au chuyện đó không lâu lắm, Hunđơ, ngồi ăn tối trong phòng ăn của khách sạn Đại Bàng. Rubi và y thường ăn sau mọi người trong nhà. Trong các bữa ăn, Rubi dọn cho chồng ăn rất ngon, và thực sự chỉ có mình chị ta nói những mẫu chuyện lôi thôi về đầy tớ, - những tội lặt vặt của các đầy tớ gái hoặc các lỗi nhỏ nhặt của anh bếp. Hunđơ chỉ dán mắt vào đĩa, thản nhiên ăn, làm như không có mặt vợ ở đấy.

Đêm nay, Rubi cũng im lặng như chồng. Nhưng sau khi nhìn Hunđơ chất lên cái đĩa gộp thành một món gồm xúc xích, khoai tây, cải tía, đưa lên cho vào mồm, chị đột nhiên lên tiếng.

- Đêm qua, anh đi đâu mà tôi không biết đấy!

Hunđơ ngừng nhai, nhìn vợ. Rồi y tiếp tục nhai chậm rãi.

- À, - y hỏi – thế thì làm sao?

- Ồ, chẳng sao cả. Chả là sáng nay có người kể tại bữa trà ở nhà bà Mơgrêgơ là đêm qua đã trông thấy anh ở phố nhà thằng Giogiơ.

- Không nhớ, - y nói cộc lốc. – Công việc làm ăn bắt phải đi khắp nơi. Ồ phải rồi, tối qua đến đấy gặp gã thợ sơn Xaimơn.

Vẫn tiếp tục ăn, y nghĩ thầm: nguy hiểm đấy, Ôttô, nguy hiểm đấy. Một con chó cái đang bắt đầu đánh hơi khắp nơi. Nó không thể nào đã thấy mình lẻn vào hoặc ra khỏi nhà Meri được. Nhưng tại sao nó lại phải nói chuyện đó với Rubi? Mình cắt đứt với Meri là được lắm rồi. Đứa con của nàng đến đúng lúc cho mình quá.

Rồi y lên tiếng:

- Cô nói đến phố nhà tay Giogiơ làm tôi chợt nhớ đến vợ hắn… Cô ta tên gì nhỉ? Đã lâu lắm rồi tôi không gặp cô ta.

- Cái con mụ da màu ấy à? Tên nó là Meri. Anh không nhớ ư? Anh thường thích đem so nó với tôi kia mà!

- À phải, Meri, đúng rồi. Ờ, cô ta đang có mang. Tay Giogiơ bảo thế.

- Thế à? Nó lại sắp đẻ chứ gì? – Lớp da khô trên mặt Rubi hằn thành những nếp nhăn linh hoạt. – Nó hẳn đang lo sốt vó lên. Chà, nó phải đau khổ lắm. Cứ nhớ lấy lời tôi, đứa bé này sẽ đen nhẻm!

- Bởi vì cô đã phán thế à? Sao cô độc thế?

- Tôi chưa từng bao giờ đau khổ ư? Tôi không biết đau khổ là thế nào? Hãy để cho đến lượt nó cũng phải đau khổ.

Cười khẩy, Rubi đứng lên đi vào buồng ngủ của mình. Hunđơ nhìn theo ghét cay ghét đắng.

Đứa con thứ hai, cũng là con trai, ra đời vào ngày tháng bảy lạnh lẽo, nhưng nắng ráo. Tuy nước da nó có màu sáng nhưng tuyệt nhiên không mang chút hứa hẹn nào là sẽ trắng như thằng bé kia. Trước hết, nó vàng rõ rệt.

Meri biết điều đó có nghĩa là gì; và ngày tháng trôi qua, nước da nó lại thẫm thêm, không còn nghi ngờ gì nữa: nó là một đứa bé da màu, và ở Nam Phi thì bao giờ nó cũng là da màu.

Đó là một đứa trẻ trông mà não lòng. Có những lúc Meri yêu nó. Có những lần lòng đầy thương xót chị ngắm nghía nó, đứa con rồi sẽ khốn khổ của một người mẹ khốn khổ. Cũng có lúc chị đảo mắt từ gương mặt cởi mở, trắng trẻo của Entơni, nhìn sang cái mảnh nhỏ màu nâu này, và nhận thấy trong những năm tới đây nó sẽ trở thành một cơn ác mộng đối với đứa anh. Rồi chị cảm thấy rằng, giống như vợ Macbet, chị có thể đạp nó xuống đất. Thường thường, chị chỉ nhìn nó mà khóc, những mối xúc cảm của chị nghẹn mãi thành vẻ lãnh đạm thẫn thờ và đứa bé đăm đăm nhìn lại mẹ, đôi mắt dần dà biết chăm chú.

