hững đám mây bụi đang lướt nhanh trên khắp miền lòng chảo mênh mông với những đụn cát đã nhạt mày dưới ánh nắng châu Phi. Băng qua các thung lũng và các bồn muối, rồi nhằm vào cái thị trấn nhỏ bé nằm rải rác, có cái tên “Xtomhốc” (Góc bão). Đứng ở hàng hiên ngôi nhà nhỏ bốn buồng của mình, và lấy tay che mắt tránh ánh nắng ban mai, Giogiơ Grêơm bỗng nhìn thấy ở nền trời xa xa, phía sau những cây hồ tiêu, một vệt nhỏ hình quả lê.

- Meri, - anh vừa chạy vào nhà vừa gọi to, - gió Nam đang ập đến. Bao tải để đâu?

- Trong bếp ấy! – Meri từ buồng ngủ nói vọng ra.

Giogiơ vơ vội lấy một ôm bao tải, ném vào bồn tắm chứa nước. Rồi anh chạy ra ngoài, nâng các cánh cửa chớp lên che cửa sổ. Lúc này, đám mây bụi đã lớn hơn rất nhiều, và đã nghe rõ tiếng gió thổi. Anh trở vào nhà, lấy bao tải ướt đắp lên các kẽ hở ở cửa ra vào và cửa sổ.

Mái tôn bắt đầu rung rung, các cửa sổ lắc lạch cạch. Trong khi đó lớp bụi màu vàng ở các đường phố không lát xoáy cuộn lên hòa vào đám bụi nâu đo đỏ từ thảo nguyên ập về. Lúc tiếng gió rền rỉ chuyển thành tiếng rít đinh tai. Giogiơ ngồi xuống giường và lau những giọt mồ hôi đọng trên mặt. Gian buồng lúc này tối đến mức phải bật đèn. Từ buồng ngủ, Meri gọi to, nhưng tiếng ầm ầm của trận bão làm Giogiơ không hiểu vợ nói gì. Anh đứng dậy, vào chỗ vợ. Bụi phụt vào trong buồng vì Meri đã nâng cánh cửa sổ lên dăm phân và đang vất vả cố đóng chặt một cánh cửa chớp bị bung ra.

- Đóng cửa sổ lại! – Giogiơ hét to. – Anh sẽ ra ngoài chặn nó lại.

Anh vội vã tới cửa sau, xoay quả đấm, nhưng sức gió quá mạnh, đến nỗi dùng vai đẩy hết sức vào khung cửa anh cũng không mở được. Cuối cùng mở được thì hành lang tức khắc ngập đầy bụi. Bị ho sặc sụa, anh đóng sầm cửa lại

- Chẳng ăn thua gì, - anh hét to với Meri. – Anh không thể ra ngoài được.

- Thôi khỏi lo, - Meri nói - ta cứ để mặc nó vậy và cầu nguyện cho lần này kính không bị vỡ.

- Anh mong em để cho thằng bé yên.

- Em phải che cho nó cẩn thận, trong buồng nhiều bụi lắm rồi.

- Chà, được thôi! Thấy cần thì làm đi!

Giogiơ nằm duỗi dài trên giường, lắng nghe bão đập liên hồi vào các cánh cửa chớp và mái nhà. Bụi lọt vào buồng thành những đám mưa bụi từ trần rơi xuống, bao phủ mọi vật. Bên ngoài, gió rít lên tới cao độ, hạ thấp xuống thành tiếng ồn ào rồi lại rít lên. Thỉnh thoảng gió rú lên man rợ, Giogiơ nghĩ rằng nếp nhà nhỏ bé này sắp bị giật tung khỏi nền móng. Nhưng anh thật sự không lo lắng tới chuyện xảy ra. Bất cứ lúc nào khi trận gió đáng ghét này ập đến, anh đều cảm thấy mình quá bất lực. May thay, ít khi gió kéo dài quá một hai giờ; tuy vậy, anh lại nhớ tới lần nó hoành hành liên tục mấy ngày ròng, các đồ vật bằng gỗ bị khô hong, chỗ nào cũng nứt toát cả ra, một tia lửa cũng đủ bắt cháy; lần đó, ngôi nhà bên kia đường đã bị thiêu rụi…

