rời còn tối đất, liên lạc của đại đội đã đi các hầm đánh thức cán bộ trung đội lên họp. Đêm hôm qua, đại đội trưởng Khỏe ở trung đoàn về rất khuya. Họ ngồi bó giò trong căn hầm khá chật chội của Ban chỉ huy. Hai cán bộ đến chậm không làm sao vào lọt nữa. Đồng chí trung đội trưởng mới tới nhắc mãi mọi người không được, tụt luôn đôi dép cao su ngồi phệt xuống trước cửa hầm, nói như dỗi:

- Thôi ngồi ngoài dự thính vậy.

- Mọi ngày ngồi vẫn đủ cơ mà! Mấy đồng chí ở trong cùng ngồi nép vào tí nữa. - Tiếng chính trị viên Thọ từ trong hầm vọng ra.

Một lát sau, tất cả đã vào lọt trong hầm. Đại đội trưởng Khỏe ngồi giữa hầm, gần như ôm lấy chiếc đèn bão. Ngọn đèn không còn chỗ mà tỏa sáng, phun muội vào mặt anh. Đại đội trưởng chưa kịp tuyên bố nội dung cuộc họp thì trung đội trưởng trung đội một ngồi trong một xó tối nhất đã nói đón trước bằng cái giọng hóm hỉnh.

- Ban chỉ huy gọi anh em lên sớm, chắc lại có chuyện khẩn trương. Chuẩn bị bộc phá chăng?

Đôi mắt sâu lẩn trong bóng tối đôi gò má cao của đại đội trưởng Khỏe lóe sáng.

- Đúng rồi! Có lệnh chuẩn bị bộc phá đấy!

- Liệu có lại như lần trước không? Đề nghị trên mệnh lệnh cho dứt khoát không cứ phải giải thích với anh em mãi.

- Lần này thì dứt khoát!

- Lần trước ban chỉ huy cũng nói là dứt khoát đấy thôi?

Trong những lúc bình thường, đại đội trưởng Khỏe đối với anh em vẫn dễ tính:

- Lần này thì đúng, thật là dứt khoát!

Trung đội trưởng trung đội hai nói xen vào:

- Có được chín mươi chín phết năm phần trăm không ạ?

- Trăm phần trăm.

Chính trị viên Thọ không thích câu chuyện như thế kéo dài:

- Tình hình khẩn trương rồi đấy các đồng chí ạ. Việc quân sự biến hóa biết thế nào trước được! Không mặc cả với các đồng chí đâu... Đánh hay hoãn cũng nhằm bảo đảm phương châm "đánh chắc thắng". Đã có lệnh chuẩn bị thì các đồng chí phải chuẩn bị cho thật chu đáo. Theo tôi, lần này sẽ được đánh đấy.

Trung đội trưởng trung đội hai im lặng. Một cái đầu gối của ai ở phía sau khẽ hích vào sườn anh. Cuộc họp bắt đầu.

Trời sáng rõ thì các cán bộ ra về. Khoảng một giờ sau, những căn hầm hoạt động hẳn lên. Các chiến sĩ giở súng đạn ra lau, xem lại túi lựu đạn, khâu lại dây buộc cổ giày.

- Đi rồi đấy!

- Lần này chắc không hoãn nữa!

- Mẹ bố thằng trời! Cứ sắp chuẩn bị là mưa. Ngồi đâu mà gói bộc phá bây giờ?

- Tạnh đấy chứ mưa đâu!

- Thôi, xin ông cá ngão. Bộc phá dính nước không nổ thì mai kia tha hồ mà béo mỡ.

Gói bộc phá phải có chỗ khô ráo. Tuy sớm nay trời đã tạnh mưa, nhưng ngoài hầm chỗ nào cũng lầy lội cả. Trung đội phó Lạn chạy nháo lên một lúc rồi đến hầm tiểu đội trưởng Phấn.

- Phải làm trong hầm thôi cậu ạ. Đề nghị mấy đồng chí ở đây tản cư sang hầm bên cạnh mà chuẩn bị cá nhân, cho chúng tớ mượn cái hầm này.

Hai chiến sĩ ôm ba lô và chăn bạt đi. Lạn và Phấn thu gọn những thanh vầu, những mớ lá khô anh em lót hầm chống ẩm, ôm quẳng cả lên trên nóc hầm.

Lạn cầm lưỡi lê vạch trên mặt đất một cái ô vuông rồi bảo Phấn:

- Đấy cậu khoét làm khuôn đi, cho vuông thành sắc cạnh vào!

