ntơni nhìn Xtivơ. Về mặt sinh học, vẻ khác nhau giữa màu da của hai anh em chỉ là sự chuyển dịch các gen; về mặt xã hội, đó là một bi kịch. Đó là thứ mà bất kỳ kẻ thù nào của anh, về mặt chính trị, xã hội hoặc nghề nghiệp, nếu phát hiện ra, đều có thể sử dụng để hãm hại anh. Cuộc sống của anh chắc chắn hấp dẫn hơn Xtivơ, nhưng anh sống thường xuyên bên bờ núi lửa, mà từ đấy điều bí mật của anh có thể phun trào bất cứ lúc nào.

Trái lại, đối với Xtivơ, không hề có nỗi khiếp đảm như vậy. Entơni thấy vẻ nghiêm túc trong thái độ, trong cách xử sự của em trai mình, mục đích cụ thể trong cuộc sống của nó. Xét đến cùng, ai là người hạnh phúc hơn? Nếu bản thân anh, gã Entơni này, đã ở lại cùng với dân tộc thực sự của mình, thì có phải tốt hơn không?

Tuy nhiên, lời nhận xét cuối cùng của Xtivơ, kỳ thực là chưa hết, đã mang lại cho anh lời giải đáp. Cuộc đời anh là một cuộc đời lẩn trốn bản ngã mình: với nước da trắng anh có thể thực hiện được một con đường như vậy. Nhưng đối với Xtivơ, cái đó không thành vấn đề. Khi một người lạ gặp Entơni bao giờ cũng cho anh là một người Âu thuần chủng. Chỉ xem xét cây phả hệ mới chứng minh ngược lại được. Trái lại, màu da Xtivơ nói cho thiên hạ biết rõ nguồn gốc thực của cậu ta. Đối với Xtivơ, không thể có bí mật, có chọn lựa. Không phải tất cả những sức hấp dẫn, nhân cách hoặc trí thông minh có thể giúp cậu ta được.

Đó là điều cơ bản, Entơni suy nghĩ. Đối với đứa em có nước da đen của anh, không còn con đường nào khác.

Anh tận hưởng lợi thế của mình và sống một cuộc đời trọn vẹn thì có gì sai? Nếu anh tuyên bố mình là một người da màu, hãy xem xem anh sẽ mất mát những gì… Ngoài việc bị tẩy chay, khai trừ về mặt xã hội, một người da màu như Xtivơ phải chịu thiệt thòi về mọi mặt trong cuộc sống. Những câu lạc bộ thể thao và xã hội, những khách sạn, hiệu ăn, và tiệm rượu, những rạp chiếu bóng và rạp hát đáng giá, tất cả chỉ mở cho người Âu. Hầu hết các công việc, đặc biệt là ở ngành dân chính, đều “đóng cửa” đối với người da màu, nhiều nghề nghiệp bị cấm đoán nghiêm ngặt. Thế vẫn chưa phải là tất cả. Bất kỳ đi đến đâu, người ta cũng làm cho người da màu cảm thấy mình thấp hèn.

Hơn nữa, Entơni suy nghĩ, anh không còn có con đường quay trở về với những người của Xtivơ. Anh đã bỏ họ ra đi quá xa, họ sẽ oán giận việc đào ngũ trước kia của anh, sẽ lạnh nhạt với anh, sẽ chẳng bao giờ tha thứ.

- Một tách trà nữa nhé? – Entơni gợi ý. – Vẫn còn nhiều lắm mà. – Mấy lời này được thốt ra từ miệng anh dường như cố để che giấu những ý nghĩ rối bời trong tâm tư anh.

- Nửa tách thôi, cảm ơn. Thế là đủ rồi. Bây giờ, đến lượt anh kể cho tôi nghe chuyện gì đó về anh.

- Phải, anh sẽ kể. Nhưng trước đó, em hãy cho anh biết những sở thích khác của em là gì?

- Chỉ âm nhạc… chiếc đàn viôlông của tôi.

- Em vẫn tiếp tục luyện đàn?