Cái nóng trong gian buồng đóng kín lúc này trở nên dữ dội, quần áo anh ướt đẫm mồ hôi. Qua tiếng ầm của cơn bão, anh nghe thấy từ buồng ngủ tiếng cánh cửa chớp bị bung ra đập vào tường. Âm thanh đó vọng đến đều đặn và cứ hai giây một lần anh lại phải nghe. Dường như nó dành riêng cho anh, cố tình nhạo báng anh đã yếu đuối bất lực, không đương đầu nổi với cái bụi để ra ngoài đóng cánh cửa chớp lại. Dù cơn bão hoành hành ầm ĩ đến nhường nào, tai anh vẫn phải nghe tiếng đập mạnh liên hồi đó.

Đối với anh, thứ gió bão này là hơi thở của châu Phi, ám bụi, nóng bỏng ngột ngạt; đó là một lục địa mênh mông man rợ luôn luôn thách thức con người. Một số người cố ý đương đầu với nó. Một số khác cảm thấy bản thân mình, nạn nhân của hoàn cảnh, bị cuốn vào trong xoát lốc của nó. Giogiơ biết rõ mình thuộc vào loại người nào, nhưng đã từ lâu anh không thiết đến gì nữa.

Cơn bão tiếp tục ầm ì, quất mạnh, sục sôi, rít lên; và bây giờ hòa lẫn với bão không những chỉ có âm thanh điên cuồng của cánh cửa chớp mà còn có cả tiếng khóc của con anh; anh tự trách mình đã không ra ngoài, vì biết đó là lý do đã làm đứa bé tỉnh giấc.

Ý nghĩ anh quay về với những ngày niên thiếu; anh thấy chính mình cưỡi con ngựa nhỏ băng qua đồng và xuyên qua các trảng có nhiều cây cối. Bây giờ, những hình ảnh như thế rất ít khi trở lại trong óc anh, nhưng anh còn mơ màng nghe thấy tiếng cười trẻ trung của một thiếu nữ…

Meri vào buồng ăn, hai tay bồng đứa bé cuốn trong tấm chăn. Chị đi đi lại lại đung đưa ru cho nó ngủ nên chẳng mấy chốc nó đã nín khóc. Nét mặt chị lúc nào cũng đượm một nụ cười mơ hồ, nụ cười biểu thị sự bình tĩnh không cho phép gió bão trấn áp chị. Với nụ cười ấy, chị sẵn sàng dung thứ sự thất bại của chồng.

Lúc này, Giogiơ nghe rất rõ tiếng cánh cửa chớp gãy mạnh, tiếng ầm đó còn chói trong óc anh rất lâu sau khi gió đã giật cánh cửa chớp bật khỏi bản lề và ném nó nằm bất động trên mặt cát…

Họ ngồi vào bữa ăn điểm tâm muộn màng.

- Biết bao nhiêu lần anh đã bảo em đừng lưu tâm đến chuyện đó nữa? – Giogiơ nhìn vợ, đôi mắt nhòa lệ của anh đã mất màu xanh da trời.

– Em làm cả hai chúng ta khốn khổ vì những ý nghĩ điên rồ của em. Một con người chỉ có một chút, một chút xíu da đen thì có can hệ gì? Em đã mang những ý nghĩ không lành mạnh. Cuộc sống thật không đáng sống! Vì Chúa, em hãy bình tĩnh lại!

Meri đăm đăm nhìn khung cửa chớp đã đóng lại. Mắt chị long lanh, những giọt nước mắt lưng tròng chị cố kìm giữ lại.

Giogiơ vỗ nhè nhẹ vào tay vợ.

- Em là một người đàn bà xinh đẹp. Bất cứ ai ai cũng lấy làm tự hào có được người vợ như em.

