hời gian trôi qua trong im lặng.Ông Bleơ hình như còn phân vân chưa biết nên tấn công nhân chứng này vào chỗ nào trước. Rồi ông bắt đầu:

-Đêm ấy,ông ở đó?

-Vâng.

-Uống trà?

-Vâng.

-Và hút thuốc lá để lại dấu môi son ở mấy đầu mẩu thuốc lá?

-Tôi không hút thuốc.

-Ông có biết mấy đầu mẩu thuốc lá đó là của ai không?

-Không,chúng đã có ở đấy khi tôi đến.

-Ông Greơm này,ông có thể giải thích tại sao ông phải đến thăm bị cáo vào cái giờ khác thường đó không?

-Tôi đã nói,đó là thời gian duy nhất thích hợp.

-Tại sao?

-Tôi phải lên đường về cảng Êlidabet vào lúc rạng đông…bằng ôtô.

- Thời gian duy nhất thích hợp nghĩa là gì?Ông từ cảng Êlidabet tới vào lúc nào?

-Tôi đã ở thành phố này được hai ngày,tôi tới vào chiều thứ Năm trước đó.

-Vậy tại sao,nếu việc ông gặp bị cáo là rất quan trọng, tại sao ông lại để việc đó đến phút cuối cùng?

-Tôi bận việc ở thành phố này.

-Suốt ngày đêm ư?

-Phải.

-Nào,nào,ông Grêơm. Công việc đặc biệt gì mà lại chiếm hết toàn bộ thời gian của ông thế?

Cái cằm Xtivơ chìa ra có vẻ thích thú.

-Tôi dự một cuộc hội nghị.

-Hội nghị gì?

-Để tổ chức những cuộc biểu tình phản đối chính sách Apathai.

-Hội nghị của những ai?

-Các đại biểu của những tổ chức khác nhau ở khắp đát nước?

-Những tổ chức gì?

Xtivơ ngập ngừng,rồi anh nói:

-Những tổ chức không phải người Âu.

-Ai triệu tập hội nghị đó?

-Tôi phải trả lời tất cả vấn đề này ư,thưa quý tòa?

-Tôi phản đối, – ông Tơnơ nói. – Đây không phải là một phiên tòa chính trị. Vậy những câu hỏi đó thích đáng sao được.

-Được thôi, – ông Bleơ nói. – Tôi sẽ bỏ qua những chi tiết. Tôi chỉ muốn kiểm tra mức độ tin cậy của lời khai,thưa ngài chánh án tối cao. Tôi sẵn sàng chấp nhận nhân chứng đã dự một cuộc hội nghị.

Ông ta quay về phía Xtivơ.

-Hội nghị đó đã chiếm hết toàn bộ thời gian của ông ư?

-Phải. Tối thứ Năm, cả ngày thứ Sáu và cả ngày thứ Bảy.

Xtivơ bắt đầu ho. Entơni nhớ lại Xtivơ đã ho như thế nào ở phòng anh đêm hôm đó.

Nhưng lần này là một cơn ho tồi tệ hơn, những tiếng ho dữ dội, như xé phổi từ lồng ngực phát ra. Xtivơ vật lộn điên cuồng, dung mù soa che miệng, trong khi đó mọi người chờ đợi, những tiếng ho vang qua phòng xử án rộng lớn, nóng bức, giống như những phát súng từ một khẩu súng trường bắn ra, thoạt tiên thành một loạt liên tiếp, nhanh rồi chậm dần.

Người tùy phái mang cho Xtivơ một ly nước, anh uống từng ngụm nhỏ, trong khi đó thân hình anh phồng lên rồi xẹp xuống thành những nhịp đều đặn và gấp gáp tựa như anh vừa mới phải chạy cật lực.

-Ông có muốn ngồi xuống không? – Viên chánh án hỏi.

-Không,cảm ơn,thưa quý tòa, – Xtivơ nói, đằng hắng và quay lại đối diện với ông Bleơ một lần nữa.

