa xôi mới trở về, mười năm đằng đẵng cách biệt, con duy nhất, con yêu thương vì nó mình chịu đựng khá nhiều đau khổ, đầu mục khả ái ôm chằm, hôn lấy hôn để làm như Telemachos dáng vẻ hiên ngang vừa thoát chết. Nức nở đến nghẹn ngào đầu mục ấp úng lời như có cánh bay xa: “Ồ, Telemachos yêu quý, yêu quý nhất đời, con trở về! Ta cứ tưởng sẽ không bao giờ gặp nữa, sau khi con lên thuyền qua Pylos! Vào, vào đi, con yêu thương, để ta nhìn cho đã mắt người từ đất lạ mới tới tệ xá tiều tụy! Ở đây đồng quê mục tử ít có dịp thấy mặt, vì con ở ghịt thành phố, làm như thích nhìn đám cầu hôn trâng tráo, xấc xược.”

“Chắc vậy, thưa bố!” Telemachos dáng vẻ suy tư tiếp lời. “Nhưng con tới đây vì bố. Con muốn gặp bố tận mặt và qua bố hỏi xem mẫu thân vẫn ở trong cung điện hay đã tái giá, giường Odysseus bỏ không, mạng nhện bám đầy.”

“Thân mẫu vẫn ở nhà,” đầu mục chăn heo khẳng định. “Kiên nhẫn chờ đợi, mắt không ráo lệ, ngày đêm theo nhau lặng lẽ, buồn thảm trôi qua!”

Dứt lời đầu mục đưa tay cầm thương đồng. Telemachos bước qua ngưỡng cửa bằng đá đi vào. Vừa nom thấy Odysseus đứng dậy rời ghế nhường chỗ. Nhưng phía đối diện để mắt nhìn Telemachos ra dấu bảo ngừng: “Cứ tự nhiên, quý khách, đừng đứng dậy. Nông trại thế này ngô bối tìm chỗ nào an tọa chẳng được! Người kia sẽ lo giùm.”

Nghe nói thế Odysseus lui lại, ngồi xuống. Đầu mục trải cành cây còn tươi, lấy da cừu phủ lên mời quý tử Odysseus nghỉ ngơi. Sau đó đầu mục mang thịt nướng bữa qua ăn không hết để trong đĩa đặt bên cạnh hai người, tỏ ra ân cần hăm hở bỏ bánh mì đầy rổ, pha vang dịu ngọt vào liễn bằng gỗ ô-liu. Mọi thứ xong xuôi đầu mục ngồi đối diện Odysseus. Mọi người lấy món ăn ngon lành theo sở thích bày trước mặt. Ăn no uống đủ Telemachos mới quay sang nói với đầu mục trung thành: “Bố ơi, quý khách từ đâu tới vậy? Chắc hẳn tay chèo đưa đến. Họ là người xứ nào? Con nghĩ đương nhiên quý khách không cuốc bộ tới đây.”

Nhưng Eumaios, nô bộc chăn heo, đầu mục đáp: “Con yêu quý, ta sẽ kể đầy đủ sự thật. Khách nói khách chào đời trên đảo Krete bao la; khách kể khách lưu lạc, lang thang qua nhiều thành phố; sở dĩ vậy ấy là vì định mệnh kéo chỉ dệt tơ kết thành số phận. Vừa trốn khỏi thuyền bọn Thesprotian, khách mò tới nông trại. Bây giờ ta trao con; xử sự tùy ý! Khách nói khách quỳ gối van xin con mở lòng trắc ẩn thương hại.”

