ăm nay năm Tuất, ngày mồng ba Tết rơi vào thứ bảy, các xí nghiệp tránh ngày xui nên ra quân vào ngày mồng năm.

Trời lạnh, lại ngấy lên vì bánh chưng thịt mỡ, mọi người thèm một bát phở nóng lót dạ nhân ngày khai việc.

Quán ăn bình dân, nổi tiếng vì có phở ngon bán vào buổi sáng nên càng đông khách. Quyện trong gió sớm, mùi phở như mơn man cánh mũi, chọc tức dạ dày, khiêu khích sự chờ đợi. Hai người khách đứng lên, chưa ai kịp tới thế chỗ, thì có tiếng huýt sáo, rồi một con bécgiê to như con bê từ đâu xồng xộc lao vào. Nhiều tiếng rú lên! Rồi "Choang!". Trong khi lách mọi người để chạy tới chiếc ghế vừa để trống, con chó làm một chú bé đánh rơi bát phở nóng... Đúng lúc, người chủ chó bước vào. Anh ta tới chỗ chú bé:

- Trời ơi! Sao thế? Có bỏng không? Tại cháu hốt hoảng đấy mà! Phải bình tĩnh chứ! Thôi để đấy! Chú chữa cho. Khỏi ngay lập tức! Khổ thân thằng bé - Liếm nước bọt vào tờ 10.000 đồng mới tinh, hắn đập nó dính vào bàn chân, nơi chú bé bị bỏng.

- Cháu không cần! - Chú bé lột tờ bạc, ném trả tên chủ chó, rồi nức nở ù chạy khỏi quán.

Trong cái im lặng hẫng hụt bao trùm quán ăn, hắn đứng lên: Đôi tông Mỹ quai vải bảy phân muốn bè ra dưới sức nặng. Bộ quần áo ngủ kẻ sọc, thùng thình bao lấy cơ thể. Đáp lại ánh mắt mọi người, bộ mặt sung mãn, lạnh tanh nảy ra một cái cười khẩy... Có mùi nước hoa lẫn với mùi phở.

Bên cạnh chủ, con bécgiê ngồi chồm hỗm trên ghế: Chiếc đầu tròn vươn cao. Hai tai to dựng đứng úp về phía trước. Cái mõm ngắn, to, vuông, hai mép trề ra dữ tợn. Thỉnh thoảng chiếc lưỡi dài đỏ hỏn lại thò ra liếm lên cái mũi rộng, đen bóng vì ướt. Kẹp giữa hai chân trước dài, thẳng là cái ức nở nang, vạm vỡ... Vẻ dũng mãnh ngoại hình được hoàn thiện bởi một đôi mắt thông minh hình tam giác, đen nháy, sâu thẳm. Thật là một con chó nòi tuyệt đẹp.

*

- Một phở bò! Hai lạng giò nạc!

Tiếng "dạ" ran lên. Mọi thứ được bưng ra, đặt lên bàn: Con chó ngồi "xốc" giò chờ phở nguội. Vắt chân chữ ngũ, cắm "ba số" vào miệng, hàng ria mép như một dấu mũ (^) kẻ bằng mực tàu bành ra, tên chủ chó ngửa mặt nhả khói... Bên kia bàn, một người nhỏ nhắn trong bộ quần áo bộ đội bạc mầu, từ tốn:

- Thế này không phải! Nhưng anh có thể cho chó ăn dưới đất, ngoài cửa quán thì đẹp quá!

- Có bát phở ba nghìn đồng còn được ngồi! Đây cũng thế! Lại còn hai lạng giò?

- Nó là chó nên không được phép! Nó chỉ làm theo lệnh chủ, nên tôi phải nói với anh.

- Chó! Nhưng nó đắt giá! Những năm triệu! Trong khi đó mày thừa biết: Giá bảo hiểm tối đa cho một mạng người chỉ có ba triệu?

- Biết! Nhìn chó, rồi nghe chủ nói thì biết là chó đã có nhầm chủ.

- Mày biết, nhưng còn phải hiểu: Khắp vùng này chưa có một con bécgiê nào động đến lông chân của nó, chứ chưa nói đến người!

