“Tình yêu thời thổ tả” là câu chuyện tình say đắm giữa Phlorênhtinô Arixa, con một bà bán hàng vặt với Phecmina Đaxa, con một nhà buôn hãnh tiến, thuộc tầng lớp giầu mới nhờ ăn cắp và gian lận. Khi mới lớn lên, họ yêu nhau nồng nàn nhưng không lấy được nhau vì họ còn quá trẻ, không có kinh nghiệm sống cũng như đủ nghị lực để chiến thắng quan niệm môn đăng hộ đối trong hôn nhân.

Hơn năm mươi năm họ sống xa mặt nhưng không cách lòng với bao sóng gió cuộc đời. Phecmina Đaxa nhẫn nhục làm vợ, một thứ đồ trang sức và nàng hầu, của bác sĩ Ucbino Đê la Cadê, một thân hào đầy thế lực của giới thượng lưu. Phlorênhtinô Arixa vì thất tình nên một mặt lao vào làm giàu bằng mọi thủ đoạn tốt xấu, để trở thành chủ hãng tàu thủy như điều ông ta mong ước và mặt khác, lợi dụng mọi loại phụ nữ: chưa chồng, muộn chồng, chê chồng hay chồng chê, nạ dòng và cả những thiếu nữ ngây thơ để thỏa mãn nhục dục của mình.

Dù sống một cuộc sống phóng đãng như thể nhưng Phlorênhtinô Arixa không lúc nào ngưng tưởng nhớ đến Phecmina Đaxa và chỉ chờ ngày Đê la Cadê chết để nối lại quan hệ với nàng.

Dịp ấy đã đến khi cả ông lẫn bà đã ngoài bảy mươi tuổi. Bằng sự từng trải của mình, bằng địa vị xã hội đã đạt được, cả hai đã nối lại tình yêu say đắm. Nhưng lần này, vì quá già nên hai người lại không đủ sức chiển thắng những thành kiến của xã hội hủ lậu đã từng bóp chết mối tình đầu của họ. Và thế là họ chọn giải pháp cuối cùng, trốn lên một chiếc tàu thủy và treo lá cờ vàng – dấu hiệu có người bị bệnh thổ tả. Trên chiếc tàu chạy ngược chạy xuôi trên dòng sông Măcgơđalêna, dòng sông của Đêmôcrit đó, hai người đã hoàn thành được ước nguyện ấp ủ suốt đời: sống bên nhau.

Có thể nói, “Tình yêu thời thổ tả” là một bản cáo trạng đanh thép đối với một xã hội hủ lậu dựa trên sự đánh giá con người không bằng phẩm giá người mà bằng số của cải anh ta có được. Nó đã bóp chết bao mối tình trong sáng và tươi đẹp. Muốn có tình yêu và hạnh phúc tình yêu, con người nhất thiết phải được giải phóng khỏi xã hội đó. Nhưng tác giả đã không dừng lại ở chỉ một thông điệp này, ông còn đi xa hơn nữa khi nói rằng: “Tình yêu thời thổ tả” là sự suy nghĩ về tình yêu của con người ở mọi lứa tuổi. Con người không chỉ yêu nhau khi đang độ thanh xuân, khi đang ở tuổi tráng niên mà còn yêu nhau khi đã tóc bạc răng long và chính ở tuổi này, họ yêu nhau chân thực hơn và vì thế cũng da diết hơn, si mê hơn.

Với “Tình yêu thời thổ tả”, tình yêu đích thực là chiếc chìa khóa vàng giúp con người mở cửa tâm hồn mình để hòa nhập vào nhau, cùng nhau đấu tranh chống lại nỗi cô đơn muôn thuở. Đồng thời, với nụ cười hóm hỉnh, dường như tác giả Marquez cũng muốn cảnh tỉnh những ai đang đùa cợt với ái tình, đang lợi dụng tình yêu để thỏa mãn nhục dục của mình. Những người đó hãy nhận thức về nỗi cô đơn vì sớm muộn gì thì nó cũng nuốt chửng họ sau khi nhục dục đã được thỏa mãn...

“Tình yêu thời thổ tả” chính là thứ tình yêu thủy chung, trong sáng nhất. Chứng kiến mối tình của Phlorênhtinô Arixa và Phecmina Đaxa, độc giả mới hiểu được rằng: Trong tình yêu đích thưc, tất cả những điều thuộc về xã hội: quy tắc, thành kiến, dư luận… và ngay cả thời gian cũng đều trở nên vô nghĩa. Tình yêu bất tử là một tình yêu có bắt đầu nhưng không bao giờ kết thúc. Cuộc sống vốn hữu hạn, chóng tàn nhưng tình yêu là một ngọn nến cháy mãi, không bao giờ tắt, cũng giống như tình yêu của hai nhân vật chính trong câu chuyện của Marquez...