“Ô bố, lời nghe não nuột, đau đớn cõi lòng,” Telemachos dáng vẻ ưu tư đưa mắt nhìn rồi nói. “Làm sao con có thể đón tiếp, đãi đằng khách ở nhà? Trước hết con còn quá trẻ, không đủ sức lực bảo vệ bản thân, nếu có ai sinh sự cãi lộn với mình. Thứ đến thân mẫu lòng dạ chia sẻ, tiến thoái lưỡng nan, không biết ở lại trông cửa giữ nhà, do nể nang chiếc giường phu quân, e ngại dư luận dân chúng, hay muốn kết thúc cho rồi, ra đi với tên cầu hôn lựa chọn, hào phóng biếu xén quà cáp cưới xin. Tuy nhiên, vì khách xin tá túc trong nhà bố, con sẽ biếu quần áo tươm tất, tu-ních, áo choàng, đôi dép, kiếm hai lưỡi, và sẽ đưa đi bất kể nơi nào khách muốn. Trái lại, nếu muốn bố giữ khách ở lại nông trại, trông nom cẩn thận, con sẽ gửi quần áo, thực phẩm để khách không là gánh nặng đối với bố và mục tử. Dù sao con không muốn khách ra đó gặp bọn cầu hôn. Nhất định không! Chúng ngổ ngáo, ẩu tả ngoài sức tưởng tượng. Nếu chúng sỉ nhục khách, con sợ sự thể có thể xảy ra, con cảm thấy đau lòng ghê gớm. Một người dù khỏe đến đâu chẳng tài nào địch lại đám đông; chúng ở thế áp đảo khủng khiếp.”

“Ô quý hữu, bỉ phu hy vọng,” Odysseus từng trải, gian truân chen lời, “quý hữu cho phép hân hạnh góp ý. Bỉ phu bất bình khôn tả nghe hai quý hữu kể tác phong ngạo mạn đám cầu hôn xử sự trong nhà, quý hữu tao nhã như thế phải gánh chịu bấy lâu. Xin cho bỉ phu hay quý hữu tự ý cúi đầu chấp nhận tai ách, hay do lắng nghe tiếng nói thần linh, dân chúng tỏ ý khinh thường, thù nghịch? Hoặc quý hữu bị anh em ruồng bỏ, người quý hữu tin tưởng thế nào cũng sát cánh kề vai chiến đấu, dù cuộc chiến cam go một mất một còn? Ôi chao! Ước gì bỉ phu trẻ như quý hữu hoặc trẻ như bản thân mong muốn. Ước chi bỉ phu là quý tử Odysseus lừng danh hoặc Odysseus đích thân lưu lạc trở về! Vì dù sao vẫn còn hy vọng! Bỉ phu sẵn sàng ngay đây, bây giờ để bất kỳ ai chặt đầu, nếu không xuống thẳng cung điện Odysseus, công tử Laertes tiêu diệt chúng. Nếu do số đông chúng áp đảo, dù một mình, bỉ phu thà chết tại nhà do lưỡi kiếm đâm chém còn hơn hằng ngày chứng kiến cảnh bỉ ổi, tởm lợm lặp đi lặp lại – cư xử thô bạo đối với quý khách, lôi kéo nữ tỳ vào ngôi nhà ngoạn mục nhằm mục đích xấu xa, uống vang như uống nước lã, ăn ngốn bừa phứa, chỉ để vui thú, tiếp tục hoài hoài, không bao giờ biết chán.”

“Ô! quý khách,” Telemachos vẻ mặt suy tư tiếp lời, “bản nhân sẽ kể sự thật. Dân chúng nói chung không buồn phiền hay thù nghịch, huynh đệ cũng không ruồng bỏ bản nhân, người quý hữu tin tưởng thế nào cũng kề vai sát cánh chiến đấu, dù cuộc chiến cam go một mất một còn. Bởi công tử Kronos đã định dòng họ bản nhân chỉ một con nắm quyền cai trị. Laertes con duy nhất của Arkeisios, Odysseus con duy nhất của Laertes, bản nhân con duy nhất của Odysseus, để lại nhà ra đi lòng không vui chút nào. Bởi thế bây giờ nhà đầy kẻ thù. Khắp đảo Doulichion, Samos, Zakynthos rừng cây um tùm, khắp đảo Ithaka núi non lởm chởm, không thủ lĩnh, hoàng thân nào không muốn lấy thân mẫu, phá hại gia sản bản nhân. Phần mình, mặc dù không muốn nghĩ tới tái giá, thân mẫu không dám dứt khoát từ chối tất cả hoặc chấp nhận một trong đám cầu hôn. Trong khi đó chúng ăn uống phí phạm của cải, và chẳng bao lâu sẽ tàn phá cơ nghiệp bản nhân. Dẫu thế xét cho cùng mọi chuyện sẽ do thần linh quyết định!... Bố ơi, bây giờ con muốn bố ra đi cấp kỳ tới gặp nói cho thân mẫu hay con đã rời Pylos trở về bình an vô sự. Chỉ cho mình bà biết, rồi trở về, con ở đây đợi. Đừng để bất kỳ người Achaian nào hay, vì nhiều kẻ tìm cách thủ tiêu con.”