-Tôi không hiểu đầu đuôi thế nào cả, ông Greơm, – ông Bleơ tiếp tục – Ông là một người da màu, và ông đến thăm bị cáo vào cái giờ rất khác thường đó. Với mục đích gì?

-Tôi có việc muốn nói với ông ấy.

-Trong những giờ sớm nhất của buổi sáng Chủ nhật?

Hai ba viên bồi thẩm mỉm cười.

-Phải.

-Về việc gì?

-Việc riêng tư.

-Được thôi, và bây giờ tôi sẽ không dồn ép ông nữa. nhưng có thể tôi phải trở lại điểm này. Ông có thể giải thích lí do vì sao đây là lần đầu tiên chúng tôi nghe thấy bị cáo có một vị khách vào đêm hôm đó. Bị cáo đã khai với cảnh sát là đêm đó chỉ có một mình trong buồng.

Xtivơ nhún vai.

-Trả lời câu hỏi của tôi đi! – Ông Bleơ nói sẵng.

-Câu hỏi của ông là gì đấy?

Viên chánh án nói bằng một giọng lạnh như băng.

Ông Bleơ ngập ngừng. Rõ ràng ông ta bối rối vì sự diễn biến lạ lùng này trong việc bào chữa, và vì nhân chứng này xuất hiện một cách bất ngờ. Đây phải là một người hoặc phạm tội khai man trước tòa một cách liều lĩnh, trơ tráo nhất, hoặc nếu không thì phải là người nói đúng theo sự thật.

-Thưa ngài chánh án tối cao, tôi muốn nhân chứng giải thích tại sao việc ông ấy có mặt ở trong phòng đó bây giờ mới được đưa ra lần đầu tiên.

-Nhân chứng này làm sao có thể giải thích được điều đó? – Viên chánh án nói.

-Được ạ, thưa ngài chánh án tối cao, tôi sẽ tiếp cận vấn đề đó từ một góc độ khác.

Ông Bleơ quay lại với Xtivơ.

-Theo ông nói, thì tại sao bị cáo lại không muốn để ông Bôdơmen đi qua những bức màn che đó? Tại sao bị cáo không muốn để ông Bôdơmen nhìn thấy ông ở đấy?

Xtivơ giữ im lặng.

-Tôi không phải nhắc lại câu hỏi đó chứ? Được thôi, ông có ý kiến gì về lí do bị cáo không muốn ông Bôdơmen nhìn thấy ông?

-Đó là việc của ông ấy.

-Của ai?

-Của an….. – Xtivơ nắm chặt lấy chiếc ghế dành cho nhân chứng khi cái chữ tai họa đó suýt nữa bật ra. – Đó là việc của ông Grantơ.

-Cái gì? Ông vừa định nói gì? Nào, cứ nói ra đi!

Xtivơ im lặng.

-Ông Greơm này, bản thân bị cáo khai với cảnh sát là ông ấy chỉ có một mình. Thế thì hoặc là ông nói dối, hoặc là bị cáo nói dối. Vậy là ai?

-Tôi không nói dối.

-Vậy bị cáo nói dối cảnh sát phải không?

-Tôi không thể có ý kiến được,tôi không biết. Tôi không có mặt ở đó khi cảnh sát tới.

-Vậy ông ở đâu?

-Tôi đã đi khỏi rồi.

-Ông đi đâu?

-Về chỗ tôi trọ.

Xtivơ cho biết địa chỉ chỗ trọ của mình ở thành phố Kếp Tao. Ông Bleơ ngừng một lát rồi tiếp tục.

-Ông có thể cho biết lí do tại sao bị cáo lại nói ông ấy chỉ ở nhà một mình trong khi ông cũng có mặt?

-Tôi không biết,đó là…tôi…tôi là…

-Tiếp tục đi, ông nói hết cả câu đi!

Xtivơ tỏ ra căng thẳng, anh đưa mắt nhìn viên luật sư đang thẩm vấn mình tới đoàn bồi thẩm, và cảm thấy là họ đang mỉm cười ngờ vực. Nước da đen ở mặt anh nhợt đi, anh ngập ngừng, ấp úng.

