hiếc xe đỗ dưới chân ngọn núi đá. Đại tá tư lệnh quân chủng trong bộ quân phục màu ghi, đẩy cửa bước xuống. Ông dừng lại một lát, ngó toàn cảnh khu vực đoàn bộ đoàn 25 rồi bước lại ngôi nhà ban chỉ huy.

Cùng đi với tư lệnh có đồng chí trung tá trường phòng tác chiến và đồng chí đại úy, trưởng phòng quân báo.

Đoàn trưởng Tư và chính ủy Bùi Kim cùng tham mưu trưởng Đặng, chủ nhiệm chính trị nhận được diện của Văn phòng Bộ tư lệnh, đã chờ sẵn, ra đón.

Tư lệnh bắt tay từng người, rồi bước lại chiếc bàn dài, ngồi xuống. Mọi người cùng ngồi.

- Nghe nói cháu đã ra khỏi trại cải tạo rồi, hả ông Tư? - Tư lệnh bỏ chiếc cặp lên bàn, vuốt mái tóc lưa thưa và hỏi - Ông bà cũng chuyên chính gớm nhỉ?

- Báo cáo, bất đắc dĩ thôi ạ. Nó hư lắm. Bà nhà tôi là người thương con, cuối cũng cũng phải dùng đến biện pháp ấy. Vào trại anh chàng tiến bộ hẳn. Vừa được ra hôm giữa tháng ạ.

- Con hư, lỗi tại chúng mình một phần. Cứ đi biền biệt, lấy ai dạy dỗ, giáo dục? Tôi cũng có hai đứa con gái đầu lòng và một cậu ấm. Nhưng may là các cháu cũng "tương đối" cả, mình đỡ mệt... Ta làm việc được chưa?

- Báo cáo được ạ.

Tư lệnh đề nghị cán bộ đoàn báo cáo công tác chuẩn bị kế hoạch vận tải sắp tới theo chỉ thị của Bộ tư lệnh. Chính ủy Bùi Kim được đảng ủy phân công chuẩn bị, mở cặp tài liệu và trình bày. ông nói thong thá, mạch lạc, chốc chốc lại ngước nhìn vị đại tá và các cán bộ cùng đi. Chính ủy điểm lại một số nét chung về công việc chi viện cho chiến trường vừa qua của đoàn; những thuận lợi những khó khăn; tình trạng số tàu vừa nhận được thêm của nhà máy đóng tàu Hải Phòng, tình hình địch, tình hình "bến"; tư tưởng cán bộ, chiến sĩ... Cuối cùng, ông trình bày phương án vận chuyển của đoàn. Theo phương án này, sắp tới sẽ tung ra một lúc bốn tàu, xuất phát bốn ngày khác nhau, nhưng tính toán sao để cùng vào bốn bến trong một đêm. Kế hoạch đi biển, kế hoạch hợp đồng, kế hoạch lấy hàng đã vạch tỉ mỉ, chu đáo. Chỉ chờ ý kiến Bộ tư lệnh là tiến hành.

Báo cáo xong, với vẻ tự tin, chính ủy bỏ kính, ngước nhìn mọi người chờ đợi.

- Táo bạo đấy! - Tư lệnh buông bút - Nào, mời các anh.

- Xin phép tư lệnh được hỏi đồng chí Bùi Kim - Đồng chí trung tá trưởng phòng tác chiến lên tiếng - Căn cứ yếu tố nào để đoàn có kế hoạch như vậy?

- Báo cáo tư lệnh, và các đồng chí - Chính ủy Kim chậm rãi - Một là chúng tôi chấp hành chỉ thị của Bộ tư lệnh: khẩn trương chi viện gấp cho toàn chiến trường chuẩn bị chiến dịch 1. Hai là căn cứ vào tình hình địch trên biển, căn cứ vào kinh nghiệm đối phó với chúng trong những chuyến đi vừa qua. Ba là căn cứ vào tình hình các "bến", đã sẵn sàng nhận vũ khí. Bốn là căn cứ vào số tàu nhà máy đóng tàu Hải Phòng vừa cung cấp cho ta.