- Vâng, tôi tập hàng ngày. Có lẽ một ngày nào đó, tôi sẽ có dịp độc tấu một bản côngxectô với đầy đủ phần đệm của một dàn nhạc giao hưởng đệm… nhưng đối với một người không phải là người Âu thì ít có hi vọng làm chuyện đó trong đất nước này.

- Em thích nhất những nhạc sĩ nào?

- Môda và Bêtôven. Tôi có rất nhiều đĩa nhạc ghi tác phẩm của họ. Tôi có tất cả các bản côngxectô dành cho pianô của Bêtôven, chỉ trừ bản số ba, và có bản côngxectô dành cho viôlông cũng của Bêtôven. Chúng tôi có một số nhạc sĩ da màu nhiệt tình ở cảng Êlidabet. – Giọng Xtivơ gấp hơn. – Khoảng một năm trước, tôi thành lập một nhóm chơi nhạc gồm một số bạn bè. Nhóm chúng tôi có mười người, tôi đứng đầu. – Phấn chấn, Xtivơ cười vang.

- Tuyệt lắm. – Entơni nhận xét, trong khi tâm trí hồi tưởng đến mẹ.

- Nhưng mà… chúng ta lại không nói chuyện về anh nữa rồi. Hãy kể cho tôi anh sống như thế nào, anh Entơni?

- Nói chung, kha khá.

Entơni nói đến những việc mình trải qua trong chiến tranh, và sự tiến triển trong nghề nghiệp, mô tả địa vị của mình ở hãng bào chữa.

Xtivơ lắng nghe chăm chú.

- Tôi tự hỏi không hiểu thị trấn Xtomhôc nhỏ bé hiện nay như thế nào? – Xtivơ đưa mắt nhìn xa vời.

- Anh chẳng bao giờ nghe nói đến nó. Còn em?

- Không. Những ngày trước đây ấy, anh Entơni à. Tội nghiệp mẹ đã phải chịu nhiều đau khổ. – Xtivơ im lặng một lát. – Anh chưa bao giờ nghĩ đến việc thành lập gia đình sao, anh Entơni? Anh chưa có một người bạn gái, hoặc đại để như thế sao?

Entơni đã định kể cho Xtivơ nghe về Ren và Gin, nhưng rồi lại thôi.

- Ồ không, anh không có chuyện đó đâu, – Entơni cười, quay đi, bước tới tủ sách. – Anh không có thời gian dành cho chuyện ấy. Công việc quá nhiều. Em đã xem hết nhà ở của anh chưa? – Entơni hỏi và chỉ bức màn che ngăn chỗ để ngủ với gian họ ngồi trò chuyện.

- Không, tôi chưa xem hết.

- Anh nói tựa như anh có một căn nhà rộng rãi, đầy đủ tiện nghi ấy. – Entơni dẫn Xtivơ tới khoảng giữa các bức màn che. – Đi qua đây, anh sẽ giới thiệu với em nửa còn lại của căn nhà, buồng ngủ sang trọng của anh.

Họ bước vào. Xtivơ tới bên cửa sổ, nhìn ra biển, rồi nói:

- Ban ngày, từ đây nhìn ra hẳn ngoạn mục lắm.

- Phải, cả ban đêm nữa. Khi trăng mọc trên vịnh, cảnh vật rất mỹ lệ. – Entơni nhìn Xtivơ trầm ngâm. – Còn về phần em? Em đã yêu ai chưa?

- Tôi vẫn còn trẻ, anh biết đấy. – Xtivơ cười ngượng nghịu.

- Đó không phải là câu trả lời. Nào, kể đi, cứ nói đi!

- Được, tôi có một cô bạn gái. Cô ấy kém tôi sáu tháng. Đó là một giáo viên đang thực tập.

- Kể cho anh nghe về cô ấy đi, – Entơni nói, rồi không kiềm chế được, hỏi thêm. – Cô ấy là một thiếu nữ da màu chứ, Xtivơ? – Nói xong, Entơni ngạc nhiên sao mình lại đưa ra một câu hỏi thẳng thắn đến thế.

- Tất nhiên rồi! Anh cho rằng tôi liều lĩnh dính líu đến một cô gái Âu ư? Hơn nữa, anh cũng biết tôi nhận thức vấn đề đó như thế nào rồi, anh Entơni. Cho dù có thể làm được, tôi sẽ chẳng bao giờ mạo nhận là một cái gì khác ngoài một người da màu. Đừng nghĩ tôi trách móc anh…

- Anh tự hỏi không hiểu em có thể nào không oán giận anh được không, em Xtivơ?