Những ngày tiếp theo thật ảm đạm. Cái trứng khi chín tách khỏi vô số tế bào trong buồng trứng im lìm, đã chứ trong nó các gien màu da; ở Nam Phi, các gien này gây chết đối với tinh thần hệt như bệnh ưa chảy máu đối với cơ thể. Chính cái trứng xấu số này bắt gặp điều kỳ diệu của sự thụ thai và làm sụp đổ cái thiên đường mà Meri đã xây đắp xung quanh Entơni.

Meri gầy đi, những nét nhăn lo lắng bắt đầu hình thành ở khoảng giữa hai mắt. Tâm trạng khốn khổ của chị làm cho sữa chị độc và đứa bé khóc ngằn ngặt. Chẳng có khách khứa nào, da trắng hoặc da màu đến thăm cả. Vẫn chỉ là Giogiơ đi làm về với vẻ mặt lo sợ quen thuộc, vì anh khiếp sợ cả những lời than trách tuyệt vọng lẫn sự im lặng cay đắng của vợ. Anh thấy vợ dường như sạm đen hơn, và hay đánh phấn hơn.

Một hôm, anh bảo vợ:

- Anh thật không biết việc gì mà em cứ phải rối rít lên thế. Đứa bé không đen quá đâu mà.

- Gì cơ? Chao ôi, anh Giogiơ. – Những lời Meri thốt ra đầy vẻ trách móc âm thầm.

- Nó không đen quá đâu mà? Anh nói thế đấy, nhiều người Âu cũng đen; rám nắng và kiểu như… em biết đấy… - Câu nói của Giogiơ bỏ lửng.

Vụng về, anh bế đứa bé đang nằm ở giường củi lên, âu yếm ôm bế nó.

Những ngày và những tuần tiếp theo, anh cố dùng mọi lý lẽ, mọi cách dối trá, mọi lời ngụy biện để an ủi vợ. Anh tin chắc thời gian sẽ làm dịu đau khổ. Meri sẽ dần dần tự chủ được. Anh hy vọng tình thương yêu mà anh cố dành thật nhiều cho chú bé Xtivơ sẽ dần dần lay chuyển được vợ anh. Tuy vậy, sau một thời gian dài anh mới chỉ thành công đôi chút.

Một đêm Meri bảo:

- Anh Giogiơ ơi, em chẳng được cái tích sự gì cả. Em chỉ mang lại cho anh toàn những điều khốn khổ.

- Anh van em đừng có ngốc nghếch thế nữa. Em biết rất rõ là em có ý nghĩa lớn lao đối với anh như thế nào và em đã làm những gì cho anh. Giá hồi ấy không có em thì…

- Vâng, vâng, vâng, anh Giogiơ, em biết điều đó. Nhưng giờ đây, với đứa bé… Dường như anh chẳng thấy chuyện gì xảy ra cả. Thằng Entơni sẽ lớn lên như một đứa trẻ da trắng… nó sẽ có một đứa em ruột da màu. Anh không thấy chuyện đó có nghĩa gì ư? Đứa con da trắng của em sẽ bị ám ảnh suốt đời. Chao ôi, lạy Chúa! – Trong khi nói, mắt Meri không lúc nào rời khỏi khuôn mặt chồng.

Khi Giogiơ thấy tâm trạng thất vọng chán nản của vợ tỏ ra ít có dấu hiệu dịu đi, anh bắt đầu tự hỏi sự kiên trì cố gắng an ủi vợ của anh phỏng có ích gì không.

Một buổi chiều về nhà ăn uống và nghỉ ngơi, anh thấy vợ ủ rũ như kẻ mất hồn. Thần kinh anh căng thẳng. Anh cố lờ đi và cứ bước nhởn nhơ trong nhà, ngâm ngợi một khúc hát đơn điệu.

- Meri, em thân yêu, gạt bỏ chuyện đó đi, - anh lên tiếng đột ngột. – Em đang lâm vào một ca bệnh lý, đúng như vậy đấy.

Meri không trả lời, Giogiơ lắc đầu, ra khỏi nhà.

