ức tranh bày ra trước mắt tôi có nhiều chi tiết kỳ cục, một số chi tiết thậm chí kinh khủng, nhưng sự chú ý của tôi tập trung vào một sinh vật cách tôi khoảng 30 bước đang đứng bất động nhìn về phía tôi.

Tôi suýt kêu lên vì ngạc nhiên. Vâng, mặc dù đang khiếp sợ, đang rơi vào tình trạng bi thảm bị kẹp giữa các tay lùa thú và các tay thợ săn, tôi vẫn nghẹt thở khi nhìn thấy cái tạo vật đang đứng rình các con mồi. Tạo vật đó, oái oăm thay lại là một con khỉ, một con dã nhân dáng đẹp. Giờ đây nhớ lại, tôi thấy mình lúc đó như phát điên. Đúng là khỉ, không thể nào nhầm lẫn được. Tuy nhiên việc gặp một con dã nhân trên hành tinh Soror vẫn chưa phải là sự kiện kỳ lạ nhất. Điều đập mạnh vào tôi là con dã nhân này ăn mặc chỉnh tề như chúng ta trên Trái Đất, mà lại thoải mái không một chút gò bó trong bộ quần áo. Rõ ràng là con khỉ không hề do ai đó hóa trang cho. Tính cách đó gây ấy tượng cho tôi trước tiên. Hành xử của nó hoàn toàn bình thường như chúng ta.

Con dã nhân ăn mặc như tôi, như các bạn, như chúng ta mặc khi tham gia một cuộc đi săn do các đại sứ hoặc các nhân vật quan trọng ở Trái Đất tổ chức. Chiếc áo khoác màu hạt dẻ như lấy ra từ một cửa hàng may nổi tiếng nhất Paris. Chiếc áo khoác không gài cúc để lộ chiếc sơ-mi kẻ ca-rô to ở phía trong, loại các nhà thể thao của chúng ta thường mặc. Chiếc quần hơi phồng ở ngang bắp đùi được bỏ gọn trong đôi ghệt. Tới đôi ghệt thì kết thúc sự giống nhau giữa con dã nhân và chúng ta: thay cho đôi giầy của chúng ta là một đôi găng đen to.

Tôi xin nói đó là một con khỉ đột. Trên cổ áo là cái đầu gớm ghiếc đầy lông lá, mũi tẹt hin và hàm vẩu ra. Con khỉ đột đứng hơi nghiêng về phía trước trong tư thế của người đi săn đang rình mồi, đôi tay dài ôm khẩu súng. Nó đứng quay mặt về phía tôi, sau một cái rãnh rộng được đào chạy vuông góc với hướng bắn.

Đột nhiên, nó giật nẩy người, cả nó và tôi cùng nghe thấy một tiếng động nhẹ trong bụi cây, hơi chếch về phía bên phải tôi. Con khỉ đột quay đầu, đồng thời tì súng lên vai sẵn sàng bắn. Qua khe lá, tôi nhận ra vết lá đổ rạp xuống do một người chạy trốn để lại. Người này chạy như điên về phía con khỉ đột. Tôi định kêu lên để báo cho người đó biết nhưng chưa kịp vì chẳng còn sức lực cũng như thời gian thì người đó đã chạy vụt qua bãi đất trống như một con sóc. Một phát súng vang lên khi người đó tới giữa bãi. Con người đó giật nẩy lên rồi đổ xuống, bất động sau mấy cái co giật.

Tuy nhiên phải sau đó ít phút tôi mới nhận ra sự hấp hối của nạn nhân vì còn đang tập trung chú ý vào con khỉ đột. Tôi theo dõi hành xử của nó từ lúc nó phát hiện ra tiếng động và tôi nhận ra một số nét đáng ngạc nhiên: trước hết là tính tàn bạo của người thợ săn khi rình mồi và sự vui thích điên cuồng trong thú đi săn, nhưng trên hết là cách biểu lộ tình cảm hết sức mang tính người. Đây chính là điều chủ yếu làm tôi ngạc nhiên: trong ánh mắt của con khỉ đột toát ra cái hồn mà tôi tìm kiếm một cách vô vọng trong đám người ở đây.

Tình cảnh tồi tệ trước mắt nhanh chóng dập tắt sự sững sờ của tôi. Một lần nữa, tiếng nổ buộc tôi phải nhìn về phía nạn nhân và kinh hoảng nhìn những cú co giật cuối cùng của con người bất hạnh. Tới lúc này, tôi khiếp sợ nhận ra con đường chạy vào khu rừng rải đầy xác người. Cách đó khoảng một trăm bước, tôi thấy một con khỉ đột khác giống con thứ nhất. Tôi đang chứng kiến một cuộc bắn giết quái dị, trong đó những tay đi săn là những con khỉ phục sẵn ở những khoảng cách đều nhau trong khi con mồi lại là những con người như tôi, người lỗ chỗ vết đạn, vặn vẹo trong các tư thế, máu đẫm mặt đất.

Tôi ngoảnh mặt đi, không sao chịu nổi cảnh ghê sợ. Tôi vẫn nhìn con khỉ đột to lớn chắn ngang trước mặt. Con này bước sang bên một bước làm lộ ra một con khác đứng sau có vẻ như đầy tớ đứng cạnh chủ. Đó là một con vượn non, nhỏ con, ăn mặc kém sang trọng hơn con khỉ đột. Bộ quần áo trên thân làm rõ vai trò của nó trong tổ chức xã hội mà tôi vừa khám phá ra. Con khỉ đột đưa cho con vượn con một khẩu súng để nhận lại một khẩu khác, Con vượn con bằng động tác chính xác, lấy đạn quanh thắt lưng nạp vào súng. Sau đó mỗi con lại về chỗ của mình.