- Nghe nói nhà máy bị thiệt hại lớn do trận oanh tạc tháng trước? - Tư lệnh chợt hỏi.

- Cũng có một số công nhân hy sinh ạ. Nhưng nhà máy vẫn cố gắng sản xuất được. Song việc tiếp tục hạ thủy những con tàu gặp không ít khó khăn. Tôi xin báo cáo tiếp: Năm là, căn cứ vào khả năng hợp đồng của đoàn, khả năng đi biển của số thuyền trưởng và anh em thủy thủ. Với nữa lần trước đồng chí tư lệnh quân chủng và đồng chí chính ủy có gợi ý: nên chăng cùng một lúc triển khai tổ chức cho nhiều tàu đi. Chúng tôi thấy ý kiến đó lúc này đã chín muồi. Đảng ủy chúng tôi đã bàn kỹ và hạ quyết tâm lập kế hoạch như đã trình bày.

- Và chuyến đi của tàu 54, tàu 56 hồi tháng 7 là một thử nghiệm thành công? - Đồng chí trưởng phòng tácchiến hỏi.

- Vâng, đúng thế! Khi tàu 54 bị lộ, đã tìm cách đánh lạc hướng địch để tàu 56 vào bến. Điều đó cho ta kết luận: có thể đi nhiều tàu một lúc nhằm dàn mỏng lực lượng địch và hỗ trợ lẫn nhau. Phương thức này sẽ hiệu quả và an toàn hơn.

- Chúng ta vội vã quá chăng?

- Hành động của chúng ta phụ thuộc vào sự đòi hỏi của chiến trường. Chúng tôi nghĩ là không vội vã. Nôn nóng, chủ quan sẽ dẫn tới thất bại. Nhưng rụt rè, cầu toàn và thiếu quyết đoán là bỏ lỡ thời cơ. Chúng tôi đã có nhiều bài học xương máu về vấn đề này.

Tư lệnh gật đầu đồng tình. Lâu nay ông đã nghĩ đến những vấn đề mà chính ủy Bùi Kim vừa trình bày. Giai đoạn đi lén lút, hoàn toàn bí mật đã qua rồi. Thụ động chờ đợi một tình hình như thế là ảo tưởng và thiếu thực tế.

Tư lệnh ngả người, tựa vào thành ghế, hai tay vuốt trán. Mỗi lần có điều gì vui vẻ, ông thường có những cử chỉ như vậy.

- Đoàn yêu cầu gì đối với Bộ tư lệnh không? - Tư lệnh hỏi.

- Báo cáo, có chứ ạ. Chúng tôi đề nghị phòng quân báo cung cấp tin tức địch thường xuyên hơn - Chính ủy Bùi Kim trả lời.

- Gì nữa?

- Và theo dõi, chỉ đạo chúng tôi sát hơn.

- Cụ thể?

- Chúng tôi đề nghị cơ quan tác chiến thường xuyên bám sát tình hình các bến và có thông báo kịp thời để chúng tôi xử lý. Việc hợp đồng với bến là một trong những khâu có tính quyết định sự thành bại của chuyến đi. Kinh nghiệm vừa qua cho hay rằng năm mươi phần trăm thắng lợi thuộc sự chuẩn bị của bến.

- Hợp đồng với bến, Bộ tư lệnh sẽ lo. Nếu không có gì nữa, xin đồng chí tư lệnh cho được báo cáo phương án cụ thể. Phần này anh Tư sẽ trình bày.

Tư lệnh gật đầu.

Đoàn trưởng Tư rời ghế và bước tới tấm hải đồ treo ở vách. Ông diễn giải:

- Báo cáo tư lệnh, chuyến đi sắp tới chúng ta sẽ đưa tàu vào bốn hướng. Tàu T.37 do thuyền trưởng Hòa và chính trị viên Đạm phụ trách sẽ vào Quảng Ngãi. T.37 có một thuận lợi là đồng chí Đạm và hầu hết anh em thủy thủ đã vào đây một lần, vào cuối năm 1966. Và đồng chí Hòa là một thuyền trưởng vững, có nhiều thành tích, dũng cảm.

