ntơni lái xe đưa Ren lên núi, nơi đây mùa đông vẫn chưa bứt hết những chiếc lá nâu đỏ của cây dẻ, cây sồi. Không phải mọi cành dương đều trơ trụi và trong các vườn nhỏ, nơi họ vừa qua, những chiếc lá lớn vẫn còn run rẩy, rền rĩ trong gió chiều hiu hắt.

Trong ánh sáng đang mờ dần, anh lại được nhìn Ren. Tóc nàng xoã xuống vai giống như anh hồi tưởng. Đôi mắt nàng mở to, long lanh, hơi xếch lên, vẫn cái kiểu phương Đông quyến rũ của ngày xưa, nhưng không biết vì sao trông lại thương mến hơn, dịu dàng hơn, chín chắn hơn những ngày anh mới quen biết. Giọng nàng vẫn từ tốn, song không đắn đo, thận trọng như xưa.

Nàng kể cho anh nghe sự bất hạnh đã giáng xuống gia đình nàng. Nạn hạn hán đã tiêu diệt mọi thứ, bệnh lở mồm long móng sát hại đàn gia súc; và cuối cùng, chủ nợ cầm đồ đã tịch thu tài sản để thế nợ. Cha nàng chết trong cảnh khốn khổ; sau đó, gia đình li tán. Mẹ nàng, hiện giờ già nua và đau ốm, sống với vợ chồng Thiô ở Pritôria; còn Piê, sau khi giải ngũ làm việc ở bưu điện Blumphơntên.

Đỗ xong kì thi vào đại học, nàng tới Giôhannexbơc (1) học đánh máy tốc kí, và tìm được việc làm ở một trong các văn phòng mỏ vàng. Trong chiến tranh, nàng ở Ban phụ nữ trợ giúp không quân, cuối cùng lên tới cấp trung uý; và giải ngũ, lại trở về với công việc trước chiến tranh.

- Rồi em lấy chồng, – Ren nói.

Xe bon qua cảnh lặng lẽ của rừng thông sừng sững, thẳng đứng đang tối dần, và qua những lùm cây trắng bạc đang gật đầu với đêm buông. Nghe điều nàng thổ lộ, Entơni cảm thấy các cơ bắp nhỏ bé ở cổ mình bắt đầu giật giật. Nàng không còn là cô gái ở trang trại anh đã từng yêu, mà đã là vợ của một người đàn ông khác. Tâm trí anh bỗng nhớ tới bức thư cuối cùng gửi cho nàng và nhớ cái động cơ đã xui khiến anh cầm bút. Anh đã là một thằng ngốc, một thằng ngốc!

- Hình như em làm anh sửng sốt. – Nàng cười sau một lúc im lặng kéo dài.

- Ờ… có lẽ, em làm anh hơi ngạc nhiên. Đáng ra anh nên lái xe đưa em về nhà, chứ không lên núi phải không?

- Nhà em ở tận Giôhannexbơc cơ… nhưng mà… anh hãy kể cho em nghe về anh đi. Anh chưa lấy vợ chứ?

- Chưa.

- Sao lại chưa? Năm nay là 1949… anh phải… để em xem nào… hăm tám tuổi rồi còn gì.

- Đúng đấy! Nhưng anh cũng như em, năm năm trong quân đội.

Entơni nói họ mới của mình rồi giải thích như vẫn thường giải thích. Nàng không hỏi điều gì. Anh kể chuyện học hành, nghề nghiệp và những gì xảy ra trong chiến tranh, rồi nói tiếp:

- Nghe có vẻ lạ lùng, Ren ạ, chính tối nay, anh đang nghĩ tới bước đi liều.

- Anh định nói gì lạ thế?

- Thế đấy, đúng lúc đó em xuất hiện và đã cứu vớt anh.

- Em không hiểu.