-Ông có nhận thức rằng từ lúc bắt đầu làm chứng trước tòa, ông đã thề là nói toàn sự thật không?

-Có.

-Ông có biết việc khai man trước tòa có ý nghĩa như thế nào không?

Không trả lời.

-Ông Greơm, tôi sẽ tạo cho ông một cơ hội khác để nói sự thật cho chúng tôi. Ông có mặt hay không có mặt trong phòng đó đêm hôm ấy?

Xtivơ nhìn thẳng vào ông Bleơ. Điềm tĩnh nói:

-Tôi đã nói thật với ông, tôi có mặt tại phòng ông Grantơ đêm hôm đó.

-Khi người quá cố là Bôdơmen bước vào?

-Phải, tôi đã ở đó và nhìn thấy mọi chuyện như tôi đã khai báo.

-Hãy gượm, trước đây ông đã nói là ông nấp sau bức rèm cửa khi Bôdơmen bước vào đúng không?

-Phải,đúng như thế.

-Vậy ông đã không nhìn thấy ông ấy bước vào buồng?

-Phải.

-Ông nhìn thấy ông ấy lần đầu tiên vào lúc nào?

-Khi tôi nghe thấy những tiếng động của cuộc ẩu đả.

-Trước khi đó, lúc nào ông cũng ở sau bức màn và không nhìn thấy một cái gì ư?

-Đúng như thế.

-Ông làm gì sau bức màn đó? – Ông Bleơ hỏi và lấy mù soa lau khuôn mặt đẫm mồ hôi.

-Không làm gì cả.

-Kìa, cứ nói tiếp đi. Ông nói “không làm gì cả” là nghĩa gì?

-Tôi lắng nghe những việc đang sảy ra giữa ông Grantơ và kẻ xâm nhập.

-Không, không. Tôi muốn hỏi là trước khi ông ấy đến cơ. Ông đang là gì? Ông nói là ông ở sau những bức màn trước khi ông nghe thấy có người ở cửa?

-Phải.

Ông Bleơ lại chuyển cho Xtivơ bản sơ đồ.

-Chỉ chính xác cho chúng tôi, ông ở chỗ nào?

-Ông muốn nói là ngay trước lúc Bôdơmen tới? – Xtivơ hỏi khi xem xét sơ đồ.

-Phải, khi đó ông ở đâu, ông Greơm?

-Tôi đang nằm trên giường.

-Sao, giường của ai?

Entơni nhìn thấy những nét kinh ngạc trên những khuôn mặt chung quanh anh. Cả ông Tơnơ cũng có chút nhạc nhiên . Entơni nghĩ thầm:thật hết sức không may là Xtivơ đã không nhận ra điểm này trong những lần bàn bạc và chính bản thân Entơni cũng bỏ qua điểm đó. Nếu không thì Xtivơ đã được dặn trước là không để lộ điều này một cách không cần thiết như hiện giờ.

-Giường của ông Grantơ. – Xtivơ chỉ sơ đồ. – Đây này.

Tiếng rì rầm của những người dự phiên tòa nổi lên. Các thành viên trong đoàn bồi thẩm rướn cổ về phía trước.

Ông Bleơ nheo mắt lại, nói rất chậm rãi, rất cân nhắc:

-Ông đang nằm trên giường của ông Grantơ? – Ông ta gật gù ranh mãnh – Tôi hiểu rồi!

-Ông ám chỉ cái gì thế, ông Bleơ? – Xtivơ hỏi giận dữ.

-Tôi không phải có mặt ở đây để trả lời! – Ông Bleơ hét to. – Đặc quyền của tôi là đưa ra câu hỏi, còn bổn phận của ông là trả lời, ông có hiểu không? – Ông ta nhìn bồi thẩm đoàn, vẻ mặt dương dương tự đắc rồi quay lại Xtivơ – Ông có mặc quần áo trên người không? – Ông ta quát tháo.

