iệc nước, việc nhà, và biết bao việc lộn xộn khác đã cản trở tôi không đến dự lễ cưới của anh ấy được. Thành thực mà nói tôi thấy xấu hổ. Tôi vốn rất quý Iantrin, mà vợ anh cũng là một cô gái hiền thảo. Hai người cưới nhau đã gần trọn năm và đã bao lần mời tôi đến nhà. Còn tôi thì cứ thoái thác mãi, lấy cớ bận việc nhà, việc nước. Tóm lại là rất bận rộn!... Thực ra là vì tôi không có tiền. Người ta chẳng thể nào tay không đến chơi nhà một anh bạn mới lập gia đình. Ôi chao, những món tiền như thế cứ là đội nón ra đi không trở lại! Tất nhiên tôi cũng có những thứ đèm đẹp như đèn bàn, lọ hoa và những cái lặt vặt khác. Cái gì cũng có! Nhưng tiền thì chẳng hiểu sao lại không! Lần cuối cùng tôi gặp Iantrin, tôi hiểu rằng anh đã giận tôi “Chủ nhật này thế nào tôi cũng sẽ đến” - tôi thề sống thề chết. Nhưng dù cố công đến mấy tôi cũng không đào đâu ra một đồng lia. Tôi lục lọi khắp nhà, chẳng có gì cả! Toàn là những báo chí, giấy tờ và những thứ ba lăng nhăng khác...

Chẳng còn biết làm thế nào, tôi đành tay trắng đi chơi.

Những loại người như tôi mà lấy vợ thì trong nhà lúc nào cũng đủ chuyện để mà to tiếng. Tôi đến đúng lúc hai vợ chồng anh ta đang cãi nhau to. Tôi dừng lại trước cửa và nghe vợ anh nói lớn:

- Chúng ta cứ ngồi như cấm cung ấy! Thế mà anh chịu được à? Đã bảy tháng nay em không bước ra khỏi cửa.

Giọng Iantrin khàn khàn, khó khăn lắm tôi mới nghe rõ.

- Vợ yêu của anh, em to tiếng mà làm gì? Chẳng lẽ em lại không hiểu hoàn cảnh....

- Hoàn cảnh thì nói bao nhiêu cho hết? Mà hoàn cảnh thì có gì đặc biệt? Chẳng lẽ chúng ta lại không cho phép mình xem phim mỗi tuần một buổi hay sao?

- Bạn vàng của anh, em nghĩ người ta cho vào rạp dễ dàng hay sao? Chỉ có nước bọt thì không mua được vé. Đi bộ thì làm sao tới rạp được. Tàu điện người ta bóc đường đi rồi, xe buýt thì chật như nêm cối, tuyến đường đến Beoglu không có, phải đổi những ba lần xe...

- Anh biết thế nào không, thôi anh im đi! Anh hút thuốc lá hết bao nhiêu tiền rồi, anh tính thử xem. Mỗi ngày anh hút hai bao “Hêlingich”, mỗi tháng hết ba bốn chục lia! Thôi đi, anh Iantrin, em không muốn ngồi tù nữa đâu! Sức chịu đựng của em đã cạn! Em thề có Chúa Trời...

Tôi không đợi cho cô bạn thề hết, liền ấn nút chuông.

Tôi thấy hai vợ chồng gắng gượng tạo một nụ cười trên mặt. Tôi cũng tìm cách vui đùa. Nửa giờ sau tôi đề nghị:

- Ta đi chơi đi! Ngày Chủ nhật các bạn ngồi nhà làm gì? Thôi, chuẩn bị mau lên!

Vợ Iantrin đồng ý ngay, còn anh thì rỉ tai tôi:

- Bạn ơi, đừng có bắt tôi phải tiêu xài nữa. Ta ngồi nhà nói chuyên cũng được.

- Đi đi, đi đi! Ta đi giải sầu đôi chút. Dù không có tiền cũng không được để chết buồn thế này.

Khi đã ra ngoài phố Iantrin hỏi:

- Anh đưa chúng tôi đi đâu bây giờ?

- Việc của anh là đi, rồi anh sẽ thấy!

Chị vợ cũng thắc mắc:

- Ta đi xem phim à, anh?

- Xem phim, xem hát thì chẳng có tôi các bạn cũng đi được. Bây giờ ta đi đến một chỗ khác.