Meri không trả lời, đứng dậy đi qua cái cửa để ngỏ bước vào buồng ngủ, Giogiơ nhìn theo, chiếc cằm thiếu nghị lực của anh run rẩy. Anh uống trà, đoạn đứng dậy, đi ra ngoài. Cánh cửa chớp bị bật ra nằm vùi dưới cát, lặng lẽ và bất động như con thú vị giết. Anh cẩn thận nâng nó lên, xem xét các bản lề bị gãy, dựng nó vào tường. Rồi anh hạ các cánh cửa chớp còn lại xuống. Mặt kính cửa sổ lộ ra, phủ một lớp bụi mờ đục, sàn sạn.

Khi đã vào trong nhà, anh tắt đèn, bước sang buồng Meri. Ở đây, tất cả đều lặng lẽ. Meri đang nhìn xuống khuôn mặt hồng hào nhỏ xíu như đứa trẻ nằm trong chiếc giường cũi sơn trắng.

Mình sẽ làm cho cô ấy vui lên, anh nghĩ thầm. Anh bước đến bên vợ, khẽ vỗ vào vai chị.

- Hôm qua ở quán rượu, lão Taylo có kể một câu chuyện khá thú vị, - Giogiơ bắt đầu kể. – Chuyện xảy ra ở một đám cưới thôn quê. Đám đông khách dự cưới khá là lỗ mãng, tất cả chỉ đợi cô dâu thay quần áo xong là họ bắt đầu lao vào nhậu nhẹt, nhảy nhót. Thế rồi một vị khách tìm cách lẻn vào phòng cô dâu và bậy bạ với cô ta. Như thế đấy. Thật thế đấy!

- Tất nhiên mọi người hết sức bối rối. Anh chàng phù rể tuyên bố không ai được động đến một giọt rượu chờ đến khi sửa được cái sai ấy. Mọi người nhìn rượu brandi mà thèm khát, nhưng không được nhấm nháp tí gì. Một lúc sau, anh chàng phù rể bỗng chạy ra, anh ta kêu mọi người im lặng, rồi nói:”Đâu vào đấy rồi, thưa quý ông, quý bà. Danh dự đã được phục hồi: thằng đểu ấy đã xin lỗi!”.

Trong khi chồng kể, Meri ngước mắt nhìn người đàn ông là cha đứa bé. Chị hầu như không nghe thấy gì. Đôi mắt đau khổ dõi tìm các nếp nhăn trên khuôn mặt thiếu nghị lực của chồng, và chị tìm thấy ở đấy đôi chút an ủi. Trong ánh mắt yêu thương chị dành cho chồng rõ ràng có hàm chứa cả nhận thức về mức độ yếu đuối của anh, và cả sự hiểu biết về quá khứ phóng đãng và thiếu trách nhiệm của anh.

Giogiơ không cao lớn mà cũng chẳng đẹp trai. Mái tóc đỏ hoe của anh và cái mũi dài nhỏ cùng với mạng mạch máu li ti ở mũi không phải là mẫu mực cho một người đàn ông hấp dẫn. Nhưng Giogiơ có cái duyên thường thấy ở nhiều người đàn ông phóng túng và Meri có thể hiểu được tại sao anh rất được nhiều người ưa thích tại quầy rượu của Hunđơ.

Lúc này đây Giogiơ đang cười, tựa như họ không có một mối lo lắng nào trên đời này. “Cái thằng đểu ấy đã xin lỗi”, anh nói: “ha, ha, ha”.

Nghĩ cho cùng, Meri là bà Giogiơ Grêơm cơ mà, vợ một người da trắng, một người Anh thuộc gia đình tử tế. Meri đưa tay lên, vuốt ve mặt chồng.

Không khí trong buồng ngột ngạt vì nóng bức, nhưng trong lòng Meri yên tĩnh lạ lùng, và khi ánh nắng ban mai màu hồng nhạt xuyên qua cửa sổ bám đầy bụi, đọng trên gương mặt đẫm mồ hôi của hai vợ chồng họ, thì tương lai không còn chứa chất quá nhiều nỗi niềm sợ hãi.

Trong một lúc lâu, họ đứng đó, tay trong tay; và tiếng động duy nhất còn lại là tiếng chiếc đồng hồ rẻ tiền tích tắc ở cái giá trên lò sưởi.

Họ trở vào buồng ăn.

- Kìa, anh chưa ăn hết miếng bánh mì nướng.Giờ hẳn nó nguội hết rồi.