Lần đầu tiên, Entơni cảm thấy họ đang nói chuyện thoải mái và thẳng thắn, anh cảm thấy sung sướng hơn.

- Không, tôi không nghĩ anh đáng trách. Đó là do cách chúng ta được nuôi dạy. Tôi không phê phán bố mẹ chúng ta, nhất là mẹ. Suốt đời, mẹ đã trốn tránh thực tế, đã chia rẽ anh và tôi, đã đặt tất cả hi vọng vào tương lai anh là một người da trắng. Tôi là một điều ô nhục cần phải giấu giếm trong gia đình. Và mẹ đã làm cho tôi cảm thấy như thế. Còn người bố đáng thương của chúng ta, bố rất thiếu trách nhiệm. Tôi cũng trách bố nữa, vì đã cố đẩy chúng ta vào một tầng lớp mà trong đó chúng ta không bao giờ có thể cảm thấy sống thoải mái.

- Tất nhiên bố bao giờ cũng cố làm vui lòng mẹ mà.

- Tôi biết, anh Entơni ạ. Có lẽ bố mẹ chúng ta không có ai là thực sự đáng trách cả. Thực ra, từ lâu tôi đã biết là nuôi dưỡng những mối bất bình, oán trách tất cả những chuyện đó cũng chẳng có ích gì. Cả cuộc đời mẹ bị nỗi sợ hãi những thiên kiến đó chế ngự, những thiên kiến đó đã cắt ngang xã hội Nam Phi mà không dựa trên cơ sở đạo đức và luân lí nào cả.

Lúc này, Xtivơ dường như rất tự nhiên như ở nhà mình. Anh nằm duỗi dài trên giường, đầu đặt lên gối, hai cổ tay xương xẩu đan lại dưới gáy. Mắt anh mơ màng nhìn trần nhà. Tất cả vẻ lạnh lùng đã biến khỏi cặp mắt đó, chúng trở nên êm dịu như nhung.

- Hẳn là muộn rồi, – Xtivơ nói, – mấy giờ rồi nhỉ?

Ngồi xuống một chiếc ghế bên cạnh Xtivơ, Entơni nhìn đồng hồ. Một giờ mười lăm, Xtivơ phải lên đường sớm nay. Entơni cảm thấy một nỗi buồn đột ngột khi nghĩ tới Xtivơ ra đi và một thời gian dài, chắc hẳn là hàng năm họ mới gặp lại nhau.

- Mới một giờ, – Entơni nói. – Đừng đi vội. Đồng hồ của anh hơi nhanh. Anh sẽ lái xe đưa em trở lại thành phố.

- Tôi phải đi sớm. Tôi còn một quãng đường dài phải đi trong sáng nay.

Họ đăm đăm nhìn nhau. Phía sau cái nhìn đó dường như có quá khứ và tương lai của hai người, không hề có hiện tại.

- Em đang kể cho anh nghe về cô bạn gái của em đấy, – Entơni nói khích lệ.

Xtivơ ngập ngừng, rồi bắt đầu nói lơ mơ:

- Chúng tôi quen biết nhau đến nay được một năm. Quyền lợi của chúng tôi giống nhau, và…

Cả hai người ngước lên vì nghe thấy tiếng động ở cửa trước. Entơni nhớ là mình không khoá cửa.

- Kẻ quái quỷ nào lại có thể đến vào giờ này nhỉ? – Xtivơ thì thầm.

Quả đấm cửa tiếp tục cót két. Tiếng động đó làm thần kinh Entơni đau nhói, giống như bị nha sĩ chọc đúng vào chỗ răng sâu.

Entơni chồm dậy, thận trọng ló đầu giữa hai bức màn che. Cánh cửa đang mở ra từ từ. Entơni đăm đăm nhìn vào đôi mắt hum húp, màu xám nhạt. Một linh cảm đen tối đột ngột về tai hoạ choán lấy người anh.

Kẻ đột nhập đó hơi lảo đảo.