Chúng tôi đến Sisli lúc nào không hay. Tôi ngắm nhìn nhà cửa, vợ chồng bạn tôi thì cháy ruột tò mò:

- Chúng ta đi đâu thế này, bạn thân mến?

Ngoài cửa một ngôi nhà khang trang có đồ “Nhà cho thuê”.

- Các bạn hiểu không, tôi không khoái cái nhà các bạn đang ở. Tổ tiên ta có câu “Mặt trời vắng nơi đâu, thầy thuốc có liền nơi đó”. Làm sao sống được ở cái nơi ấy liền mặt đất như vậy? Ở chỗ các bạn chẳng những thiếu nắng mà còn thiếu cả khí trời nữa.

Hai vợ chồng nhìn tôi kinh ngạc.

- Ta vào đây xem có tìm được chỗ ở thích hợp hơn không.

Iantrin nắm tay áo tôi:

- Anh nói kỳ quá, anh bạn! Anh điên rồi sao? Cái nhà ấy mà bọn tôi đã chật vật mới trả nổi tiền!

- Chúng em bằng lòng cái nhà hiện nay lắm rồi, anh ạ. - Chị vợ sợ hai thỏ thẻ.

- Được rồi, anh cứ bỏ áo tôi ra, cứ thử vào xem. - Tôi ép họ.

Rôi tôi kiên quyết bước lên bấm chuông.

- Lúc nói chuyện tôi yêu cầu các bạn đừng có chen vào, cứ để một mình tôi nói.

- Ông chủ đâu? - Tôi hỏi.

- Dạ, ở đây ạ, ông bà chủ tôi trên tầng ba.

- Ông nói với ông bà là có khách đến.

Lúc ấy là sáng Chủ nhật còn sớm, thế nên tôi tin chắc chủ nhà chưa kịp đi đâu. Anh bếp kêu cô hầu gái:

- Lên nói với ông là có khách nhé.

Lát sau cô chạy xuống:

- Ông chủ cho nói là để anh bếp đưa ngài đi xem. Nếu ngài ưng thì ông xin xuống hầu chuyện.

- Không, thế không được đâu. Có thể chúng tôi cần hỏi ông nhà đôi điều.

Mấy phút sau ông chủ xuất hiện. Nếu các bạn có đầu óc tưởng tượng thì các bạn thử hình dung xem cái ông chủ ngồi nhà bảy tầng, mỗi tầng hai phòng ấy ra sao? Đầu tiên ở cửa xuất hiện một cái bao tải to đùng, thắt một cái đai bản rộng, rồi sau thấy một cái bụng phệ trườn ra, rồi sau hóa ra thấy ông chủ thực sự trong chiếc rốp-đờ-săm (Robe de chambre)[1].

Thấy ông vất vả lắm mới lách mình ra được khỏi phòng, tôi không nén được một nhận xét ranh ma:

- Nhà ta hiện đại thế này mà sao cửa lại hẹp thế?

Ngài bụng phệ chỉ trả lời tôi bằng một tràng ho rũ rượi. Tôi nhìn vợ chồng Iantrin. Những căn phòng rộng lớn, cái bụng phệ và tràng ho kia làm họ bối rối thật sự. Để đáp lại, tôi cũng nổi một cơn ho không kém phần dữ dội. Iantrìn kéo áo tôi thì thầm:

- Xin hãy vì thánh Ala, bạn ơi...

Ngay lập tức tôi ho một tiếng ho đến nỗi ông chủ béo ị co rúm người lại và ấp a ấp úng:

- Dạ, xin ngài thứ lỗi cho bộ quần áo trong nhà.

Tôi lại ho một tiếng nữa rồi lơ đãng nói:

- Đáng kể gì chuyện ấy thưa ngài. Chúng tôi chỉ muốn được xem khu phòng mà ngài định cho thuê và muốn hỏi thêm ngài một vài điều, chúng tôi muốn hỏi chính ngài chứ không phải anh bếp.

- Xin vâng, xin vâng, thưa ngài, tôi rất sẵn sàng đi xem cùng với các ngài. - Ông ta lại ho và sau đó làm ra vẻ ngẫu nhiên, ông ho - Ngài cần bao nhiêu phòng ạ?

Để trả lời, tôi lớn tiếng ho, tôi ho to đến nỗi cô hầu gái chạy bắn ra cửa.

- Tối thiểu cũng là sáu phòng nếu như đó là những phòng tương đối lớn - Tôi trả lời và nhìn sang Iantrin đang đi giật lùi ra cửa - Sáu phòng có đủ không nhỉ?

