hoảng vài phút trước nửa đêm, ông ta bước lên máy bay tại phi cảng Dallas, một người hói đầu, cao, gầy, khoảng ba mươi lăm tuổi, ăn mặc toàn đen từ đầu đến chân: sơ mi đen, quần đen, vớ đen, giầy đen.

- A, tiến sĩ Malcolm. - Hammond chào, cố mỉm cười ra vẻ thân mật.

Malcolm cười:

- Hello, ông Hammond. Tôi e là người bạn cũ của ông sẽ làm ông khó chịu ở đây.

Malcolm bắt tay mọi người, tự giới thiệu nhanh:

- Kính chào quý vị. Tôi là Ian Malcolm. Tôi làm toán. - Ông ta làm cho Grant có ấn tượng là mình thích chuyến đi chơi này nhiều hơn bất cứ ai khác.

Chắc chắn là Grant nhớ tên ông ta. Ian Malcolm là một trong các nhà toán học nổi tiếng của thời đại luôn quan tâm đến câu hỏi "thế giới thật sự hoạt động như thế nào". Các nhà toán học này đã vượt ngoài khuôn khổ toán học truyền thống trong một số phương thức quan trọng. Vì một mặt, họ thường xuyên dùng các computer, một lối thực hành các nhà toán học cổ truyền chẳng mấy thích. Về mặt khác, họ chuyên giải các bài toán, phương trình không có đường biểu diễn, trong một lãnh vực mà họ gọi là "lý thuyết bất ổn". Mặt khác họ cho rằng toán học họ đang nghiên cứu diễn tả được điều gì đó tồn tại trong thế giới. Và cuối cùng, dường như để làm nổi bật việc họ rời bỏ lý thuyết dấn thân vào thế giới thực tại, họ ăn mặc và nói năng theo một phong cách mà một nhà toán học cao niên bảo là "một sự vượt quá khuôn khổ đáng tiếc của tính cá biệt". Thực tế, họ ăn mặc, cư xử như những ca sĩ nhạc rock.

Malcolm ngồi vào một ghế nệm da. Nữ tiếp viên hỏi ông ta có uống gì không. Ông ta nói:

- Coca pha. Lắc nhưng đừng khuấy.

Không khí ẩm ướt của Dallas len vào cánh cửa mở. Ellie hỏi:

- Mặc đồ đen thì có nóng hơn một chút, phải không?

- Cô thật hết sức xinh xắn, tiến sĩ Ellie à. Tôi có thể ngồi suốt ngày để ngắm đôi chân cô. Nóng hơn một chút à? Thật sự thì màu đen là màu tối ưu cho sức nóng. Nếu cô nhớ lại sự phát xạ của các vật thể đen, màu đen luôn hết sức tốt đối với nhiệt. Trong bất cứ trường hợp nào, tôi chỉ mặc hai màu: đen và xám.

Ellie rniệng mở to, nhìn sững ông ta. Malcolm tiếp:

- Hai màu này thích hợp cho mọi dịp. Chúng đi đôi với nhau rất đẹp, nhỡ tôi có vì nhầm lẫn mà mang một đôi vớ xám khi mặc quần đen.

- Nhưng ông không thấy nhàm chán khi chỉ mặc có hai màu?

- Không bao giờ. Tôi lại thấy được tự do. Tôi tin rằng đời tôi có giá trị và tôi không muốn phí thời gian suy nghĩ về chuyện ăn mặc. Tôi không muốn suy nghĩ tôi sẽ mặc gì vào buổi sáng. Thật sự cô có thể tưởng tượng ra chuyện gì nhàm chán hơn chuyện thời trang không? Thế thao nhà nghề, chẳng hạn. Những người lớn tuổi giành giật nhau quả bóng nhỏ trong khi những người còn lại trả tiền để vỗ tay. Nhưng về đại để, tôi thấy thời trang còn nhàm chán hơn thể thao nhiều.

Hammond giải thích:

- Tiến sĩ Malcolm là một người có những ý kiến rất mới lạ.

Malcolm vui vẻ:

- Và hơi khùng nữa. Nhưng quý vị phải thừa nhận rằng đấy lả những vấn đề chẳng có ý nghĩa gì lắm. Chúng ta sống trong một thế giới đầy những thứ định sẵn dễ sợ. Định sẵn là bạn phải cư xử thế này, định sẵn là bạn phải để tâm đến cái kia. Không ai nghĩ ngợi gì về các chuyện định sẵn. Đấy không đáng ngạc nhiên sao? Trong một xã hội thông tin, không một ai suy nghĩ, chúng ta trông chờ đốt bỏ mọi thứ giấy tờ, nhưng chúng ta thực sự đã đốt bỏ tư tưởng.