-Tất nhiên là có, thưa ngài chánh án tối cao. Ông Bleơ gợi ra những điểm như thế có đúng không?

-Giữ im lặng trong tòa – Người tùy phái kêu to.

-Tôi cho rằng người luật sư có quyền đặt cho ông câu hỏi ấy, - Viên chánh án nói. – Nếu đưa ra một câu hỏi không chính đáng, tôi sẽ không cho phép.

Đôi mắt ông Bleơ sang rực, ông tiếp tục:

-Bị cáo ở đâu khi đang…ờ,ờ…nằm trên giường của ông ấy? Ông ấy cũng nằm trên giường đấy chứ?

Có nhiều tiếng cười to trong công chúng.

-Giữ trật tự trong tòa.

Ông Bleơ đưa ngón tay trỏ chỉ nhân chứng:

-Vậy lúc này chúng ta có một bức tranh rất kỳ cục. Ông một người da màu đến thăm bị cáo trong buồng của ông ấy vào lúc nửa đêm. Ông ăn uống, trò chuyện với ông ấy và rồi đi cùng ông ấy vào buồng ngủ và nằm trên giường của ông ấy.

-Chúng tôi trò chuyện, rồi tôi cảm thấy mệt nên nằm duỗi người trên giường của ông ấy một chút. Tất cả chỉ có thế. Ông Grantơ ngồi trên một chiếc ghế cạnh tôi.

-Ông vẫn cố bám lấy điều đó hả? – Ông Bleơ hỏi mỉa.

-Vì đó là sự thật, thưa quý tòa.

-Vậy tất cả những điều tôi có thể nói đây là một việc rất chi bí mật. – Ông Bleơ cười cười. Vài thành viên trong đoàn bồi thẩm cũng cuời thích thú,những thành viên khác tỏ vẻ khó chịu.

– Hãy để tôi tóm tắt lại sự thể. Bị cáo khai với cảnh sát là chỉ có một mình trong phòng. Còn ông bảo với chúng tôi rằng không phải như thế, rằng sự thật ông có ở đấy với ông ấy và đang nằm ngây thơ, vô tội trên giường của ông ấy! Ông muôn đoàn bồi thẩm tin theo câu chuyện nào?

-Tôi không có trách nhiệm về những gì ông Grantơ khai với cảnh sat.

-Phải, có thể như vậy. Nhưng ông có trách nhiệm về những lời nói dối ở đây sau khi đã tuyên thệ.

-Tôi không nói dối, tôi đã bảo rồi.

-Vậy thì bị cáo nói dối! Bây giờ, ông có thể giải thích toàn bộ điều đó được không?

Xtivơ im lặng.

-Nào, ông Greơm, đừng đứng như phỗng thế! Xin hãy làm sang tỏ điều bí mật kỳ dị này cho các vị trong đoàn bồi thẩm.

Nhưng Xtivơ vẫn không nói gì.

-Được rồi, nếu ông không thể giải thích được điều đó, xin ông chấp nhận rằng, nếu ông có mặt ở đây thì việc ông nằm trên giường không hoàn toàn ngây thơ, vô tội như thế, và bị cáo hết sức lo ngại không muốn cho ông Bôdơmen nhìn thấy phía sau những bức màn che ấy… và bị cáo đã dùng vũ lực để ngăn cản ông ta.

Xtivơ đưa mắt chậm rãi nhìn quanh phòng xử án. Anh thấy cơ man nào bộ mặt đang quan sát anh. Ánh mắt anh dừng lại một lát ở chỗ Entơni, đôi mắt sẫm màu của anh nhìn đăm đăm chứa đầy vẻ thương hại. Rồi anh thấy ông Bleơ đưa mắt hết nhìn anh rồi lại nhìn Entơni,đoạn quay lại nhìn anh. Entơni cũng chú ý đến mắt của Bleơ và tự hỏi không hiểu cuối cùng nét giống nhau giữa hai an hem cùng chung máu mủ có thu hút sự chú ý của viên luật sư này không. Phải chăng Xtivơ cung đang phân vân như vậy.