Lạn ngồi nhích ra một chỗ khác, cũng cầm xẻng khoét đất. Chiếc lỗ của anh khoét tròn và nhẵn như một cái chảo. Phấn hỏi:

- Anh làm gì thế

- Phải khoét thế này rồi lót vải xuống chứ không lấy cối đâu mà giã!

Một chiến sĩ đem tới một ôm vải, và những bánh thuốc nổ vừa vàng vừa trắng trông ngon ngon như những miệng bánh khảo. Lát sau, bụi thuốc bay mù trong hầm, khét nhức đầu. Một anh lính trẻ cởi trần, vừa bưng mũi che bụi, vừa giáng mạnh chiếc chày xuống cái cối đất bình bịch, bắp thịt cánh tay nổi lên cuồn cuộn. Thỉnh thoảng anh ta lại phải ngừng tay bưng miệng hắt hơi liền mấy cái:

- Ông gà tồ ơi! Khăn tay đâu? - Trung đội phó Lạn nói.

- Tôi không có khăn tay.

- Thế có khăn mặt không, hay là buổi sáng chỉ đánh trịn...

Anh lính trẻ toét miệng cười, hàm răng đều và trắng như sữa đòng.

- Khăn mặt thì có.

- Đúng là gà Đông Tảo. Về lấy khăn mặt buộc vào mũi kia...

Phấn ngồi lặng lẽ gói thủ pháo. Nhìn người chiến sĩ mới anh thấy đúng là hình ảnh của mình cách đây một hai tháng. Cũng vẫn đồng chí Lạn này, hồi đó còn gọi Phấn là "đại biểu thiếu nhi" và thỉnh thoảng lại dọa "nếu đánh nhau không anh dũng thì sẽ khai trừ ra khỏi tiểu đội". Ngày đó, Phấn còn ngồi tròn mắt xem trung đội trưởng Cương gói những quả thủ pháo. Đến hôm nay, Phấn đã thành người gói thủ pháo cho toàn trung đội. Tổ trưởng của anh đã trở thành trung đội phó. Lạn không bao giờ còn gọi đùa Phấn là "đại biểu thiếu nhi" và ôm lấy Phấn mà hôn chùn chụt nữa. Phấn cũng không còn được sống những ngày không lo nghĩ, làm việc xong mệt rúc đầu vào nách Ngọ ngủ một mạch đến lúc có người đánh thức mới dậy. Phấn đã phải lo lắng từ nơi ăn chốn nằm đến tình hình tư tưởng của cả tiểu đội. Ngày mai chiến đấu không biết sẽ gặp những khó khăn gì? Anh em có đồng lòng nhất trí với nhau không? Liệu mình có khỏi lớ ngớ dẫn anh em đến nước mũi súng của địch không?... Bao nỗi lo rối ren trong đầu. Đôi khi trong óc Phấn lại hiện ra mái trường học cũ gần dòng nông giang ở Hậu Hiền, Thanh Hóa. Ngày ấy, trường đi tòng quân đông thế, mà bây giờ Phấn không gặp một người nào ở đây. Có lúc Phấn mơ màng nghĩ đến một ngày kia chiến thắng xong, Phấn trở lại trường cũ. Thầy giáo sẽ dắt tay Phấn lên đứng bên cạnh bàn của thầy, rồi giới thiệu với những anh chị em học sinh người quen, người lạ: "Anh bộ đội này cách đây ít lâu là học sinh của trường ta. Anh đã xung phong tòng quân và đã tham gia nhiều trận chiến đấu trong chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ. Anh sẽ kể lại những gương chiến đấu anh dũng của các chiến sĩ để các em nghe...". Và trong số các nữ sinh ngồi dưới có cặp mắt tròn đen lay láy quen thuộc của một người... nhìn Phấn không chớp...

Lạn vừa nhấc trong lòng hố lên một khối bộc phá đánh lô cốt gói chắc nịch:

- Cậu nào vớ được quả này thì thật sướng! Bảo đảm là nổ to hơn sấm - Đánh xong chẳng biết lô cất địch chạy đi chỗ nào!

Phấn chợt nhớ ra một điều, lo lắng hỏi Lạn:

- Liệu anh Ngọ có về kịp không anh Lạn nhỉ?

- Cậu ấy bảo chỉ đi một lúc. Phải về mà chuẩn bị quân chứ!

