ột bóng người cân đối, dong dỏng cao, len lỏi lần đường giữa khu rừng Munga điêu đứng vì nắng hạn trên những cánh đồng trải dài từ chân núi Nungara, phía sườn đất đỏ.

Gầy và đen hơn cả những thân cây bị cháy sém, bóng người chệnh choạng men theo con đường hẻm, như một con Kănguru chậm chạp đi một vùng đất khô, gồ ghề, về phía núi để tìm nước uống. Đó là một người đàn bà thổ dân, trần truồng, toàn thân bị bệnh tật hủy hoại, lưng mang chiếc túi nhỏ đựng quần áo. Bà ta cứ đi, đi mãi.

Suốt ngày bà len lỏi dưới rặng cây Munga khô héo, dọc theo những đường mòn hằn vết chân gia súc đã lâu ngày - những lối mòn heo hút chạy ngoằn ngoèo trên nền đất khô cứng - để rồi khi màn đêm buông xuống, lại nằm co quắp ngủ đưới chân núi, giữa những bụi cây gai và những lùm cây thađa lá dày và cứng: Bà nhóm lửa, ném vào bếp một mẩu thịt cỏn con đã thâm đen, rồi lấy ra ăn đoạn dọn hết những hòn đá lổn nhổn trên nền đất cát và nằm xuống ngủ.

Trời hửng sáng, bà lại tiếp tục lê bước chậm chạp đi về phía chiếc đèo vắt ngang qua dãy núi.

Bà leo lên đèo, leo mãi, dọc theo sườn núi dốc sỏi đá gồ ghề.

Hết ngày này qua ngày khác, tuần này qua tháng khác, bà tiếp tục đi, đi mãi, hai mắt chằm chằm nhìn thẳng về phía trước, như thể có ma lực nào cuốn hút.

Người đàn bà da đen này chệnh choạng len qua những rặng cây bên bờ suối Uytaliba, tới sát xóm thổ dân, mà không nghe thấy đàn chó xộc ra sủa, cả người và súc vật đều im ắng. đâu rồi những đứa trẻ vẫn thường nhanh nhẫu chạy ùa ra khua tay múa chân chào đón mừng rỡ?

Một đàn vẹt trắng mào gà đang kiếm ăn trong vườn, trước ngôi nhà, bỗng vỗ cánh sàn sạn bay đi chỗ khác, khi nhìn thấy hình bóng người đàn bà luống tuổi xuất hiện trong bộ áo váy xanh tàn tạ rồi dừng lại ở chổ xưa kia là lán trại của những người thổ dân, đôi mắt đỏ ngầu nhìn chằm chằm về phía trước, một cái nhìn đầy buồn bã, hy vọng. Những túp lều lụp xụp, đen xỉn, cạnh chiếc giếng bên bờ suối đã biến mất. Rải rác xung quanh giếng chỉ còn lại những thanh sắt rỉ, những mẩu xương trắng, những cành cây khô và củi nhỏ. Một mẫu sắt tây phơi mình giữa ánh nắng chói chang, bắn ra những tia sáng lấp lánh. Toàn bộ khu trại chìm đắm trong cô liêu, u tịch.

Không còn hơi thở của sự sống nghi ngút từ ống khói của ngôi nhà. Cả hành lang vắng vẻ - chỉ những cánh quạt gió trên cột cao chốc chốc lại từ từ chuyển động

Trời! Sao đến nông nổi này? - Kuếađu băn khoăn tự hỏi mình. hết thảy những con người cùng dòng máu thổ dân với bà, những người dân của Mămi, người đàn bà da trắng đã xây nên ngôi nhà này, lập nên ấp trại này, dựng lên những cột quạt gió này - tất cả đều đã bỏ đi!