-Tôi đang đợi đấy ông Greơm, – Ông Bleơ nhắc.

Cuối cùng, Xtivơ nói.

-Ông muốn tôi làm rõ điều bí mật. Được, tôi sẽ làm sáng tỏ. Việc đó hoàn toàn đơn giản. – Rồi bằng một giọng trong sang, mạnh mẽ anh nói ra những lời mà Entơni từ nãy đến giờ đang chờ đợi. – Ông Grantơ là anh ruột tôi.

Trong phòng xử án nổi lên một tiếng kêu ngạc nhiên kéo dài. Một đám đông đầy kích động tụ tập xung quanh chỗ Gin đang ngồi. Mọi người rướn về phía trước nhìn Xtivơ và rồi quay sang nhìn Entơni chòng chọc.

-Giữ im lặng trong tòa, giữ im lặng trong tòa.

Cả gian phòng ào ào như một bầy ong nổi giận.

Ngay khi lời viên chánh án có thể nghe được rõ ràng, ông ta nghiêm khắc cảnh cáo:

-Nếu một lần nữa còn náo động như thế này, tôi sẽ giải tán phiên tòa.

Ông Bleơ tiếp tục phỏng vấn Xtivơ về các chi tiết đã sảy ra liên quan đến chiếc ghế đẩu, gợi ý rằng lời khai của Bôdơmen có khả năng đúng hơn, cố gắng làm cho Xtivơ phản cung hoặc tự mâu thuẫn. Nhưng tất cả đều vô ích, Xtivơ không hề nao núng. Khi ông Bleơ dứt lời, ông Tơnơ lên tiếng:

-Thưa ngài chánh án tối cao, tôi không hỏi thêm gì nữa.

Chánh án ra hiệu cho Xtivơ là tòa không cần đến anh nữa, ông Tơnơ lại đứng lên, nói bằng một giọng trong sang, thận trọng:

-Tôi mời bị cáo.

Trên mặt Entơni có một vẻ bất chấp thích hợp khi anh đi lên và bước vào vòng móng ngựa.

Sau khi nhận diện bức ảnh Bôdơmen, anh tiếp tục nói, xác minh bằng chứng của Xtivơ và đính chính những lời chính anh đã khai với cảnh sát. Anh nói không hề xuc động, không hề nao núng và không dành cho mình một điều gì cả. Anh trình bày lí do tại sao anh thay đổi họ, về cuộc vật lộn cũng như những trở ngại anh gặp phải trên bước đường công danh. Anh nói cho họ biết là cô Gin Hatli chưa bao giờ bước chân vào phòng của anh, nhưng một cô gái khác đã đến đây, người đó đã hút những điếu thuốc lá ấy vào lúc 6h chiều

Anh vô hình trung gạt sang một bên những câu hỏi của ông Tơnơ. Anh đưa ra bằng chứng của mình, không đợi ai nhắc nhở. Viên luật sư của anh cứ đứng im lặng. Khi đã trình bày xong, anh nhìn chăm chăm vào đoàn bồi thẩm và nói chậm rãi:

-Thưa các ngài, bây giờ có lẽ các ngài đã hiểu tại sao tôi phải nói dối cảnh sát. Các ngài thấy đấy, đây không phải lần đầu tiên tôi phải đứng trước vành móng ngựa của kẻ bị cáo. Tôi và em trai tôi đã bị đem ra xử án từ lâu. Phiên tòa đó đã diễn ra từ trước khi chúng tôi lọt long mẹ. Chúng tôi bị xử án vì hành động của tổ tiên chúng tôi, bị kết tội và bị kết án phải sống trong một thế giới đầy thiên kiến màu da. Cho dù giờ đây các ngài có tha bổng cho tôi thì bản án kia vẫn còn có hiệu lực. Nó sẽ vẫn có hiệu lực cho đến khi cuộc sống dưới trần thế của tôi chấm dứt. Dẫn lời của Giôp, tôi có thể nói đúng rằng: “Hãy để ngày ấy lụi tàn, ngày mà tôi sinh ra đời và đêm mà người ta nói rằng đã có một con người được kết thành thai”.(1)

