hiên tòa tổ chức trong phòng Hội đồng, bên phải phòng làm việc của Hakim. Ông được Manas Mathabane, Giáo sư Tôn giáo và là chủ tọa cuộc thẩm vấn, dẫn vào và ngồi sát ngay bên bàn. Hakim ngồi bên trái ông, thư ký của ông ta là một phụ nữ trẻ, chắc là một sinh viên; Bên phải ông là ba thành viên của ủy ban Mathabane.

Ông không hề cảm thấy căng thẳng. Ngược lại, ông thấy hoàn toàn tự tin. Tim ông đập đều đặn, ông đã ngủ rất ngon. Thật ngớ ngẩn, ông nghĩ, thật đúng là sự kiêu căng nguy hiểm của một con bạc; sự ngạo mạn của kẻ tự cho mình là đúng. Ông đến phiên tòa này với một tâm trạng không vui. Nhưng ông bất cần.

Ông gật đầu chào các thành viên hội đồng. Ông biết hai người trong số đó: Farodia Rassool và Demond Swarts, Chủ nhiệm khoa Công nghệ. Người thứ ba, theo giấy tờ để trước mặt ông, dạy ở Trường Kinh doanh.

- Thưa giáo sư Lurie, hội đồng họp mặt ở đây không có quyền lực gì – Mathabane mở đầu, theo đúng thủ tục – Nó chỉ có thể khuyên nhủ. Ngoài ra, ông có quyền không công nhận tổ chức này. Vì thế tôi xin hỏi ông: ông có thấy thành viên nào của hội đồng có thể gây tổn hại cho ông không?

- Tôi chẳng có gì không công nhận về mặt pháp lý – ông đáp – Tôi bảo lưu tính triết học của nó, nhưng tôi cho rằng chúng vượt quá giới hạn.

Tất cả xao động.

- Tôi nghĩ tốt hơn hết chúng ta nên hạn chế bản thân về mặt pháp lý – Mathabane nói – Ông đã không có gì phản đối tổ chức của ủy ban. Ông có phản đối một sinh viên của Liên hiệp chống phân biệt đối xử là người dự thính không?

- Tôi không sợ gì ủy ban. Tôi không sợ người dự thính.

- Tốt lắm. Chúng ta vào việc thôi. Người thưa kiện đầu tiên là cô Melanie Isaacs, một sinh viên đã có bản tường trình mà các vị đều có mọi bản sao. Tôi cần tóm tắt bản tường trình ấy không? Giáo sư Lurie?

- Thưa ông Chủ tịch, theo tôi hiểu thì cô Isaacs không đích thân xuất hiện?

- Cô Isaacs đã trình diện trước ủy ban ngày hôm qua. Tôi xin nhắc lại với ông, đây không phải là một phiên tòa mà chỉ là một cuộc chất vấn. Các quy định về thủ tục của chúng ta không giống một phiên tòa. Ông có thắc mắc gì không?

- Không.

- Lời buộc tội thứ hai và liên đới là cán bộ đào tạo thuộc Phòng hồ sơ Sinh viên, có những căn cứ vững chắc về cô Isaacs. Lời buộc tội nói rằng cô Isaacs không có mặt tại mọi giờ học hoặc nộp bài thi viết hay tham dự các kỳ thi mà ông đã ghi cho cô ta là có.

- Đây là tất cả sao? Tất cả những lời buộc tội? - Đúng thế.

Ông hít một hơi thật sâu:

- Tôi chắc các thành viên của ủy ban này có nhiều việc hay hơn là xào xáo một câu chuyện đã qua, chẳng có gì phải tranh luận. Tôi nhận cả hai tội trên. Tuyên án đi, và để cho chúng tôi sống cuộc sống của chúng tôi.

Hakim ghé sang Mathabane. Họ thì thầm trao đổi.

- Giáo sư Lurie – Hakim nói – Tôi phải nhắc lại, đây là một ủy ban chất vấn. Vai trò của ủy ban là nghe cả hai phía của vụ việc và ra một lời khuyến nghị. Nó không có quyền ra các quyết định. Tôi xin hỏi lần nữa, liệu có một người đại diện cho giáo sư đã quen với các thủ tục này sẽ tốt hơn chăng?

