à cụ Matilde chăm chú ngắm nghía cháu:

- Cháu đen đi nhiều đấy, Stafford. Chắc tại không khí ở Malaysia, nếu như vừa rồi quả thật cháu sang Malaysia. Không phải Miến Điện hay Thái Lan đấy chứ? Bây giờ người ta đổi xoành xoạch tên các quốc gia khiến bà chẳng còn hiểu đó là nước nào nữa. Lắm lúc bà cứ nghĩ, giá nhân loại tổ chức cách nào để biến các chiến trường thành những sân đấu thể thao và chỉ cho người ta đánh nhau bằng tay không, đấm đá nhau, hẳn sẽ không gây chết chóc, thậm chí còn thú vị nữa... Khi đó có thể bán vé cho khách du lịch đến xem ấy chứ. Bà cảm thấy chúng ta vẫn chưa biết thật ra “họ” muốn cái gì.

Stafford đặt một cái hôn nhẹ lên bên má nhăn nheo của bà cụ rồi đáp:

- Sáng kiến của bà độc đáo đấy. Và rất hay nữa! Bà vẫn khỏe chứ ạ?

- Bà già quá rồi. Lúc nào cũng có thứ gì đó trục trặc trong người. Hết hen lại khớp, lại họng, chẳng lúc nào yên. Nhưng cháu nói thật đi, cháu đến gặp bà có chuyện gì vậy?

Stafford sững người trước câu hỏi bất ngờ và nói toạc ra như thế.

- Lần nào đi xa về cháu chẳng đến thăm sức khỏe bà?

- Cháu kéo ghế lại gần đây, hồi này tai bà nghe kém lắm. Nhưng bà thấy vẻ mặt cháu rất khác mọi khi. Có chuyện gì vậy?

- Tại da cháu bắt nắng miền Nam đấy! Thì bà đã chẳng nhận xét lúc nãy rồi thôi?

- Thôi đi! Bà nói “khác” không phải chỉ ở nước da! Cháu có chịu kể cho bà nghe về một cô nào cháu mới gặp không đấy?

- Một cô ạ?

- Trước nay bà vẫn tin chắc rồi sẽ đến lúc cháu gặp một cô gái làm cháu không còn bình thản được nữa. Khốn nỗi cháu lại đã quen kiểu tư duy phân tích lý lẽ này nọ nhiều quá mất rồi.

- Tại sao bà lại nói thế ạ?

- Thì mọi người đều nhận xét về cháu như vậy mà. “Cậu ta không có vẻ nghiêm túc thế nào ấy!”

Stafford bật cười, đồng thời đưa mắt nhìn quanh gian phòng.

Bà cụ Matilde hỏi:

- Cháu nhìn gì thế?

- Cháu nhìn các bức họa của bà.

- Ôi, bà cũng rất thích các bức họa ấy. Hầu hết các bức treo trong gian phòng này đều thật sự đáng quý vì đó là những chân dung tổ tiên. Bà biết ngày nay người ta không quan tâm đến tổ tiên nữa, nhưng bà thuộc lớp người cổ. Ra cháu nhìn bức chân dung con Pamela.

- Vâng, đúng thế. Hôm nọ đột nhiên cháu nghĩ đến cô ấy.

- Sinh thời, nó giống cháu đến mức kỳ lạ, như thể hai đứa đẻ sinh đôi vậy. Nhưng bà nghe nói trẻ sinh đôi khác giới thường không giống nhau kia mà, có phải thế không?

- Nếu vậy Shakespeare đã phạm sai lầm là sáng tạo ra hai nhân vật là anh em sinh đôi: tiểu thư Viola và công tử Sebastian [1].

- Nhưng anh chị em ruột bình thường nhiều khi cũng giống nhau khủng khiếp, như cháu và Pamela chẳng hạn.

- Cháu và cô ấy giống nhau lắm ạ?

- Về hình dạng bên ngoài, đúng thế. Bà luôn nghĩ rằng cả hai đứa cùng giống cụ tổ bà Alexa.

- Cháu không biết cụ.