Bà đi thêm một quãng ngắn ngược dòng suối, tới chỗ đã cắm trại. Đôi bàn tay gầy khô với những ngón tay khẳng khiu cua bà quờ quạng nhặt những cành khô làm củi. Rồi một ngọn lửa bùng cháy trước mặt bà, đốt lẹm lá cây và cỏ; khói bốc nghi ngút. Kunadu co ro ngồi bên bếp lửa. Sau bao nhiêu ngày đêm lặn lội từ bờ biển về đây, bà gần như kiệt sức. Bà dang đôi cánh tay như ôm lấy bếp lửa - đôi cánh tay sần sùi gầy guộc cong queo như hai nhánh khung chỉ các đốt xương hằn rõ từ dưới lớp da đen sạm. gương mặt bà hốc hác, tiều tụy, với đôi mắt sâu hóm đỏ ngầu như máu, mí mắt thâm quầng. Khó có ai nhận ra đấy chính là Kunadu. Ruồi từng đàn bâu quanh người bà, kêu vo vo.

Đứng trên bờ suối, cạnh rừng cây, đôi mắt bà bỗng sáng lên như bộc lộ một điều gì vui sướng, nhưng niềm vui ấy chỉ lóe lên trong phút chốc rồi tất cả những gì còn lại chỉ là cô đơn, thất vọng và đau đớn ê chề, chân bà sung vù, các vết thương mưng mũ, nhức nhối.

Bà mệt mõi rã rời đến nổi khuỵu xuống và không sao gượng dậy được để bước tiếp, dù chỉ là thêm nữa bước. Kiến kéo nhau từng đàn bò khắp người bà, bắt đầu cắn, đốt...

Nhưng nhờ bếp lửa, bà đã lấy lại được hơi ấm. Bà ngồi dậy, đưa mắt nhìn nhanh. Rồi bà khe khẽ cất tiếng hát:

Taura chinima Puđinya

Taura Zinơ Munbina

Lời ca vang lên với giai điệu êm ái dịu dàng, tựa hồ bà đang trở về với tuổi niên thiếu cùng Iuni vui chơi, ca hát, hay nhào lộn hất tung cát bụi bay cuồn cuộn. Mămi thấy vậy bèn gọi tất cả - Badi, Iuni và Kunadu vào dưới mái hiên, phát cho mỗi đứa một mẫu bánh mì quệt mứt đặc.

Kunadu hát tiếp. Những con căngurụ đang từ trên núi xuống, những đôi chân khẳng khiu nhỏ nhắn khua nhẹ vào không gian như múa trong ánh hoàng hôn mờ ảo.

Maniinbana nănki nănki chăngzi chăngzi!

Bà thét lên, kêu la, nguyền rủa, khi bị kéo xuống một chiếc thuyền con đậu trên sống, cả đại dương rung chuyển dưới chân bà.

Không! Không! bà kêu lên, vật lộn chống cự lại những bàn tay vạm vỡ, phũ phàng đang kéo bà đi theo, dùng giày đinh đá cả vào bụng bà.

Không! Không! - bà la thét nhưng không sao cưỡng lại được.

Rồi bà nhìn thấy những túp lều, những căn nhà chật ních người. đây là một thị trấn nhỏ bên bờ biển, nhan nhãn những đám người mồ hôi nhễ nhại, rượu chè be bét. Những người đàn ông gày còm trắng có, đen có, nâu nâu có mặt đỏ gay, ùn ùn từ các ngôi nhà kia kéo ra khi họ ngửi thấy mùi cá thối và hương vị của biển.

Rồi bà trốn lên bờ, đi xa biển xa cái mùi hôi hám nồng nặc xông lên từ những người thợ mò ngọc trai, và những chốn khủng khiếp ở gần đấy. Bà bỏ đi để tránh xa những người đàn ông với những gương mặt nhờn nhợt, như thịt lợn muối, với làn da trắng bệch dưới lớp áo sơ mi và chiếc quần dơ dáy, bẩn thỉu, những người đàn ông da vàng mắt xếch những tên cảnh sát cao nghều hễ thấy bà đau ốm nằm đâu đấy ở ngoại ô thị trần là quát tháo, đe dọa.

Rồi bất giác bà quang lưng lại với biển, cùng cái thị trấn heo hút của nó, theo bản năng lá rụng về cội, hay ngựa quen đường cũ của một con vật gắn bó với đồng cỏ, để đi theo tiếng gọi của bộ tộc, của núi rừng, đồng nội của mảnh đất đã sinh ra và nuôi dưỡng bà.