- Tôi không cần đại diện. Tôi có thể hoàn toàn đại diện cho bản thân tôi. Tôi hiểu là, dù tôi đã có lời biện hộ, chúng ta vẫn phải tiếp tục phiên xử này chăng?

- Chúng tôi muốn ông có cơ hội phát biểu ý kiến của mình. - Tôi đã phát biểu ý kiến của tôi rồi. Tôi có lỗi.

- Có lỗi gì?

- Tất cả những điều tôi bị buộc.

- Ông đang đưa chúng tôi vào vòng luẩn quẩn đây, giáo sư Lurie.

- Về tất cả những lời cô Isaacs khẳng định, và về việc biên bản giả mạo.

Lúc này Farodia Rassool xen vào:

- Ông nói ông công nhận lời trình bày của cô Isaacs, thưa giáo sư Lurie, nhưng ông đã thực sự đọc nó chưa?

- Tôi không muốn đọc bản tường trình của cô Isaacs. Tôi thừa nhận nó. Tôi biết cô Isaacs chẳng có lý do gì để nói dối.

- Nhưng công nhận mà chưa đọc có lẽ là chưa được thận trọng lắm?

- Không. Trong đời có nhiều việc quan trọng hơn là làm người thận trọng. Farodia Rassool ngồi dựa vào lưng ghế:

- Đây là một sự hào hiệp thật viển vông, thưa giáo sư Lurie, nhưng ông có thể tin chắc như thế không? Tôi thấy hình như chúng tôi có nhiệm vụ bảo vệ ông khỏi chính bản thân ông vậy – Bà ta mỉm cười một nụ cười nhạt nhẽo với Hakim.

- Ông đã nói ông không cần một lời khuyên về pháp luật. Liệu ông đã tham khảo ý kiến với một người nào đó – ví dụ, một cha cố, hoặc một luật sư chẳng hạn? Ông sẵn sàng nghe lời hướng dẫn chưa?

Câu hỏi đó là của người phụ nữ trẻ ở Trường Kinh doanh. Ông có thể cảm thấy mình đang nổi giận:

- Không, tôi không tìm một lời khuyên nhủ cũng như có ý định tìm. Tôi là một người trưởng thành. Tôi không dễ tiếp thu những điều được khuyên bảo. Tôi ở ngoài tầm để khuyên bảo – Ông quay sang Mathabane – Tôi đã tự biện hộ rồi. Còn có lý gì để tiếp tục cuộc thảo luận này nữa?

Có tiếng thì thầm giữa Mathabane và Hakim.

- Có ý kiến đề xuất là ủy ban ngừng họp để thảo luận lời biện hộ của giáo sư Lurie – Mathabane nói.

Một vòng những cái gật đầu.

- Giáo sư Lurie, tôi có thể đề nghị ông và cô van Wyk ra ngoài vài phút trong khi chúng tôi thảo luận được không?

Ông và cô sinh viên dự thính rút vào phòng làm việc của Hakim. Hai người không nói lời nào; hiển nhiên là cô sinh viên cảm thấy khó xử. “THỜI CỦA ÔNG ĐÃ HẾT, CASANOVA”. Cô ta có nghĩ là lúc này cái cô Casanova ấy lại đối mặt với ông không?

Họ được gọi trở vào. Không khí trong phòng chẳng tốt đẹp gì: ông thấy hình như nó xấu đi.

- Vậy, xin tiếp tục – Mathabane nói – Giáo sư Lurie, ông nói ông công nhận tất cả những lời buộc tội chống lại ông?

- Tôi thừa nhận bất cứ điều gì cô Isaacs dẫn chứng.

- Tiến sĩ Rassool, bà có muốn nói gì không?

- Có. Tôi muốn ghi nhận lời phản đối câu trả lời của giáo sư Lurie, tôi cho đó là thoái thác về cơ bản. Giáo sư Lurie nói ông ta nhận mọi lời buộc tội. Vậy khi chúng ta cố buộc ông ấy nói thực sự ông ấy công nhận những gì, tất cả chúng ta đã rơi vào một trò xiếc tinh vi. Tôi đề nghị ông ấy gọi đích danh công nhận những lời buộc tội gì. Trong trường hợp đầy ngụ ý như thế này, ủy ban mở rộng có quyền...