Hammond quay sang Gennaro, đưa cả hai tay lên:

- Anh đã mời ông ta!

Malcolm:

- Và cũng là một điều may nữa đấy. Bởi vì hình như quý vị có một vấn đề gì nghiêm trọng.

Hammond nói nhanh:

- Chúng tôi chẳng có vấn đề gì.

Malcolm:

- Tôi luôn giữ ý kiến là hòn đảo này rồi chẳng thể nào hoạt động được. Tôi đã tiên đoán từ lúc bắt đầu. - Ông ta với tay lấy chiếc cặp da mềm - Và tôi tin rằng vào giờ này, chúng ta đều biết rằng việc phải xảy ra sắp xảy ra. Ông sắp phải ngưng mọi hoạt động.

Hammond nổi nóng:

- Ngưng mọi hoạt động! Đừng có nói tầm phào.

Malcolm nhún vai, dửng dưng trước cơn giận của Hammond:

- Tôi có mang theo đây bản sao tài liệu của tôi để ông xem lại. Bản tham khảo ý kiến gốc của tôi soạn cho InGen. Toán học hơi rắc rối một tý, nhưng tôi có thể dẫn ông vào được. Ông sắp đi đâu à?

Hammond:

- Tôi cần gọi mấy cú điện thoại. - Lão đứng dậy đi vào cabin phía trước.

Malcolm nói với mấy người còn lại:

- Vâng, chuyến bay khá lâu. Ít ra thì bản tham khảo của tôi sẽ giúp quý vị có chuyện mà làm.

Chiếc phản lực băng mình trong đêm.

Grant giở tập tài liệu, nhìn các phương trình:

- Bản tham khảo của ông kết luận là đảo của Hammond chắc chắn phải thất bại?

- Đúng thế.

- Vì lý thuyết bất ổn?

- Đúng thế. Chính xác hơn là vì hoạt động của hệ thống trên đảo không đúng vị trí không gian.

Gennaro để xấp tài liệu quá một bên và nói:

- Ông có thể giải thích?

- Sure. Nào, hãy xem ta có thể bắt đầu từ đâu. Ông biết một phương trình không đường biểu diễn chứ?

- Không.

- Các lực hấp dẫn từ xa?

- Không.

- Thôi được. Ta hãy trở lại từ đầu. - ông ta dừng một chút, nhìn trần máy bay - Vật lý đã có những thành công lớn mô tả được một số sự việc: các hành tinh trong quỹ đạo, phi thuyền bay lên mặt trăng, con lắc, lò xo, hòn bi lăn, các thứ đại loại như thế. Chuyển động đều của các vật thể. Những thứ này được miêu tả bằng cái được gọi là các phương trình có đường biểu diễn, và các nhà toán học có thể giải những phương trình này rất dễ dàng. Chúng tôi đã làm thứ công việc này hàng trăm năm nay.

- Ô kê.

- Nhưng có một loại sự kiện khác mà vật lý còn chưa giải thích tốt. Ví dụ cái gì liên quan đến tình trạng hỗn độn. Nước từ nguồn phun ra. Không khí di chuyển bên trên cánh máy bay. Thời tiết. Máu chảy qua tim. Các sự kiện hỗn độn được miêu tả bằng các phương trình không có đường biểu diễn. Loại phương trình này khó giải - thực tế thường chúng không thể giải được. Vì thế vật lý chưa bao giờ hiểu thấu các loại sự kiện này. Cho đến cách đây mười năm. Lý thuyết miêu tả loài hiện tượng gọi là lý thuyết bất ổn.

- Lý thuyết bất ổn - Malcolm tiếp - khởi đầu là để thực hiện những bản mẫu về thời tiết qua computer. Thời tiết là một hệ thống phức tạp, gọi đúng tên là bầu khí quyển của mặt đất khi nó hoạt động cùng với các hoạt động của đất đai và mặt trời. Cách hoạt động của hệ thống phức tạp to lớn này luôn thách đố sự tìm hiểu. Vì thế lẽ tự nhiên là ta đã không thể đoán trước được thời tiết. Nhưng những gì mà các nhà khảo cứu trước đây biết được qua các bản mẫu của computer là, cho dù anh có hiểu được hệ thống, anh vẫn không thể tiên đoán được. Sự tiên đoán chính xác thời tiết tuyệt đối không thực hiện được. Lý do là hoạt động của hệ thống phụ thuộc một cách nhạy cảm vào các điều kiện ban đầu.

Gennaro:

- Ông làm tôi lạc lối rồi đấy.

- Nếu tôi dùng một khẩu đại bác bắn một viên đạn có trọng lượng nào đấy, một vận tốc nào đấy, với một độ nghiêng súng nào đấy - và nếu tôi bắn viên đạn thứ hai với cùng trọng lượng, vận tốc, độ nghiêng - Việc gì sẽ xay ra?