- Trận gió đáng ghét ấy làm anh không muốn ăn nữa, - Giogiơ mỉm cười nói thêm – hơn nữa, cát bám vào bánh nhiều hơn bơ.

Trong khi Meri phủi bụi bám ở đồ đạc, Giogiơ đi quét cát ngoài hành lang gần cửa sau. Xong việc, anh trở lại phòng ăn, ngồi xuống chiếc ghế bành cũ cọt kẹt, cầm một tờ tạp chí lên. Nhưng anh không đọc được lấy một dòng mà cứ nhìn đăm đăm phía trước.

Sáng chủ nhật nào anh cũng đi dạo chơi; hôm nay tuy không thích lắm anh vẫn đứng dậy, cất tiếng gọi:

- Xpơđơ!

Khi con chó nhỏ, thuộc loại chó sục cáo, vừa sủa vừa chạy vào buồng, Giogiơ cầm mũ, hôn từ biệt vợ.

Ra khỏi nhà, anh thấy bụi đã lắng xuống, không khí yên tĩnh. Anh rẽ vào phố Đêpơn và khi đi qua khách sạn Đại Bàng anh có cảm giác nhẹ nhõm nhìn thấy khách sạn đóng cửa nghỉ.

Khi khu phố nhỏ có cửa hiệu đã ở phía sau, anh tiếp tục đi và cái phố dẫn tới khu Klôpi là nơi ở của người da màu. Trước kia, anh ít đi qua đây, nhưng sáng này, một điều gì đó đã kéo anh đến khu phố này của thị trấn. Anh nhìn những đứa trẻ trên các đường phố. Gốc gác từ những nô lệ Mã Lai được nhập cảng từ các thế kỷ trước, hoặc từ người Hôtantô thổ dân đã từng có thời lang thang ở Kêp, từ người da trắng (được gọi là “người Âu” theo lục địa quê hương của họ) và từ người Bantu da đen của châu Phi, những đứa trẻ này có nước da tiếp từ màu ôliu tới màu nâu sẫm. Tổ tiên hỗn hợp “người da màu Kêp” là như vậy. Meri thuộc số ấy.

Lũ trẻ đang chơi rất đông. Một chiếc xe bò lăn bánh ầm ầm qua đường phố đã phải thận trọng len lỏi qua giữa bọn chúng. Một số em mặc quần áo ngày chủ nhật sạch sẽ, nhưng đa số rách rưới đáng thương, và chỉ một số ít đi giày.

Con Xpơđơ chạy lăng quăng giữa bọn trẻ, sủa vang đầy phấn khích. Giogiơ gọi con chó, đoạn rảo bước. Đây là lần đầu tiên anh biết về cảnh nghèo khổ bẩn thỉu và sự thảm hại của những căn nhà tồi tàn chủ yếu làm bằng tôn múi, đá và bùn trát lại.

Tuy nhiên, đây vẫn là những nhà ở còn ra hồn một tý. Sâu hơn ở phía trong, những gia đình đông đúc sống trong những gian nhà tồi tàn, nhỏ hẹp, chỉ có một buồng làm bằng những mảnh sắt gỉ của các vỏ thùng dầu cũ, những mảnh bao tải và mảnh gỗ hòm. Một số cấu trúc mỏng manh đã bị trận gió ban sáng giật sụp xuống và những người ở đó đang ra sức dựng lại.

Con Xpơđơ biến vào trong một túp lều lụp xụp, nhỏ bé, không có cửa. Giogiơ bước về phía đó để gọi con chó ra. Đứng ở chỗ trống ấy, anh nhìn thấy một người đàn bà rách rưới ở trong, nằm trong một chiếc chăn cũ tả tơi, có một người đà bà khác đang săn sóc. Người đàn bà đó đang tu một chai rượu vang để cố làm giảm cơn đau đẻ. Tiếng rên rỉ vang to của bà ta và những lời rủa sả của người đàn bà săn sóc bám theo Giogiơ khi anh vội vã bỏ đi.