Ông không để bà ta nói hết:

- Trong trường hợp này không có ngụ ý nào hết – ông đập lại.

- Ủy ban mở rộng có quyền biết – bà ta nói tiếp, cao giọng với một vẻ thoải mái riêng, định chế ngự ông – rằng giáo sư Lurie nhận thức một cách cụ thể được những gì, do đó ông ta đáng bị khiển trách.

Mathabane:

- Nếu ông ấy bị khiển trách.

- Nếu ông ấy bị khiển trách. Chúng ta sẽ không hoàn thành nhiệm vụ nếu đầu óc chúng ta không minh mẫn và không có lời khuyến nghị thật rõ ràng là Giáo sư Lurie bị khiển trách vì cái gì.

- Tôi tin rằng đầu óc chúng ta rất minh mẫn, thưa Tiến sĩ Rassool. Vấn đề là liệu đầu óc giáo sư Lurie có minh mẫn hay không thôi.

- Đúng thế. Ông đã diễn đạt chính xác điều tôi muốn nói.

Có lẽ ngậm miệng là khôn ngoan hơn, nhưng ông không thể:

- Đầu óc tôi là việc của tôi, chứ không phải của bà, Farodia – ông nói – Nói thực lòng, điều bà muốn ở tôi không phải trả lời mà là thú tội. Vậy thì, tôi không thú tội. Tôi đã trình bày lời biện hộ của tôi, vì đó là quyền của tôi. Tôi có lỗi. Đó là lời biện hộ của tôi. Và chỉ có thế thôi, tôi đã sẵn sàng rời khỏi đây.

- Thưa ông chủ tịch, tôi phải phản đối. Vấn đề đã vượt ra ngoài phạm vi nghiêm túc. Giáo sư Lurie biện hộ là có tội, nhưng tôi tự hỏi, ông ta nhận lỗi hay chỉ vì ông ta muốn cho qua sự việc với hy vọng vụ việc này sẽ chôn vùi trong đống giấy tờ và bị lãng quên? Nếu ông ta muốn cho qua, tôi khẩn thiết đề nghị chúng ta phải áp dụng biện pháp trừng phạt nghiêm khắc nhất.

- Tôi xin nhắc bà lần nữa, Tiến sĩ Rassool – Mathabane nói – trừng phạt không đến lượt chúng ta.

- Vậy chúng ta nên khuyến nghị trừng phạt nghiêm khắc nhất. Rằng giáo sư Lurie sẽ bị sa thải ngay lập tức và bị tước bỏ mọi khoản lương bổng, trợ cấp cũng như quyền lợi.

- David? – Giọng nói Desmond Swarts, người vẫn chưa nói gì vang lên sau ông – David, ông có chắc là ông đang giải quyết tình hình theo cách tốt nhất không? – Swarts quay sang chủ tịch – Ông Chủ tịch, như tôi đã nói trong lúc giáo sư Lurie ra ngoài, tôi tin là các thành viên của cộng đồng một Trường Đại học, chúng ta không nên chống lại một đồng sự theo kiểu nhẫn tâm như thế. David, ông có chắc không muốn hoãn lại để có thời gian cho ông suy nghĩ và tham khảo ý kiến không?

- Sao vậy? Tôi cần suy nghĩ cái gì mới được chứ?

- Tôi không chắc ông đã lường hết hoàn cảnh nghiêm trọng của ông. Chịu cảnh mất việc, ông sẽ trì độn mất. Đấy chẳng phải là chuyện đùa trong ngày nay.

- Vậy ông khuyên tôi làm gì? Sa thải là điều mà Tiến sĩ Rassool gọi là trò xiếc tinh vi theo cách nói tinh vi của tôi ư? Bà ta sẽ khóc vì ăn năn chắc? Điều đó có đủ để cứu tôi không?

- Có thể ông khó tin điều này, nhưng tất cả chúng tôi ngồi quanh bàn này đều không phải là kẻ thù của ông, David. Tất cả chúng tôi đều có những phút lầm lỡ, chúng tôi cũng chỉ là con người. Vụ việc của ông chẳng phải là duy nhất. Chúng tôi muốn tìm ra một cách để ông tiếp tục sự nghiệp của mình.