- Hai viên đạn sẽ rơi gần như cùng một vị trí.

- Đúng. Đấy là chuyển động có đường biểu diễn.

- Ô kê. - Gennaro gật đầu.

- Nhưng nếu tôi có một hệ thống thời tiết và tôi bắt đầu với một nhiệt độ nào đấy, một tốc độ gĩó nào đấy, một độ ẩm nào đấy và tôi lại lặp lại đúng y nhiệt độ, vận tốc gió, độ ẩm, hệ thống thứ hai sẽ chẳng xảy ra y như trước. Nó sẽ xảy ra rất khác với hệ thống thứ nhất, mưa bão thay vì nắng đẹp. Đấy là các hiện tượng không có đường biểu diễn. Các hiện tượng này rất nhạy cảm với những điều kiện ban đầu: những khác biệt rất nhỏ được khuếch đại ra.

- Tôi thấy có thể hiểu được.

- Điều thiếu sót là "hiệu quả cánh bướm". Một con bướm đập cánh ở Bắc Kinh, và thời tiết ở New York đổi khác.

- Vậy bất ổn chỉ toàn thứ bất ngờ không đoán trước được, phải không?

- Không. Thật sự chúng tôi đã tìm được nhưng quy tắc ẩn núp trong sự biến đổi phức tạp của một hệ thống di chuyển. Vì thế lý thuyết bất ổn bây giờ đã trở thành một lý thuyết rộng lớn dùng để nghiên cứu mọi thứ, từ thị trường chứng khoán đến những đám đông nổi loạn, làn sóng điện não trong cơn co giật. Chúng tôi có thể tìm được một trật-tự-ẩn trong đó. Hiểu chứ?

- Hiểu. Nhưng trật tự ẩn là gì?

- Bản chất nó được định tính bằng chuyển động của hệ thống trong một khoảng không gian.

- Ôi Chúa ơi! - Gennaro lắc đầu - Tất cả điều tôi muốn hiểu là tại sao ông cho rằng đảo của Hammond không thể hoạt động được.

- Tôi hiểu. Tôi sẽ nói đến điều ấy. Lý thuyết bất ổn nói hai điều: Thứ nhất, là các hệ thống phức tạp như thời tiết có một trật tự ẩn. Thứ hai, đảo đề của nó là các hệ đơn giản có thể sinh ra các hiện tượng phức tạp. Ví dụ chơi billard. Ông thúc một quả bóng. Nó bắt đầu lăn, đụng đến mép bàn bên kia và dội ra. Về lý thuyết, đấy là một hệ thống khá đơn giản, hầu như nằm trong hệ lý thuyết Newton. Vì ông có thể tính được lực tác động lên quả bóng, trọng lượng quả bóng và góc mà nó sẽ chạm mép bên kia, ông có thể đoán được sự vận chuyển của nó. Về lý thuyết, ông có thể tiên đoán sự vận chuyển của quá bóng trong tương lai, khi nó cứ tiếp tục chạm nẩy từ mép bàn này đến mép bản khác. Ông có thể tiên đoán nó sẽ chấm dứt chỗ nào trong ba tiếng đồng hồ tới, kể từ lúc này, về lý thuyết.

- Ô kê. - Gennaro gật đầu.

- Nhưng thật sự, hóa ra là ông không thể đoán được hơn vài giây trong tương lai. Vì hầu như ngay lập tức, những hậu quả nhỏ - sự không hoàn toàn của mặt quả bóng, sự lồi lõm rất không đáng kể của gỗ mặt bàn - bắt đầu làm cho sự việc khác đi. Và nó chẳng mất mấy thời gian trước khi làm sự tính toán của ông thành ra sai lạc. Thành thử hệ thống đơn giản của một bàn billard cũng có những chuyển động không đoán trước được.

- Ô kê.

- Và dự án của Hammond, rõ ràng là một hệ thống đơn giản khác - các thú vật trong môi trường sống của chúng - điều này cuối cùng sẽ có những hiện tượng không đoán trước được.

- Ông biết thế là vì…

- Vì lý thuyết.

- Nhưng ông chưa đến đảo để thấy những gì ông ấy đã làm được.

- Không. Việc ấy hoàn toàn không cần thiết. Chi tiết chẳng có ý nghĩa gì. Lý thuyết cho tôi biết là đảo sẽ nhanh chóng có những hoạt động chệch hẳn những gì tiên đoán.

- Và ông tin vào lý thuyết của ông?

- Ồ, vâng. - Malcolm tựa lưng vào ghế - Hoàn toàn tin tưởng. Đảo đang có vấn đề. Đấy là một tai họa sắp xảy ra.