Chẳng bao lâu nữa, những lán lều và các gian nhà tồi tàn thưa dần. Giogiơ lại cảm thấy thoải mái với thảo nguyên khô, màu nâu. Thảo nguyên hoang vu và khô cằn nhưng nó vẫn đẹp so với cảnh nhớm nháp bẩn thỉu ở phía sau anh. Ve sầu kêu liên miên ở các cây vỏ sần gai khô cứng dưới ánh sáng như thiêu như đốt.

Nhưng Giogiơ biết, tất nhiên không phải tất cả những người da màu của thị trấn Xtomhốc đều sống ở Klôpi. Một số ít gia đình có điều kiện hơn sinh sống ở nhưng khu tốt hơn trong thị trấn. Những người phải sống ở Klôpi chỉ là những kẻ kiếm đủ tiền để có thể thoát khỏi cảnh tuyệt vọng đó. Một số người tìm niềm an ủi trong nhà thờ. Số còn lại cố lãng quên cảnh nghèo khổ, bẩn thỉu bằng cách uống lu bù những thứ rượu rẻ tiền vào ngày nghỉ cuối tuần. Những người khấm khá cố tìm đến những nơi mà chủng tộc họ đỡ bị khinh miệt hơn. Điều đó chẳng có gì là lạ.

Những người da màu mang gia đình đến ở trong khu người châu Âu chẳng bao giờ được hàng xóm láng giềng hân hoan đón tiếp cả. Giogiơ vẫn còn nhớ rõ, khi anh và Meri đến phố Plên được một tháng, hai gia đình vốn ở đó từ lâu đã dọn đi như thế nào. Rồi cả những người ở lại cũng dần dần mất tính hiếu khách, vì trường hợp của anh không phải một trường hợp bình thường. Hầu hết họ biết anh. Nhiều người đàn ông coi anh là bạn, còn vợ họ cũng biết anh từng có tiếng tăm. Vậy mà, chưa hề có một phụ nữ nào đến thăm Meri cả. Giá họ lại thăm, anh cũng phải ngạc nhiên chẳng kém gì vợ anh.

Anh hình dung Meri đang ở nhà. Lúc này, hẳn vợ anh đang khâu vá, đọc sách, dọn dẹp nhà cửa hoặc chăm sóc thằng bé.

Anh cảm thấy đau nhói vì hối hận. Anh đã độc ác biết bao! Tuy vợ anh chưa phải sống trong những điều kiện như thế này, nhưng qua nhiều cái khác vợ anh đã biết rõ làm một người da màu có ý nghĩa như thế nào rồi! Vợ anh không có quyền đôi khi thổ lộ ý nghĩa của mình ư? Anh không cho phép vợ anh kể cho anh nghe mọi cảm xúc của mình để nhẹ bớt nỗi lòng ư? Anh nhớ lại chuyện xảy ra ở bàn ăn sau cơn bão, và anh đã trách móc vợ ra sao. Anh đã gay gắt, vô tình, không thông cảm. Anh dừng lại giữa con đường cát khô xuyên qua thảo nguyên, đưa tay lên vỗ nhè nhẹ và chậm rãi vào cằm. Con Xpơđơ chạy lại, đứng gần chân anh sủa vang chờ đợi.

Anh quay người bước nhanh trở lại. Tuy mong về nhà sớm, nhưng anh tránh khu Klôpi, đi theo con đường dài hơn đôi chút vòng qua trang trại của Ventơ.

Khi Giogiơ về tới nhà, Meri đang ngồi đan ở ngoài sân. Anh dừng lại, nhìn vợ với vẻ trêu trọc.

- Kìa, cô bé, bây giờ cô cảm thấy thế nào?

Meri mỉm cười với chồng

- Em xin lỗi anh về chuyện sáng nay, anh Giogiơ ạ. Lúc bấy giờ, em như người rối trí ấy.

Giogiơ gãi mái tóc đỏ hoe của mình, nhìn vợ:

- Đừng nghĩ những chuyện ấy nữa, ích lợi gì đâu! Em đừng quá tự ti. Em cũng tốt như bất kỳ người nào, Meri ạ.