Tất cả những cảnh đó khắc sâu vào óc tôi chỉ trong khoảnh khắc. Tôi muốn suy nghĩ và phân tích những phát hiện nhưng không có thời gian. Bên cạnh tôi, Levain lạnh cứng vì sợ hãi, không thể giúp gì cho tôi. Sự nguy hiểm tăng dần theo nhịp độ những con lùa chúng tôi đang tiến tới từ phía sau. Tiếng ồn ào trở nên đinh tai nhức óc. Chúng tôi bị dồn ép như những con vật hoang dã. Những con người khốn khổ vượt qua tôi lên phía trước mới đáng thương làm sao. Số người trong “thành phố” nhất định còn nhiều vì vẫn còn nhiều người lao ra đường để nhận lấy cái chết ghê sợ.

Từ trên mô đất cao, tôi cố gắng lấy lại bình tĩnh để quan sát hành xử của những người chạy trốn. Hoàn toàn hoảng loạn, một số chạy đến nỗi đạp lên các bụi cây tạo ra những tiếng động báo cho bọn khỉ biết và bọn này bắn hạ từng cú chính xác. Một số khác tỏ ra có suy xét hơn tựa như những con lợn rừng tinh ranh sau nhiều lần bị vây dồn. Những người này lặng lẽ tiến, thỉnh thoảng dừng lại ở bìa rừng để quan sát bọn khỉ qua kẽ lá và đợi bọn này chú ý ra phía khác rồi dùng hết sức vọt qua con đường chết. Nhiều người thoát được vào đám bụi rậm trước mặt và biến mất trong đó.

Như vậy có lẽ vẫn có cơ hội sống. Tôi ra hiệu cho Levain theo tôi lặng lẽ trườn tới bụi cây cuối cùng trước con đường. Ở đây, tự nhiên tôi bị xâm chiếm bởi một cảm giác ngại ngùng kỳ lạ. Tôi, một con người, chả lẽ lại phải dùng tới một cái mẹo vặt để lừa một con khỉ? Phải chăng cách cư xử đúng đắn duy nhất của tôi trong hoàn cảnh hiện nay là đứng lên, đi thẳng về phía con vật và dạy nó bằng một cú gậy? Những tiếng ồn ào ở phía sau to dần làm tắt ngay những ý nghĩ điên rồ thoáng qua trong óc tôi.

Cuộc săn đang tới hồi kết thúc với những tiếng ồn ào kinh người. Những con khỉ lùa người bám sát chân chúng tôi. Tôi thoáng thấy một con ló ra khỏi bụi cây. Đó là một con khỉ đột to lớn. Nó dùng gậy đập hú họa vào các bụi cây, miệng la hét hết cỡ. Nó làm tôi khiếp sợ hơn so với bọn đang bắn. Levain răng đánh cầm cập và chân tay run lẩy bẩy trong khi tôi nhìn về phía trước chờ cơ hội thuận lợi.

Người bạn khốn khổ của tôi đã cứu tôi một cách vô ý thức do thiếu thận trọng. Chẳng suy xét phải trái cũng chẳng đề phòng, anh đứng dậy chạy liều về phía trước, phơi mình ra trước làn đạn của bọn khỉ. Anh không chạy được xa: phát súng làm anh gập đôi và ngã lộn vào đám xác người rải rác trên mặt đất. Tôi không mất thời gian để thương khóc anh vì chẳng còn làm gì được cho anh. Tôi suốt ruột chờ con khỉ đột đưa khẩu súng cho con vượn. Ngay khi chúng đổi súng cho nhau, tôi bật lên chậy băng ngang con đường. Như trong một giấc mơ, tôi thấy con khỉ đột vội vàng vơ lấy súng nhưng khi nó đặt được súng lên vai thì tôi đã vào được chỗ nấp. Tôi nghe thấy một tiếng kêu tôi đoán là tiếng chửi nhưng không có thời gian để suy nghĩ về hiện tượng kỳ lạ đó.

Tôi đã chơi nó một vố và cảm thấy vui vui, một niềm vui an ủi cho sự kém thế của mình vào lúc này. Tôi tiếp tục chạy hết sức, cố gắng càng xa nơi tàn sát càng tốt. Tôi đã thoát vì không nghe thấy tiếng của bọn lùa người nữa.

Than ôi, thật đáng buồn là tôi đã đánh giá thấp sự tinh ranh của bọn khỉ trên hành tinh này: tôi chạy chưa được một trăm mét thì vấp phải một vật cản giấu trong lá. Đó là một tấm lưới mắt to chăng ngang mặt đất có những túi to. Tôi rơi vào một túi và thấy mình không phải là tù nhân duy nhất. Tấm lưới chăng ngang một khu vực rộng của khu rừng để bắt những người thoát khỏi các tay súng. Hai bên tôi có tiếng giẫy giụa kèm theo những tiếng kêu the thé của những người cố thoát ra.

Một cơn giận dữ điên cuồng xâm chiếm người tôi khi thấy bị bắt lại như vậy. Cơn giận lấn át sự sợ hãi làm tôi mất khôn và trái với những gì sự khôn ngoan bảo tôi làm, tôi giẫy giụa lung tung, làm cho các mắt lưới càng xiết thêm vào người. Cuối cùng, tôi bị xiết chặt và chỉ còn cách đứng lặng chờ những con khỉ lại gần.