Trở lại làm việc, anh ngồi phía sau quầy. Đó là giờ yên tĩnh, khách sạn Đại Bàng vắng vẻ. Anh ngả chiếc ghế đang ngồi để nó đứng trên hai chân sau, nhưng anh nhô đầu về phía trước, đủ để giữ thăng bằng. Hai tay đút sâu vào túi quần, anh rít lấy rít để tẩu thuốc

Anh ngẫm nghĩ về cảnh ngộ mình và cảm thấy khốn khổ. Đứa bé da màu này, đối với nó chỉ có thể có một cách thôi, vì nó là da màu. Vợ anh đang héo hon gầy mòn vì tuyệt vọng. Bạn bè anh ở quầy rượu hoặc chỉ đả động chút ít, hoặc chẳng nói gì đến đứa con thứ hai của anh; những lời chúc mừng nồng nhiệt vào lần sinh Entơni thì lần này không có. Hẳn tất cả bọn họ đều đã nghe biết chứ. Trong một thị trấn nhỏ bé như ở đây, mọi chuyện lan ra rất nhanh.

Thuốc lá trong tẩu đã cháy hết. Anh ngả người bấp bênh về phía sau để đập nỏ tẩu vào tường xi măng, tro xám rơi xuống nền nhà bằng đá.

Anh lại nhồi đầy thuốc vào tẩu. Dạo này anh hút thuốc dữ quá mức, nhưng làm thế nào khác được? Anh không dám uống rượu. Tất cả những năm tháng qua, từ khi bác sĩ báo trước cho anh biết sự nguy hiểm, anh không động đến một giọt rượu nào. Chậm rãi, anh hướng đôi mắt xanh nhạt tới dãy chai trên các giá. Rượu vang, branđi, uytxky. Những mao mạch ở má anh giãn nở ra vì máu dồn bất thường. Anh đã lại thấy cái cảm giác ấm áp, giải thoát và nhẹ nhõm.

Anh đứng dậy, lưỡng lự. Chậm rãi, anh với lấy một chiếc cốc nhỏ. Cổ họng khô và nghẹn lại, tay anh run run khi anh lấy một chai uytxky xuống.

Anh gói chai rượu vào tờ báo, ấn nó vào phía trước quần, rồi đóng khuy áo khoác ngoài lại.

- Giôn này, - anh gọi to gã thổ dân giúp việc, - trông coi tiệm rượu nhé. Lúc nào ông chủ về, thưa với ông chủ tôi ốm, về nhà rồi.

Khi loạng choạng bước qua cửa, anh lẩm bẩm một mình:

- Sống chỉ có một lần, còn chết là mãi mãi. Một lão chủ bủn xỉn; một con vợ ca cẩm; rồi hầu hạ thiên hạ suốt ngày, chỉ ngửi mùi rượu, chẳng bao giờ được nếm; so với mình, đến một thằng Caphia cũng còn sướng như vua.

Anh đi về phía thảo nguyên, dừng lại dưới bóng râm của một cây keo Nam Phi.

Khi đã cách xa mọi người, anh bắt đầu nói to một mình:

- Meri loạn trí rồi! Khổ thân thằng Xtivơ bé bỏng!

Một khi đã nếm lại rượu, anh giống như con cá mập đánh hơi thấy mùi máu.

Chai rượu cạn sạch, anh lảo đảo bước về nhà.

Meri ngước lên sợ hãi khi Giogiơ mở tung cửa và đi vào đứng sững lại giữa phòng.

Anh đứng đó nghiêm trang dường như đang vật lộn với một vấn đề lớn lao. Đột nhiên, cơ thể anh mất thăng bằng, hai chân anh cử động như muốn chạy, rồi anh ngã bật ngửa, đầu đập mạnh xuống nền nhà.

Ngày hôm sau, anh không đi làm được.

Việc bất ngờ làm Meri choáng váng và hãi hùng. Khi hồi tỉnh, Giogiơ tránh ánh mắt Meri. Meri không nói gì, nhưng quyết định từ giờ sẽ cố vui vẻ và chấm dứt chuyện mè nheo, ca cẩm. Giogiơ có thể uống rượu say bí tỉ cho đến khi thân tàn ma dại hoặc đến chết. Hoặc anh có thể vẫn giữ điều độ, không uống rượu và nhận thấy gánh nặng thiên kiến quá ư khó chịu trở thành nỗi mệt mỏi chán chường do ràng buộc với một phụ nữ da màu.