- Xin lỗi, tôi ngắt lời một chút. Có phải vùng Đức Phổ, Sơn Tịnh? - Tư lệnh quân chủng chợt hỏi.

- Báo cáo, đúng.

- Xã Đức Bình?

- Vâng, xã Đức Bình. Tàu T.230 của thuyền trưởng Ngát sẽ vào vùng Hòn Hèo, Nha Trang. Hai tàu mới nhận của nhà máy cũng sẽ lên đường vào dịp này. Tàu thứ nhất mạng tên T.178 do thuyền trưởng Ba chỉ huy sẽ vào Bình Định. Quê đồng chí này ở đó, nên rất thông thạo luồng lạch. Anh em gọi đồng chí ấy là "ông Tám Thạnh phẩy". Chiếc thứ hai mang tên T.63 đi Cà Mau do đồng chí Thắng làm thuyền trưởng và đồng chí Tâm làm chính trị viên. Chúng tôi dự kiến vào hồi 18 giờ 30 phút ngày 22 các tàu sẽ cùng ở vị trí Z 1. Muốn vậy chuyến đi Cà Mau sẽ xuất phát sớm hơn ba ngày. Và tàu đi Quảng Ngãi xuất phát muộn nhất.

- Cụ thể T.63 sẽ nhổ neo ngày nào? - Tư lệnh hỏi lại.

Đoàn trưởng dựng chiếc que cạnh tấm hải đồ, bước tới bên bàn, thong thả trả lời:

- Báo cáo, dự kiến đêm 18 ạ!

- Đêm 18? - Vị đại tá nhắc lại. Một lúc ông bảo:

- Đồng ý! Tôi đồng ý.

Sau khi bàn bạc và trao đôi với đồng chí trưởng phòng tác chiến, trưởng phòng quân báo một số vấn đề có liên quan đến chuyến đi, ban chỉ huy đoàn xin ý kiến cuối cùng của tư lệnh. Tư lệnh hài lòng thông qua kế hoạch. Khâu tổ chức thực hiện giao cho đoàn cùng hợp đồng với phòng tác chiến.

Trưa ấy, tư lệnh và những cán bộ cùng đi, ở lại ăn cơm. Theo chương trình, buổi chiều ông sẽ xuống thăm, đồng thời kiểm tra công tác chuẩn bị của tàu T.37 và tàu T.63, chiếc tàu mới nhận của nhà máy.

- Người ta đồn rằng thuyền phó tàu T.37 là một tay ngang tàng, liều lĩnh phải không? - Tư lệnh hỏi chính ủy Bùi Kim khi hai người ngồi ở phòng khách.

- Lời đồn bao giờ cũng chỉ là lời đồn thôi ạ.

- Vậy anh chàng là người thế nào?

- Tôi đã sống với Tòng hơn năm nay. Trước hết, đó là con người thích hành động và dám hành động.

- Điều ấy đáng quý!

- Vâng. Anh ta tự tin và không từ nan trước công việc, không lười nhác trong suy nghĩ. Sống thẳng thắn, trung thực, sống hết mình. Song, thường vội vã và nôn nóng. Tôi thích anh thuyền phó ấy.

- Vừa rồi có ý kiến nên phục hồi chức thuyền trưởng cho Tòng, song đảng ủy còn đắn đo phải không?

- Đảng ủy muốn thử thách Tòng thêm. Công việc của đoàn cần những người dũng cảm, nhưng phải chín chắn và tỉnh táo. Thực ra Tòng làm thuyền trưởng đã khá lâu về chuyên môn không phải bàn. Anh ta là thuyền trưởng đi biển giỏi, có trách nhiệm. Song còn nóng vội trong công việc. Báo cáo tư lệnh, chuyến đi vào Cà Mau của T.37 vừa qua nếu không có suy nghĩ sáng tạo của Tòng, con tàu sẽ kẹt lại trong đó.

