rong góc hang, Robert Jordan đang ngồi cạnh ngọn lửa trên một chiếc ghế đẩu bọc da thô, nghe người đàn bà nói. Bà ta đang rửa dĩa và cô gái lau chúng cho khô trước khi xếp dọn chúng, nàng quỳ xuống trước một chỗ lõm của vách hang dùng làm kệ.

- El Sordo không đến, lạ thật - Bà ta nói - Lẽ ra ông ta đến đây từ một giờ rồi mà.

- Chị gọi ông ta đến à?

- Không, ông ta đến đây mỗi buổi tối mà.

- Có thể ông ta bận công việc.

- Có thể - Bà ta nói - Nếu ông ta không đến, ngày mai ta phải đi gặp ông ta.

- Đúng rồi, có xa đây không?

- Không. Một cuộc đi dạo tốt. Tôi cần vận động.

- Em có thể đi tới đó không? - Maria hỏi - Em tới đó được mà chị Pilar.

- Được rồi, cô em gái xinh của chị - Người đàn bà nói, đoạn quay khuôn mặt nặng nề của bà lại - Nàng không đẹp à? - Bà hỏi Robert Jordan - Đồng chí thấy nàng ta thế nào? Hơi ốm hả?

- Tôi thấy nàng khá lắm. - Robert Jordan nói, Maria đong đầy tách rượu cho chàng.

- Đồng chí uống cái này đi. Đồng chí sẽ còn thấy tôi khá hơn nữa. Phải uống rượu nhiều mới thấy tôi đẹp thêm hơn nữa.

- Đó là một cách nói - Người đàn bà nói - Đồng chí khéo nói. Đồng chí thấy nàng có đặc điểm nào không?

- Thông minh. - Robert Jordan nói, vì không biết phải trả lời sao. Maria phá lên cười, và người đàn bà lắc đầu buồn bã - Đồng chí bắt đầu hay nhưng lại kết thúc dở làm sao, don [1] Roberto ạ!

- Đừng gọi tôi là don Roberto.

- Đùa mà. Ở đây người ta gọi ông Pablo để đùa. Cũng như người ta gọi senorita [2] Maria vậy.

- Tôi không đùa giỡn quá dễ dãi như vậy - Robert Jordan nói - Trong trận giặc này ta phải gọi nhau bằng “đồng chí” cho có vẻ đứng đắn. Trong sự đùa giỡn đã có một sự mục nát rồi.

- Đồng chí quá cuồng tín trong chính trị - Người đàn bà nói để trêu chọc chàng - Đồng chí không vui đùa bao giờ à?

- Có chớ. Tôi rất thích những trò đùa nhưng không phải trong cách gọi tên nhau. Nó như một màu cờ.

- Tôi thì tôi có thể đùa chơi trên một lá cờ. Bất luận lá cờ nào - Người đàn bà nói và cười - Với tôi, người ta có thể đùa chơi về mọi sự. Lá cờ cũ màu đỏ và vàng, người ta gọi nó là mủ và máu. Lá cờ nền Cộng Hòa có thêm màu tía, người ta gọi nó là máu, mủ và thuốc tím. Đó là một trò đùa vô hại.

- Hắn là người cộng sản - Maria nói - Đó là những gente rất đạo mạo.

- Đồng chí là cộng sản à?

- Không, tôi là người chống phát xít.

- Từ bao lâu rồi?

- Từ khi tôi hiểu phát xít là gì.

- Hiểu như vậy bao lâu rồi?

- Gần mười năm nay.

- Không lâu gì - Người đàn bà nói - Tôi thì theo chế độ Cộng Hòa hai mươi năm rồi.

- Cha tôi suốt đời theo chế độ Cộng Hòa - Maria nói - Chính vì vậy mà bọn họ đã bắn ông ấy.

- Cha tôi cũng suốt đời theo chế độ Cộng Hòa. Và ông tôi cũng vậy. - Robert Jordan nói.

- Ở nước nào?

- Hoa Kỳ.

- Người ta có giết họ không? - Người đàn bà hỏi.

- Qué va - Maria nói - Hoa Kỳ là xứ sở của những người Cộng Hòa. Ở đó người ta không giết đồng chí vì đồng chí là một người Cộng Hòa.

- Dầu sao có một người ông theo chế độ Cộng Hòa là một điều tốt - Người đàn bà nói - Nó chứng tỏ người ta thuộc dòng dõi tinh anh.

- Ông tôi có chân trong Ủy Ban Cộng Hòa toàn quốc - Robert Jordan nói. Điều chàng nói có vẻ hấp dẫn cả đối với Maria.

- Và ông cụ của đồng chí vẫn luôn phục vụ nền Cộng Hòa chớ? - Pilar hỏi.

- Không, ông ấy chết rồi.

- Tôi có thể hỏi ông ấy chết cách nào được không?

- Ông ấy tự tử.

- Để khỏi bị hành hạ à? - Người đàn bà hỏi.

- Đúng - Robert Jordan nói - Để khỏi bị hành hạ. - Maria nhìn chàng với những ngấn lệ trong mắt.

- Cha tôi không có được khí giới - Nàng nói - Ôi! Tôi rất hài lòng vì cha của đồng chí may mắn có khí giới trong tay.