Hắn muốn gì vào giờ này, giữa đêm khuya? Hắn từ đâu đến? Có lẽ hắn đã nhìn thấy Xtivơ đi vào tầng nhà này? Nghĩ tới khả năng đó, Entơni chết đứng người. Gần đây, anh không còn chút nghi ngờ nào về tính hiểm độc của Henri Bôdơmen. Đây là cơ hội tốt nhất để hắn lộ rõ bản chất đó.

Entơni ngoái lại, nhìn qua vai mình, Xtivơ đang ngồi dậy trên giường. Tròng trắng trong đôi mắt sẫm màu nom rất rõ, miệng Xtivơ há hốc. Entơni lại nhìn thấy trừ màu da khác nhau, còn họ rất giống nhau, vẻ giống nhau của những người ruột thịt. Toàn bộ nét mặt họ. Cái mũi thẳng như nhau, hình dáng vầng trán như nhau, lông mày rậm như nhau, mắt cùng một dáng dấp. Nhất là với nhận thức lạnh lùng của một kẻ như Bôdơmen, tất cả những điểm đó rõ ràng lắm. Trong nháy mắt, Entơni thấy sự nghiệp của mình, địa vị của mình ở hãng bào chữa, sự quý trọng của gia đình Hatli, tất cả đều đang trôi tuột đi mất trước mắt anh. Đây là cơ hội của Bôdơmen mà.

Vượt lên tất cả những mối đe doạ về tai hoạ và sự ô nhục đang chiếm lĩnh khắp phòng, là ý nghĩ về Ren.

Trong một thoáng, Entơni nhìn thấy mọi thứ liên quan tới Ren, nụ cười của nàng, đôi mắt long lanh thương mến của nàng, mọi say mê và mệt mỏi, vui cười và đau buồn, xúc động và chán chường của nàng. Nếu điều bí ẩn tối tăm của anh bị công bố, nàng sẽ bị kéo lê lết vào cảnh cùng khổ của anh. Không, anh không bao giờ có thể cho phép Bôdơmen mặt giáp mặt với Xtivơ vào đúng lúc hai anh em đang ở bên nhau. Đang ở bên nhau!

Bởi vậy, anh vội quay lại chỗ Xtivơ và bảo:

- Em ơi, em làm ơn trốn đi. Anh sẽ giải thích sau.

Entơni ra hiệu chỉ xuống gầm giường. Trong tâm trạng bối rối, Xtivơ ngập ngừng. Entơni thô bạo năm lấy Xtivơ, và nửa cưỡng bách nửa dỗ dành, đẩy Xtivơ vào dưới gầm giường.

- Đừng lộ mặt trong bất cứ trường hợp nào nhé, – Entơni năn nỉ.

Anh vội đi qua mấy bức màn che, ra phần ngoài của gian nhà, mặt đối mặt với Bôdơmen.

- Chào ông, – Entơni nói, cố giữ bình tĩnh hết sức, – Tôi có vinh dự gì mà có được cuộc thăm viếng lạ lùng này?

- Chào ông. – Hơi thở Bôdơmen nồng nặc mùi rượu. – Chỉ là một sự điều tra nghiên cứu đôi chút về phần tôi. Có thế thôi.

- Ông định nói gì? – Entơni hỏi. Anh thấy lúc này tự chủ hơn. Nếu xảy ra ẩu đả, anh sẽ giáng trả Bôdơmen thích đáng.

Cười chậm rãi đầy ý nghĩa, Bôdơmen cầm cái gạt tàn lên. Trong đó vẫn còn đầy mẩu thuốc lá Ren để lại từ buổi chiều, rất dễ phân biết với đầu mẩu thuốc lá của Entơni bởi những vệt môi son phai nhạt, song vẫn nhìn thấy rõ.

- Hai điếu thuốc lá cùng hút với nhau trong bóng tối? – Bôdơmen nói, môi mím lại thành hai vệt mỏng, mà Entơni vẫn nhớ từ cái hôm hai người thảo luận về hệ thống đoàn bồi thẩm.