Ô Eumaios, nô bộc chăn heo, đầu mục đáp: “Hiểu rồi, không cần dặn nữa, ta sẽ như con muốn! Nhưng thôi, nói ta hay, rành mạch, đừng giấu giếm. Cùng chuyến đi mang tin ta rẽ vào nói cho lão công Laertes hay nữa chứ? Đáng thương, buồn rười rượi vì Odysseus, lão công cứ quanh quẩn nông trại, cùng ăn, cùng uống với mục tử khi nào thấy thích. Nhưng từ khi con dong buồm tới Pylos, họ kể lão công lười ăn, biếng uống, dửng dưng đối với việc nông trại, cứ ngồi ở nhà rên rỉ, thở dài, than khóc, da thịt càng ngày càng nhăn nheo, thân hình càng lúc càng lụ khụ.”

“Nghe càng đau đớn cõi lòng,” Telemachos thận trọng nhìn rồi đáp, “mặc dù buồn khôn xiết, song ngô bối chẳng thể làm gì giúp lão công bây giờ. Nếu được phép bày tỏ ước mong, ước mong đầu tiên con tỏ bày là thân phụ trở về. Trao tin xong bố quay về tức khắc. Đừng cất công xuống quê gặp lão công. Thay vì thế nói nhỏ với thân mẫu con sai nữ tỳ kín đáo, nhanh chân tới đó. Nữ tỳ sẽ nói cho lão công hay.”

Lời dặn khiến hối hả, đầu mục vơ đôi dép xỏ vào chân, buộc dây đi ra thành phố. Đầu mục vừa rời nông trại Athena theo dõi khít khao xuất hiện. Giả dạng phụ nữ cao lớn, nhan sắc, khéo tay sáng tạo tác phẩm nghệ thuật, nữ thần bước tới dừng trước cửa ngôi nhà lụp xụp. Chỉ Odysseus thấy. Telemachos không thấy. Vì mắt trần không thấy thần linh xuất hiện. Mấy con chó cũng thấy, chúng không sủa mà vừa rú rít vừa hoảng hốt chạy qua sân. Athena chau mày làm dấu. Nhận ra bèn rời nhà băng qua sân tường vây xung quanh, Odysseus tiến tới đứng trước mặt. Nữ thần cất tiếng: “Công tử Laertes, dòng dõi Chúa tể, Odysseus trăm mưu ngàn chước, lắng nghe! Bây giờ là lúc nói sự thật cho Telemachos hay, đừng giấu giếm, để hai người bàn tính việc hạ sát đám cầu hôn, sau đó tìm đường ra thành phố. Ta sẽ không xa ngươi lâu, ta sẽ ở bên cạnh, vì nóng lòng lâm trận.”

Vừa nói nữ thần vừa gí đũa thần bằng vàng vào người Odysseus. Đầu tiên mặc cho tu-ních mới, áo choàng mới; tiếp đến phục hồi vóc dáng, thân hình cường tráng, nét mặt trẻ trung. Da trở lại nâu sậm, má đầy đặn, râu quanh cằm đen đậm óng ánh. Biến đổi xong xuôi nữ thần biến dạng. Odysseus trở lại ngôi nhà lụp xụp. Nhìn mà ngỡ ngàng, vội vàng quay đi, hoảng sợ thần linh trước mặt, quý tử cất giọng nói lời như có cánh bay xa: “Quý khách, lúc này quý khách không như lúc nãy. Quần áo khác hẳn; nước da thay đổi. Phải chăng quý khách là thần linh sống trên trời bao la? Xin ban phúc lành, ngô bối sẽ làm lễ tế sinh, dâng vàng ròng cúng hiến. Xin thương hại!”