- Tôi có nghe báo cáo chuyện "đèn khò - chân vịt" ấy

Đầu giờ buổi chiều, có điện thoại từ văn phòng Bộ tư lệnh gọi xuống: Mời tư lệnh về gấp, có công việc khẩn trên Bộ gọi. Ông đành bỏ dở kế hoạch làm việc ở đoàn 25. Trước khi ra xe, tư lệnh hỏi đoàn trưởng Tư và chính ủy Bùi Kim.

- Anh em thủy thủ tàu T.67 đang ra sao?

- Theo báo cáo từ "bến", anh em đã gặp trạm giao liên đầu tiên của tỉnh và đang tổ chức trở về - Đoàn trưởng Tư trả lời.

- Hy vọng anh em sẽ an toàn. Bao giờ họ về, nhớ báo cho biết để xuống thăm.

Thuyền trưởng Hoà đi công tác đột xuất, chưa về, thuyền phó Tòng cùng chính trị viên Đạm lên ban chỉ huy đoàn nhận chỉ thị, kế hoạch đi biển. Ngồi trong phòng họp lòng dạ Tòng lại để nơi con tàu. Mấy hôm nay máy tàu T.37 không được tốt, theo đề nghị của Tòng, ban kỹ thuật đã cử người có chuyên môn giỏi xuống cùng anh em thủy thủ sửa chữa. Mọi người làm quên cả giờ, làm thâu đêm, tối qua thì sửa xong. Nhưng khi chạy thử, Tòng phát hiện ra ống làm lạnh bị rò. Hỏng hóc không lớn nhưng phải sửa kịp thời để chuẩn bị chuyến đi tới. Trước khi lên đoàn nhận lệnh, Tòng đã giao cho Khang, máy trưởng, lên ban kỹ thuật nhận vật tư để quấn bịt chỗ rò. Tuy vậy anh vẫn thiếu an tâm.

Ngồi nghe đoàn trưởng và chính ủy phổ biến nhiệm vụ, Tòng bứt rứt. Khi đoàn trường hỏi đến tình trạng máy, Tòng đứng dậy và trả lời dứt khoát:

- Báo cáo, máy tốt. Đêm qua đã chạy thử ạ.

Tuy thế, không khỏi áy náy, định nói thêm rằng ống làm lạnh bị rò, song nghĩ thế nào, lại thôi. Thêm nữa, anh tin là đến lúc này, Khang và anh em thủy thủ đã sửa xong. Vết rò cũng không lớn lắm.

----------------------------------

Chú thích:

1. Tức là chuẩn bị cho cuộc tiến công và nổi dậy đầu xuân 1968. Nhưng lúc đó không ai rõ cụ thể như thế.

2. Vị trí Z: Vị trí quy định chuyển hướng vào bờ.

Tan họp, Tòng bổ về tàu. Chính trị viên Đạm vừa đi vừa chạy mới theo kịp.

Tốp thủy thủ đang túm tụm đầu mũi câu mực, không ai chú ý tới thuyền phó và chính trị viên đang đứng phía sau.

- Rỗi rãi nhỉ? - Tòng lên tiếng - Thuyền trưởng về chưa?

- Chưa thấy ạ - Một thủy thủ trả lời.

- Thuyền phó Xuyên cũng chưa về?

- Vâng! Thuyền phó lên hậu cần làm kế hoạch lấy dầu, lấy thực phẩm từ sáng.

- Bịt xong chỗ rò rồi chứ, Khang? - Tòng hỏi.

Anh chàng máy trưởng đang say với chiến công giật được chú mực to bằng bàn tay, toét miệng cười:

- Báo cáo thuyền phó, lỗ rò ấy bịt khi nào không được ạ.

- Nghĩa là chưa làm?

Khang hồn nhiên:

- Vâng!

Tòng cau mày. Khuôn mặt đỏ bừng. Đôi môi run run.

- Đồ tồi! Chấp hành mệnh lệnh như thế à? Ngay bây giờ có lệnh rời bến thì sao? Hả? Hả?