Entơni đỗ xe, châm tẩu thuốc, kể lại mối quan hệ giữa anh và Gin. Ren lắng nghe chăm chú. Entơni sung sướng vì có người để thổ lộ tâm tình và cảm thấy trong lòng được nhẹ nhõm hơn. Anh cũng kể cho nàng nghe những ý nghĩ về Henri Bôdơmen, cả việc anh sợ hãi sự ân cần, thân mật giả dối của y, tuy không biết lí do làm sao. Anh mô tả Gin thường xuyên gọi điện cho anh vì những cớ nhỏ nhặt nhất như thế nào, luôn luôn đồng ý với các ý kiến của anh và lắng nghe như uống từng lời từng chữ của anh ra sao.

- Em đừng nghĩ, anh chỉ phô trương thắng lợi của mình, – Entơni kết luận. – Còn nhiều hơn thế nữa. Anh đã nói là em cứu vớt anh. – Giọng Entơni hạ xuống, gần như thì thầm. – Em đã làm được một việc rất lớn. Nếu tối nay không gặp em, có thể anh sẽ cưới cô ta.

Phản ứng của Ren lạnh lùng hơn Entơni mong đợi.

- Có lẽ em không hiểu được chuyện đó đâu, Ren ạ, – Entơni nói nhanh. – Cuộc đời anh không phải là một cuộc đời bình thường. Anh không thể giải thích được. Với cô gái đó, anh sẽ tìm thấy tiện nghi, yên ổn, thành công – thành công vật chất và tất cả những điều quan trọng. Trong đời anh, có những sự việc – những bóng đen, em là người duy nhất trên đời này nghe những điều như vậy của anh – phải, những bóng đen, anh đang chạy trốn chúng. Trong gia đình Hatli, anh có thể sẽ tìm được một chốn dung thân. Nhưng điều đó sẽ có nghĩa là cái phần tốt đẹp trong anh, nếu anh có cái đó, sẽ bị tiêu diệt … – Entơni nhìn Ren với vẻ van lơn, nhưng lúc này Ren thật khó hiểu. – Em có hiểu anh không? – Entơni năn nỉ.

- Vừa có lại vừa không. Em vẫn muốn biết vì sao anh viết cho em bức thư ấy, dù ngày tháng đã cách xa lắm rồi, chúng ta lúc đó chỉ là những đứa trẻ. Nhưng rất lạ lùng.

- Ôi, Ren, giá anh có thể giải thích được. Tất cả đều hoà lẫn với bóng đen. – Entơni cố kìm mình lại, nhưng lời nói như cứ tuôn ra. Có lẽ cuối cùng anh sẽ kể cho Ren nghe hết.

Anh cầm hai bàn tay nàng, bàn tay lạnh và không có khí lực.

- Chao ôi, Ren, giá mà em biết được, giá mà anh có thể kể cho em nghe mọi điều … chính là vì tình cảm của anh đối với em… – Trong mắt Entơni, Ren nhìn thấy nỗi đau khổ sâu xa. – Mỗi cuộc đời đều có một bóng đen, một bí mật, một sự không hoàn hảo nào đó, có phải thế không, Ren?

Ren gật đầu.

Entơni lại cùng nàng hồi tưởng đến thảo nguyên nhuốm màu đỏ tía quanh trang trại thuở xưa với mặt trời đang khuất sau ngọn đồi. Họ ngồi trên mặt đất mềm dưới vòm cây. Tâm trí Entơni rối bời. Làm sao có thể thổ lộ được với nàng điều bí mật của anh … Giá buổi chiều hôm đó, Entơni đã kể cho nàng nghe! Giờ đây, anh phải đương đầu với điều ấy.

- Có những bóng đen trong cuộc đời anh. Do mẹ anh qua đời, nên con đường anh đi trở nên đen tối vì những bóng đen ấy. Trước đây anh không muốn vì anh mà con đường đời em bị nhuộm đen. – Giọng Entơni cao lên. – Giờ đây em biết không? Anh cho rằng bắt người mình yêu phải chịu đựng cái không hoàn hảo của mình là sai trái, sai trái về đạo đức. Đó là một dạng của tính ác. Một người đàn ông chẳng bao giờ nên lấy cô gái mình yêu. Với Gin, anh chưa hề yêu và sẽ chẳng bao giờ có tình yêu. Anh không lo lắng, quan tâm đến cô ta. Cô ta có vẻ cần đến anh; bởi vậy cô ta sẽ phải tiếp nhận anh cùng với tất cả những cái không hoàn hảo của mình.