“Ta không phải thần linh,” Odysseus nhẫn nhục, kiên trì đáp. “Tại sao nghĩ ta là bất tử? Ta là bố con, người vì người đó con đã buồn, đã khổ, đã hận kẻ thô bạo đối xử tàn tệ!” Dứt lời Odysseus vung tay ôm con, hôn lấy hôn để, lệ tuôn ướt má rơi xuống đất; lúc lâu Odysseus mới trấn tĩnh không để xúc động dâng cao. Dẫu vậy vẫn chưa nghĩ Odysseus là bố, Telemachos lại thốt lời: “Quý khách không phải thân phụ bản nhân; quý khách không phải Odysseus. Thần linh nhử mồi để bản nhân nhỏ lệ, rên xiết, tuyệt vọng hơn nữa. Thế nhân bình thường không tài nào thay đổi kỳ lạ như thế, nếu không có thần linh trợ giúp, biến người trẻ thành già theo ý định ngông cuồng. Lúc nãy quý khách là ông già quần áo tả tơi, bây giờ quý khách trông như thần linh sống trên trời bao la.”

“Telemachos,” Odysseus trăm khéo ngàn khôn tiếp lời, “con chẳng nên ngạc nhiên quá đáng và cũng đừng ngỡ ngàng hết sức khi thấy ta trở về. Không có Odysseus nào khác xuất hiện ở đây. Chỉ có ta, ta là bố con, Odysseus con thấy trước mắt! Đau khổ triền miên, lang thang vô định, sau hai mươi năm ròng rã, ta trở về quê cha đất tổ. Ta thay đổi như vậy là do Athena ban trao chiến phẩm, nữ thần có thể làm đủ thứ, biến ta thế nào tùy ý, lúc này như ăn mày quần áo rách bươm, lát nữa như thanh niên phục sức bảnh bao. Biến thế nhân thành xấu, thành đẹp đối với thần linh trên trời dễ như trở bàn tay!”

Dứt lời Odysseus ngồi xuống. Telemachos vung tay ôm cổ thân phụ quý mến rên rỉ, nghẹn ngào. Xúc động khôn xiết, lệ ứa giàn giụa, hai người bật khóc; tiếng nghe thảm thiết, tiếng rung từng cơn lớn hơn tiếng ác điểu, diều hâu hay kền kền móng sắc nhọn khi nông dân phá tổ bắt con chưa ra ràng, chửa biết bay. Hai người cứ thế nức nở, thổn thức, giọt lệ thương tâm tuôn rơi giã từ tròng mắt! Hai người sẽ khóc đến lúc mặt trời chìm lặn, nếu quý tử không bất thình lình hỏi thân phụ: “Bố yêu thương, thuyền nào đưa bố tới Ithaka? Tay chèo nói họ là người xứ nào? Bởi con nghĩ bố không thể cuốc bộ đến đây.”

“Con,” Odysseus gian khổ quá nhiều đáp, “ta sẽ kể con hay đầy đủ sự thể. Người Phaikian đưa ta tới đây. Tay chèo lừng danh hễ thấy người lạ dạt vào bờ là chở giùm về quê hương. Họ lái thuyền lướt sóng mang ta vượt đại dương đổ bộ lên Ithaka. Suốt thời gian đó ta ngủ li bì. Họ còn cho phẩm vật quý giá, nhiều đồng, nhiều vàng, nhiều quần áo thêu thùa, tất cả nhờ thần linh trợ giúp ta giữ kín trong động. Cuối cùng do Athena thôi thúc ta tới đây để bố con bàn định tiêu diệt kẻ thù. Nhưng trước hết con đếm, kể tên lần lượt để ta biết chúng thế nào, bao nhiêu tất cả. Sau đó ta sẽ suy tính rồi quyết định, chỉ hai bố con đương đầu, hay phải nhờ người khác tăng cường trợ sức.”