Bà xiết bao vui sướng, xúc động khi trở về nhìn lại mảnh đất quê hương với những hàng cây thân trắng nõn nà trên đôi bờ con suối cạn với những đỉnh đồi bằng phẳng, hay những ngọn núi thoai thoải, như những cánh tay dang rộng từ dãy núi đất đỏ cao ngất, in hình trên nền trời miền tây bao la.

Bà cảm thấy khoan khoái dễ chịu khi được hít thở bầu không khí quen thuộc, được ngửi cái hương vị đầm ấm của mảnh đất vốn là nền cũ của những lán trại thổ dân, và hương thơm ngào ngạt của những giống cây xa lạ mà Măml đã mang về trồng nơi đây.

Bà ngồi cúi đầu bên bếp lửa, hát lại những câu ca về đàn Kănguru từ bên kia núi sang. khua khua đôi chân mềm mại như múa trong ánh hoàng hôn mờ ảo.

Thế là hết đúng như Viên cảnh sát nhận xét cuộc đời bà đã đến lúc tàn lụi.

Bà đâu còn là một cô gái thổ dân trong trắng, thật thà! Còn đâu niềm kiêu hãnh dáng uyển chuyển, hồn nhiên của cô gái Uytaliba thời trẻ! Bà cũng chẳng còn là Kunadu nữa! Vì người ta đã đặt cho bà một cái tên mới. Có nghĩa là Ngọc trai Ngọc trai đen của toán thợ lặn do một người da trắng thuê đi mò ngọc. Trước đó người ta còn đặt cho bà một tên nữa, là Exmaranda.

Exmaranda? Bà suy nghĩ miên man, thầm cảm ơn tấm lòng phúc hậu của Môngti Đơlat người đàn ông đã chữa những vết thương trên đùi, trên ngực rồi băng bó cho bà. Nhưng bà không thể ở lại với ông ta. Bà đã bỏ đi lang thang cho đến khi gặp một dòng sông, và sau là một toán mò ngọc trai.

Rồi với sự thơ ngây, thật thà của mình, bà không thể hiểu nổi cách cư xử của những người đàn ông da trắng đối với đàn bà da đen. Bà nghĩ về Iuni, người mà bao năm bà đã chăm chút; chờ đợi, và cũng là người đã từng ôm bà vào trong đôi tay từ hồi còn trai trẻ. Một thanh niên cường tráng xiết chặt vòng tay quanh người bà. Và rồi anh còn nói chẳng hiểu có đúng không - rằng Uyni là con trai của anh, chứ không phải của Oarieda. Sao lại có chuyện như vậy? Bà là vợ của Oarieda cơ mà! Người ta đã gả bà cho chàng trai ấy. Hơn nữa, chính Oarieda đã cho bà đến trông nom Iuni khi anh đang đau buồn, trước cái chết của Mămi.

Oarieda! Oarieda! Kunađu kêu lên những tiếng kêu da diết. Bà khóc than về người bạn đời, người đàn ông cùng bộ tộc, cùng dòng máu với bà, người đã từng gắn bó với bà bằng tình thương và niềm tin. Và một cơn gió xoáy đã đầu thai vào bà linh hồn của đứa con trai. Mini quả quyết như vậy. Hồi bà còn nhỏ Mini và Bandoghera thường kể cho bà nghe câu chuyện gió xoáy và sao sa đầu thai những linh hồn trẻ em vào những người đàn bà cùng bộ tộc với bà.

Rồi Iuni đưa Môli về ở trong nhà. Anh đưa người đàn bà này về là để sinh con đẻ cái cho anh, Từ đó đến nay, mặc dù Môli đã từ giã vùng đất này, Oarieda đã vĩnh biệt cuộc đời, và chính anh đã tuyên bố Kunadu giờ đây đã thuộc về anh, nhưng chưa bao giờ Iuni bảo bà cùng chung chăn gối dù hai người bao giờ cùng ở bên nhau. Bà càng đau khổ, day dứt khi hồi tưởng về quá khứ.

Sao thế nhỉ? Cô làm gì mà Iuni cư xử với bà như vậy? Phải chăng anh không cần bà? nhưng đôi mắt anh nhìn khác lắm. Cái màu xanh nung nấu trong đôi mắt người đàn ông ấy, một khi đã dừng lại trên người bà, bao giờ càng khiến bà hồi hộp, đến lặng cả người.