Tòng quát, đôi mắt long lên, giận dữ. Và không để Khang kịp phản ứng, anh sấn tới ôm thốc chàng máy trưởng ném tùm xuống nước.

- Này thì câu mực - Tòng riết róng.

Đám lính hớt hải, vội tản ra.

- Đừng ỷ vào chuyên môn giỏi mà chủ quan - Tòng nói tiếp rồi hầm hầm rời tàu, bước về phía ngôi nhà của ban kỹ thuật.

"Vẫn không sửa được tính nóng". Đạm nhìn theo dáng đi tất tưởi, vội vã của Tòng, lắc đầu.

Khang lóp ngóp từ dưới nước lần lên boong. Người ướt sũng, anh ta bước vội lại chỗ Đạm vừa vuốt nước vừa hỏi, giọng lo lắng:

- Được lệnh rời bến hả, chính trị viên?

- Tại sao không cho anh em sửa máy? - Đạm vặn.

- Tôi cứ tưởng...

- Tưởng cái gì? Tưởng ở bên Đài Loan. Công việc thời chiến mà bê trễ thế đấy. Tôi sẽ phạt anh, không cho đi chuyến này nữa.

- Tôi có lỗi, báo cáo, nhưng... tôi sẽ sữa chữa khuyết điểm ngay bây giờ ạ. Tôi sẽ lên ban kỹ thuật, tôi sẽ...

- Tôi xin hứa là...

- Hãy vào thay quần áo. Chuyện đó xét sau.

Khuôn mặt xỉu như chiếc bánh mì vừa nhúng nước. Khang uể oải bước vào khoang.

Ở ban kỹ thuật, một thiếu úy chừng hai ba, hai bốn, có nước da trắng đang dông dài thuyết trình với Tòng những nguyên tắc trong công tác cấp phát vật tư.

- Nói ngắn chứ! - Tòng gắt.

- Muốn lấy vật tư, các anh phải kê vào bảng dự trù, sau đó lên xin đoàn duyệt. Duyệt xong lại đưa xuống chúng tôi để làm kế hoạch. Một chiếc ê-cu cũng phải dự trù, phải nằm trong kế hoạch, đừng quên rằng quân đội chúng ta đang từng bước tiến lên chính quy, hiện đại. chiến tranh hiện đại đòi hỏi...

- Anh học thuộc như vẹt những điều ấy ở trường phải không?

- Trường học là nơi...

- Vất mẹ nó mớ lý luận dài dòng ấy vào sọt - Đang sẵn bực, Tòng xẵng - Ngày mai tàu đi biển mà hôm nay máy hỏng thì phải cấp vật tư cho người ta sửa máy, rõ chưa? Đừng máy móc, thiếu thực tế, chỉ biết ngồi sau bàn tụng những điều trong sách. Xuống tàu mà làm lính vài ba bữa.

- Có những điều thuộc về nguyên tắc, chúng ta là những sĩ quan, phải tôn trọng. Ví như...

- Tôi hỏi, anh có phát không?

- Ví như trong việc...

- Tôi hỏi anh có phát không?

Tòng sấn lên, đôi mắt gườm gườm. Chàng thiếu úy hơi hoảng, lùi lại.

- Ờ, đương nhiên tôi sẽ... sẽ phát, nhưng đứng về mặt thủ tục thì...

- Tôi không có nhiều thời gian đâu. Tối nay tàu rời bến.

Anh thiếu úy trẻ lấm lét nhìn Tòng rồi mất hút trong kho. Lát sau, anh ta mang ra một cuộn vải chống nhiệt để trước mặt Tòng.

- Ký vào đây! - Anh ta cộc lốc.

- Như vậy có phải tốt hơn không? - Tòng vui ra mặt, chộp lấy cổ tay anh chàng thiếu úy lắc lắc mấy cái rồi mặc cho anh ta đầu mày chân tóc ngứa ran vì xấu hổ.

Tòng cắp cuộn vải chống nhiệt, rảo cẳng bước về tàu.