“Bố,” Telemachos dáng vẻ thận trọng nhìn rồi nói, “con thường nghe bố nổi tiếng chiến đấu giỏi, tham mưu tài. Nhưng bố vừa nói cái kỳ lạ, cái bất khả, con rất đỗi ngạc nhiên! Hai người không thể nào đương đầu với kẻ thù đông đảo, hung hăng như thế. Bọn cầu hôn không phải chỉ có mười hoặc hai mươi, mà nhiều hơn nữa. Ngay đây và bây giờ con nói bố hay sức mạnh của chúng. Từ Doulichion năm mươi hai tên, thanh niên thành phần chọn lọc, sáu hầu cận; từ Samos hai mươi bốn tên; từ Zakynthos hai mươi tên; từ Ithaka mười hai tên; tất cả thuộc hàng quý tộc, lệnh sứ Medon, thi sĩ ca công tài hoa đi cùng và hai gia nhân xẻo thịt, lóc thịt lành nghề. Nếu bố con mình gặp chúng đầy đủ trong cung điện, con sợ bố sẽ phải trả giá rùng rợn và khủng khiếp vì phẫn nộ bố tới để trả thù. Vậy bố nghĩ cho kỹ, kiếm người chiến đấu quyết liệt với mình.”

“Ta sẽ nói con hay,” Odysseus dáng vẻ chịu đựng tiếp lời. “Lắng nghe và hiểu cho kỹ! Theo con nếu Athena và Chúa tể trợ giúp như vậy có đủ không hay ta phải kiếm người phụ giúp?”

“Dĩ nhiên cặp chiến binh bố vừa kể là vô địch,” Telemachos dáng vẻ thận trọng đồng ý, “mặc dù ngồi trên cao, song sắp xếp, điều khiển cả thế nhân lẫn thần linh.”

“Bởi thế,” Odysseus kiên nhẫn, bình tĩnh giải thích, “khi giao chiến gay go, sinh tử diễn ra trong cung điện giữa ngô bối và bọn cầu hôn, thế nào hai vị cũng tham chiến chứ không đứng ngoài. Ngày mai rạng đông mới ló, con về nhà trà trộn với chúng. Sau đó, nô bộc chăn heo sẽ dẫn bố xuống thành phố giả dạng ăn mày già nua, tiều tụy. Nếu vào nhà bố bị lăng nhục, đối xử thô bạo, con phải nhẫn nhịn dẫu bầm gan tím ruột đến đâu! Dù chúng kéo chân qua đại sảnh quẳng ra ngoài, dù chúng giơ tay từ xa ném bôm bốp, con phải đứng nhìn, nín thinh, chịu đựng. Nếu muốn yêu cầu chúng thôi hung hăng, đừng nóng giận quá sức, con dùng lời hòa nhã, dịu dàng. Dĩ nhiên chúng không nghe, nhưng ngày tận số đã tới! Và điều này cũng nên nhớ nằm lòng. Lúc Athena mưu lược thôi thúc, ta sẽ gật đầu. Nom thấy dấu hiệu con cấp tốc thu thập vũ khí để trong đại sảnh đem lên lầu, đem hết xếp vào một góc. Nếu cần không thấy chúng vặn hỏi con trả lời nhẹ nhàng đánh lạc hướng: ‘Thấy khói bốc, bản nhân vội mang đi, vì tất cả trông khác hẳn lúc Odysseus để lại lên thuyền tới đất Troad. Lửa bén cháy xạm. Hơn thế Chúa tể còn khiến bản nhân suy nghĩ: bằng mọi giá phải tránh, vì sau khi quá chén quý ông có thể cãi lộn, đánh nhau, thương tích, như vậy bữa tiệc mất vui, hôn nhân bẽ bàng. Sắt có sức mạnh lôi cuốn bám chặt con người.’ Nhưng để lại cho bố và con, mỗi người một kiếm, một thương, một khiên da bò khi cần nhảy tới cầm ngay, sử dụng tức thì; sau đó Pallas Athena và Chúa tể tinh tường sẽ có mặt biến đầu óc chúng thành mê muội. Còn điều nữa hết sức chú ý. Nếu thực sự là con ta, nếu trong huyết quản mang dòng máu của ta, tuyệt đối không để ai hay Odysseus trở về. Không nói với ông nội Laertes, không nói với đầu mục Eumaios, không nói với gia nhân trong nhà, kể cả thân mẫu Penelope. Chỉ có ta và con quan sát nữ tỳ xem tư cách chúng thế nào. Mình cũng có thể quan sát nô bộc xem đứa nào chung thủy, khiêm tốn, đứa nào tráo trở, xấc xược, như đối với con bây giờ.”