Hakim nhanh nhảu xen vào:

- Chúng tôi muốn giúp anh tìm ra con đường thoát khỏi cơn ác mộng này, David ạ.

Họ là bạn ông. Họ muốn cứu ông khỏi phút lầm lạc, thức tỉnh ông khỏi cơn ác mộng. Họ không muốn thấy ông ăn mày ăn xin trên đường phố. Họ muốn ông lại lên lớp.

- Trong dàn đồng ca thiện chí này, tôi không nghe thấy giọng phụ nữ - ông nói.

Im lặng.

- Tốt lắm – ông nói – để tôi thú tội. Câu chuyện bắt đầu từ một buổi tối, tôi quên mất ngày rồi, nhưng chưa lâu lắm. Tôi đang đi xuyên khuôn viên trường và ngẫu nhiên gặp chính người phụ nữ trẻ, chính cô Isaacs đó. Con đường của chúng tôi cắt nhau. Lời qua lại giữa chúng tôi, rồi đến cái lúc xảy ra sự việc đó, chẳng phải là nhà thơ nên tôi không cố mô tả ra đây làm gì. Cũng đủ để nói thần Eros[7] đã đến. Sau đó, tôi không như thế nữa.

- Ông không như thế cái gì? – người phụ nữ bặt thiệp hỏi thận trọng.

- Tôi không còn là tôi nữa. Tôi không còn là một người đã ly dị năm mươi hai tuổi ở quãng cuối đời phóng túng. Tôi đã thành một bầy tôi trung thành của Thần Eros.

- Có phải là ông đang đưa ra lời tự vệ không? Một cơn bốc đồng không kiểm soát nổi?

- Không phải là sự tự vệ. Bà muốn tôi thú tội. Thì tôi thú tội. Còn cơn bốc đồng thì còn lâu mới kiểm soát nổi. Tôi lấy làm ngượng mà nói rằng trong quá khứ tôi đã nhiều lần từ chối những cơn bốc đồng tương tự.

- Các vị có nghĩ là bản chất của một cuộc sống kinh viện ắt phải đòi hỏi những vật hiến tế không? Chúng ta tự từ chối những phần ban tặng nhất định, liệu có phải là hoàn toàn tốt không? – Swarts nói.

- Trong ý nghĩ của ông có điều cấm kỵ về việc gần gũi cách xa thế hệ không?

- Không, không cần thiết. Nhưng là giáo viên, chúng ta giữ những vị trí có quyền lực. Có lẽ nên cấm lẫn lộn những quan hệ quyền lực với quan hệ tình dục. Tôi cảm thấy đó chính là điều xảy ra trong vụ này. Hoặc là một lời cảnh cáo đặc biệt.

Farodia Rassool xen vào:

- Chúng ta lại vòng vo mất rồi, thưa ông Chủ tịch. Ông ấy nhận là có tội; nhưng khi chúng ta cố đi vào chi tiết về người phụ nữ trẻ là cô sinh viên mà ông ấy đã lạm dụng, ông ta lại không thú nhận như vậy mà chỉ nói là một cơn bốc đồng không thể cưỡng lại. Ông ta đã không đề cập đến

nỗi đau ông ta đã gây ra, không nói đến cả một phần câu chuyện dài dằng dặc đã bùng nổ sau đó. Chính vì thế tôi nói tranh luận với giáo sư Lurie là vô ích. Chúng ta phải nhận lời biện hộ với giá trị ngoài mặt và gửi đi thôi.

Lạm dụng: ông đang đợi từ này. Nói bằng một giọng run run, với vẻ ngay thẳng. Bà ta trông thấy gì khi nhìn ông mà giận dữ đến thế? Một con cá mập giữa đám cá nhỏ bơ vơ chăng? Hay bà ta có một cách nhìn khác: một gã đàn ông to lớn, mặt dày hạ gục một cô gái nhỏ, bàn tay to tướng làm tắc nghẹn những tiếng kêu la? Thật lố bịch quá thể! Lúc đó ông chợt nhớ: hôm qua họ đã họp ở đây, chính trong phòng này, và Melanie đứng trước họ, ý nghĩ ấy đè nặng vai ông. Thật bất công: làm sao ông có thể phủ nhận điều đó?