Trong sang như tiếng chuông, những lời của Entơni vang khắp phòng xử án. Mắt của nhiều phụ nữ ươn ướt. Ngay cả viên chánh án già có bộ mặt khắc khổ cũng xúc động. Ông Bleơ không đạt được chút kết quả nào trong cuộc thẩm vấn. Ông cố thuyết phục bồi thẩm đoàn rằng việc Entơni có một người em trai da màu trong phòng rõ ràng là động cơ thậm chí còn mạnh mẽ hơn khiến anh ta cố ngăn không cho Bôdơmen đi vào phía sau mấy bức màn che. Bởi vậy cho rằng Entơni đã dùng vũ lực tàn khốc đối với Bôdơmen là lẽ suy luận tự nhiên.

Tuy ông Bleơ nói rất hung hồn và sinh động, song ông Tơnơ đã lần lượt đánh đổ tất cả các luận điểm của ông ta một cách dễ dàng. Thật vậy, ông Tơnơ chỉ nói ngắn thôi. Về vấn đề bị cáo có tấn công người quá cố hay không, đoàn bồi thẩm phải hoặc là tin lời Entơni đã được Xtivơ xác minh, hoặc là tin lời khai của Bôdơmen. Trước tiên, rõ ràng là các khả năng cảm nhận của Bôdơmen đã bị rượu làm tê liệt. Và rồi đến điểm hệ trọng trong lời khai của Bôdơmen là nghe thấy một tiếng kêu của phụ nữ. Sự thật ở bên nào đã quá rõ rồi, còn nghi nghờ gì nữa? Và nếu lời khai của Bôdơmen bị bác bỏ ở điểm tiếng kêu đó thì nó còn có sức thuyết phục nào nữa không? Xét đến cùng, vụ án phải tỏ rõ không còn tồn tại một mối nghi ngờ hợp lí nào thì mới có lý do để truy tố, mà trong vụ án này. – Ông Tơnơ nói – thì không thể có chút nghi ngờ nào cả. Còn về lời khai không đúng của bị cáo với cảnh sát thì vừa đây ông ấy đã chẳng đưa ra lời giải thích có sức thuyết phục quá mạnh mẽ rồi ư.

Tiếp theo là bản tổng kết của chánh án. Tuy ông trình bày về vụ án một cách khách quan, song ông rõ ràng ủng hộ việc tuyên bố tha bổng.

Khi ông chánh án nói xong, đoàn bồi thẩm lui vào trong bàn bạc. Họ đi thành hang theo nhau vào phòng dành riêng cho bồi thẩm đoàn. Sau lưng họ cánh cửa khép lại, một viên cảnh sát đứng án giữ trước cửa. Viên chánh án tuyên bố nghỉ giải lao.

Những tiếng rì rào, ầm ĩ vang khắp phòng. Tuy vậy Entơni chẳng nói với ai một lời nào. Anh lạnh lung chờ đợi ở chỗ ngồi của mình.

Dường như chưa tới năm phút trôi qua, đã có tiếng gõ cửa ở phòng dành riêng cho đoàn bồi thẩm. Các viên chức trở lại vị trí để phiên tòa tiếp tục. Entơni đi lên trước vành móng ngựa, đứng nhìn thẳng về phía trước.

Trong không khí lặng ngắc như tờ, giọng người tùy phái vang to:

-Giữ im lặng trong tòa.

Chánh án Xtêphơn vào chỗ ngồi. Khi các bồi thẩm đi thành hang trở về chỗ của họ xong xuôi. Viên lục sự đứng lên, quay về phía họ:

-Thưa các ngài, các ngài quyết người bị đem ra xét xử có tội hay vô tội?

Trưởng đoàn bồi thẩm, ông già hói đầu nói to:

-Vô tội.

-Tất cả các ngài đều đồng ý như vây?

-Phải, thưa quý tòa.