“Bố,” Telemachos thận trọng khẳng định, “lúc đó bố sẽ thấy con thế nào, nhất định không dại dột, ngu đần. Dẫu vậy con thấy mình sẽ chăng đạt kết quả nếu làm như bố nói, bởi thế con đề nghị bố nghĩ lại. Nếu thăm dò từng mục tử, bố sẽ phải bỏ thì giờ đi quanh nông trại tìm hiểu, trong khi bọn cầu hôn thoải mái, thảnh thơi ở trong cung điện ngốn nuốt của cải nhà mình, không chừa thứ gì. Nhưng con đề nghị bố thăm dò bọn nữ tỳ xem đứa nào cố ý hoặc vô tình trở mặt với bố. Còn mục tử con không tán thành đi hết đồng này đến đồng nọ tìm hiểu từng người. Việc đó nên để sau này nếu quả thực bố biết ý định Chúa tể mang khiên thần.”

Hai cha con cứ thế trao đổi ý kiến. Đúng lúc đó thuyền bền chắc chở Telemachos và đồng hành rời Pylos tiến vào Ithaka. Tới bến đậu chỗ nước sâu họ kéo ngay lên đất liền khô ráo. Gia nhân phấn khởi hối hả đem trang bị, tặng phẩm quý giá tới nhà Klytios. Sau đó họ phái lệnh sứ đi trước tới cung điện Odysseus nói cho Penelope chín chắn hay Telemachos đã về đồng quê, hạ lệnh tay chèo dong buồm trở lại thành phố trấn an kẻo nương nương hoảng hốt, khóc lóc. Chẳng hẹn mà nên, cùng mang tin cho phu nhân chủ nhân, lệnh sứ và đầu mục gặp nhau trên đường. Nhưng vừa bước vào cung điện đứng giữa nữ tỳ lệnh sứ lớn tiếng báo tin: “Bẩm nương nương, quý tử yêu quý đã trở về!” Trái lại, đầu mục tới bên cạnh ghé sát tai nói nhỏ cho Penelope hay mọi điều quý tử chỉ định. Truyền điệp trao trọn vẹn, đầu mục rời đại sảnh, sân ngoài cung điện, trở về với đàn heo.

Hay tin đám cầu hôn hoảng hốt, bực tức ra mặt. Rời đại sảnh ra ngoài băng qua sân tường vây cao kéo tới cổng trước tất cả dừng lại họp bàn. Eurymachos công tử Polybos lên tiếng đầu tiên: “Quý hữu, Telemachos táo bạo thực hiện chuyến đi đã trở về! Ngô bối cứ đinh ninh nó thất bại. Bây giờ phải hạ thuyền sơn đen xuống nước, chiếc tốt nhất, gọi tay chèo mau mau báo tin cho thân hữu ngoài đó quay về cấp kỳ.” Y chưa dứt lời Amphinomos đang ngồi bỗng dưng quay đầu nom thấy thuyền tiến vào bến đậu, tay chèo hạ buồm, gác mái. Đương sự cười toe toét, lớn tiếng nói với đồng bọn: “Không cần nhắn tin nữa! Họ về rồi, trong bến kia kìa. Chắc hẳn thần linh cho biết sự thật hay nom thấy thuyền Telemachos lướt qua họ đuổi không kịp.” Nghe thấy thế tất cả rời ghế đứng dậy đi ra bờ biển. Tay chèo hối hả kéo thuyền sơn đen lên bãi cát; gia nhân háo hức tháo gỡ thuyền cụ. Đám cầu hôn bảo nhau lũ lượt kéo tới quảng trường, không cho ai tham dự, cả già lẫn trẻ. Antinoos công tử Eupeithes cất tiếng: “Lạ thật! Tại sao thần linh cứu nó thoát hiểm? Suốt ngày ngô bối có người liên tục mai phục trên vách đá lộng gió. Ban đêm ngô bối không ngủ trên bờ. Mặt trời vừa lặn, ngô bối lên boong ra khơi, ở ngoài biển tới rạng đông, rình rập bắt sống, thanh toán tại chỗ. Trong khi đó thần linh đưa nó về nhà. Ngô bối ở đây phải chuẩn bị đưa nó tới cái chết thê thảm, không để nó thoát tay lần nữa. Bản nhân tin chắc nếu nó sống ngô bối sẽ chẳng bao giờ đạt mục đích mong muốn. Nó là đứa khôn ngoan, lanh lợi, biết suy nghĩ, biết tính toán, trong khi ngược lại dân chúng không nhìn ngô bối với cặp mắt thiện cảm nữa. Bản nhân đề nghị ra tay trước khi nó triệu tập hội nghị toàn dân. Bản nhân nghĩ nó không dừng ở đó để chuyện trôi qua. Nó sẽ phẫn nộ, nó sẽ tố cáo trước dân chúng ngô bối âm mưu hạ sát, nhưng thất bại. Khi nghe ngô bối tàn ác, dân chúng sẽ không tha thứ. Bản nhân sợ họ sẽ dùng bạo lực đuổi khỏi xứ, bắt lưu vong. Vậy ngô bối ra tay trước, thủ tiêu kẻ thù chỗ nào đó ngoài cánh đồng, xa thành phố, bên vệ đường; sau đó chiếm tài sản, của cải, chia đồng đều, song cung điện để cho mẹ nó và chồng tương lai. Trái lại, nếu ý kiến không khiến quý hữu hài lòng, nếu quý hữu muốn nó tiếp tục sống tận hưởng gia tài, bản nhân đề nghị ngô bối ngừng tụ tập ở đây, thôi ăn no, uống say phá hại của cải nhà nó. Ai về nhà nấy. Nếu muốn theo đuổi mục đích chiếm bằng được trái tim, đem của từ nhà tặng mẹ nó ngỏ tình, đề nghị hôn nhân. Nàng sẽ lấy cầu hôn nào mang nhiều tặng phẩm, cầu hôn nào đến với nàng như phu quân định mệnh an bài.”

