êm trước ngày đi Hà Nội, tôi đã nhắc đến sự dí dỏm của anh bạn chuột cống lang thang ở Sài Gòn trong lúc tìm kiếm những con phố hoang vắng và tăm tối, nơi tôi có thể bị cướp, bị đánh và bị lột sạch - và như vậy trả tôi lại với chính mình. Tôi nhớ lại cảnh nhân vật Tintin bị một kẻ đeo kiếm đuổi theo và hét lên: “Ta sẽ chỉ Đường cho ngươi! Ta sẽ chỉ Đường cho ngươi!” Có thể đó cũng là con đường của tôi chăng? Nhưng ngay cả trong những góc phố hẻo lánh nhất, tôi cũng chỉ bắt gặp những nụ cười và những gương mặt lãnh đạm.

Trên đường Nguyễn Huệ, cạnh khách sạn Rex, tôi bước vào một sàn nhảy inh ỏi tiếng nhạc techno kiểu Á châu, tôi trả tiền cho một ly đồ uống và rồi ly thứ hai cho một cô gái có đôi mắt lạnh lùng, bó chặt mình trong chiếc jupe ngắn bằng vải giả da không hề hợp với cặp đùi trắng sữa của cô ta. Tôi bảo cô ta rất gợi tình nhưng giá quá đắt, rồi vừa bỏ đi vừa tự hỏi tại sao mình luôn cố công vô ích trở thành một chàng trai tử tế. Tôi quay trở ra phía con sông chảy bên những khách sạn lớn mới được xây dựng bằng tiền của Singapore hay Thái Lan đang in những cái bóng xấu xí, ngắt quãng trên mặt sông; phía trên một chút, chỗ khúc quành của con sông, có một con tàu chở hàng đã han gỉ hết. Từ góc này nhìn lên bầu trời, mọi thứ đều xấu xí, già nua trước khi hoàn thành.

Tôi trở lại phòng tranh và cô gái mỉm cười với tôi như với một người khách lạ. “Tôi cũng thế, tôi là một con khỉ, tôi thì thầm với chính mình, và cô có thể nhảy lên đầu tôi bao lâu tùy thích, bởi vì tôi cóc quan tâm.” Rồi tôi lịch sự hỏi xem cô có tác phẩm nào khác của họa sĩ đang trưng bày không, và cô lấy ra một cuộn tranh - chính xác là cuộn chúng tôi đã xem trước đây - và quỳ gối xuống đúng cái tư thế yêu kiều ấy. Bộ áo dài cô mặc có màu trái đào và thay vào chỗ con trâu là con voi, thay vào người nông dân là người đánh cá, nhưng vẫn chính là cái màn kịch mà chúng tôi đã thủ vai. Cô nói là có thứ khác cho tôi xem và đưa tôi ra phía sau cửa hàng để xem một bức tranh - bức chân dung một phụ nữ mà một nửa khuôn mặt bị che lấp, tay đeo một chiếc vòng ngọc.

“Ai thế? tôi hỏi

- Anh có thích không?

- Tôi thấy rất đẹp.

- Anh có muốn mua không?

- Tôi rất cảm ơn vì cô đã cho tôi xem bức này, nhưng tôi vẫn chưa có tiền đồng để mua.

- Dù sao thì chúng tôi cũng chỉ bán bằng tiền đô.

- Tôi xin lỗi. Tôi không có tiền đồng cũng không có tiền đô.

- Người ta nói rằng bức tranh đã ở đây từ rất lâu rồi. Đó là một bức họa cũ.

- Và là một phụ nữ đẹp.

- Sao anh biết được? Anh đâu có nhìn thấy mặt người đó.

- Ấy vậy mà bà ấy đẹp.

- Anh đi bây giờ à.

- Vâng.”

Chúng tôi dừng một lát ở cửa vào, gần đến nỗi tôi cảm nhận được cả hơi thở của cô. Trong một thế giới khác chắc tôi đã mời cô đi chơi và chắc cô sẽ đồng ý, hoặc từ chối - trong một thế giới khác, nhưng không phải thế giới này.