Ông chủ quán đưa mắt cho cậu con trai: Anh ta bước ra cửa, đập đập vào yên một trong hai chiếc xe thồ:

- Hai chiếc xe thồ của quý khách nào đây nhỉ? Rọ sắt cồng kềnh quá! Mong các chủ nhân hết sức thông cảm, nhanh nhanh "giải tỏa" cho! Quán đông quá!

- Ra thế! Ra hai chiếc xe thồ với bốn cái rọ sắt! Hai vị quý khách có nghe thấy người ta đang nói gì không?

- Chúng tôi cũng đã ăn xong! - Bạn người xe thồ lên tiếng - Quán đông, cần nhường chỗ cho người khác. Chỉ mong anh nhớ cho: Anh có thể ăn ngủ với chó! Đấy là quyền của anh ở nhà. Đây là chỗ công cộng, không thể để cho chó ngồi ăn chung với người được.

- Thôi đi đi! Không tao "xuỵt" chó bây giờ!

- Thật tiếc cho con chó! - Người xe thồ đứng dậy, vơ lấy chiếc mũ lá, lắc đầu nói một mình, rồi hai người đi ra cửa.

- Đúng là một lũ chân đất! Lo ăn cho mình chưa xong! Còn đi tiếc cho chó người khác!

Người xe thồ quay lại. Bạn anh níu lấy cánh tay. Anh ra hiệu cho bạn bình tâm rồi bước tới. Mọi người nín thở. Tên chủ chó quát khẽ: "Ních!". Con chó bỏ ăn, ngẩng lên gầm gừ. Không để ý đến con chó, người xe thồ lên tiếng:

- Anh vừa nói con chó của anh giá năm triệu?

- Đúng!

- Chưa ai dám động đến lông chân của nó?

- Đúng!

- Vậy tôi xin đấu với nó?

- Mày không bị "thần kinh" chứ?

- Không! Tôi nói đứng đắn!

- Nhìn mặt, tao biết mày cũng không còn ở lứa tuổi bồng bột?

- Xin đừng dạy khôn!

- Vậy mày muốn gì? Muốn chơi trội à?

- Cái đó chưa cần biết! Cái cần biết lúc này là anh có dám chấp nhận không? Hay anh chỉ quá lời?

- Không những dám! Mà tao còn chấp cho mày được phép dùng gậy hoặc dao, tùy ý!

- Tay không với một điều kiện?

- Điều kiện gì?

- Nếu tôi thắng, anh phải mất năm triệu?

- Nếu thua?

- Tôi phải đổi lại bằng sự nguy hiểm tính mạng.

- Mày hơi liều đấy! Nhưng nếu chỉ vì túng quẫn mà phải thí mạng, thì nếu mày xin, tao có thể cho vài chục?

- Xin anh dành sự thương hại ấy cho chính mình!

- Được! Nhưng để đề phòng sự ăn vạ của gia đình mày và việc làm khó dễ của chính quyền?

- Chúng ta sẽ viết cam kết!

- Thông minh lắm! Mày viết đi!

- Trước khi viết, tôi thêm một điều kiện: Sau trận đấu, con chó dù sống hay chết, nó cũng thuộc về người thắng!

- Có nghĩa là năm triệu! Và kèm theo mười sáu thứ nguyên liệu để chế món "nhựa mận"? Tư hữu đến thế là cùng! Khôi hài thật! Nhưng thôi! Viết đi, tao chấp nhận tất.

Cam kết được viết. Hai bên ký vào. Người xe thồ đứng dậy:

- Thế còn tiền?

- Tiền nào?

- Năm triệu nếu tôi thắng! Tin rằng anh không có sẵn số tiền đó!