Rồi Kunadu nghĩ về chính mình, như thể bà là một đứa trẻ quen thuộc, là một trong những đứa con của chính mình, như thể bà đã chết vào cái đêm bị Hiu xô ngã vào bếp lửa.

Bà ôm mặt khóc khi thấy trước mắt mình hiển hiện ký ức về đêm nọ.

Qua những ký ức phiền muộn ấy, Kunadu hình dung thấy Hiu đang co rúm trong bộ vét nhung môletxkin trắng và chiếc áo sơ mi xanh, vẽ mặt hầm hầm tức giận, một thái độ vốn xa lạ với anh khiến bà hoa mắt rồi ngất lịm khi anh tát mạnh vào mặt bà. Bà đã làm gì nên tội?

Lẽ nào Hiu lại có thể hành hạ bà một cách tàn nhẫn như vậy?

Iuni đã đầy đoạ bà, khiến bà phải từ bỏ cả nơi chôn nhau cắt rốn và những con người cùng dòng máu với bà. Bà đã ra đi, mặc dù chẳng biết sẽ đi đâu.

Taura ginơ munbina

Puđini ubơ munbina

Bài ca nhỏ đang nâng cánh, làm sống lại trong bà những ký ức xa xưa, Bà như đang ngồi trên mình ngựa - con ngựa cái bờm đen với chiếc đuôi dài mềm mại.. Và Uyni, đứa còn trai bé nhỏ, mũm mĩm mà thần gió đã đầu thai vào nàng! Bà mong nhớ khát khao được nhìn thấy nó! Nó đã đến với bà trong ánh trăng vào cái đêm mà người ta để bà nằm lại một mình cùng Iuni nơi cắm trại đầu suối, Kunadu ngồi im lắc lư như đang ẵm đứa bé trong vòng tay dỗ cho nó bú.

Con trai của bà đâu? các con gái của bà đâu? Chami chết rồi, bà biết. Còn cô bé Bâylaba thì người ta đã đem cho Oanna nuôi từ lâu.

Vả lại giờ đây cô con gái ấy của bà cũng đã có những đứa con riêng. Nhưng chúng đi đâu hết cả? Những gì đã xảy ra với chúng? Còn Chitali, Oanna, Mich, già Giô, Mini, Bandoghera, Hiu và Phili? tất cả bọn họ đi đâu? Bà khao khát được gặp lại những con người này.

Chỉ mỗi Iuni nói sẽ không bao giờ thèm nhìn mặt bà nữa!

Phía dưới con suối là cả một vùng hiu quạnh. Những thân cây trắng nhờ nhờ trong bóng đêm trông như những bóng ma độc ác. Những rặng cây cao ngút, cành lá buông rũ, nặng nề, đen tối.

Tối đến, hàng đàn vẹt trắng bay về đậu trên cây bạch đàn cao to cạnh ngôi nhà. Đấy chính là Mămi - Kunadu thầm nghĩ. Mămi sẽ nhìn thấy và hiểu rõ Kunadu này đã làm những gì để chăm sóc Iuni, theo lời Maawmi dặn.

Tauta ginơ munbera

Pudiniôlơ, munbera munbera

Những đôi chân bé nhỏ của đàn Kănguru khua vào không gian mờ ảo khi màn đếm buông xuống. Tiếng hát của Kunadu vang lên như những tiếng rên não nuột. Những mẫu than cháy đỏ trong bếp lửa rừng tàn lụi dần. Người đàn bà da đen ngồi thu mình nhìn vào bếp than với gương mặt sững sờ. Rồi từ trong hư vô u tịch và mộng mị, bà bỗng giật mình, bếp lửa trước mặt bà đã tắt, chỉ củi cháy giờ nguội lạnh tro tàn.

Bà vẫn hát những tiếng hát nhẹ nhàng, êm ái, rồi từ từ, bà ngã lưng nằm xuống trên đất, đôi tay và đôi chân xương xẩu duỗi ra chầm chậm như những thanh củi đen cong queo bên bếp lửa.