- Đủ đấy, đủ đấy. - Anh bạn tôi rên rỉ trả lời, giọng thều thào như sắp đưa linh hồn về hầu hạ Chúa.

Anh bếp vừa mở cửa vào một căn hộ thì việc đầu tiên là tôi nhận xét ngay:

- Lối vào hẹp quá, anh thấy thế nào, anh Iantrin?

- Có lẽ thế.... - Anh ta dài giọng.

Tôi thấy bạn tôi bắt đầu hình dung được một cái gì đó...

Cái lối vào mà chúng tôi phê phán còn rộng gấp hai lần phòng ngủ của Ianlrin. Sàn gỗ xếp hình ô vuông làm chúng tôi tròn mắt thán phục.

- Trần thì hơi thấp, thưa ngài....

Iantrin bổ sung:

- Không cẩn thận thì chạm đầu...

Chúng tôi đi khắp các phòng. Phòng nào cũng rộng như sân bóng đá.

- Các phòng không được rộng lắm, không gian còn thiếu.

- Không gian thế này chen nhau thì vỡ mạng sườn.

Vợ Iantrin cũng chêm một câu:

- Em thấy chúng ta mang đồ đạc đến thì không có chỗ kê đấy nhỉ?

Tôi nghĩ bụng: “Cô em nói một câu tuyệt hay!”

- Lại còn cái này... Chà... chà... Nhà bếp tối quá...

Ông chủ ho lên đanh thép:

- Kh-ô-ô-ng! Các nhà bếp của chúng tôi đều sáng. Các ngài xem bao nhiêu là cửa sổ.

Tôi cũng ho và đảo mất lạnh lùng nhìn cả nhà bếp, rồi sau lại ho lần nữa và tỉa tót:

- Vẫn tối! Con lừa nào nghĩ ra cái lối quay bếp sang hướng đông thế này? Bếp là phải quay về Tây.

- Việc bố trí các phòng là của tôi. - Chủ nhà chống chế, nhưng không ho nữa.

- Cái đó tùy ngài, nhưng quả thật không thể hình dung được là chúng ta sẽ sống thế nào trong căn phòng mà bếp ngoảnh sang Đông! - Vợ Iantrin nói.

- Còn phòng này ngài gọi là phòng khách phải không ạ?

- Dạ phải.

- Ngài nên lấy làm hổ thẹn vì đã đem nhà kho ra làm phòng khách!

- Này anh bạn, - Iantrin xen vào - anh xem hộ lò sưởi này. Việc gì phải nghĩ ra những thứ quái đản thế.

Chủ nhà ho một tiếng nhỏ chống chế:

- Bây giờ vật liệu khó khăn, thưa ngài. Chúng tôi đã đặt loại tốt nhất rồi đó.

- Hãng nào vậy?

- Hãng Joongke.

- À, vậy đây là loại thường nhất.

- Có mấy nhà vệ sinh? Một thôi à? - Tôi ho to như thể đe dọa.

- Không, có hai đấy ạ. Một cái kiểu tây, một cái kiểu Thổ. Lại còn một phòng tắm lớn nữa.

- Chỉ có hai nhà vệ sinh! - Vợ Iantrin kêu lên - Thế thì ít quá.

Chủ nhân đứng ngây ra:

- Gia đình ta chắc là đông lắm?

- Kh-ô-ô-ng...

Anh bếp xen vào câu chuyện:

- Còn một nhà vệ sinh công cộng nữa đấy ạ...

Cửa sổ thì một phía quay ra biển Hoa Cương và quần đảo Hoàng Tử, một phía quay sang Bôxpho, một phía nữa sang Tramlưgia.

Iantrin nhìn ra cửa sổ nhận xét:

- Phải nói thật là quang cảnh chẳng ngoạn mục tí nào cả.

Chủ nhà ho giật lên một cơn giận dữ rồi kêu:

- Ngài nói thế là thế nào nhỉ! Bên kia là biển Hoa Cương, bên này là Bôxpho, thế mà....

- Phải làm sao nhìn thấy quảng trường Ôcmâyđan.

- Dạ, nhưng phía này người ta xây kín hết rồi.

Chúng tôi đi hết phòng này sang phòng khác, đến đâu cũng tuôn ra vô số những lời nhận xét:

- Ẩm thấp quá...

- Hơi nhỏ...

- Chật quá...

- Lại tối nữa...