- à! Ra thế! Tao hiểu! Ra mày muốn bắt bí, muốn "giễu" tao rồi "chạy làng". Nhưng mày sẽ không thoát được đâu! Mày sẽ phải trả giá cho hành động ngạo mạn này! Tao cũng đang muốn nhân dịp này dạy cho những thằng như mày ở vùng này một bài học. Nhớ lấy! Đừng trách tao ác. Đây, chỗ này đủ chứ? - Hắn tháo ngay chiếc lắc vàng, đánh to như dây xích ở cổ tay bên phải. Tháo ba nhẫn mặt ngọc ở bàn tay bên trái, đưa cho người xe thồ - Tao cho mày giữ lấy, và nhớ rằng: Đừng có dại mà "tẩu thoát". Vì số tài sản này sẽ là bằng chứng cho cái chết của mày trước con Ních!

- Cứ coi chỗ này tương đương năm triệu! Người xe thồ cầm lấy vàng, đút vào túi ngực, cài cúc lại.

Tên chủ chó như cố ý kéo dài giây phút chuẩn bị, làm cho vòng người mỗi lúc một đông thêm. Họ chen chúc trên bãi cỏ ven bờ sông, đối diện cửa quán. Nó như một món quà của thiên nhiên dành sẵn cho thói hiếu kỳ của người đời. Đứng trong vòng người rộng: Bên này là con bécgiê to lớn, dữ tợn. Bên kia là người xe thồ nhỏ nhắn, bình thản. Mặc dù chưa được lệnh, lại bị chủ nắm chặt lấy cổ-dề, nhưng từ khi thấy người xe thồ cầm nắm vàng của chủ, con chó cứ lồng lộn như hổ đói: Nó muốn giằng ra để lao ngay vào đấu thủ. Nhiều người có thiện cảm, tỏ ra lo lắng cho trận đấu không cân sức: Họ xúm lại, khuyên người xe thồ nên bỏ cuộc. Nếu tên chủ chó gây khó dễ, họ hứa sẽ bảo vệ và bênh vực anh. Nhưng anh tạ ơn rồi xin với mọi người để cho anh được quyết đấu.

Cùng lúc với một tiếng "Xuỵt!", bàn tay nắm chặt chiếc cổ-dề vừa buông ra, con chó chồm lên rồi lao đi như tên bắn. Chỉ sau hai, ba bước lấy đà, nó tung mình, toàn thân kéo căng thành một đường thẳng: Hai chân trước quặp sát vào ngực. Cặp tai to, dựng đứng, lúc này ép chặt, xuôi theo hai bên đầu. ánh mắt hung hãn với cái mõm dữ tợn vươn ra, nhằm yết hầu người xe thồ phóng tới... Khi cái mũi con chó chun lại, hai mép co lên, hàm răng trắng ởn, nhọn hoắt vừa há ra cũng là lúc người xe thồ: Chân phải vẫn trụ trên mặt đất, chân trái bước sang một bước. Nghiêng người. Rồi đáng lẽ khớp vai khóa lại. Cánh tay vòng cong như lưỡi liềm. Lợi dụng lực phản chiều giữa hai chuyển động. Dáng ngược một cú đấm thẳng vào yết hầu - nơi tử huyệt của loài chó - đang phơi ra. Bằng sức mạnh không chỉ của riêng cánh tay. Mà bằng đà xoay, của cả cơ thể. Làm cho con chó có thể chết ngay tức khắc, thì, người xe thồ lại chỉ vung tay chém mạnh xuống gáy con vật: Tiếng hai hàm răng khập vào không khí, cùng với một tiếng "rắc!". Con chó mất thăng bằng. Nó ngã chúi đầu, mõm cày xuống đất...

Vốn là con cháu loài sói. Luôn tin ở sức mạnh móng vuốt và nanh nhọn. Nay bị cú đánh phủ đầu như trời giáng, trong cơn hăng máu, nhanh như chớp, nó xoay nửa vòng, nhằm cánh tay người xe thồ lao lên... Chờ đúng tầm, người xe thồ ngã người, nằm ngửa trên mặt đất. Hai bàn chân cùng lúc phóng lên, đạp thẳng vào bụng con vật. Con chó bị hất tung lên, nó lộn một vòng trên không rồi văng ra xa...

