gười miền Bắc Việt-Nam gọi là Trạng vì Quỳnh có tài học như Trạng, thượng thông thiên văn, hạ đạt địa lý, không có việc gì mà không biết, đồng thời cũng còn một lý nữa là Quỳnh khi sang sứ Tàu đã được vua nhà Thanh mến tài, sắc phong làm Lưỡng quốc Trạng nguyên (Trạng nguyên của hai nước).

Người miền Nam Việt-Nam gọi là Cống vì Quỳnh đi thi chỉ đỗ Cống sinh là chân đỗ thi Hương mà thôi, tức cử nhân của triều Nguyễn sau này.

Chuyện ký không nói đến năm sinh năm mất, cũng như không nói đến thi đậu khoa nào mà chỉ nói là người làng Yên-vực huyện Hoằng-hóa tỉnh Thanh-hóa, con của một ông tiên chỉ hay cai tổng gì đó.

Đáng lẽ, Trạng Quỳnh thi Hội thi Đình cũng chiếm giải khôi nguyên, nhưng vì các lý do:

Vốn biết Quỳnh hay chữ nên quan giám khảo thường đi lui đi tới để mắt xem Quỳnh làm văn bài ra sao, Quỳnh ghét tính tò mò ấy, nên khi thấy quan lại gần, Quỳnh hỏi: « Dạ bẩm quan lớn, còn đoạn kết này làm thế nào đây? »

Quan giám khảo trả lời: « Thì làm trống chớ còn làm gì nữa ».

Lời nói của quan có ý bảo Quỳnh: nếu không làm được thì bỏ trống. Quỳnh cũng thừa hiểu, những muốn lỡm quan, Quỳnh đã biến câu nói bóng ra thành câu nói thật.

Khi chấm bài, quan giám khảo và hội đồng thấy bài của Quỳnh làm xuất sắc vô cùng, đáng đỗ Hội-nguyên lắm, nhưng đến đoạn chót, ai nấy đều ngạc nhiên, thấy một đoạn văn pha chữ pha nôm, đi lạc hẳn đầu bài:

Ô hô da trâu tang mít, tư dĩ thành bưng bít chi công

Đám giỗ nhà chay, thượng ký đổ thì thùng chi hiệu.

Không ai hiểu sao, nên sau khi hợp phách, cho đòi Quỳnh vào hỏi. Quỳnh trả lời: « Cái đó là tại quan giám khảo, ngài bảo tôi làm trống thì tôi làm trống, như thế chẳng phải rõ ràng là cái trống còn gì? »

Quan giám khảo cả giận vì tính ngông sược ấy, nên loại quyển Quỳnh ngay, thế là Quỳnh bị rớt. Quỳnh cũng tức mình, từ đó trở đi, không thèm vác quyển vào trường thi Hội thi Đình nữa.

Tuy nhiên, chỉ có chức Cống-sinh Quỳnh cũng được vua Lê và Chúa Trịnh mến tài cho làm quan tại triều và cử làm chánh sứ cầm đầu sứ bộ sang nước Trung hoa. Trong chuyến đi này, Quỳnh có công lớn làm nổi uy tín cho nước nhà, vua Lê chúa Trịnh yêu mến lắm, nhưng sau vì ngày càng khinh mạn, vô lễ cả với Chúa và triều đình nên cuối cùng bị Chúa bắt uống thuốc độc để kết liễu cuộc đời.