- Thưa ngài, ngài cho biết, làm sao cửa nhà vệ sinh lại đặt hướng Tây bắc, đằng ấy lúc nào cũng có gió lạnh?

- Không hiểu sao tôi không thích cái màu trắng...

- Phải đấy, quét trắng thế này chả ra làm sao....

- Trông thật ảm đạm và bẩn thỉu...

Vợ Iantrin tuôn ra một tràng những cách sắp xếp đồ gỗ...

- Ở đây chúng ta sẽ đặt phòng ngủ.

- Nhưng cái thảm của mình không vừa - Iantrin nhận xét - Lại phải gấp lên một góc.

- Chỗ này có thể là phòng khách. - Chỗ này để ăn, bên này đầy tớ, bên kia đồ uống...

Tôi ho một tiếng rõ to rồi hỏi chủ nhà:

- Nhà ta thế này ông tính bao nhiêu?

- Tám trăm lia, thưa ngài.

- Cũng chả đắt.

Sau lưng tôi có tiếng Iantrin:

- Này, rẻ thật đấy...

- Cầm bằng cũng như cho không! - Vợ anh thêm

vào.

- Rẻ thế ta thuê luôn đi. Anh thấy sao?

- Thuê thôi.

Chủ nhà mùng rỡ vì cuộc gặp gỡ suồn sẻ liền ngỏ lời mời:

- Xin mời các ngài vào phòng tôi trao đổi bàn bạc...

- Sẵn sàng, xin cám ơn ngài.

Chúng tôi lên phòng ông chủ.

- Cũng đã có những người đến đây trả chúng tôi hàng ngàn lia, nhưng các ngài có hiểu không, những người ấy không làm tôi tin cậy. Điều quan trọng là khách thuê phải tử tế, còn hai trăm lia là chuyện vặt...

- Về chuyện tử tế thì ngài khỏi lo.

Lúc ấy có người vào phòng. Đó là một thiếu phụ mặt hoa da phấn tuổi ước hăm lăm. Tôi vội vàng ra bắt tay nàng. Tôi còn định ôm hôn nàng nữa, nhưng lại tự kìm mình lại.

- Trời đất ơi, xin các thần linh phù hộ cho em! Cô

em mới kiều diễm làm sao chứ. Thưa, đây có phải con gái ngài không?

Mặt ông đỏ gay lên:

- Nhà tôi đấy ạ!

Tôi lại vuốt má cô nàng lần nữa.

- Xin thánh Ala phù trì. Nàng xinh đẹp quá. Thật là...

Lão béo tỏ ra lúng túng trước lối chơi phóng túng của tôi với vợ lão. Lão cất tiếng gọi người hầu sai mang rượu bạc hà cùng bánh kẹo đãi khách. Tôi cầm hai cái kẹo. Nhìn sang Iantrin, tôi thấy anh bạn bốc đầy một tay.

- Chắc ngài muốn chúng tôi ứng trước cả năm chứ. - Tôi hỏi.

- Ba năm thưa ngài.

- Tổng số bao nhiêu nhĩ? Mỗi tháng tám trăm, một năm chín nghìn sáu, ba năm hai mươi tám, thôi, để cho tròn ta tính ba mươi ngàn lia... Cũng thường thôi.

- Thường quá đi chứ. - Ianlrin đồng tình.

- Chuyện vặt. - Vợ anh thêm thắt.

Bây giờ đến lượt ông chủ hỏi lại:

- Các ngài có bao nhiêu người?

- Có hai thôi - Một cặp vợ chồng. Còn tôi không tính.

- Thế... Thế... Còn các cháu nhỏ nữa chứ?

- Không có đâu.

- Vậy đó. Đầu tiên, thưa ngài, ai cũng bảo chưa có, rồi sau nhà chúng tôi cứ như lò ấp trứng ấy.

- Chuyện ấy hoàn toàn loại bỏ: bà đây không sinh hạ được nữa.

- Dạ, thế đấy!

- Còn về ông đây, có một thời ông ốm lên ốm xuống và thế là...

- Dạ, thế đấy! Biết nói thế nào được, càng hay chứ sao. Có nghĩa là cả hai ông bà....

- Phải vậy, thưa ngài. Hồi ông đây lên một tuổi, chính tôi đưa ông ra khỏi nhà tế bần.

- Dạ, thế đấy! Tuyệt vời quá!