Hắn nói, mọi người nín thinh. Sau một lúc im lặng Amphinomos, công tử nổi tiếng quân vương Nisos, đích tôn quân vương Aretias góp lời. Gã nổi bật trong số cầu hôn xuất thân từ Doulichion hải đảo lúa, cỏ tốt tươi. Penelope thấy gã nói năng dễ nghe hơn cả vì ý thức và thận trọng. Bây giờ với ý định hòa nhã, cảm tình chân thật gã bắt đầu: “Quý hữu, bản nhân không đồng ý thủ tiêu Telemachos; hạ sát dòng máu hoàng tộc là việc làm kinh tởm. Trước hết ngô bối phải tìm hiểu ý định thần linh. Nếu qua sấm ngữ Chúa tể siêu phàm chấp nhận hành động, bản nhân sẽ là người đầu tiên hành quyết nó và kêu gọi tất cả quý hữu làm theo. Ngược lại, nếu thần linh bảo không, bản nhân đề nghị quý hữu dừng tay!” Hội trường đồng ý. Tất cả vội vã đứng dậy, kéo đến cung điện. Tới nơi tất cả an tọa trên ghế bành bóng lộn.

Đúng lúc đó bỗng dưng Penelope kín đáo muốn gặp tốp cầu hôn hung hăng cao độ. Bởi nương nương biết chúng âm mưu hạ sát quý tử trong cung điện, vì lệnh sứ Medon cấp báo sau khi nghe chúng bàn bạc. Nương nương gọi tỳ nữ bảo đi cùng xuống đại sảnh. Lúc tới gần đám cầu hôn, người phụ nữ thánh thiện kéo voan bóng mượt che má. Đứng bên cây cột vững chắc nâng mái nhà đồ sộ quay nhìn Antinoos nương nương nặng lời: “Antinoos, ngươi là kẻ hung ác, xảo quyệt, thế mà người Ithaka lại bảo về nhận xét, nói năng sáng giá hơn bằng hữu cùng lứa tuổi! Ta thấy ngươi không phải vậy. Ôi kẻ rồ dại! Vì sao âm mưu hạ sát Telemachos? Tại sao không mảy may thương hại người cầu xin Chúa tể lúc nào cũng động lòng trắc ẩn? Đón nhận tình thương mà rắp tâm hãm hại người cần tình thương là đắm mình vào tội ác trời không dung đất không tha! Ngươi quên thân phụ có lần tới đây lẩn trốn vì sợ dân chúng. Họ nổi xung cao độ, do thân phụ theo bọn Taphian quấy nhiễu, cướp phá người Thesprotian sinh sống hòa bình với ngô bối. Họ muốn phanh thây, moi gan, móc ruột, chia nhau tài sản. Nhưng Odysseus can thiệp, ngăn cản dẫu họ điên tiết. Thế mà bây giờ của cải Odysseus ngươi ăn thả cửa, phu nhân ngươi ve vãn, quý tử ngươi tìm cách thủ tiêu, riêng ta ngươi khiến phẫn nộ không nói nên lời. Ta nói ngươi hay nên chấm dứt mọi chuyện và bảo đồng bọn làm theo!”