Bôdơmen đặt trả lại cái gạt tàn, chỉ đầu mẩu thuốc lá có vết đỏ nhất. Rồi y chỉ hai chiếc tách uống trà Entơni và Xtivơ vừa dùng:

- … Và trà tay đôi, – y nói thêm.

Y vẫn nhe răng ra cười nhăn nhở. Giọng y lè nhè, líu nhíu.

- Ông định giở trò gì đấy? – Entơni nóng nảy hỏi. Anh căng người ra hết sức để giữ vẻ bình thường. Anh thấy ngạc nhiên là khi anh nói, thì chỗ lõm ở vùng thượng vị đau khan. Bôdơmen chúc vai, cúi đầu, bước lảo đảo về phía những bức màn che.

- Cố lừa bịp cũng chẳng ăn thua gì đâu. – Y chỉ vào phần trong của gian nhà. – Tôi biết người ở trong đó là ai rồi. Ông đã đưa Gin về với ông đêm nay.

- Ông điên rồi đấy! – Entơni kêu lên, bước về phía trước để Bôdơmen có muốn đi qua thì phải đẩy anh sang một bên.

- Được thôi, nếu tôi nói sai, – Bôdơmen nói, giọng hiểm độc, – có thể chứng minh dễ dàng lắm. Hãy để cho tôi vào trong đó.

Y cố len qua Entơni, nhưng Entơni đứng vững vàng.

- Tôi rất tiếc, – Entơni nói, răng nghiến chặt, – ông không được vào trong đó.

- Vậy là tôi nói đúng. Gin, cô gái rất đoan trang đến mức không lại thăm một người đàn ông tại nhà riêng của hắn ta, đang ở đây với ông đêm nay. – Y cất cao giọng lên, như để làm cho Gin có thể nghe thấy. Rồi y cười, một cái cười kéo dài, nhỏ nhẻ. – Ra đi, Gin! – Y gọi to.

- Cô Gin không có ở đây.

- Mày nói dối!

- Nghe đây, đây là nhà của tao, mày nên đi đi, trước khi tao tống cổ mày ra! Mày say rồi, về nhà ngủ đi!

Bôdơmen tiến tới, nhô mặt về phía trước, vẻ hăm doạ. Entơni nghĩ rằng điều kỳ cục nhất, chẳng ăn nhập vào đâu cả là anh lại có thể chú ý tới một miếng băng dính giữa cái cằm hai ngấn của Bôdơmen. Y hẳn đã làm sứt da khi cạo râu. Đó là miếng băng dính màu hồng. Nó nhô lên thụt xuống khi Bôdơmen nói.

- Mày để tao và hay tao phải dùng vũ lực mới xông vào được? – Bôdơmen nói. Entơni lại ngửi thấy mùi rượu. Anh nắm chặt tay, nhưng không nhúc nhích.

Nhằm vào ngực Entơni, đấm một quả đột ngột, Bôdơmen lao về phía trước. Nhưng Entơni khéo léo đỡ cú đấm, kẻ xông vào tấn công anh lạng qua chỗ anh, ngã xuống một góc sàn nhà. Y lại đứng dậy, lảo đảo. Cầm lấy một chiếc ghế đẩu đứng bên cạnh, y giơ lên quá đầu, lại xông vào đánh lần nữa.

Một thế giới như tan tành trong tâm trí Entơni. Quả là ngạc nhiên, cú đấm của anh giáng đánh thịch một cái trúng cằm Bôdơmen, đúng trên chỗ miếng băng dính. Bị sức mạnh của cú đấm, Bôdơmen xoay bật đi một phần tư vòng về phía trái. Chiếc ghế đẩu tuột khỏi tay y, lao về phía Entơni. Entơni bắt được, nắm chặt lấy. Bôdơmen vấp vào một ghế đệm dài, những ngón tay chới với, y ngã khá mạnh xuống sàn nhà. Sự việc xảy ra nhanh và dồn dập đến mức Entơni thấy Bôdơmen như một con rối chuyển động được là nhờ các que sắt và dây kéo. Anh nhìn thấy Bôdơmen gục thành một đống gập lại trên thảm, trán y đập vào cái núm sắt nhọn của lá chắn bằng sắt quanh lò sưởi.