***

Còn diễn ra một việc nữa là tôi đưa tay nắm lấy tay con trai và hứa với nó rằng, buổi chiều, sau khi nó ngủ trưa dậy, chúng tôi sẽ cùng nhau đi một vòng bằng xe máy giữa dòng người qua lại và tiếng còi xe rồi đi mua hai nghìn đồng tiền hương và giấy vàng mã ở chùa Ngọc Hoàng. Cầm mấy thẻ hương trong tay, chúng tôi vái ba vái cầu xin sự che chở của một vị thiên tướng bằng những ước nguyện có lẽ sẽ không trở thành sự thật mà cứ đeo đuổi bố con tôi suốt cả cuộc đời. Chuyện ấy đã xảy ra với tôi nhưng tôi cưỡng lại và tôi nắm chặt nắm tay, nghiến răng chịu đựng nỗi đau đớn, hẳn tôi cũng đã cho thằng bé biết điều đó nếu ở bên.

Một đôi lần, tôi ngồi trong cửa hàng Internet và gọi một ly nước chanh. Tôi gõ địa chỉ của vợ, nhưng chỉ nhìn những bức thư đề tên cô ấy trên màn hình đã đủ kinh hãi rồi nên tôi bỏ dở không gửi nữa.

Tôi khám phá khu phố Đa Kao nơi tôi thích lai vãng hơn những chỗ khác, không xa cầu Bông, dọc theo đường Trần Quang Khải (mà trước đây gọi là đường Paul-Bert, theo như tấm bản đồ năm 1952 mà tôi có), tôi luồn lách trong các hẻm phố và cười đáp lại những cụ bà móm mém, những người mà tôi chỉ nhìn đã cười rồi, tận hưởng một ốc đảo bình yên chỉ cách chốn xô bồ có hai mươi mét. Chán thì tôi leo lên xe máy trở về nhà trọ trên đường Ngô Văn Năm rồi nghỉ ngơi ngoài vườn, đầu óc trống rỗng, một hai ba bốn năm, tôi hít vào, một hai ba bốn năm, tôi thở ra. Đường Lê Thánh Tôn khi ấy có tên là đường Tây Ban Nha và tại đó, ngay gần đại lộ Luro(1), chính là nơi chúng tôi từng sống. Và rồi, rốt cuộc tôi cóc quan tâm, tất cả những cái tên cũ lẫn mới ấy nhảy nhót, chồng chéo lên nhau, nhưng không kéo tôi lại gần hơn với bố.

“Bố có dũng cảm không?” tôi đã từng hỏi mẹ trong một lần nói chuyện điện thoại rất lâu với bà.

Tôi nhận thấy bà do dự.

“Có, bố con dũng cảm, nhưng theo cách nông nổi. Có những người sẵn sàng hy sinh vì một sự nghiệp. Bố con sẵn sàng hy sinh - nhưng chẳng vì mục đích gì.”

Tôi chẳng biết nhịp thở của mình đã khác đi thế nào mà bà nhận ra rằng tôi buồn, rằng có thể bà đã đi quá xa.

“Ý mẹ không muốn nói thế, André ạ. Chỉ là vì... Rốt cuộc thì có quan trọng gì đâu. Đúng thế, tất nhiên là vậy, bố con là một người rất dũng cảm.”

Tôi trở lại hẻm Éden, ngập tràn cảm xúc khi gặp lại ông cụ mà tôi đã mua mấy quyển sách và vài tấm bản đồ hôm đầu tiên đến đây.

“Tôi đang chờ cậu, ông cụ nhấn giọng một cách đáng ngạc nhiên. Tôi muốn nói chuyện với cậu.”

Chúng tôi ngồi xuống đám ghế nhựa nhiều màu sắc có thể bắt gặp khắp nơi trên vỉa hè của thành phố này rồi ông rót cho tôi một tách trà ấm và đắng.

“Bố cậu, ông nói, tên là Pierre Garnier...”

Và thế là khi sắp sửa rời đi, tôi lại tìm thấy dấu vết đầu tiên của điều mà tôi đã định thôi không tìm kiếm nữa.