- Tôi thiên về đồng ý với Tiến sĩ Rassool – người phụ nữ kia nói – Trừ khi giáo sư Lurie muốn bổ sung điều gì đó, tôi nghĩ chúng ta nên đi đến một kết luận thôi.

- Thưa ông Chủ tịch, trước khi chúng ta kết luận, tôi muốn bào chữa cho giáo sư Lurie lần cuối cùng – Swarts nói – Liệu giáo sư đã sẵn lòng đăng ký một hình thức tuyên bố nào chưa?

- Sao? Tại sao việc tôi đăng ký tuyên bố lại quan trọng đến thế?

- Vì nó sẽ giúp cho một tình hình hết sức nóng bỏng nguội đi. Lý tưởng nhất là chúng ta kiên quyết để vụ này thoát khỏi sự quan tâm của các phương tiện truyền thông. Nhưng việc đó hầu như không thể. Nó đã bị chú ý nhiều, và đã vượt khỏi tầm kiểm soát của chúng ta. Mọi con mắt trong trường đang theo dõi chúng ta giải quyết vụ này ra sao. Lắng nghe ông, tôi có cảm tưởng rằng ông đã tin là cư xử không đúng đắn, ông David. Điều đó hoàn toàn nhầm lẫn. Chúng tôi trong ủy ban này đang cố gắng tìm ra một cách thỏa hiệp, cho phép ông giữ được việc làm. Chính vì thế tôi mới hỏi ông đã chuẩn bị một lời tuyên bố công khai để ông có thể chung sống với nó, và cho phép chúng tôi khuyến nghị một hình thức nhẹ nhàng hơn kiểu trừng phạt nghiêm khắc là thải hồi và cảnh cáo.

- Anh định nói tôi sẽ khúm núm xin rủ lòng thương hại chứ gì?

Swarts thở dài:

- David, đừng chế nhạo những cố gắng của chúng tôi. Ít ra anh cũng nhận lời đình hoãn, để anh có thể suy nghĩ đến tình trạng của anh.

- Các vị muốn nội dung lời tuyên bố ấy như thế nào?

- Thú nhận là anh đã sai.

- Tôi thừa nhận điều đó. Một cách thoải mái. Tôi có lỗi đúng như những lời buộc tội chống lại tôi.

- Đừng làm trò với chúng tôi nữa, David. Có sự khác nhau giữa nhận có lỗi như lời buộc tội với việc anh sai lầm, anh thừa biết điều đó mà.

- Và thú nhận là tôi sai, sẽ là điều làm các vị thỏa mãn?

- Không – Farodia Rossool nói – Điều đó sẽ làm rõ trận tuyến. Trước hết, giáo sư Lurie phải ra lời tuyên bố. Sau đó chúng tôi có thể quyết định thừa nhận nó để làm nhẹ tội đi hay không. Chúng tôi không thương lượng trước là ông nên phát biểu những gì. Ông sẽ tuyên bố bằng lời của ông. Lúc đó, chúng tôi có thể thấy nó có chân thành không.

- Bà tự tin một cách thiêng liêng rằng tôi sẽ chân thành?

- Chúng tôi sẽ xem thái độ diễn đạt của ông. Chúng tôi sẽ xem liệu ông có ăn năn hay không.

- Hay lắm. Tôi đã lợi dụng ưu thế của mình với cô Isaacs. Đó là chuyện sai trái, và tôi rất ân hận. Thế là đủ cho bà chưa?

- Vấn đề không phải là đủ cho tôi, giáo sư Lurie ạ; vấn đề là có đủ tốt cho ông kia. Xem nó có phản ánh sự chân thành của ông không?

Ông lắc đầu:

- Tôi đã nói những lời trên vì bà, bây giờ bà lại muốn hơn nữa, bà muốn tôi thể hiện lòng chân thành của những lời ấy. Điều đó thật vô lý hết sức. Nó vượt khỏi phạm vi luật pháp. Tôi đã nói đủ. Hãy để chúng ta trở về với những cuốn sách. Tôi nhận là có lỗi. Thế là đủ và tôi sẵn sàng ra về.