Entơni đặt chiếc ghế đẩu xuống, cúi xuống cạnh Bôdơmen, nhấc đầu y lên. Mắt y nhắm. Có một vết thương ở bên má trái, máu đang phọt ra. Entơni đặt tai lên vai Bôdơmen, đưa mắt nhìn quanh.

Xtivơ đang nói lắp bắp gì đó. Chỗ dô ra ở trán anh lấp loáng ánh điện.

- Không có thì giờ để nói chuyện. – Entơni lên tiếng. – Nhanh lên! Gọi điện cho một bác sĩ, hoặc một xe cấp cứu, hoặc một nơi nào đó. Vết thương này có vẻ nặng. – Anh đứng chồm dậy. – Không, đợi đã, để anh gọi điện tốt hơn. – Anh giở lướt cuốn danh bạ điện thoại. – Anh muốn gọi một thầy thuốc tư hơn là xe cấp cứu.

- Vậy anh gọi điện đi, tôi xem xem có thể làm được việc gì. Tôi biết sơ cứu đôi chút. – Xtivơ chạy lại chỗ Bôdơmen nằm sóng soài.

Entơni gọi bác sĩ Mơnrô, mời đến ngay tức khắc. Vừa mới đặt ống nghe, anh thấy người đờ đẫn. Anh đã đánh ngã một người, có thể làm hắn ta bị thương nặng. Anh bước tới, rót cho mình một cốc brenđi loại nặng. Hai bàn tay run lập cập, nhưng anh cứ đưa cốc rượu lên miệng. Sau khi uống, anh thấy dễ chịu hơn. Anh nhìn Xtivơ lúc này đang dùng một chiếc khăn ấp vào trán Bôdơmen.

Cằm Bôdơmen hơi chảy máu ở xung quanh miếng băng dính. Vết sứt há miệng rõ ràng. Xtivơ cũng lau máu ở chỗ ấy.

Entơni quay đi và nói:

- Anh phải giải thích nguyên nhân tất cả chuyện rắc rối này, Xtivơ ạ, nhưng không phải lúc này. Trong bất kỳ trường hợp nào, đối với anh việc này xem chừng phức tạp lắm đấy. Em có thể hoãn việc trở về khoảng một ngày được không?

- Tôi nghĩ là phải làm như vậy, – Xtivơ đáp, giọng sốt sắng. – Anh thấy có cần phải gọi cảnh sát không?

Entơni đăm đăm nhìn Xtivơ, rồi lại nhìn Bôdơmen, rồi lại nhìn Xtivơ.

- Anh đang nghĩ. Đúng, phải làm thế, – Entơni nói chậm rãi, thất vọng. – Nhưng em không cần phải đợi. Bác sĩ sẽ đến ngay bây giờ. Anh cho là em nên đi trước khi bác sĩ tới thì hơn. Bây giờ, em biết lái xe chứ?

- Có.

- Chìa khoá đây. Lấy xe mà đi, ở trước nhà ấy. Đến sáng em trở lại nhé.

Xtivơ đứng dậy.

- Anh thấy tôi có nên ở đây với anh không? Anh có thể cần đến tôi làm nhân chứng về việc hắn tấn công anh. Tôi nhìn thấy hết tất cả qua bức màn che. Tôi không thể cứ ở mãi gầm giường trong khi cuộc cãi lộn diễn ra.

- Không, Xtivơ ạ. Anh e rằng có lẽ phải làm như chỉ có một mình anh ở nhà. Trong trường hợp thật cần thiết mới để cho mọi người biết đến em, ngoài ra không nên. Anh mong em hiểu cho.

- Phải, anh Entơni, tôi hiểu rồi. Anh có thể trông cậy ở tôi về mọi phương diện. Cần gì anh cứ bảo.

Entơni nhìn thấy ánh mắt Xtivơ dịu dàng biết bao. Xtivơ cầm chìa khoá ô tô, ra đi. Ngay sau đó, Entơni đi như một cái máy ngang qua gian buồng lặng lẽ của mình, gọi điện cho cảnh sát. Anh biết trong bất kỳ trường hợp nào, bác sĩ Mơnrô cũng sẽ bảo anh làm vậy. Rồi anh trở lại làm những việc cấp cứu Bôdơmen theo khả năng của mình.