Entơni cảm thấy hài lòng vì đã nói được điều muốn nói theo cách đó.

- Nhưng tại sao một trong những sự không hoàn hảo nào đó của người đàn ông lại cản đường anh ta tiến lên, nếu anh ta thực sự yêu một người đàn bà? Anh ta phải nghĩ đến tình cảm của người đàn bà nữa chứ. Hơn nữa, trên đời này, không có những con người hoàn hảo. Nào, Entơni, hãy thừa nhận anh đang nói những điều vô nghĩa đi!

Entơni không đáp, anh mở máy ôtô. Hồi lâu cả hai cùng im lặng. Khi họ lại bắt chuyện với nhau, thì chỉ là trao đổi về những gì trải qua trong chiến tranh. Cuối cùng, họ dừng xe trước một quán ăn bên đường. Họ là khách duy nhất. Entơni giúp nàng cởi áo khoác, vắt lên ghế. Họ ngồi bên một bàn con kê ở một góc phòng, ánh sáng chiếu lờ mờ, trong khi đó cái lò sưởi đốt bằng củi kêu tí tách, hắt những bóng dịu dàng trên mặt họ.

Entơni liếc nhìn bàn tay Ren. Nàng đang tư lự búng nhẹ điếu thuốc cho rơi tàn. Phải, nàng có thể nói về những cái không hoàn hảo. Con người nàng không có một giọt máu da đen!

- Em còn vẽ đấy chứ?

- Vâng, thỉnh thoảng thôi. Năm ngoái, em theo học một lớp mỹ thuật. Em sẽ đưa anh xem một vài bức em đã cố gắng vẽ. Nhưng anh Entơni này, em vẫn thắc mắc, tại sao lại cần đến em bước vào cuộc đời anh và làm anh thay đổi những kế hoạch bí ẩn, thiên về mặt vật chất của anh?

- Trời đất ơi! – Entơni thốt lên, đột nhiên đứng dậy. – Anh chợt nhớ là đã hẹn với cô ta tối nay. – Ren nhìn Entơni dò hỏi. – Anh phải đến thăm Gin mà.

Ren liếc nhìn chiếc đồng hồ đeo tay, rồi nói:

- Chín giờ kém mười lăm.

Entơni xin lỗi, bước nhanh ra khỏi phòng ăn, rồi vào phòng điện thoại công cộng. Anh bảo Gin là anh không được khoẻ. Anh sẽ mang hộp thuốc lá đến cho Gin vào tối hôm sau. Gin thì thầm thân mật bảo: cha cô cho biết chiều nay Entơni về sớm hơn thường lệ.

Entơni trở lại với Ren. Anh tươi cười:

- Ổn cả rồi, cuộc hẹn gặp Gin đã được hủy bỏ.

- Lẽ ra anh không nên thế, – Ren nói.

- Em vừa hỏi anh là em đã xuất hiện và ngăn chặn những dự định xấu xa của anh như thế nào. – Entơni nhìn gương mặt Ren, nhìn những đường cong dịu dàng trên thân thể nàng và sắc nâu nhạt của mái tóc mượt mà óng ánh trong ánh lửa bập bùng. – Ren ạ, giá mà em biết trong bao nhiêu năm nay anh muốn gặp lại em biết chừng nào!

- Khá là liều khi nói như vậy với người đàn bà đã có chồng, có phải không nào? – Nàng tươi cười. – Hơn nữa, đó chỉ là chuyện yêu đương trẻ con.

- Anh không tin rằng em đã có chồng, Ren ạ, – Entơni thốt lên. – Anh ấy ở đâu?