- Ừ. Đó là một sự may mắn - Robert Jordan nói - Nếu ta nói chuyện khác được không?

- Vậy thì, đồng chí và tôi, chúng mình giống nhau. - Maria nói. Nàng đặt bàn tay lên cánh tay chàng và nhìn thẳng vào mặt chàng. Chàng nhìn khuôn mặt nâu dòn của nàng, và đôi mắt của nàng chưa bao giờ trông trẻ như tất cả những đường nét còn lại ở khuôn mặt nàng, nhưng giờ đây chúng chợt trở nên háo hức, tươi thắm và đầy nhiệt tình dưới cái nhìn của chàng.

- Trông hai người giống anh em với nhau lắm - Người đàn bà nói - Nhưng tôi cho rằng cũng may là các người không anh em với nhau.

- Bây giờ tôi hiểu ra cái cảm giác mà tôi đã có - Maria nói - Bây giờ thì sáng tỏ rồi.

- Qué va. - Robert Jordan nói và cúi xuống đặt tay lên đầu cô gái. Trọn ngày chàng đã mơ ước được thực hiện cử chỉ này và bây giờ chàng lại thấy cổ họng mình phồng lên. Nàng lay nhẹ đầu nàng dưới bàn tay chàng và mỉm cười với chàng.

Tóc nàng dày và mướt dưới những ngón tay của chàng. Rồi bàn tay chàng chạm tới cổ và buông xuống.

- Nữa đi - Nàng nói - Trọn một ngày tôi đã muốn được đồng chí làm như vậy.

- Thong thả. - Robert Jordan lí nhí nói bằng một giọng khó nghe rõ.

- Còn tôi? - Bà vợ Pablo nói bằng một giọng nói oang oang của bà - Tôi có bổn phận phải chứng kiến cảnh này à? Tôi không được bối rối à? Không được. Có Pablo ở đây cũng đỡ khổ phần nào.

Maria không còn để tâm tới bà ta cũng không để tâm tới mọi người đang đánh bạc nơi bàn dưới ánh sáng của ngọn nến.

- Đồng chí muốn uống một tách rượu nữa không, Roberto? - Nàng hỏi.

- Muốn, tại sao không? - Chàng nói.

- Em sắp sửa có được một tên say rượu như chị - Người đàn bà nói - Với các thứ nước kỳ dị mà hắn đã uống và với tất cả cái này. Nghe tôi nói này, Inglés [3].

- Không phải Inglés. Mà Mỹ.

- Nghe này, anh chàng Mỹ. Đồng chí có ý định ngủ đâu đây?

- Ở ngoài. Tôi có một cái túi ngủ.

- Tốt - Bà ta nói - Đêm trời sáng chớ hả?

- Trời sáng, và sẽ lạnh.

- Vậy thì hãy ra ngoài - Bà ta nói - Đồng chí hãy ngủ ở ngoài. Và đồ đạc của đồng chí có thể ở lại ngủ với tôi.

- Được rồi - Robert Jordan nói - Đồng chí để chúng tôi nói chuyện một chốc. - Chàng nói với cô gái vừa đặt bàn tay lên vai nàng.

- Chi vậy?

- Tôi muốn nói với Pilar.

- Tôi phải đi à?

- Ừ.

- Chuyện gì đó? - Vợ Pablo hỏi khi cô gái bước ra tới cửa và đứng ở đó dưới cái vò rượu lớn, nhìn bọn người đang đánh bạc.

- Tên du mục nói rằng đúng ra tôi phải... - Chàng bắt đầu nói, giọng ngập ngừng.

- Không. - Người đàn bà chận ngang - Hắn lầm đó.

- Tôi phải... - Robert dịu dàng nói nhưng một cách khó khăn.

- Lẽ ra đồng chí phải làm điều đó, tôi tin như vậy - Người đàn bà nói - Không, không cần thiết. Tôi đã quan sát đồng chí. Nhưng sự phán đoán của đồng chí đúng lắm.

- Nhưng mà nếu cần....

- Không - Người đàn bà nói - Tôi nói với đồng chí là điều đó không ích lợi gì. Đầu óc tên du mục bị hư hỏng...

- Nhưng một người nhu nhược có thể sẽ rất nguy hiểm.

- Không. Đồng chí không hiểu. Người đàn ông đó cũng không còn khả nàng để trở nên nguy hiểm nữa.

- Tôi không hiểu đồng chí muốn nói gì.

- Đồng chí còn trẻ lắm - Bà ta nói - Đồng chí sẽ hiểu. - Đoạn bà nói với cô gái - Đến đây, Maria. Chúng tôi hết nói chuyện rồi.

Cô gái trở lại. Robert Jordan đưa bàn tay vuốt lên tóc nàng. Nàng nũng nịu dưới bàn tay chàng như một con mèo bé bỏng.

Sau đó, chàng tưởng nàng sắp khóc. Nhưng hai khóe môi của nàng nhếch lên và nàng nhìn chàng mỉm cười.

- Tốt hơn đồng chí nên đi ngủ đi - Người đàn bà nói với Robert Jordan - Đồng chí đã đi đường xa.

- Xong rồi - Robert Jordan nói - Tôi đi thu xếp đồ đạc đây.

----------------------------------------------

[1] Ngài.

[2] Quý cô: cách gọi quý tộc.

[3] Người Anh.