- Cụ bà là tổ bốn đời của cháu. Một nữ công tước Hunggari, hay nữ hầu tước, bà cũng không nhớ. Cụ tổ ông bốn đời của cháu lúc ấy làm Sứ thần Triều đình Vương quốc Anh tại Vienne, kinh đô nước áo, gặp cụ tổ bà, thế là si mê.

- Bà có bức chân dung cụ tổ bà Alexa không ạ?

- Có đấy. Treo trên tường chỗ ngoặt cầu thang lên tầng hai.

- Lúc nào lên phòng để ngủ, cháu phải ngắm một cái mới được.

- Sao cháu không lên xem ngay bây giờ? Xem xong, cháu xuống đây kể bà nghe cảm tưởng.

Stafford cười nói:

- Vâng, nếu bà muốn thế.

Chàng bước lên thang gác. Bức họa treo đúng vị trí bà cụ Matilde nói. Nhìn bức họa, Stafford chợt nhớ đã được nghe kể về nàng công tước tiểu thư Hungari xinh đẹp đã theo cụ tổ bốn đời của chàng về Vương quốc Anh, lúc nàng mới chỉ là một cô gái trẻ hai mươi tuổi. Stafford còn nghe nói cụ tổ bà Alexa rất thông minh và can đảm, cưỡi ngựa giỏi, săn bắn tài, cả khiêu vũ cũng tuyệt vời nữa. Bao nhiêu vương tôn công tử theo đuổi nhưng nàng vẫn chung thủy với chồng, ông đi đâu bà cũng đi theo và họ có với nhau ba hay bốn người con. Stafford và Pamela chính đã thừa hưởng khuôn mặt của một trong mấy người con ấy. Thế là chàng thầm nghĩ, cô gái đã bỏ thuốc ngủ vào cốc bia và mượn đi tấm áo măng-tô của chàng hôm ở Frankfurt rất giống Pamela, biết đâu cũng có họ hàng xa với chàng và là cháu bốn hoặc năm đời của cụ tổ bà Alexa kia. Khả năng ấy rất có thể có.

Thấy Stafford quay xuống, bà cụ Matilde hỏi ngay:

- Cháu thấy thế nào? Một khuôn mặt rất có duyên đấy chứ?

- Vâng, và rất đẹp.

- Có duyên quan trọng hơn đẹp. Nhưng cháu chưa đến Hungari hoặc Áo bao giờ. Mà cô gái cháu gặp ở Malaysia thì không thể giống như cụ tổ bà Alexa được! Cụ tổ bà là một phụ nữ khác thường về mọi phương diện. Cụ bà Alexa được hưởng một nền giáo dục hoàn hảo, nhưng đồng thời tính tình lại hoang dã, dũng mãnh, không biết sợ cái gì bao giờ.

- Do đâu bà biết nhiều về cụ tổ bà Alexa thế ạ?

- Tất nhiên bà chỉ được nghe kể lại, vì bà ra đời sau khi cụ tổ bà Alexa đã mất hàng mấy chục năm. Nhưng bà rất quan tâm đến cụ tổ bà ấy. Trong nhà bấy giờ truyền tụng rất nhiều chuyện kỳ lạ về thời trẻ của cụ tổ bà Alexa.

- Thế thái độ cụ tổ ông ra sao trước tính tình như vậy của cụ tổ bà Alexa?

- Bà đoán là cụ tổ ông cũng khổ tâm lắm, nhưng vẫn tận tụy với vợ. Mà cháu đã đọc cuốn Người tù nhân ở Zenda chưa?

- Cháu nghe cái tên đó quen quen.

- Đó là một trong những cuốn truyện đầu tiên đám thiếu nữ cùng thời với bà được phép đọc. Tất nhiên đọc vào buổi chiều thôi, buổi sáng thì không được.

- Quy tắc gì mà lạ vậy? Tại sao tiểu thuyết không được đọc buổi sáng mà chỉ được đọc buổi chiều ạ?