Anh vào trong nhà, rồi lại đi ra, mang theo một chiếc gậy chơi “gôn” đã cũ mòn, có một đầu bằng kim loại cùng với mấy nút chai. Anh đặt nút chai thành một hàng trên nền sân cứng rồi nói tiếp:

- Anh cảm thấy khó chịu khi em tự xem thường mình, vì em là, là…

- Người da màu. – Meri bổ sung.

- Hừ, khỉ thật!

Giogiơ dùng gậy đánh vào những chiếc nút chai làm chúng bay vọt đi. Sự tính toán của anh rất chính xác. Anh quay lại nhìn vợ:

- Da màu, da màu, da màu. – Giọng Meri chói lên cáu kỉnh; đôi mắt đẹp của chị lóe lên. – Chúng ta sẽ chẳng bao giờ vượt qua được chuyện đó.

- Chúng ta không phải bắt đầu bằng hết thẩy ư? Nhờ trời, em Meri ạ, thằng bé có nước da trắng. Hết tháng này, sang tháng khác, em đã cầu nguyện cho nó có được nước da trắng mà. Thì đấy, da nó trắng rồi phải không nào?

- Vâng, nước da của nó trắng.

- Thế em không sướng ư?

- Em sung sướng vô cùng.

- Vậy thì có chuyện gì rắc rối nào?

Meri ngước lên nhìn vào mặt chồng, rồi chậm rãi cụp mắt xuống. Tuy Giogiơ là chồng chị, song anh ấy là người thuộc chủng tộc cao hơn. Anh ấy không mang một dấu vết ô nhục nào, và vì thế chẳng bao giờ có thể hiểu được.

- Chính ý nghĩ về những thiên kiến có thể chống lại nó, - Meri giải thích kiên nhẫn. – Em đã biết là một người da màu là như thế nào rồi. Chỉ cần thiên hạ nghĩ rằng huyết quảng của anh có một giọt máu da màu, anh cũng bị người ta xa lánh. Tình thế của em ở nơi đây là một tình thế khốn khổ khốn nạn. Em không biết anh có hiểu không, anh Giogiơ ạ. Em giờ đây không thuộc tầng lớp da trắng nhưng chẳng thuộc tầng lớp da màu. Một số phụ nữ da màu tử tế là bạn của em trước khi chúng ta lấy nhau, thì hiện giờ em cũng không còn được gặp một ai cả. Em biết bà Kêrenxơ và những người khác không thích chuyện đó chút nào. Nhưng em không còn cách nào khác có phải không?

Giogiơ gật đầu miễn cưỡng.

- Em chỉ còn có cách từ bỏ họ, - Meri nói tiếp. – Nhưng mặc khác, vợ bạn bè anh không muốn chấp nhận em. Em cho rằng mình đành phải nhận lấy điều đó. Và em tin là họ bàn tán về em nhiều lắm, nào bà Hainơman, nào bà Mơgrêgơ và tất cả những người đàn bà khác mà chồng họ được coi là bạn tốt của anh. Em đứng chết chẹt ở giữa, chẳng thuộc bên bày, cũng chẳng thuộc bên kia. Em không muốn chuyện đó xảy ra với thằng bé Entơni. Anh Giogiơ ạ, nó phải lớn lên thành một người Âu được kính trọng. Sau này nó phải đi học trường Âu. Anh phải lo chuyện ấy.

- Trời ơi, em nhìn trước quá xa đấy, - Giogiơ lẩm bẩm chán nản.

- Em phải làm như thế, anh Giogiơ ạ. Em có nhiều hoài bão về đứa con của em. Đó là sự khác nhau giữa chúng ta, - Meri nói, hơi có vẻ khinh miệt.

Giogiơ phác một cử chỉ nóng nảy, nhưng không trả lời. Từ buồng ngủ vọng ra tiếng khóc của đứa bé. Meri đứng dậy, bước vội vào. Đến cửa buồng, chị dừng lại một lát, ngoái lại mỉm cười với chồng.

Giogiơ lắc đầu nhìn vợ đi vào. Anh muốn bộc lộ tình cảm thân mật hơn, song không thể được.

- Gay quá, - anh nhủ thầm.

Rồi anh cúi xuống và cẩn thận xếp một hàng nút chai khác đúng vị trí.