Không ngu đần như loài cá mập, cũng không hoang dã như loài hổ, báo. Vốn là con vật thông minh. Đã hàng nghìn năm nay sống gắn bó với con người. Lại bị con người lợi dụng móng vuốt, nanh nhọn, dạy thêm cho những "ngón" đòn hiểm độc để tiêu diệt lại chính con người... Thì nay, con chó hiểu rằng: Nó đang gặp phải một đối thủ vô cùng lợi hại. Hai miếng đòn cao nhằm vào yết hầu và cánh tay của nó bị đối phương khuất phục: Toàn thân tê dại, máu mũi ộc ra. Sức mạnh vợi đi... Nhưng bị chủ thôi thúc, quát tháo. Con chó nhớ tới ngón đòn sở trường cuối cùng, nó xông lên. Dừng lại. Rồi xông thẳng vào, nhằm cổ tay người xe thồ "táp" lấy... Chưa được thưởng thức tiếng xương cổ tay vỡ vụn trong cái khập hàm của mình, con chó thấy tim mình như bị bóp nghẹt, khí thở biến mất, nó mê đi... Sau cái né người rồi phóng một ngọn đá bằng mũi bàn chân thẳng vào ức con vật, người xe thồ tiến tới...

Gắng gượng đứng lên trong dáng xiêu vẹo. Toàn thân con chó run lên. Lông gáy dựng đứng. Lưng cong lại. Chiếc đuôi dài quặp xuống, giấu dưới bụng. Đôi mắt lấm lét với cái đầu cúi thấp. Nó sợ đòn đánh "trả đũa" của người chiến thắng... Nhưng không! Người xe thồ ngồi xuống: ánh mắt khoan dung, đầy uy lực nhìn thẳng vào mắt nó. Rồi nó cảm thấy hơi ấm của một bàn tay lùa vào lớp lông trên đầu:

- Ních! Khá lắm! Chúng ta đã thể hiện hết mình! Bây giờ chúng ta là bạn! Hãy về ở với ta, lâu nay mày chọn nhầm chủ!

Người xe thồ vòng tay bế bổng tấm thân rã rời của nó tới bên chiếc xe thồ. Cởi một sợi dây thừng. Buộc nó cạnh xe. Lại tiến tới chỗ tên chủ chó - lúc này đang đờ người như trời trồng - với cái nhìn thẳng vào mặt mang nhiều ý nghĩa, người xe thồ đặt tay lên vai tên chủ chó:

- Vì tiếc cho con vật thông minh bị thói ngông cuồng của anh làm hỏng, nên tôi mới phải hạ mình xuống đấu với nó... Lúc nãy anh nói "Có thể cho tôi vài chục!" Bây giờ, tôi biếu anh năm triệu. Anh đừng mặc cảm! Cứ coi như tôi mua lại của anh con chó này.

Cởi cúc túi ngực, người xe thồ cầm nắm vàng đưa cho tên chủ chó. Với vẻ mặt nhợt nhạt vì kinh hoàng, sau tím lại vì thất bại và tiếc của, bây giờ lại đỏ lên vì xấu hổ và uất hận. Kẻ coi đồng tiền hơn bất cứ mọi giá trị ngửa tay cầm lại những thứ của chính mình.

Câu chuyện đúng là như vậy. Nhưng một số bạn trẻ - có mặt ngày hôm đó - lại không đồng ý với cách xử sự của người xe thồ... Khi biết tôi muốn viết lại chuyện này, họ đã khuyên tôi nên viết đoạn kết thúc cho khác đi. Đại loại như sau:

"... Người xe thồ vòng tay, bế bổng tấm thân rã rời của nó, tới bên chiếc xe thồ. Đặt nó ngồi gọn trong rọ sắt. Rồi quay lại, hai cánh tay vòng lên ngang trán, hai bàn tay bao lấy nhau. Lưng và đầu khẽ cúi xuống. Anh "xá" mọi người - cung kính theo cách chào của con nhà võ - rồi lên xe, đạp đi...

Đứng như trời trồng, tên chủ chó ngây dại nhìn theo chiếc lưng áo bạc mầu nhòa dần, rồi khuất".

Tôi xin ghi ra đây để độc giả cho lời chỉ giáo.

Cẩm Phả, xuân Giáp Tuất.