- Thời bà, buổi sáng con gái phải lao động, như tưới hoa, lau khung bằng bạc của các tấm ảnh, vân vân, tóm lại là hàng đống công việc thuộc loại như vậy. Thường làm cùng với người quản gia. Nhưng buổi chiều bọn bà được phép đọc truyện. Và Người tù nhân ở Zenda là một trong những cuốn tiểu thuyết đầu tiên bọn bà được phép đọc.

- Một cuốn tiểu thuyết lành hiền, phải không ạ thưa bà? Nếu cháu không nhớ lầm thì cuốn đó không đi quá sâu vào tình ái.

- Tất nhiên rồi. Hồi đó chưa có phong trào tiểu thuyết dâm tình. Cuốn Người tù nhân ở Zenda rất thơ mộng, và tất cả bọn bà hồi đó đều thầm yêu nhân vật Rudolf Rassendyll.

- Cháu có nhớ cả tên nhân vật ấy.

Bà cụ Matilde thở dài:

- Đến nay bà nhớ lại, vẫn còn thấy, cuốn tiểu thuyết ấy vô cùng thơ mộng.

Stafford cười với bà cụ:

- Bà vẫn còn đa cảm lắm.

- Cháu nói đúng! Con gái thời nay không biết cách rung động. Chúng say mê nghe người ta gảy đàn ghi ta hoặc hò hét một bài hát, nhưng chúng không biết xúc động. Còn hồi ấy, bà không chỉ thầm yêu Rudolf Rassendyll mà bà còn thầm yêu một nhân vật khác, giống hệt anh ta.

- Ôi, cháu nhớ ra rồi: Vua xứ Ruritania! Rudolf yêu công chúa Flavia, người đã đính ước chính thức với Vua xứ Ruritania. Đúng thế không ạ?

Bà cụ Matilde lại thở dài, mơ màng nói:

- Đúng thế. Rudolf có mái tóc màu hung, thừa hưởng của một trong số các bà tổ của chàng, nữ công tước Amella. Và trong cuốn truyện, có một đoạn tả Rudolf ngắm bức chân dung của nữ công tước kia. Ban nãy, lúc cháu rời khỏi đây bước trên thang gác để ngắm bức chân dung kia, bà có cảm giác cháu y hệt chàng Rudolf. Rồi bà còn nhận thấy cháu phát hiện ra bức chân dung ấy giống một cô nào đó.

- Tại sao bà lại cho rằng bức chân dung làm cháu nghĩ đến một cô nào đó?

- Cháu nên biết rằng phụ nữ rất dễ đoán ra động cơ thúc đẩy hành vi của nam giới. Trong trường hợp của cháu, động cơ đó là lòng ham thích mạo hiểm. Nhưng bà nghĩ rằng cháu sẽ không chịu lộ ra điều gì với bà đâu.

- Cháu chẳng có điều gì để kể ra với bà cả.

- Cháu nói dối rất khéo, Stafford. Nhưng chuyện đó không quan trọng. Một hôm nào đó cháu sẽ dẫn cô ta đến gặp bà. Đó là điều bà ước mong nhiều nhất trước khi các bác sĩ giết chết bà bằng một thứ kháng sinh mới phát minh nào đó. Cháu không thể tưởng tượng nổi số lượng những viên thuốc đủ loại màu sắc mà mấy ông lang băm ấy bắt bà nuốt.

- Cháu không hiểu tại sao bà lại nghĩ đến một cô gái, thưa bà Matilde?

- Không đúng sao? Bà cảm thấy lúc này có một cô gái trẻ đã len vào cuộc đời cháu. Chỉ có điều bà chưa đoán được cháu đã gặp con bé ở đâu, trong trường hợp nào. Tại Malaysia, trong một hội nghị? Cô ta là con gái một ông Đại sứ hay một ông Bộ trưởng? Hay nó là nữ bí thư xinh đẹp của một Đại sứ quán nào đó? Không, bà cảm thấy mấy khả năng ấy đều vô lý. Hay một phụ nữ cháu gặp trên tàu biển? Chắc không phải vì cháu không đi tàu biển. Vậy thì trên máy bay chăng?

Stafford không ghìm được, buột miệng nói:

- Bà quả là một thầy bói đại tài!