- Thôi được – Mathabane nói – Nếu không có câu hỏi nào cho giáo sư Lurie nữa, tôi xin cảm ơn giáo sư đã đến dự và sẽ xin giảm lỗi cho ông ấy.

Lúc đầu họ không nhận ra ông. Ông xuống đến cửa cầu thang thì nghe thấy tiếng kêu Ông ta đấy!, tiếp theo là một trận hỗn chiến của các bàn chân.

Họ đuổi kịp ông ở chân cầu thang; một người vồ lấy áo khoác của ông, kéo ông chậm lại. - Chúng tôi có thể nói chuyện với ông vài phút không, giáo sư Lurie? – một giọng hỏi.

Ông lờ đi, len vào đám đông trong hành lang, dân chúng quay hết cả lại chằm chằm nhìn người đàn ông dong dỏng cao đang vội vã tách khỏi những người bám theo.

Có ai đó cản đường ông:

- Chụp đi! – cô ta nói. Ông ngoảnh mặt đi, giơ một bàn tay ra. Một ánh chớp lóe.

Một cô gái lượn quanh ông. Mái tóc cô ta bện nhiều hạt màu hổ phách, rủ thẳng xuống một bên mặt. Cô mỉm cười, để lộ những chiếc răng trắng.

- Chúng ta có thể dừng lại nói chuyện được không? – cô ta nói.

- Về việc gì?

Một chiếc máy ghi âm giơ thẳng về phía ông. Ông đẩy phắt nó đi. - Về chuyện đó như thế nào – cô gái nói.

- Cái gì như thế nào?

Máy ảnh lại lóe lên lần nữa.

- Ông biết rồi, phiên tòa.

- Tôi không bình luận điều gì.

- OK, vậy ông có thể bình luận điều gì không?

- Tôi không muốn bình luận gì hết.

Nhiều người tha thẩn, tò mò nhìn đám đông vây quanh. Nếu ông muốn bứt ra, ông phải len qua cả đám.

- Ông có tiếc không? – cô gái hỏi. Chiếc máy ghi âm gí vào gần hơn – Ông có ân hận vì việc ông đã làm không?

- Không – ông nói – Tôi càng phong phú thêm kinh nghiệm. Nụ cười vẫn đọng lại trên mặt cô gái:

- Ông sẽ làm thế lần nữa chứ?

- Tôi cho rằng sẽ không có cơ hội khác nữa.

- Nhưng nếu ông có cơ hội?

- Đó không phải là một câu hỏi thật sự.

Cô ta còn muốn thu nhiều, nhiều nữa vào bụng cái máy xinh xắn của mình, nhưng lúng túng mất một lát để tìm cách hút ông nói hớ hênh lần nữa.

Ông ấy bảo cái gì kinh nghiệm? – ông nghe thấy người nào đó hỏi, giọng thì thào. - Phong phú thêm.

Có tiếng cười khúc khích.

- Hỏi xem ông ấy đã xin lỗi chưa – có người bảo cô gái.

- Mình đã hỏi rồi.

Thú nhận, xin lỗi: tại sao người đời lại khao khát hạ nhục người khác đến thế? Im bặt. Họ quây tròn quanh ông giống những người đi săn dồn con thú vào một góc và không biết nên giết nó bằng cách nào.

Ngày hôm sau, bức ảnh xuất hiện trên tờ báo sinh viên với dòng ghi chú “Bây giờ, ai là kẻ ngu?”. Trong bức ảnh ông ngước mắt lên trời, một bàn tay giơ thẳng ra trước ống kính. Bản thân tư thế ấy buồn cười, nhưng nó càng nổi bật vì hình ảnh một người phụ nữ trẻ, cười toe toét đang giữ một giỏ giấy lộn ngược trên đầu ông. Xảo thuật của cách phối cảnh là giỏ giấy trông như đang ngự trên đầu ông, giống một chiếc mũ lừa. Liệu ông có cơ hội để chống lại một hình ảnh như thế không?