- Ai cơ?

- Chồng em ấy.

- Ở Giôhannexbơc.

- Vậy em làm gì ở thành phố Kêp Tao này?

Ren im lặng một lát, rồi nói:

- Có thể em sắp li dị.

Entơni cảm thấy mặt mình đỏ lên, má có vẻ căng vì hơi nóng động ngột. Anh không dám nhìn nàng, mắt đăm đăm nhìn củi cháy trong lò. Cuối cùng, anh đánh bạo:

- Em bảo em lấy chồng được ba năm.

Nàng gật đầu.

- Và chưa có con?

- Vâng.

Entơni im lặng.

- Thực ra em đến đây để xem thời gian sống xa nhau có giúp vợ chồng em vượt qua được những chuyện rắc rối hay không? Vợ chồng em sống với nhau rất căng thẳng. Nếu cảm thấy có thể thu xếp ổn thoả mối quan hệ giữa hai người, cuối tháng này có lẽ em sẽ về.

- Chuyện rắc rối gì thế? – Entơni cố hỏi một cách thờ ơ, nhưng rõ ràng là anh muốn biết rõ mọi chuyện. Anh cảm thấy có gì đó thôi thúc anh cầm lấy bàn tay nàng áp chặt vào tay mình. Anh kéo nàng sát anh hơn. Đối với anh, hình như điều tự nhiên nhất trên đời hiện nay là yêu Ren. Khi còn là một thiếu niên, anh đã yêu, nhưng bây giờ khác lắm. Anh cảm thấy với Ren, anh có thể tìm được hạnh phúc mà cuộc đời phức tạp và xáo trộn của anh từ lâu hằng khao khát. Và xét đến cùng, do cơn bão thiên kiến đang tụ lại quanh anh, anh càng cần một người có các đức tính hiếm có như nàng.

- Em không muốn nói chuyện đó vội, – Ren trả lời. – Có lẽ để đến lần sau… nếu anh muốn chúng ta còn gặp nhau, Entơni ạ.

Anh mỉm cười:

- Anh muốn lắm.

- Được rồi, nếu thế, chúng ta không được quá lộ liễu. Chồng em ghen kinh khủng. Nếu anh ấy biết có một người đàn ông đến với em thì sẽ không đồng ý cho em li dị đâu. Còn bây giờ, chúng ta nên ra về, anh ạ.

Củi cháy tí tách khe khẽ, ngọn lửa đang tàn hắt ra những hình kì quái nhảy múa trên mặt tường. Entơni giúp nàng mặc áo khoác, rồi bẻ cổ và ve áo vét lên.

Họ chạy ra ôtô trong màn mưa lâm râm.

Đến nửa đêm, họ tới khách sạn Ren trọ tại Xi Poăng, cách nơi Entơni ở chưa đầy nửa dặm.

Entơni đỗ xe, tắt máy. Anh đã làm chính cái việc mà suốt đường về anh thề không được làm. Anh đặt tay ướm quanh người Ren. Nàng đờ đẫn người. Một đám mây che khuất vầng trăng làm mặt nàng tối lại. Thận trọng, kín đáo, anh bỏ tay ra.

Ren lần tìm cửa xe.

Họ đi qua khoảng đất trống, trèo mấy bậc đá phía sau khách sạn. Một dải ánh sáng từ cánh cửa hé mở ở hành lang chiếu vào mắt nàng.

Không nói một lời, Entơni từ biệt. Ngồi trong ôtô, anh lấy tẩu nhồi thuốc. Nhờ ánh sáng diêm cháy màu vàng, anh thấy hình mình trong kính chắn gió và chăm chú nhìn một lát. Rồi với một động tác nóng nảy, anh búng que diêm ra ngoài, lái xe đi.

Tối hôm sau, mùi hoa thơm chào mừng Ren khi nàng mở cửa buồng. Không có danh thiếp kèm theo. Nàng không ngạc nhiên.