- Hay cô ta là nhân viên phục vụ trên máy bay?

Stafford lắc đầu. Bà cụ Matilde nói:

- Thôi được, cháu cứ giữ kín điều bí mật của cháu. Nhưng hãy tin rằng thế nào bà cũng moi ra được. Bà rất thính với mọi chuyện gì liên quan chặt chẽ đến cháu. Tất nhiên hiện nay bà đã xa lánh cuộc sống phù hoa, nhưng thỉnh thoảng bà vẫn liên lạc với một số bạn già. Thế nào họ cũng để lộ ra những tin tức nào đó. Bởi họ luôn quan tâm đến những gì diễn ra xung quanh họ. Nhất là hiện nay, mọi người đang lo lắng cho tình trạng xã hội.

- Bà định nói rằng hiện nay mọi người đang có một mối lo ngại chung, bao trùm?

- Mối lo ngại này chủ yếu là của chính phủ, trước hết là của ông Bộ trưởng già nua, mê muội của Bộ Ngoại giao. Bởi trên khắp thế giới đang diễn ra những sự kiện không đáng diễn ra.

- Hẳn bà nghĩ đến phong trào tuổi trẻ nổi loạn hiện nay?

- Phong trào đó không chỉ có ở nước Anh chúng ta mà đã lan ra khắp thế giới. Trong tất cả các quốc gia, có những kẻ đang kích động lớp trẻ, đề ra những khẩu hiệu để chúng hô vang mặc dù không phải bao giờ chúng cũng thấy được ý nghĩa của những khẩu hiệu đó. Mà muốn phát động một cuộc cách mạng, không gì dễ bằng sử dụng phương pháp đó, bởi lớp trẻ luôn hiếu động và dễ nổi loạn. Chúng muốn phá hủy mọi thứ hiện tại để xây dựng một xã hội mới, nhưng chúng mù quáng. Chúng dường như đeo một dải băng che kín mắt rồi cứ để yên cho người ta dắt chúng đi. Cứ tình hình này thì rồi sẽ dẫn đến đâu? Lúc mở mắt ra lớp trẻ sẽ nhìn thấy gì? Nhất là chúng nhận ra những người dắt chúng đi là những kẻ nào? Chính đó là điều đáng sợ. Cháu thấy không, Stafford? Lúc nào thời nào cũng có những kẻ cầm củ cà rốt để dụ con lừa đi theo chúng, và sau con lừa còn có những kẻ dùng cây gậy nữa chứ!

- Những cảnh tượng bà vừa miêu tả phải chăng chỉ là những ảo ảnh hãi hùng?

- Đó cũng chính là những điều người ta thường miêu tả mỗi khi nói đến lớp thanh thiếu niên của Hitler. Nhưng thời nay, người ta còn thấy cả một kế hoạch được thai nghén ngấm ngầm trong nhiều năm nay tại nhiều quốc gia, nhằm ủng hộ những “siêu nhân”, những người con tận tụy của dân tộc Đức. Hitler đã chết, nhưng ngày nay đang có một số kẻ mưu đồ tiếp tục giấc mộng của hắn. Hiện đang có nguy cơ một số kẻ điên rồ ấy xuất hiện và hoành hành.

- Bà nghĩ đến những kẻ nào vậy? Họ nằm ở đâu, Nga hay Trung Quốc chăng?

- Không. Hai cường quốc đó hiện đang lúng túng và không có khả năng ấy. Bà chưa biết lực lượng đó nằm ở đâu, nhưng bà tin chắc chắn rằng lực lượng đó đang ngấm ngầm hoạt động cùng một lúc tại nhiều quốc gia trên thế giới.

- Nhận định của bà quả là đáng chú ý.

- Nói đáng sợ thì đúng hơn. Lịch sử luôn lặp lại, Stafford. Và lâu lâu lại xuất hiện một nhân vật kiểu “siêu nhân” như vậy đấy.

Bà cụ Matilde im lặng một lát rồi nói tiếp:

- Vẫn cái tư tưởng xưa cũ ấy. “Người hùng Ziegfried”!