Việc Tòng ném Khang xuống nước, không cánh mà bay tới cơ quan chính trị. Ngay chiều hôm đó, một trợ lý xuống tàu T.37 xem thực hư ra sao. Song, điều khiến người trợ lý ngạc nhiên là khi gặp thủy thủ trên tàu, họ đều nhất loạt trả lời rằng không có chuyện như thế.

Anh ta gặp Khang.

- Có lẽ người ta trông nhầm, lúc đó, quả thuyền phó Tòng bực, nhưng chuyện anh ấy ném tôi xuống nước là không có - Khang báo cáo trơn tru, đôi mắt nhìn người trợ lý với vẻ thành thật - Tôi đang câu mực, vì muốn gỡ cước nên đã nhảy xuống. Chuyện có thế.

Anh ta ranh mãnh nhìn Khang, cái nhìn như muốn bảo: "Đừng sạo anh bạn, tôi rõ cả". Cuối cùng anh gặp Đạm.

- Tôi ngỡ anh em thủy thủ họ đã trả lời đồng chí rồi chứ - Đạm thong thả đáp.

- Anh nghĩ về những người trợ lý chúng tôi thế nào, anh Đạm - Người của ban chính trị ý nhị nhìn Đạm, tủm tỉm cười - Các anh tưởng tôi ngây thơ lắm à? Chả lẽ tôi không rõ được điều gì đã xảy ra?

Cuối giờ chiều, Đạm kể lại với Tòng. Anh cũng lưu ý Tòng về sự nóng nảy vừa rồi.

- Tôi biết tật xấu của mình. Tôi đã thiếu tôn trọng anh em.

Buổi tối, khi lên giường nghe bên phòng thủy thủ nhiều tiếng rì rầm, Tòng lắng tai. Một thủy thủ trách:

- Ông dở ẹc. Đáng ra phải tổ chức làm cho xong cái công việc bịt vết rò nơi ống lạnh rồi mới câu mực chứ.

- Chủ quan! Hôm nay mà tàu được lệnh nhổ neo thì ông vào tù.

Tiếng Khang:

- Thì người ta đã phải nói dối ông trợ lý chính trị rồi còn gì.

- Phải dùng đến biện pháp ấy là xoàng. Phải không các bố?

- Ai chẳng hiểu thế! Nhưng nếu không vậy, nhỡ anh Tòng lại lên bờ? Này, mà đừng tưởng ông trợ lý không biết gì nhé.

- Lỗi là tại cái tên Khang này. Chỉ mải câu mực.

- Đáng ra chiều nay cậu phải tới xin lỗi thuyền phó.

- Cũng định thế, nhưng ngại.

- Ngại? Cậu cầm tinh con cáy hả? Đã có lỗi mà biết lỗi thì phải dũng cảm lên.

Tòng nằm im. Xin lỗi ư? Chính anh mới phải xin lỗi Khang. Anh đã nóng, anh đã quá giận mất khôn. Anh đã biểu hiện thái độ gia trưởng. Vậy mà mọi người đã tìm cách bao che, tha thứ, có một cái gì nao nao. Tòng thấy sống mũi cay cay. Tình cảm mọi người khiến Tòng xúc động. Thì ra anh em không cố chấp, nếu mình luôn luôn vì công việc. Hai giọt nước mắt rịn ra, lăn trên gò má. Đã lâu lắm Tòng không khóc, vậy mà lần này...

Tòng thấy mình gắn bó với anh em thủy thủ, gắn bó với con tàu T.37 hơn lúc nào hết. Anh bật dậy, định bước ra ngoài và nói to: "Các đồng chí, chính tôi là người có lỗi". Nhưng nghĩ sao, lại nằm xuống, lặng lẽ nhìn lên trần.

Gió thổi qua cửa sổ se se lạnh. Thời tiết đang vào đông. Ngoài khơi, những đợt gió mùa đông bắc sắp tràn về và nhất định mặt biển lại cồn lên.

Đêm đó, Tòng không ngủ được.