- Còn bà đây, hồi còn bé xíu đã bị vứt vào nhà nguyện. Bây giờ bà ấy cũng chẳng có thân nhân.

- Dạ, thế đấy. Mang cà phê ra đây! - Ông chủ gọi đầy tớ.

- Xin đa tạ, thưa ngài, - Tôi nhanh miệng nói - nhưng chúng tôi không thích cà phê.

- Sao vậy, thưa ngài? Ta làm một ly con thôi.

- Méc-xi (Merci)[2] Nhưng chúng tôi chưa kịp điểm tâm.

- À... à... ra thế... Pác-đông (Pardon) [3]. Vậy tôi lấy làm vinh hạnh được mời các ngài dùng bữa với vợ chồng tôi.

- Ồ, thưa ngài, chúng tôi tiếp nhận ngay lời mời ấy nếu được ngài gia ân.

- Ngài khách khí quá!... Tất nhiên... Xin mời các ngài cứ tự nhiên....

Sau bữa điểm tâm thịnh soạn chúng tôi dùng cà phê, sau cà phê chủ nhà lại bắt đầu căn dặn.

- Xin cho tôi được hỏi là hiện giờ ngài làm nghề gì?

- Tôi ấy à? Nghề ấy... - Anh bạn tôi đáp.

Lập tức tôi phải chen vào:

- Nghề của ông đây là nghề tuyệt vời. Tất nhiên đôi khi ông đây cũng phải ngồi hỏa lò ít bữa...

Lão béo nhíu mày.

- Ông hiểu không, ông đây là nhà báo.

- Ồ, hân hạnh quá...

- Thế đấy, chuyện gì cũng rắc rối lắm, chính trị mà ngài...

- À... à... Tôi hiểu: chuyện thương mại, chuyện chợ đen chứng khoán...

- Đại loại như vậy...

- Thật là... hân hạnh quá.... Thế nghĩa là... Chúng ta đã thỏa thuận... Bây giờ ta viết hợp đồng, ngay bây giờ...

Nghe mấy tiếng đó vợ chồng Iantrin sợ quá đã toan đứng dậy, nhưng tôi ho một tiếng lớn, kìm họ ngồi xuống.

Lão béo lấy ra một tờ hợp đồng và bắt đầu điền vào. Đến đoạn “dùng nhà vào việc gì?” lão đã định viết “để ở”, thì tôi chặn tay lão lại.

- Vậy tôi viết thế nào ạ: văn phòng hay phòng thương mại?

- Không, thưa ngài, nhà chứa.

- Xin lỗi, tôi không hiểu ngài nói gì? - Chủ nhà bối rối hỏi lại.

- Nhà thổ ấy mà... - Tôi nói.

- Lại có thể thế được?

- Để trả ngài ba mươi ngàn lia thì chẳng có cách nào khác đâu. Ngài xem làm sao kiếm ra ngần ấy tiền được? Còn về công việc thì....

- Tôi chịu thôi, thưa ngài! Không thể được! - Giọng lão chủ run lên.

Tôi nghĩ: Lão già đáng thương, lão rối ruột rồi, ăn sáng này, cà phê này. Lại còn bị người ta sờ má vợ nữa chứ....

- Vậy xin ngài cho phép chúng tôi được tính toán lại!

- Xin vâng. - Chủ nhân rũ ra một tràng ho cực nhọc. Để đáp lễ tôi cũng ho lên một tiếng.

Lúc ra cửa, anh bếp hỏi:

- Bẩm các ngài, xong rồi chứ ạ?

- Không xong, anh ạ. Ông chủ anh không chịu. Chúng tôi định mở nhà chứa mà ông không nghe.

- Ông ấy không nghe là phải.

- Sao vậy? Ông nhà muốn giữ trọn gia phong chứ gì?

- Không... Không phải thế. Trên tầng ba ông ấy cũng cho thuê phòng kín. Chắc ông ấy không muốn cạnh tranh tại chỗ.

Suốt đường về chúng tôi cười đau cả bụng.

- Ông bạn ơi, suốt đời tôi chưa bao giờ được vui thế này. - Iantrin nói.

- Một vở hài kịch thật sự. - Vợ anh ta nhắc lại.

- Ai cũng có thể vui trong phạm vi khả năng của mình, em ạ.

Bây giờ, hễ vợ chồng Iantrin thấy buồn là lại rủ nhau đi “thuê nhà” cùng một anh bạn nào đó. Người càng đông thì bao giờ cũng càng vui vẻ hơn.