Eurymachos công tử Polybos đáp lời: “Penelope khôn ngoan, ái nữ lão nhân Ikarios, đừng sợ, đừng lo chuyện hãi hùng như thế. Chừng nào còn sống ở đời, còn nhìn ánh nắng hằng ngày, bản nhân không để bất kể kẻ nào do mẹ sinh ra, đã sinh ra và sẽ sinh ra giơ tay động tới quý tử Telemachos. Khẳng định với nương nương, thời gian sẽ minh chứng. Máu kẻ đó sẽ tuôn chảy nhuộm đỏ thương đồng. Vì bản nhân nhớ trước kia ôm gối Odysseus, chiến binh hạ thành Troa thường đặt thịt nướng vào tay, rót vang vào cúp cho ăn cho uống. Bởi vậy Telemachos là người thân thiết nhất đời! Bản nhân khẳng định công tử đừng lo, đừng sợ bọn cầu hôn sát hại. Trừ phi nếu thần linh ra tay, thế nhân không tài nào thoát khỏi.” Ngoài miệng thốt lời trấn an, song trong lòng y dự tính hạ sát. Penelope lui gót lên lầu. Trong tư phòng lộng lẫy nương nương bật khóc thương nhớ Odysseus, phu quân yêu quý, Athena mắt xanh lam lục nhẹ khép vành mi đưa vào giấc điệp êm đềm lúc nào không hay.

Tối đó trở về với Odysseus và quý tử, đầu mục thấy ở nhà đã làm thịt heo một tuổi sửa soạn chu đáo bữa ăn. Nhưng đến bên cạnh Odysseus, công tử Laertes, giơ đũa thần gõ khe khẽ, Athena lại biến đương sự thành già, quần áo xơ xác, tả tơi. Nữ thần sợ nếu bước thẳng tới thấy Odysseus không thay hình đổi dạng, đầu mục sẽ nhận ra chủ nhân, và vì không thể nén lòng sẽ quay lại thành phố báo tin. Ngỏ lời chào hỏi Telemachos nói trước: “A, bố tuyệt vời đã về! Tin ngoài đó lúc này thế nào? Nhóm cầu hôn cao ngạo phục kích về chưa? Hay chúng vẫn nằm đó chờ con trở về?”

Nhưng Eumaios, nô bộc chăn heo, đầu mục đáp: “Ta không hơi đâu ra thành phố dọ hỏi chuyện đó; chỉ vội vã cất bước trao tin rồi trở về. Trên đường ta gặp lệnh sứ tay chèo của con sai mang tin tới cung điện; lệnh sứ nhanh chân trao tin thân mẫu đầu tiên. Phần riêng ta biết chuyện khác, vì thấy tận mắt. Trên đường về leo lên thành phố tới Gò Đất Hermes ta thấy thuyền lướt sóng vào bến đậu. Trên boong có nhiều người và chất đầy khiên, thương hai mũi. Ta nghĩ chắc hẳn bọn chúng, song không thể khẳng định.”

Nghe nói thế Telemachos lực lưỡng, hăng hái mỉm cười đưa mắt nhìn thân phụ, ánh mắt tinh khôn, song tránh không để đầu mục nom thấy. Bữa ăn chuẩn bị xong xuôi, mọi người ngồi xuống cùng nhau bắt đầu, phần chia đồng đều, tất cả đều vui vẻ. Ăn no uống đủ mọi người mới nghĩ tới chuyện lên giường nghỉ đêm, hân hoan chờ đón giấc ngủ êm đềm.