Ngọ trở về đơn vị dăm hôm nay. Anh được giao nhiệm vụ chỉ huy trung đội bộc phá. Đêm đầu tiên về nhà, Ngọ mò ngay đến hầm Phấn ngủ chung, Phấn lại rúc vào nách Ngọ như một đứa em, nghe Ngọ kể các thứ chuyện trong những ngày bị giam. Đêm khuya Ngọ bảo Phấn:

- Cậu dạo này thức khỏe gớm nhỉ? Ngày trước, đêm nói chuyện với cậu chưa được ba câu đã thấy cậu ngáy rồi cơ mà!

Phấn cũng không hiểu tại sao dạo này mình ít ngủ hơn trước. Anh nghĩ đến đôi mắt trũng sâu của chính trị viên và đại đội trưởng, lo rồi đây mắt mình cũng sẽ sâu xuống như thế.

Từ hôm biết tin anh Cương đã sang phụ trách đại đội hai của tiểu đoàn, Phấn rất buồn. Trung đội này chỉ có Lạn mới ở quân y về với anh là người cũ. Nếu trong trận đánh sắp tới trung đội chỉ có mình đồng chí Lạn chỉ huy thì anh không yên tâm. Anh không biết ai sẽ làm trung đội trưởng. Phấn ước gì lại có được một người như anh Cương ngày trước. Khi Ngọ trở về đại đội, Phấn chợt nghĩ ngay Ngọ sẽ là người chỉ huy trung đội ba. Quả nhiên, mấy ngày sau Ngọ được điều về trung đội. Nhưng từ hôm về, Ngọ luôn luôn được lệnh trên gọi đi. Phấn chỉ lo Ngọ sẽ chuyển sang công tác khác.

Bác quản lý, vừng trán nhăn nhúm ngó vào cửa hầm:

- Ông Phấn! Thế nào mà tiểu đội ông lại chỉ có ba người ăn cơm? A... cả anh Lạn đây. Báo cáo anh, hôm nay trung đội anh bỏ cơm già nửa. Tôi hỏi anh em ai cũng kêu mệt. Mệt gì?... Anh xem khéo lại bệnh tư tưởng!

Lạn ngừng tay làm thuốc, ngẩng lên há miệng định nói thì hơi thuốc xộc vào mũi hắt hơi liên tiếp mấy cái. Anh lấy tay quệt nước mũi, cổ tay anh cũng đầy thuốc vàng. Giọng nói của Lạn khác đi, như người phải cảm:

- Không sao! Anh em đêm qua nó đi đào trận địa về khuya mệt đấy! Đến chiều tất cả lại không ngốn hơn voi. Chị cả kiếm cho chúng em một bát canh ăn cho mát ruột, đậu xanh, rau dớn, hay tàu bay cũng được. Bữa sáng ai không ăn thì thôi, nhưng bữa chiều không cần hỏi nữa, cứ nấu cả cho tôi.

Phấn chợt thấy lo. Câu nói của trung đội phó không làm anh yên tâm. Phấn thấy một số anh em tỏ vẻ khang khác sau khi đi làm công tác tử sĩ trung đội hai. Mấy đêm vừa rồi đi đào trận địa, cứ nghe tiếng tàu bay địch là có những người nhớn nhác. Đôi lần, Phấn gặp bất chợt anh em đứng thì thào với nhau, khi thấy Phấn, họ lảng đi. Trưa hôm qua, đang ngủ tỉnh giấc, Phấn bắt gặp hai đồng chí nằm bên mình không ngủ, mắt mở thao láo đầy vẻ lo âu... Phấn đoán mấy trận bom vừa rồi đã ảnh hưởng đến tinh thần anh em. Khó khăn bằng ấy ngày chịu đựng được, giờ đến lúc chiến đấu như người đi đường dài sắp tới đích, mà ngồi lại thì hỏng cả? Phấn không hiểu tại sao lại có người khi còn ở hậu phương học tập thì vui vẻ, hứa hẹn quyết tâm nhưng đến lúc đi chiến đấu thì lại âu sầu, biện cớ ốm đau, bệnh tật không đi... Sao họ không biết xấu hổ với những điều mình đã hứa hẹn trước anh em, trước cấp trên? Phấn nghĩ mình thà chết thì thôi chứ không thể như họ. Có đôi lúc bom đạn cũng làm cho Phấn hoảng hồn. Nhưng những phút đó chỉ thoáng qua, như người đang ngồi bị một người đến vỗ vai bất thần thì giật mình.

Nghĩ đến chiến đấu là Phấn lại nhớ tới ngay bộ mặt lấm tấm lựu đạn sưng vù của đồng chí thương binh đánh hầm ngầm, hình ảnh anh Cương nhảy vào ụ súng xách cổ từng tên địch kéo ra ngoài...

Khi bác quản lý đi rồi, Phấn rụt rè nói với trung đội phó bằng một giọng lo lắng:

- Anh Lạn này, liệu làm nhanh nhanh lên ta đi xem anh em thế nào? Mấy hôm nay tôi thấy một số anh em có vẻ hãi đấy, nhất là... - Phấn định nói "nhất là tân binh”, nhưng ngượng mồm lại thôi.

Lạn ngước mắt nhìn Phấn suy nghĩ một lát, rồi lại cúi xuống buộc dây quanh quả bộc phá, nói một cách vô lo:

- Yên trí: đảng viên họ chịu trách nhiệm lãnh đạo tư tưởng là chính. Cánh mình là cứ lo đánh nhau cho tốt.

Cách đây ít hôm, đồng chí tiểu đội phó đã gọi Phấn ra một chỗ vắng thủ thỉ: "Chi bộ rất chú ý theo dõi đồng chí. Chi bộ có nhận xét, đồng chí về mặt chiến đấu có tinh thần dũng cảm, nhưng công tác lãnh đạo tiểu đội còn yếu. Đồng chí chưa chú ý đến tình hình tư tưởng của anh em, chưa giải quyết cho họ những thắc mắc...". Đồng chí tiểu đội phó này trước công tác ở đơn vị vận tải của đại đoàn mới về tiểu đội của Phấn. Anh là người đảng viên duy nhất trong tiểu đội Phấn cảm thấy những điều Lạn vừa nói không đúng. Nhưng từ xưa tới nay, Phấn vẫn coi Lạn như người đi bước trước, đàn anh, nên Phấn không nói lại. Anh định bụng lát nữa sẽ hội ý ngay tình hình này với tiểu đội phó và khi trung đội trưởng Ngọ về sẽ báo cáo thật kỹ lưỡng.

Trong khi đó, Ngọ đang ở trên ngọn đồi cao sau vị trí trú quân cùng với đại đội trưởng Cương. Hai người đứng sau một búi lau nhìn xuống khu trung tâm Mường Thanh.

Cương bảo Ngọ:

- Bây giờ sương tan nhìn sáng, cậu quan sát thật kỹ di... Có đúng cái ụ cao gần cái "Hen cát" đổ kia là nơi nó bắt cậu đến sau khi cậu đánh thằng quan ba không?

Ngọ hơi nhăn mặt:

- Đúng anh ạ. Tôi nhìn rõ lắm rồi.

- Cậu thấy vai nó đeo hai sao à?

- Vâng. Trong hầm có đèn điện, tôi nhìn rất rõ. Hôm nọ tôi báo cáo tham mưu trưởng đại đoàn thì tham mưu trưởng nói: "Nếu đúng thế thì nó là thằng tướng Đờ Cát!".

Đôi lông mày đen từng sợi cong rất đều như một mái tóc mới chải của Cương hơi nhíu lại. Từ chiều hôm qua, Cương đã được lệnh của tiểu đoàn chỉ để lại hai tiểu đội phòng ngư trên A1, còn rút cả bộ đội về để tham gia chiến đấu trong đội hình của tiểu đoàn. Sáng nay, Cương về đại đội cũ gặp Ngọ, và bảo Ngọ lên đây.

Cương kéo Ngọ lại giáp bên mình, chỉ tay nói:

- Chỗ khuỷu suối cong cong kia là nơi mình vào gặp cậu đêm hôm ấy. Cậu cố nhớ lại xem từ đấy vào đến chỗ thằng Đờ Cát bao xa?

Ngọ ngẫm nghĩ rồi đáp:

- Không xa đâu. Hôm ấy tôi còn đau chân đi tập tễnh mà chỉ khoảng chưa hút hết một điếu thuốc lá là tới. Hai trăm thước là cùng, anh ạ.

Ngọ chăm chăm nhìn Cương. Mặt anh hơi võ đi. Nước da anh không bắt nắng, mấy tháng trời lăn lộn ngoài trận địa chỉ đỏ lên từng mảng. Đôi mắt anh rất nhiều lòng đen, giá nhỏ hơn một chút thì thật giống mắt con gái. Ngọ không hiểu anh cứ hỏi đi hỏi lại mãi về chỗ ở của thằng Đờ Cát làm gì...